(1) Andere bijzonderheden , beide over deze nederlaag en over gang, bevatten de brieven door den heer Groen van Prin- sterer gegeven in zijne drchives de la maison d'Or.-JVassau, T. IV. p. 169 et sw.

(2) Men vindt dien brief bij Bor Nederl. Oorl. B. XXX. bl. 65.

(3) Mi'. Levinus Calvart» vroeger griffier van den raad ran

— 333 -

pnnse de ne faire jamais aucune paix on accord avec Ie Roy dEspaigne sans eux ni a leur prejudice: combien que les dits Seigneurs Estats ne se sont jamais doubtes de la sincere aö'ection que vostre Mat(* porte a la con» servation de ces pais, touteflbis ceste derniere asseurance qa'il tous at pleu Sire leur en faire les at infiniment rejouis, comme je pense qu'il feront plus particuliere-* ment entendre a vostre Maté- Touchant les trois mille hommes que vostre Mate' desire que Messieurs les Estats payent pour faire la guerre en Artois et Haynaut (1), ils flont pas encores prins une resolution finalle jepour-» chasseray de tout mon pouvoir que Ie Sr de Calvart en porte a vostre Mató leur responce Ie plustost que faire se pourra. Lennemy at assiège Ie chasteau de Co-i

state, en in 1593 gezant der staten bij den koning van Frankrijk, die hem toenmaals met gewigtige onderhandelin gen naar Holland terugzond. Hoezeer hij bij Hendrik .IV gezien was, blijkt uit diens brieven aan Maurifs en de staten, waar hij onder anderen van Calvart zégt: » dat bo-' » ven de souffisantheyt, die in hem is, wy oock" in hembek » kennen eene groote affectie tot de ghemeene welvaert van » onsen dienst en — dat wy syne residentie bij ons voor » seer aanghenaem sullen houden." Bor, B. XXX. bl. 65 , volgg. (I) De koning had aan Maurits en de staten., zoo door Calvart als door zijnen gezant de Busanval openingen gedaan we-' gens eenen voorgenomen inval in Henegouwen en Artois en daartoe van de staten een hulpleger van 3000 voetknechten en 500 paarden verzocht. . Zie de brieven en voordragteh) van beide gezanten bij Bor, t. a. p. vooral bl. 69. Dat de staten hunne toestemming gegeven hebben, blijkt uit eenen brief van Busanval van 9 April 1594, bij Bor, auth'. St. III St. bl. 26. . a

— 334 —

werden (1) arec son armee qu'il at en Frfce; nous navons pa* enrores ose entreprendre de loy faire lever Ie siège, poarce qae nos troapes sont fort diminaes par les gran de* incommodites qu'ils ont souffert eest este passe; ■oos avons de touts costes nourelles que x'Arehiduc Ernest est en chemin ponr venir pardeca, la Ca vallerie que reonemy at en Brabant est desja passe la Meuse et Mastricht ponr 1'aller rencontrer: ils faict faire de tres grandes lerees tant en Allemagne qnen re pais ponr assaillir rostre Ma* comme ils disent; apres que la trefoe •era finie nous taeherons Sire de nostre roste de les di- Tertir Ie plns qu'il sera possible ; selon les petits moiens qae nous avons presentement, il sera bien difficile qoe nons entreprennions qnelqne cfaose de grand ; je «npplie Tostre Ma<* qu'il Juy plaise tousjours me continner ses bonnes graces; eest Ie plas grand contentement qae je ponrrois avoir en ce monde, sil rotre Maw me faict ceste faveur. Je prie Dieu

Sire, qn'il donne a rostre Mal< en sante longue et heureuse vie. De la IIave en Hoilande, ce 15 de De- cembre 93.

De vostre Maté

Tres humble el tres obeissant serviteur

MALRICE DE NlSSAÜ.

Het opschrift: an Roy de France et Navarre. Verzegeld met het wapen van den Prins nog ongeschonden.

(1) Coiverden, d. i. Coeverden. Deze yesting werd toenmaals

- door Verdugo den geheclen winter vruchteloos beleyerd.

Wel voorzien, en door den bevelhebber Caspar van Eusum

dapper verdedigd, stond de stad alle aanvallen door. Bor,