Incipiunt dccreta Turbani, in quibus ea, quse sunt legittima, damnauit, et qua; sunt heretica confirmauit.

Cum haec post concilium Placentinum noctu occulte scribcren- tur, factus est casus stellarum, qualis non fuit ab initio, ut ex- primeretur, quantura nefas coromittereturf).

Anno dominicae incarnationis millesimo nonagesimo quinto Ca- lendas ') Martij Indictione tertia celebrata est Placentiae synodus presidente domino Turbano papa cum episcopis et abbatibus tarn Galliarum, quam Burgundie') et Tus3). Facta facta4) est autem consultatio de Iiis, qui ecclesias uel prebendas emerant sed et de bis, qui*) scismatc Ginibertino") fuerant ordinati. Et primo quidem ac tertio die in campo concilium sedit. Tantus enim conuenerat po- pulus, ut nulla eos cCclesia caperet, excmplo nimirum Moysi, Deu- tronomium7) coramendantis, et domini nostri Jhesu Christi, docen- tis in loco campeslri. Septimo tandem die post transactionera8) diutinam haec sunt capitula prolata et assensu totius concilij com- probata etc.'):

I. Ea, quae sunt a sanetis patribus de Symoniacis statuta, sta tuta") nos quoque saneti spiritus iudicio et apostolica auetoritate fir- irjamus. Quicquid igitur uel in sacris ordinibus, uel in ecclesiasticis rebus, data uel promissa pecunia, acquisitum est, nos irritum esse et nullas unquam uires obtinere censeraus.

(Error generalis.)

II. Si qui tarnen1') a Simoniacis consecrari passi sunt, si qui dem probare potuerint, se, cum ordinarentur, eos nesciuisse Symo- niacos, et tum pro catbolicis habebantur in ecclesia, talium ordina

le Zu dem Folgenden cfr. Concilium Placentinum (in Harduin's Acta Conciliorum Tom. VI. Pars II. pag. 1713 —1715, und in Labbeus Concilia Tom. X. pag. 503 und 504).

1) Calendis. 2) Longobardie statt Burgundie. 3) Tuscie.

4) facta mufs ausfallen. 5) hier fehlt in. 6) Gulbertino.

7) Deuteronomium. 8) tractationem. 9) etc. mufs ausfallen. 10) statuta mufs ausfallen. 11) hier fehlt se.

90 No. XXXVI. 1095—1085.

tiones misericorditer sastinemus, si tarnen laudabilis eos uita cora- raendat. (Error generalis.)

III. Qui uero scienter') a Simoniacis consecrari passi sunt, consecrationcra'j omnino irritam esse decreuimus*).

(Error generalis.)

IV. Quicunqne sane cupiditate parentura, cum adhnc parauli essent, ecclesias uel episcopatus4) per peeunias adepti sunt, post- quam eos omnino dimiserint, si canonice in eis uiuere uoluerint, pro misericordia ibidem eos ministrare concedimus, neque pro hoc facto a sacris ordinibus remouemus, si alias digni inueniuntur').

(Error generalis.)

V. Uli uero, qui per se ipsos, cum iam maioris essent seta- tis, nefanda cupiditate') eas emerunt, si in alijs ecclesijs canonice uiuere noluerint'), seruatis proprijs ordinibus pro raaxima miseri cordia ibi eos ministrare permittimus. Quod si ad alias fortasse transferre') non poterint9) et in eisdem canonice uiuere promiserunt, minoribus ordinibus contempti") ad sacros ordines non accedant, salua tarnen in omnibus") sedis autoritatc.

(Error generalis.)

VI. Si qui ante emptionem catholice ordinali sunt, cum ea, quae emerant"), dimiserint et uitam canonicam egerint, in suis gradibus permittantur, nisi forte eiusmodi ccclesia sit, ut ibi pri- mum locura debeant obtinere. Priraura enim et singulare ") uel propo14) uel ofGcij locum in emptis ecclesijs eos habere non patimur.

(Error generalis.)

VII. Ordinationcs, quae a Guiberto heresiarcha factae sunt, postquam ab apostolice memoriae Gregorio papa et a Romana ec- clesia est damnatus, queque etiam a pseudoepiscopis, per eum postea ordinatis, perfecte sunt, irritas esse iudicaraus, similiter autem et ese"), quae a ceteris heresarchis"), nominatis") excom- municatis, factae sunt, et ab eis, qui catholicorum et adhuc niuen- tium episcoporum sedes inuaserunt, nec 18) probare ualuerint, se, cum ordinarentur, eos nescisse damnatos. (Error generalis.)

1) hier fehlt se. 2) hier fehlt eorum. 3) decernlmus. 4) statt episcopatus hat anfangs ex partes (vielleicht ccclesiarum partes) im Manoseript gestanden. 5) inueniantur. 6) hier fehlt dueti. 7) uoluerint.

