22 October 1264.

Universis presentes litteras inspecturis frater Michae] prior fratrum predicatorum Insulensium (2) et frater Willelmus de Vaucellis (3) ordinis Cisterciensium, salutem in domino sempiternam. Noverit universitas vestra, quod cum super orta discordia inter reverendos patres Henricum dei gratia Traiectensem episcopum (4) ex una parte , et Johannem eadem gratia Tornacensem episco pum ex altera, super ecclesiis parrochialibus de Hame- re , de Watervliet, de Bassevelde, de Capnc , de Lem- beke, de Eclo sancte crucis, de Mourbeke, de Cha- vetinghe (5) et de locis Willeminorum et monialium de Eclo, ac iuribus et pertinentiis earundem, in nos compromissum fuisset sub forma in utriusque partis litteris infrascriptis contenta , quarum unius littere tenor, videlicet reverendi patris Traiectensis episcopi,

(1) Beca en Heda in hunne kronijken der Utrechtsche Bisschop pen maken nergens eenige melding van dit verdrag, dat ook aan Buchelius onbekend gebleven schijnt te zijn. Men leert hieruit kennen hoever het regtsgebied des Utrechtschen Bisschops zich in Vlaanderen uitstrekte, waar alle de opge noemde plaatsen gelegen zijn.

(2) Insulensium, d. i. Rijssel in Fransch Vlaanderen.

(3) Faucelles. Weleer eene Abdij in het Kamerijksche.

(4) Jfenr. Traject, episc. Henric van Vianden , die van 1251 tot 1267 den bisschoppelijken stoel te Utrecht bezat. Zie Beca, p. 84 sqq. en Heda, p. 214.

(5) Chavetinghe. Eene plaats aan den linker oever der Hont of Westerschelde, later Saftingen genoemd, en nu door het water ingezwolgen.

— 11 —

talis est: Universis presentcs littcras inspecturis, Ifenri- cus dei gratia Traiectensis episcopus salutem in domino sempiternam. Noverit universitas vestra , quod cum in- ter nos ex una parte , et reverendum patrem Johanncm, dei gratia Tornacensem episcopum ex altera, super ec- clesiis parrochialibus de Hatnere, de Watervliet, de Bassevelde, de Capric, de Lembeke, de Eclo sancte crucis, de Mourbeke, de Chavetinghe, et de locis Willeminorum et monialium de Eclo, et iuribus ac pertinentiis earundem orta fuisset discordia seu matcria questionis, Nos pro bono pacis et concordic, in viros religiosos fratres Michaelem priorem fratrum predica- torum Insulensium, et Willelmum de Vaucellis, or- dinis Cistertiensium , per illustrem dominam Margare- tham Flandriae et Uainoniae comitissam ad hoc spetia- liter nominatos et assumptos, super premissis compro- misimus in hunc modum, quod quicquid predicti prior et fiater Willelmus arbitrando , componendo, seu or- dinando de alto et basso, super premissis omnibus et singulis, veritate inquisita pronunciaverint, Nos episco pus Traiectensis pro nobis et ecclesia nostra Traiectensi firmiter observabimus , et promittimus sub pena quingen- tarum marcharum sterlingorum ad pondus Tretense (1), parti observanti arbitrium, compositionem seu ordina- tionem , predictorum, a parte resiliente reddendarum, firmiter observare , volentes et concedentes, quod licet dicta pena committatur et exagatur , nichilominus dictum arbitrium , ordinatio, seu compositio rata permaneant atque firma. Ad hec promittimus sub pena predicta , nos facturos et procuraturos quod dictum arbitrium, compositio , seu ordinatio, a maiore preposito eodem- que archidiacono Traiectensi capitulis sancti Martini et

(1) Tretense. 1. Trecense, van Trecae, Troyes; Trooisch gewigt.

