Domino et patri suo Nyk. f) venerabili abbati Sigebergensi B. tt) Coloniensis porfirogenitus et primitiuus') filius salutem et quicquid est roirabiie in oculis nostris.

Quoniam deuotionem desiderantissirai patris latere non debeot labores filij exulantis, qusecunque in legatione domini imperatoris mihi a a') festo beati Michaelis vsque ad natiuitatem domini ac- ciderunt, vobis breuiter figurare dignum duxi. Itaque nouo pa- triarcha Aquileiensettt)') ad curiam perducto4), per dominum iin- peratorem regalibus inuestito, cum sponsionem ei fecisset, se domino pape Victori obediturum et ad ipsum se statim iturum, infirmitatem simulans, per Padum nauigio descendens, neglecto papa, qui tum apud Kegium') morabatur"), pertransijt. Ego autera cum eo mis- sus et in regalia tarn patriarchatus quam episcopatus Belunensis *) ipsum inducturus vna cum duce Karinthise, qui presens aderat, fortiter ei resistebam. Sed nihil profeciinus, quantumcunque de sponsione facta et de cogitacione dominj imperatoris ei opponere- mus7). Nihilominus tarnen ego cum eo processi, tum ne expeditio-

t) Nykolao. Nicolaus war zwischen den Jahren 1150 und 1172 Abt zu Siegburg. cfr. die Urkunden dieses Zeitraums in T. J. Lacomblet's Urkunden- buch für die Geschichte des Niederrbeins. Bd. I. Düsseldorf 1840. A'.

tt) Burchardus notarius Friderici imperatoris. cfr. Burchardi, notarii im peratoris, ad Nicolaum, Sigebergensium abbatem, de victoria imperatoris et e\- cidio Mediolanensi epistoia vom Jahre 1162 in Rerum Germanicarum scriptores aliquot insignes Tom. I. ex bibliotheca M. Frcheri, edit. III., cura B. G. Struvii Argentorati 1717. fol. pag. 330—332 und in L. A. Muratorii Rerum Ilalicarum scriptores Tom. VI. Mediolani 1725. pag. 915—918.

ttt) Udalrico (Uldarico, Voldarico), cfr. Chrouicon Augustense oder Alia pars chronicae monasterii SS. Udalrici et Afrae apud Augustam Vindel. unter dem Jahre 1161 in Rerum Germanicarum scriptores aliquot insignes Tom. I. ex bibliotheca M. Freheri, editio tertia, cura B. G. Struvii. Argentorati 1717. fol. pag. 511.

x) cfr. die Urkunde des Kaisers Friedrich I. vom 1. Sept. 1161 unter Belunenses episcopi in Italia sacra auctore F. Ughello, editio secunda, cura

N. Coleti. Tom. V. Veneiiis 1720. pag. 152 u. 153.

1) Die durch Ziffern bezeichneten Noten siehe Seile 139.

No. LV. 1161. 133

пет, quam iurauerat, aliqua aniraaduersione prepedirera, turo vt omnes eins contra papam machinationes interim penitus impedirem. Quarta ergo die a Cremona Venetiara nobis applicantibus, applicuit simul et rumor ille de patriarcha. Vnde letata est Rollandina car- dinalitas, quae ibi habitare consueuit. Ëcontra ego, mirantibus super hoc Venetis, seminad rumores, quasi ingeniöse et ad teraplandamв) partem aduersam imperator hoc ita fieri decreuerit. Vnde vsque nunc infortunium nostrum huiusraodi figroentis apud Venetos pallia- tur. Habita deinde inter patriarcham et cardinales de conadunanda') ecclesia dei per internuntios et non per seipsos exhortacione, per pelagus iter tenuimus versus Aquileiam, simulque nobiscum H.f)10) Karinthipe dux iilustris; mutatoque in itinere consilio ego et pa triarcha per paludes versus Taruisium1 ') girauimus, dux vero ceptum iter peragens, cum omnes sui forli nauigio veherentur, ipse in ua- uicula segregatus a suis omnibus a quatuor nautis Venetias fere- batur. Cumque portum transfretare deberet, vbi Humeri Taliamen- tum in mare decurrebat, estuantibus vndis ex11) collisione maris et fluctuum impetu, dux iile inclitus cum vita pariter et naui pe- lago est inuolutusff). O fortunium") tara miserabile quam mi- rabile! Quem nuper raissum in Greciamfft) foris tot extera maria seruauerant, domi patriae flamen absorbuit, qui a vita? cunabulis14) uunquam a suis solus est inuentus, in mortis nauicula omnium suorum vnicus mqrti") est deputatus16). Nec latere vos debet, quod tanta diebus illis fluminum excreuerat inundatio, quanta nulla17) hominura memoria reperitur. Vnde nisi Sigebergensis profuisset oratio, ego Alius

") firmaui telaraque ei texui19), quam nisi per multam domini imperatoris et doraini papœ gratiam soluere non potent"). Vnde coactus litteras obediential nuper scripsit ad papam. Quod etsi sit carum, tum'1) quia fefellit et tardauit, pene fit ingratum.