8) transferri. 9) poterunt. 10) conlenti. 11) hier fehlt apostolice. 12) emerunt. 13) singularem. 14) prepositurx statt propo. 15) eas. 16) heresiarchis. 17) nominatim. 18) nisi statt nec.

No. XXXVT. 1095—1098. 97

VIII. Qui uero ab episcopis, quondam (quidera) catholice or- dinatis, sed in hoc scisraate a Romana ecciesia separatis, consecrali sunt, eos nimirum, cum ad ecclesiae unitatem redierint, seruatis proprijs ordinibus, misericorditer suscipi iubemus, si tarnen uita canonica eos coraraendat. Qui uero post haec a praedictis scisraa- ticis, sanctae Romanae ecclesiae aduersarijs, se ordinari permiserit, nuliatenus hac uenia diguus habeatur. Quarauis autem misericor- dise intuitu, nimiaque necessitate cogente, hanc in sacris ordinibus dispensationera constituereraus'), nullum tarnen praeiuditium sacris eanonibus fieri uolumus; sed obtineant proprium robur. Et ces- sante necessitate illud quoque cesset, quod factum est pro neces sitate. Vbi enim multorum stragcs iacet, subtrahendura est aliquid seueritati, ut addatur amplius caritati.

Hsec decrata Turbani cum in conuentu Romans ecclesiae in- cendio daranarentur, episcopi subscribentes cum Cardinalibus dixe- runt etc.9): Ego Adelbertus') sancte Romane') silue candide in damnationem horum hereticorum decretorum subscripsi. Ego Joan nes Hostiensis episcopus in damnationem horum hereticorum de cretorum subscripsi. Ego Hugo Prenestinus episcopus haec heretica decreta damnans subscripsi. Ego Albertus Nephesimus') episcopus subscripsi. Benno Cardinalis presbyter urbis Roma? subscriptionem ßrmaui. Roraanus Cardinalis presbyter urbis Romas subscriptionem firmaui. Guido Cardinalis presbyter urbis Romae subscriptionem firmaui. Octauianus designatus Cardinalis presbyter urbis Romae subscriptionem firmaui. Hugo Cardinalis dyaconus Romanae ecclesiae subscripsit. Paulus priraicerius Romanae ecclesiae subscripsit. Ni colaus electus abbas sancti Syluestri urbis Romae subscriptionem firmauit.

Quomodo in concilio sunt recitata uel assensu omniura cora- probata, quae longe post peractum concilium furtim sub nomine Piacentini concilij fabricata, sub nomine eiusdem concilij ad de- ceptionem orbis, ad subuersionem fidei catholicae nouae prodilionis genere per diuersas mundi partes sunt diffusa, in facie quidem speciem raellis et numine') habentia, interius uero erroris ueneno humanuni genus suffocantia? Quomodo, inquam, in concilio sunt comprobata, quae cum solis et undis7) uerbis Turbanus noua pre-

1) constituerimus. 2) etc. mufs ausfallen. 3) hier fehlt episcopus.

4) Rufina: statt Romans. 5) Nephesinus. 6) manne statt numine. 7) nodis.

Sndeodtrf Kegistrum. II. 7

98 No. XXXVI. 1095—1098.

snmptione protulissct ore? Fidclium ibidem publice hora1) sunt damnata, iidelibus adeo comraotis, ut uix euaderet Turbaous eorum impetus et iras, fidelibus, inquarn, ita concitatis, vt cogent*) eum ter condemnarc sententiam erroris, quam solis uerbis proferre pre- sumpserat.

Cum nemo solus debeat accusare sine testibus episcopum suum uel quemlibet Christianum neque intrare') obedientiam canoDicam uel coramunionera pontificis sui, antequam publice et eanonice in generali synodo accusetur uel damnetur, quis satis admirari potest plasphemias4) Turbani, sacras leges condemnantis, ordinalos nec simoniace9) a Simoniacis peruerse abdicantis? Huius tanto errori occurrimus capitula") libri quinli. Ambrosius!) in libro de rebus gestis in Mediolanensi ecclesia: Si quis potestatem non habet, quem seit reum, abijeere, aut probare non ualet, iramunis est; et iudicis non est, sine accusatore damnare, quia et dominus Judam, cum für esset, quia non est accusatus, minime abiecit. Augustinus: Simoniaci inde7) comparantur proditori.

Ex synodo'): Dona dei perueniunt ad eos, qui cum fide ac- eipiunt, etiara si talis sit, per quem aeeipiunt, qualis Judas fuerittt). Eleutherius9) papa, dum10) de malis nondum exeommunicatis tra- ctaret, aitftt): Quia Judas non est accusatus, ideo non est eiectus, et quiequid inter apostolos egit, pro dignitate ministerij ratum mansit.