— 12 —

«ancti Salratoris ac thesaurario eiusdem ecclesie sancli Salvatoris Traiectensis inviolabiliter observabitur et per scripta sua sigillis suis signata , prout sua interest vel interesse potest, consentient omnibus et singulis supra- dictis. Nolumus tamen postquam dicti prelati seu per- sone et capitula expresse consenserint et consensum suum in premissis asscripserint et hec firmaverint suis scriptis, sigillis suis signatis, ut est dictum , si postmodumducti aliquo motu contra suum factum vellent venire, tel consensum propter hoc penam a nobis committi vel re- quiri, sed opponentes ad desistendum, et ad observan- dum premissa, quantum in nobis est, modis omnibus quibus poterimus inducemus. Laborabimus etiam bona iide quantum in nobis est, omnia et singula premissa per superiores nostros legitime approbari et etiam con- firmari, ac litteras nostras patentes mittemus ipsis su- perioribus pro approbatione et confirmatione predictis impetrandis et optinendis, cum ex parte episcopi Tor- nacensis fuerimus super hoc requisiti, promittentes bona fide , quod si casu contingente aliqui se opposuerint in futurum episcopo Tornacensi predicto , quod hec que ipsi adiudicata fuerint per dictum arbitrium , composi" tionem seu ordinationem, nos pro posse nostio ipsi episcopo Tornacensi contra opponentes, quicunque fue rint , assistemus, consilio et favore, et bona fide labo rabimus ad hoc quod ea que fuerint arbitrata , compo- sita seu ordinata, a dictis priore et fratre Willelmo, rata maneant atque firma, et si contingeret nos ant aliquem seu aliquos de predictis personis seu prelatis vel capitulis contra dictum arbitrium, compositionem seu ordinationem , in aliquo venire, volumus quod do- mina comitissa predicta seu comites Flandriae qui pro tempore erunt, predicta omnia et singula prout a pre

— 13 —

dictis priore et fratre Willelmo arbitrata composita fuerint, seu etiam ordinata, faciant et procurent invio- labiliter observari et hoc ipsis tenore presentium sup- plicamus specialiter et instanter. In super volumus et etiam consentimus quod si dicta domina comitissa ante perlationem dicti arbitrij , compositionis seu ordinatio- nis decesserit, quod deus avertat, omnia erunt in eodem statu in quo fuerunt tempore initi compromissi, et si contingeret dictos priorem et fratrem Wiilelmum vel alterum eorundem, ante dictam perlationem arbitrij , compositionis seu ordinationis decedere , prefata domina comitissa alium vel alios probos viros loco ipsorum vel alterius eorundem subrogabit, prout ei visum fuerit ex- pedire. Debet autem dictum compromissum infra fes- tum omnium sanctorum nupere venturum terminari, nisi de consensu nostro et reverendi patris Tornacensis epi- scopi supradicti vel procuratoris nostri et sui super hoc potestatem habentium, interim prorogetur. Datum anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo tertio mense aprili. Tenor vero alterius littere, videlicet reveren di patris Tornacensis episcopi talis:

{van denzelfden inhoud als de vorige.)

Nos onere arbitrandi seu ordinandi in nos suscepto, inquisitione et discussione super predictis habitis, dili- genter auditis et examinatis testibus ab utraque parte productis, auditis etiam que utraque pars proponere vo luit coram nobis, dictis partibus presentibus et arbi- trari super premissis seu ordinari peten tibus, dxe assig- nata ipsis partibus ad perferendum compositionem seu ordinationem nostram , videlicet feria secunda post fes- tum beati Luce euuangeliste, dictum nostrum arbitrium seu ordinationem nostram , communicato proborum vx

rorum et peritorum consilio, perfcrimus in hanc mo< dum, quod parrochias de Eclo sancte crucis, de Capric et de Lembeke et monasterium de Eclo cum iuribus ac pertinentiis ad eas spectantibus, dicimus et per nostram sententiam arbitralem pronunciamus quantum ad posses- sionem et proprietatem ad Tornacenseui diochesin in perpetuum pertinere debere et eas adiudicamus episco- po et ecclesie Tornacensi , dicto domino episcopo Tra- iectensi super predictis perpetuum silentium imponen- tes; locum autem fratrum Willeminorum dicimus et pronuntiamus per eandem sententiam arbitralem, ad diochesin Traiectensem in perpetuum pertinere debere, et ipsum adiudicamus domino episcopo et ecclesie Tra- iectensi , predicto domino episcopo Tornacensi super hoe perpetuum silentium imponentes. De parrochiis autem de Bassevelde, de Watervliet, de Hamere, de Chavetinghes, quia episcopus Traiectensis se in pos- sessione earum primiter extitisse , dominus vero episcopus Tornacensis se fuisse in earundem possessione vera et ultima probaverunt, dictusque dominus episcopus Tra iectensis in probatione proprietatis dictarum ecclesiarum defecit; taliter ordinamus, quod dicte parrochie cum iuribus et pertinentiis ad eas spectantibus, ad diocesim in perpetuum pertineant Tornacensem. Ordinamus ctiam pro bono pacis quod dominus episcopus et ecclesia Tor nacensis medietatem omnium proventuum , quos in per petuum sibi percipient, de proventibus decimarum de 'Chavetinghes , tam veterum quam novarum, domino episcopo Traiectensi suo nomine et illorum ad quos pertinere debebit, annuatim bona fide refundant et quin- gentas libras Parisienses pro expensis dicto domino epi scopo Traiectensi infra dnos nienscs postquam hoe pre sens arbitrium et ordinatio nostia ab ipso domino epi-