t) Ilcnricus. cfr. Radevici Frisingensis appendicis ad Oltonem de rebus geslis Friderici imperatoris liber II. cap. LXXIV. in Cb. Urslisii Germaniae historicorum Tomua 1. Francofurti ad Mocnum 1670. fol. pag. 556 und hinter Ononis episcopi Frisingensis cbronicon Basileae 1569. fol. pag. 338.

ft) cfr. Cbronicon Augustense oder Alia pars cbronicae monasterii SS. Udalrici et Afrae apud Augustam Vindel. unter dem Jabre 1161 in Rerum Germanicarum srriptores aliquot insignes Tom. I. ex bibliotheca M. Freheri, editio tertia, cura В. G. Struvii. Argentorati 1717. fol. pag. 511. Itt) cfr. Radevicus Frisingensis 1. c. liber II. cap. LXXIV.

136 No. LV. 1161.

Dux autera nouera diebus sub aqua volutatus deciraa a Venetis repcrtus et in ciuitate, qua; Caberlogef) dicitur, sepultus est, sed per me et F.") coraitera Aquileiaeft) tarn prece quam pretio re- demptus et per Aquileiam ad monasterium rosarura, quod in raontanis situra est, delatus et in sepulcbro patris sui recondilus est, planxit- que") eura vniuersa terra et imperij curia tota. Deinde presentatis litteris et precepto patriarche, expeditionem vniuersaliter a suis iurari feci; acceptaque licentia alio conuertebar. Pertransiens Karinthiam, Carniolara'4). Istriam, duas niarchias, alias partes Sclaueniae vsque in Vngariam, predicans mandatura expedilionis, militiam simulque pecuniae presidium doraino imperatori collegi. Inimicis etiam imperij, pseudocardiualibus, per marchias Vngarise frequcnter transeuntibus, insidias et captionem ordinaui, sicquc ad archiepiscopum Salzbur gensem proprias") litteras expeditionis ipsi presentaui. Qui cum sit religiosus antistes et delirus senex, partim bene partim male respondit. Nara et ipse Rollandinus est. Vnde cum ipse et pa- triarcha apud Villacum colloquium") essent habituri, ego, difGdens vtrique, ibidem adfui"), impediens illos, summam concilij'9) pro posse ad honorem imperatoris retorquens. Nec raora"), delatis interim litteris a curia, fratrem defuncti ducisfft) in sedem Ka- rinthani30) ducatus intronizaui3') presente patriarcha, Salzburgense3') alijsque plurimis priocipibus; ibidemque litteras exbibui generales, vassallis3') et ministerialibus arcbiepiscopi directas, in quibus ad- ruouere iubebantur archiepiscopum, vt redderet Cesari, qua; sunt Cesaris*). Contra quas ille archiepiscopus statim frenetizare cepit stansque super lapidem, signo crucis signatus, spiritum sanetum ex se locuturum palam proütebatur, et erat verbum de papa. Cumquc vltra quam mirabilia voeiferasset, de dictis eius spiritus saoetus

t) In der Handschrift hat Anfangs Chaaerloge gestanden, tt) Engelbertum comitem de Goritia, advocatum ecclessie Aquilejensis (1150—1186) cfr. Monumenta ecclesiae Aquilrjensis auetore J. F. B. M. de Rubeis. Argentinae 1740. fol. pag. 578, 591 und 651.

ttt) Hermannum. cfr. Chronicon Augustense oder Alia pars chronicae mo- nastcrii SS. Udalrici et Afrae apud Augustam Yindel. unter dem Jahre 1161 in Rcrum Germanicarum scriptores aliquot insignes Tom. I. ex bibliolbeca M. Frcberi, editio tertia, cura B. G. Struvii. Argentorati 1717. fol. pag. 511.

*) cfr. S. Tengnagel Velera monumenta contra schismaticos, Ingolstadt' 1612, pag. 401 und 402. XLVII. epistola, und derselbe Brief in Pertz Monu menta Germaniae historira, Legum Tomus II. pag. 130. Vielleicht ist daselbst Burchardi'zu lesen statt Burens. und Burem.

No. LV. 1161. 137

onoris obtinuit, eo quod prorsus sine eo loquebatur, quem locuturum profitebatur. Nara per dei gratiam ad singula ionabile reddidi responsum, quod verbum iusticia? imperatoris i preualuit adeo, vt orancs habitatores terrse illius per pre- lem illius a me peruersi aut nunc ad nos quidam eonuersi

aut etiara quidam Stent dubij, omnes autem de precipitacione iscopi ad Rollandum indignentur pariter et doleant. Dixit ille, se libentcr seruire imperio, sed in") expeditionem ire sse ideoque pecunia se velle redimere; missisque super hoc