De accusatione et damnatione beatus Innocentius aitx): Cum nos dicamus, ab hereticis damnatos ") per illara manus inpositionem

t) Ambrosii in priorem epistolam b. Pauli apostoli ad Corinthios com- mentaria (I. Corinth. V. 2.) in Ambrosii Mediolanensis episcopi opera 1. c. Tom. III. pag. 356.

tt) Aurelii Augustini enarrationes in psalmos, in psalmum X. enarratio in Tom. VIII. operum Aurelii Augustini 1. c. pag. 74.

ttt) Decrela Eleulberi papae, Eleutherus universis ecclesiis Galliae No. II. (in Harduin's Acta Conciliorum Tom. I. pag. 102, und in Labbeus Concilia Tom. I. pag. 589).

x) Capitula Innocentii papae, Epistola XXII. ad episropos Macedoniae No. III. (in Harduin's Acta Conciliorum Tom. I. pag. 1017, und in Labbeus Concilia Tom. II. pag. 1273 und 1274).

1) uota statt hora. 2) cogerent. 3) uitare statt inirare. 4) blas- phemias. 5) hier fehlt nee. 6) capitulo. 7) Jade* statt inde.

8) Augustinus statt Ex synodo. 9) Eleutherus. 10) cum. 11) ordi- natos statt damnatos.

No. XXXVI. 1095-1098. 99

uulneratum habere Caput et caetera. Nouus ordo, noua discretio, nouum genus poenitentiae, irao noua pcruersitas, noua canonici iudicij peruersio! Beatus Gregorius ait: Maior minorem sicut pre- cedit honore, ita et crimine. Et alibi: Ouanto gradus altior, tanto casus inferior. Et beatus Simachus, ponlifex Uomanus, nos, in- quitf), qui potissirai sacerdotij') administramus officia, transgres- sionum culpa respicet'), si in causis dei desides fuerimus inuenti. Sane reatu maiore delinquit, qui pociore honore perfruitur, et grauiora facit uitia p 3) sublimitas dignitatum. Hunc iudi

cij ordinem, Turbani4), perturbasti et prepostcrasti, dum eos, qui in maiori ordine ecclesias emerunt, in cisdem ecclesijs, seruatis ordinibus, ad poenitentiam admisisti, cos uero, qui in rainoribus ordinibus eccfesias emerunt, ab eisdern ecclesijs extrudi et ad has5) transferri decreuisti. Quibus uerbis equipollenter dixisti, roaiora") esse peccata sacerdotum quam inferiorum ordinum, raaiorem esse simoniacam heresim in ordine inferiori quam superiori. Sed nos7) decreta sanctorum patrum redeuntes cum sanctis dicimus: Quanto gradus altior, tanto inferior casus. Illud uero nouum ridiculum, ut post simoniacam") de ecclesia ad ecclesiam seruato ordine quis- quam transferatur, cum synodus Calcedonensis') publice claraet, ut Symoniaci, in iuditio conuicti, deponantur a sacro ordine, et layci excommunicanturtf). Spiritu erroris omnia, Turbane, tur- basti, in quantum posuisti10). Vnde, queso, concepisti, eos minus peccale"), qui in ecclesia ordinati ad heresim transierunt, quam qui extra ecclesiam ordinati sunt? Equidem sacri canones cum minori poenitentia eos recipiunl, qui extra ecclesiam baptisati uel ordinati sunt, eos uero acerrime1') dixerunt, qui contra") eccle siam baptisati uel ordinati ad heresim apostatae facti declinauerunt.

t) cfr. Synodus Romana VI. sub Symmacho papa (in Harduin's Acta Conciliorum Tomus II. pag. 989 und in Labbeus Concilia Tomus IV. pag. 1371).

tt) cfr. Canon Conrilii Chalcedonensis adversus Simoniacos in Epistola cncyclica Gennadii Palriarchac Constanlinopolilani et synodi Constanlinopoli- tanae LXXXI. episcoporum circiter annum 460 (in Harduin's Acta Conciliorum Tom. II. pag. 782 und in Labbeus Concilia Tom. IV. pag. 1028).

1) sacerdotis. 2) respiciet. 3) peccaminum statt p.

4) Turbane. 5) alias statt has. 6) minora. 7) hier

fehlt ad. 8) hier fehlt heresim commissam. 9) Chalcedonensis.

10) potuisti statt posuisti. 11) peccasse. 12) hier fehlt puniendos.

13) intra statt contra.