scopo Traiectensi ratificata fuerit et per suas pa ten tos litteras acceptata, persolvant; poterit autem dictus do* minus episcopus Traiectensis pro dicta medietate dicto- rum proventuum colligenda et condividenda, ponere aliquem loco sui rel ad accensam eam dare cui vel quibus voluerit, hoe salvo quod dominns episcopus et ecclesia Tornacensis habere poterunt dictam accensam pro tanto quantum alius inde dare voluerit bona fide. De ecclesia vero de Mourbeke dicimus et pronuntia- mus, quod dominus episcopus Tornacensis in eius pos- sessione permaneat, salva questione proprietatis ipsi domino episcopo Traiectensi. Insuper consenserunt coram nobis partes predicte, quod si quid in presenti arbitrio seu ordinatione a nobis perlatis modo supra scripto dubium vel obscurum, aut in limitibus dicta- rum parrochiarum, respectu aliarum parrochiarum vi- cinarum sese contingentium litigiosum seu calumpniosum extiterit, nos habeamus potestatem id declarandi et de- cernendi ac etiam determinandi de proprietate parro- chie de Mourbeke, usque ad locum qui dicitur pons castelli Gandensis infra annum a data presentium litte- rarum. In quorum omnium testimonium et munimen presentes litteras sigillo illustris domine Margarethe Flandrie et Hainonie comitisse, in cuius presentia pre- dictum arbitrium seu ordinatio fuerunt a nobis per- lata, ego frater Michael prior predictus sigillo meo proprio , ego vero frater Willelmus, quia sigillum pro prium non habeo, sigillo domni abbatis mei de Vaucellis fecimus sigillari. Nos vero Margaretha Flandrie et Hai nonie comitissa, ad instantiam dictarum partium, sigillum nostrum duximus presenti appendendum. Et nos abbas de Vaucellis pro fratre Willelmo predicto monacho no- stro , ad requisitionem fratris Willelmi predicti, sigil

lum nostrum prescntibus litteris similiter duximus ap- ponendum. Actum anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo quarto, feria secunda predicta.

Origineel op perkament waaraan Iwee «egels hangende aan groene zijden draden , t. w. van Margaretha in bruin was, Vertoö- nende haar afbeeldsel en aan weerszijden een leeuw; tot contrazegel de vlaamsche leeuw; — en een ander in bruin geel was, vertoonende naar het schijnt eenen engel niet een onduidelijk omschrift; de twee overige zegels zijn afgevallen. Ia dezen brief is de volgende , mede op per kament , vastgehecht.

Ufliversis presentes litteras inspecturis Henricus dei gratia Traiectensis episcopus, salntem in domino sempi- ternam. Noverit universitas vestra quod nos arbitrium seu ordinationem virorum religiosorum fratrum Mi- chaelis prioris fratrum predieatorum Insulensium et Willelmi de Vaucellis ordinis cisterciensium , ab ipsis perlata inter nos ex una parte et reverendum patrem Johannem dei gratia Tornacensem episcopnm ex altera , ac omnia alia et singula que in litteris dictorum prioris et fratris Willelmi continenlur , quibus hec nostre pre sentes littere sunt appense, ratificamus, laudamus et approbamus ac etiam ea omnia et singula promittimus bona fide firmiter observare, prout in eisdem litteris dictorum prioris et fratris Willelmi exprimuntur, nee contra ea veniemus per nos vel per alium , nee procu- rabimus quod contra ea vel aliquod eorundem in aliquo veniatur. In cuius rei testimonium et munimen pre sentes litteras litteris ipsorum fratris Michaelis jjrioris et fratris Willelmi predictorum sigilli nostri appendi

— 17 —

fecimus et annecti. Actum anno domini millesimo du . centesimo sexagesimo quarto, feria secunda post festum beati Luce euangeliste.

Origineel op perkament met het zegel van Margaretha van Vlaanderen in bruin was, met tegenzegel; benevens een tweede zegel in geel was , verbeeldende eenen engel; het omschrift onleesbaar; de twee andere ze gels zijn afgebroken.