venimus ad curiam, vbi ab imperatore aliquantulum prescio ilitatem iussus sum dicere, quicquid dixisset ille archiepisco- xique omnia presentibus et non contradicentibus tarn nuntijs ') quam curise principibus, motusque est imperator ad in- mem. Cum37) nuntij pecunia; redcmptionem offerrent, per m remandauit imperator, non esse consuetudinis suse pe-

cuiusquam aeeipere et post contra illum iram in corde *); adiecit, offensum esse imperiura, sed, si vellet ille, ve-

satisfaceret, tunc, si pateretur imperij honor, etjpse im-

seruitium illius reeiperetf). De cetero Sigefridus prepositus urnensistt),9) in Vngariam delegatus, vt breuiter dicam, ie suseeptus est3'), non bene dimissus est. Nam cum le- q haberet de negotio ecclesise et de filia illius regis filio ij in matrimonio copulanda et de sagittariorum auxilio do- peratori meo transmittendo, nec perfeeit nec perfieere voluit, tim nequitiam illius persensit. Nunc autem esset40) cum ite41) per gratiam dei reuersus ad curiam cum omnia et, breuiter et pulchre respondit imperator: Grates, inquit, , quod honesta occasione amicum perdo vilissimum. Hoc41) lificans regulum istum. Notum sit preterea vniuersaliter, timore inuictissimi imperatoris Frederici omnes cseteri43) i reges contremiscunt44) et, qui semper inimicitijs inter se consueuerant, nunc mutua pace et fide Drmata conueniunt

cfr. S. Tengnagel 1. c. pag. 403, XLIX. epislola, und derselbe Brief Dlonumenla Germaniae historica, Legum Tom. II. pag. 131. Sigefridus erscheint als Domprobsl zu Paderborn in Urkunden der iO und 1162 in Annalium Paderbornensium pars I. auetore N. Scha- usii 1693. fol. pag. 817, 819 und 820. Er wurde 1179 Bischof von i cfr. ibidem pag. 847. tinere.

133 No. LV. 1161.

in. vnum aduersus dominum suum Roraanum imperatorem anirais noD prelijs, fraudibus non viribus4'); et sciatis, quod in hoc anno quinque regum nuntij proptcr huiusmodi foedus faciendum in vno loco conuenerant. Grecus48) cum Vngaro treugam fecit per quin- quennium. Scripsit etiam regibus Türkise, Babilonise, Persidis47) ex48) Comanief)49), nuntians illis"), quod Romanus imperator ter- ram suam et illorum") occupare intendat, si de Mediolano finem faciat. Idem timent reges Hispanus, Barcilonensis 5 a), Francigena, Daciae"). Sic enim scripserunt Rollandus et pseudocardinales illius per totum orbem excitantes odiura imperatori. Vnde et omnes re- guli timore et odio magis imperatoris quam intuitu iusticiac illum in papam suseipere presumunt. Nec pretereundum, quod miser ille Roll.84), quasi in agonc laborans et vndique etiam ridicula querens auxilia, scripsit Constantinopolitano, prominens ei vanitates vani- tatum, quas ipse non attendit. Vngaro etiam priuilegiura contulit, vt ipse pallia archiepiscopis Vngarie concedat et det8'), quotiens eliguntur, et episcopi et clerici Uli nisi pro sua voluntate et per se cum Romanis agere non habeant. Sunt autem hsec solatia no- stra in doraino: Mediolanum tolis iam viribus exhaustum quasi ex- pirauit. Victo autem Mediolano per dei") gratiam vieimus omnia statimque Roma?, indicetur concilium, quo si non venerint aduersarij nostri, papa in sede firmato, propositum obtiuebimus. Si autem venerint, etiamsi pro liberate*)") suj88) iudicij obtinenda fortitu- dinera imperatoris abesse velint, populus tarnen et clerus Romanus pontificera suum, papam Victorem, nolint auferri"), imo conspira- tores cardinales illes et Rolandum a°) rationabiliter probare'1) po- terunt damnatos debere proscriptos haberi; facilis crit via, vt ad honorem imperij componantur vniuersa. Interim autem velatum85) sit verbum istud. Araplius rex Angliae cum domino imperatore intimi foederis firmabitur vnione, vt illius cum domino noslro vna sit voluntas de omni re. Nuntij illius sunt apud nos. Magnos etiam de suis ad illum in proximo mittet63) imperator. Predictus patriarcha ad dominum papam Victorem reuersus est et fortius re- uertetur. Salzburgensis, si volet imperator, deponi et expelli poterit. Sic in omnibus deus erit nobiscum, quod ipse prestare dignetur. Denuo rogo vos, vt, sicut dominus archiepiscopus voce et literis

t) In der Handschrift hat Anfangs Conranie gestanden. *) libertale.

lfo.LV. 1161. LVI. 1162. 139

comiti Sig. '*) eommisit, ita mihi a C. sacerdote et a vil- le Elneruelde") ablatas6') decimas integerrime restitui fa- Sacerdotera reum expulsum restituatis. Vos me'9) autera l seternuni. Literas domini iraperatoris de prebenda Bun- ruate").