7»

100 No. XXXVI. 1095—1098.

Testatur hoc beatus Ionocentiust) in decreto, cuius initiura est: Ventum est ad teroiam') qusestionem. Hsec') testantur maiora con- cilia et doctores arlhodoxi3), contra quos spiritu4) auaritia? decla- rans os tuura posuisti in coelum. Non nullis sacris canouibus pre- iuditium, Turbane, intulisti per canones"); ordinationes a Simoniacis, nondum accusalis uel sponte in iuditio confessis, canonice admini- stratas damnare presumpsisti. Et cum necessitas rigorera canonum in his, que temporalia") sunt, tempcrari exigit, seueritati canonum non solum nihil detraxisti, irao discrelionem canonicam penitus, quantura in te fuit, subuertisti, intemporabilia') teraperando Si- raoniacos sine nuraero conürraasti, dum canonicas ordinationes, a Simoniacis nondum accusatis canonice ceiebratas, contra sanctorum decreta reprobando te ipsum potius reprobasti. 0 misericordia, o pietas, legittima damnare, damnata in auctoritatem sub nomine misericordie reuocare! Quse si uera misericordia esset, potius se ueritati, salua fide, detrahet8), quam adderet. Non autem detraxit sed addidit, quod legittime a Simoniacis intra ecclesiam ordinatos reprobauit. Nec misericordiam, proditionem publicam ecclesiae pro- pinauit, qui sub Talso nomine misericordie intemperabilia temperando Simoniacos, in iuditio conuictos uel sponte confessis9), seruatis ordinibus, generali decreto ad poenitentiam admisit, imo falso ad- mittendo a uera poenitentia extrusit. Nec salua potestate sedis apostolicae nec salua fide agitur, dum Siraoniaci, in iuditio conuicü uel sponte confessi, quos Petri potestas et fides ab omni sorte cle- ricorum repulit, contra potestatem et Petri fidem, seruatis ex nouo iuditio ordinibus, admittuntur. Quis enim sane10) possit dicere: salua Petri aulhoritate, ubi eius authoritas intemperabilis1') conculcatur? Turbanus in epistola ad Lanfrancum Papiensem ff): Venditores et emptores ecclesiasticarum rerum Simoniaci sunt In cadem: Nec") de malis calholicis, qui intra ecclesiam sunt.

t) Capitula Innocentii papae, Epislola XXII. ad episcopos Macedoniae Mo. III. (in Harduin's Acta Conciliorum Tom. I. p. 1017 und in Labbeus Con- cilia Tom. IL pag. 1273 u. 1274).

TT) Urbani papae II. epi9tolae No. XVII. ad Lucium praepositum sanrli Juventii (in Harduin's Ada Conciliorum Tom. VI. Pars II. pag. 1648 u. 1649, und in Labbeus Concilia Tom. X. pag. 441 und 442).

1) lerciam statt teroiam. 2) Hoc. 3) orthodoxi. 4) spiritum. 5) hier fehlt tuos. 6) lemperabilia. 7) intemperabilia. 8) detraheret. 9) confessos. 10) sanus. 11) intemperabiliter. 12) Hec statt Nec.

No. XXXVI. 1095-1098. 101

Caetura') Scismaticorum et hereticorum sacraraenta, quoniam extra ecclesiam sunt, iuxta sanctorum patrum tradiliones, scilicet Pelagij, Gregorij, Augustini, Jeronirai, formam quidem sacramentorum, non autem uirtutis effectum habere profitemur, nisi cum ipsi, uel eorum sacramentis initiati per raanus impositionem ad catholicam redie- runt*) vnitatem. Sciendum uero est, quod canones apostolorura, quorum authoritate Orientalis et ex parte Romana utitur ecclesia, et signis*) Cyprianus et LXXX* cpiscopi cum eodem baptismum hereticorum lauacrum diaboli appeilant. StefTanus J) uero et Cor nelius martyres et pontiüces Romani in suis decretis et venerabilis Augustinus in libro de baptismo eundem Cyprianuni et prefatos episcopos hanc ob causam ueheraenter redarguunt afürmantes, ba ptismum, siue ab hereticis") siue scismatico ecclesiastico more cele- bratum, ratum esse, et merito, quia alia in baptismo et alia in reliquis sacramentis consideratio est, quippe cum et ordine prior et necessarior sit. Subito enim jnorituro prius baptisruate, quam6) corporis communione et7) alijs sacramentis consulitur. Et dum forte catholicus non inuenimur'), satius est ab heretico baplismi sacra- mentum sumerc, quam nullo modo aeeipere. Et hanc sententiam prescriptorum pontiGcum Cornelij, Steffani') et Augustini secuti sunt Innocentius, Siricius, Leo, Anastasius et raagnus Gregorius et omnis ecclesia catbolica.

Proditor paruulorum, proditor omnium, qui errori tanto ac- quieuerunt, hanc epistolam tuse peruersitatis testem misisti, in qua licentiam baptisandi paruulos extra ecclesiam dedisti et subito mo- rituris asseruisti satius esse ab exeommunicatis hereticis baptisari, quam nullo modo baptismum aeeipere. Sed, queso, quomodo satius est, ubi non solum peccata10) remittuntur, sed etiam pernities cu- rnulatur? Cum autem tantae peruersitatis authores sanetos pontiGces Augustinum, Innocentium, Siricium, Leonem et magnum Gregorium esse uoluisti et scribere presumpsisti, sub eisdem testibus dei iuditio falsitas tua proraeruit condamnari"). Accedant sanetissimi testes prenominati, accedant et scriptis doceant, se nullatenus esse autho res tuae falsitatis, sed fidelissimos assertores canonice auetoritatis.

1) Caeterum. 2) TedierinU 3) insignis martyr statt signis.

4) Stephanus. 5) heretico. 6) hier fehlt dominici. 7) uel

statt et. 8) inuenitur. 9) SUphani. 10) hier fehlt non. 11) condemnari.

102 No. XXXVI. 1095—1098.

Accedant, inquara, et documentis sanctis asserant, quid super hac re antiquitus decreuerunt.

Leo episcopus1) Siciliaef):

Hi autem, de quibus scripsisti, quod se baptisatos sciunt, sed cuius fidei fucrint qui eos baptisauerint se nescire proßtcntur, quo niam quolibel modo form am baptismi acceperunt, baptisandi non sunt, scd per manus impositionem*) uirtute spiritus santi, quam ab»hereticis accipere non potuerint, catholicis copulandi sunt. Augustinus de paruulis in epistola ad Bonifacium episcopumff):

Si Christiani baptisraa3) sacramentum, quoniam4) unum atque ipsum est, etiam apud bereticos ualet et sufficit ad considerationem') siue ad perfecti") sacramenti omne7) quamuis ad uiUe aeteruse par- ticipationera non sufficiat, quae consecratio reum quidcm potius hereticum facit, extra domini gregem habentem donura cum") cha- racterem, corrigendum tum') admonet sana doctrina, non iterum similiter consecrandum, quanto pocius in ecclesia catholica etiam per stipulae ministeriura frumenta purganda portautur, ut ad raassse societatem mediante area perducantur.

Gregoriusttf) uniuersis episcopis Longobardiae") de paruulis extra ecclesiara baptisantis "):

Quoniam nefandissirous Anthoresia) in hac, qu«e nuper expleta est, paschali festiuitate Longobardorura filios in fiele catholica bapti- sari prohibuit, pro qua culpa eum diuina maiestas extinxit, ut solennitatem paschae alterius non uident13), nostrara") fraternitatem

t) cfr. Leonis papae I. epislolae et decrela, epistola XCII. ad Ruslicum Narbonensem episcopum, ad inquisitionem ejusdeoi episcopi subjecta responta, Caput XVI. in Leonis magni Romani ponliiicis ejus notninis priini opera. Lu tetiae. 1623. pag. 479, und Epistolae Leonis papae, Responsiones ad inquisi- tiones Ruslici Narbonensis No. XVIII. (in Ilarduin's Acta Conciliorum Tom. I. pag. 1764 und 1765, und in Labbeus Concilia Tom. III. No. XCII. pag. 1408 und 1409).

tt) cfr. Augustini epistolarum liber, epistola XXIII. in Tom. II. operum Aurelii Augustini 1. c. pag. 91.

ttt) D- Gregorii papae I. epistolarum ex regislro liber I. epistola XVII. in Di vi Gregorii papae I. operum Tom. II. 1. c. pag. 591 u. 592, und in Lab beus Concilia Tom. V. pag. 1036.

1) episcopis. 2) hier fehlt inuocata. 3) baptismi. 4) quod. 5) consecrationem. 6) perfectionem. 7) omne muls ausfallen. 8) Jo- minicum statt donum cum. 9) tarnen statt tum. 10) Italiae. 11) bapli- satis. 12) Anthaiith oder Autharis. 13) uideret. 14) uestram.

No. XXXVI. 1095—1098. 103

decet, cunctos per loca nostra1) Longobardos amouere9), ut, quia grauis mortalitas irarainet, eosdem filios, in Arriana') heresi bapti- satos, ad catholicam fidem concilient, quatenus irara super eos dei omnipotcnlis placent.

Innocentiusf):

Arrianos4) praeterea cseterosque5) huiusmodi pestcs, quia eorum laycos conuersos ad dominum sub imagine poeuitentiae ac sancli spiritus sanctificatione per minus impositionem suscipimus, ooa uidetur, clericos eorum cum sacerdocij aut miuisterij cuiuspiam suscipere6) dignitate. Quibus solum baptisma ratum esse permit- timus, quod utiquc in nomine patris et iilij et spiritus sancti per* ficitur, nec spiritum sanctum eos habere ex illo baptisraate illisque ministerijs7) abutamur8), quoniam, cum a catholica fide eorum aucto- res desistent'), perfectionem spiritus, quem10) acceperant, arniserant"). Nec dare eis") plenitudinem possunt, que maximo") in ordinatio- nibus operatur, quam per impietatis suae perfidiam potius, quam14) fidem, dixerira, perdiderunt. Qui") fieri potest, ut eorum pro- phanos") sacerdotes dignos Christi honoribus arbitremur, quorum laycos imperfectos, ut dixi, ad spiritus sancti gratiam percipiendam cum poenitentiaj imagine recipiraus?

Augustinus ff) in libro de unico baptismo paruulorum, de bis, qui illius aetatis sunt, vt in animo fidem et pacem catholicam ante baptisma habeant:

Si quem forte cogerit'7) extrema necessitas, ubi Catholicuni, per quem accipiat, non inuenerit et, in animo pace catholica cu- stodila, per aliquem extra ciuitatem18) catholicam positum acceperit, quod erat in ipsa catholica vnitate accepturus, si stalim etiam de hac uita migrauerit, non eum nec19) catholicum deputamus. Si autem fuerit a corporali morte liberatus, eum99) sc catholice con-

t) Capitula Innocentii papae, epistola XVIII. Alexandro episcopo No. III. (in Harduin's Acta Conciliorum Tom. I. pag. 1013, und in Labbeus Concilia Tom. II, pag. 1269).

tt) cfr- Aurelii Augustini de baptismo contra Donalistas über I. in Tom. VII. operum Aurelii Augustini 1. c. pag. 375.

1) uestra. 2) ammonere. 3) Ariana. 4) Arianos.

5) cseterasque. 6) suscipi debere. 7) mysterijs. 8) arbitramur. 9) desciscerent. 10) quam. 11) amiserunt. 12) eius. 13) maxime. 14) hier fehlt per. 15) Quomodo statt Qui. 16) profanos. 17) coe- gerit. 18) vnitatem statt ciuitatem. 19) nisi statt nec. 20) cum statt eum.

104 No. XXXVI. 1095—1098.

gregationi etiam preseDtia corporali reddiderit, a qua ounquam corde discesserat, non solum non improbaraus, que') fecit, sed etiam se- curissime uerissiraeque laudamus, quia prcsentera deum credidit cordi suo, vbi vnitatem seruabat, et sine sancli baptismi sacramento, quod, ubicunque inuenit, non hominum sed dei') cognouit, voluit') ex bac uita migrare. Si quis autem, cum possit in ipsa catholica ac- cipere, per aliquem') roentis peruersitatem elegit in scismate bapti- sari, etiam si postea uenire ad catholicam cogitat, quia certus est, ibi prodesse sacramentum, quod alibi accipi quidem potest, prodesse autem non potest, procul dubio pcruersus et iniquus est et tanto pernitiosius quanto scienlius. Et infrat): Hü uero, qui per igno- rantiara ibi baptisantur, arbitrantes, ipsam esse ecclesiam Christi, in istoruro quidem comparationc minus peccant, sacrilegio tarnen scisraatis uulnerantur, non ideo non grauiter, quia alij grauius. Cum enim dictum est quibusdam: tollerabilius') erit Sodorais in die iudicij quam uobis*), non ideo dictum est, quia Sodomitse nou torquebuntur, sed quia ilii grauius torquebantur'), quanquam fuerat lioc fortasse occultum aliquando et incertum. Et infraft): lta quod') illi, quos baplisant, sanant uuinerc idolatrise uel infidelitatis, sed grauius ferunt8) uulnere scisraatis. Idolatras enim in populo dei gladius interemit, scismaticos autem terrae hiatus absorbuit etc.

Turbanusttt) seruus seruorum dei G.9) Constanciensi episcopo salutem et apostolicara benedictionem. Quia te speciaüter post deum raanuum nostrarum opus esse perpendiraus et quia specialem in te religionis gratiam esse cognosciraus, ideirco te specialitcr adiuuare tuisque necessitatibus specialitcr subuenire domino annuente satagi- raus. Quaestiones autem, quas Ulis literis significasti vestris in par- tibus agitari, apud nos quoque satis frequenter raoneris10) com-

t) cfr. Aurelii Auguslini de baptismo contra Donalislas über I. in Tom. VII. operum Aurelii Auguslini 1. c. pag. 377 u. 378.

|t) cfr. Aurelii Auguslini de baptismo contra Donatislas liber I. in Tom.VII. operum Aurelii Augustini 1. c. pag. 380.

ttt) cfr. Appendix epistolarum Urbani papae II. No. I. ad Guiebardum episcopum Conslantiensem (in llarduin's Ada Conciliorum Tom. VI. Pars II. pag. 1651 —1653, und in Labbeus Concilia Tom. X. pag. 444—446). *) Evang. Matth. XI. 22. 1) quod. 2) hier feblt esse. 3) noluit. 4) aliquam.

5) tolerabilius. 6) torquebuntur. 7) Itaque statt IIa quod. 8) fe- riunt. 9) Guiehardo. 10) noucris stall moneris.

No. XXXVI. 1095—1098. 105

moueri. Itaque fratrum') communicato consilio diuque excommu- nicalionis queestionc tractata, sancti predecessoris nostri Gregory seotentiam confirmantes, ita eam domino inspirante deterniinauiraus: Primo siquidem gradu renemiantem') heresiarcham, Koraanae eccle- sise inuasorem, cum hoc3) rege, eiusdem peruersilatis capite, ab oronibus ecelesiae catholice menibris alienum et excommutiicatum esse censeraus. Deinde4) qui armis, preraia'), consilio aut obedientia, eccle- siasticos maxime ordines aut honores ab eis aut eorum fautoribus ac- eipiendo, eorum nequicie amminciatum*) subministrant. Nos') igitur principaliter anathematis uineulis astringenles, in tertio gradu comrou- nicantes eis non8) quidera non exeommunicamus eos"). Sed quia ipsi se eorum commuuione contaminant, in nostrara cos societatem ne- quaquam sine poenitenliic ultione et absolutione reeipimus. Scis10) quippe canonibus cantum") constat, ut, qui exeommunicatis com- municauit"), exeommunicetur. Ipsius tarnen pocnitenlise atque ab- solutionis modos ea moderationc discreuimus, ut quicunque seu ignoraotia seu timore seu necessitate negocij cuiusque maximi uel maxime necessarij") sc conuictu, salutatione, orationc, osculatione14) contaminauerit, cum rninoris poenitentiae absolutionisque medicina societatis nostra; partieipium sorciatur. Eos uero, qui aut scienter aut negligenter inciderint, sub ea volumus diseiplinee cobercione suseipi, ut caeteris raetus ineutiatur, cuius diseiplina? moderalio miaque15) ad curam nostrarum") spectat, nos tuae prouidentian, prout oportere uideris, pro temporis et personarum compendia") seruanda committimus. Porro de clericis, qui ab exeommunicatis sunt episcopis ordinati, needum sententiam fiximus18), quia gene ralis mali contagium generalis synodi est cautio") comburendum. Tuae tarnen fraternitati haje") respondemus ad presens, ut ab ex eommunicatis, quondam tarnen catholicis, episcopis ordinati"), si quidem ordines pro") ipsos non siraoniace aeeeperunt*3) et si epi- scopos ipsos non simoniacos fuisse constiterit, ad hoc si eorum

1) liier fehlt noslrorum. 2) Rauennalem stall renemianlem. 3) llen- rico statt hoc. 4) hier fehlt eos. 5) pecunia statt premia. 6) aoi- miniculam. 7) Hos stall Nos. 8) nos statt non. 9) eos mufs aus fallen. .10) Sanctis statt Scis. 11) cautum. 12) coinmunicauerit. 13) hier fehlt eorum. 14) osculoue. 15) moderamina, quod statt mo- deratio miaque. 16) ueslram statt nostrarum. 17) comuetentia.

18) ferimus. 19) cauterio. 20) hoc. 21) ordinatos. 22) pro mufs ausfallen. 23) aeeeperint.

106 No. XXXVI. 1095—1098.

religiosior uita') doctrinte prferogatiua uisa fuerit proraereri, poe- nitentiam') indictam3), quam congruam duxeris, in ipsis, quos ac- ceperunt'), ordinibus raanere permittas; ad superiores autem asceo- dere non concedimus, nisi necessitas et vtilitas maxima flagitauerit et ipsorum sancta conuersatio promeruerit. Et hoc tarnen ipsum rarius cum cautela precipua est concedendum. De presbyteris, dya- conis6) subdyaconis, qui post acceptum ordinem in aiiquo crimine lapsi fuerint, siue palam, siue clam, constat quidem canonum cen- sura ab ecclesiasticis eos officijs inhiberi. Tuaa canonicse6) discre- tioni prouidentiaeque commiltiraus, utrum7) aliqui, qui tarnen in- famiae notis non fuerint aspersi, necessitate ecclesiae urgente et ipsorum sancta conuersatione promerente, in suis gradibus recupe- rari debeant. Hoc autem serui8) indulgentiam dico, non serui') Imperium, ut10) maior nostris ") setatibus ") habeatur auetoritas, salua tarnen autboritate canonum et sanetorum patrum decretalibus con- stitutis11). Si quem non"), quod absit, aut post acceptum15) offi- tium contigerit peremptorio ") siue clam siue palam occupatum crimine inueniri, eos maxime, qui mundo adhuc uiuunt, ab omni eos altaris ministerio sequestramus. Sicut oranium") poenitentia ") agere non conceditur cuiquam clericorum, ita et post poenitudinem ac reconciliationem nullt unquam layco liceat honorem clericatus adipisci, uel clerico ad altiores ordines promoueri, quia, quam19) sit") oranine") contagione inudati"), nulla tarnen debent geren- dorum sacraraentorura instrumenta suseipere, qui dudum uasa fue- rant") uitiorum etc.

Sura") Ilildcbrandi sententia") et") determinante*7), Turbane, promisisti, magistrum erroris sequens in errorem illius incidisti. Hildebrandus quidem, dum preter ordinem canonum iraperatorem exeommunicare presumpsit, diuino iuditio in ipsis uerbis exeom- municationis hereticum se ostendit, dum et Cscsarem exeomrauni-

1) hier fehlt ct. 2) poenitentia. 3) indicla. 4) aeeeperint. 5) hier fehlt ac. 6) tarnen statt canonici. 7) hier fehlt eorom.

8) secundum statt serui. 9) secundum statt serui. 10) hier fehlt uestra. 11) uestris. 12) in partibus contra hereticos statt setalibus. 13) in- stitutis. 14) uero statt non. 15) hier fehlt aut ante acceptum.

16) hier fehlt: quolibet eorum, <jui in lege morte multantur. 17) enira

statt omnium. 18) poenitentiam. 19) quamuis statt quam. 20) sint. 21) omni peccatorum statt omnine. 22) mundati. 23) fuerint.

24) Dum statt Sum. 25) sententiam. 26) et mufs ausfallen. 27) de- terminare.

No. XXXVI. 1095—1098. 107

cabat et etiam') coramunicantes ab excommunicatione excipiebat. Sed nunquam potestas Roman» sedis Anastasium papam ab huius- modi errore absoluit. Qui dura Fotinumf) dyaconem'), uenientem de communione Acacij excoramunicati, absque publica satisfactione ia comraunionera recepit, Romana ecclesia ab eius communione recessit et deus, in coelo ligans, quem Romana ecclesia ibidem ligabat, eura publice percussit, quia baptisatos et ordinatos ab ex- communicato Acacio nullara leesionein de manu Acacij suscepisse contra decreta sanctorum patrum plaspheraando') raentitus est. Sed mentita est iniquitas sibi. Spiritus autem veritatis, per os beati Gelasij ecclesiam docens, aitft): Quid iuuat, si quis beretico non communicet et his tarnen vnionem4) iungatur, qui ab illius non sunt communione diuersi? Et tuus quidem magister Hildebrandus peruersse excomraunicationis gladium in se ipsum retorsit, dum9) Caesarera excommunicaret et, communicantes ei ab excommunica tione excipiendo, antiquas hereses Libe') et Anastasij renouaret. Cuius errorem determinare dum uoluisti, te non minus magistro tuo errore7) ostendisti, dum communicantes excommunicatis excom- municare distulisti. Dixisti enim, communicantes excommunicatis te non excoramunicare. Tanto errori Spiritus sanctus in beato Gelasio obuians aitttt): I'ostquam Acacius communionis alienae factus est, non potuit nisi8) catholica9) et apostolica") mox societate precidi, ut11) per eum, si uel paululum cessaremus, nos quoque uidemur1') snbijsse contagia impiorura. Huic errori contrarius est beatus Inno- centius et cseteri, quorum canones grauius damnant eos, qui intra ecclesiam ordinati ad heresim transierunt, quam eos, qui extra ecclesiam ordinati sunt. Huic exceptioni contradicunt beatus Leo*)

t) cfr. Anastasii Libliotbecarii de vitis Romanorum pontificum Tom. III. Romae. 1728. fol. pag. 206 u. 207.

tt) tff- Epistolae Gelasii papae, epistola IX. ad episcopos Orientales (in Harduin's Acta Conciiiornm Toni. II. p. 926 und in Labheus Concilia Tom. IV. pag. 1223 epistola XV.).

ttt) tfr. Epistolae Gelasii papae, epistola IV. ad Anastasium imperatorem ( in Harduin's Acta Conciliorum Tom. II. pag. 895, und in Labbeus Concilia Tom. IV. pag. 1184 epistola VIII.).

x) Leonis papae I. Epistolae et Derrela, epistola III. in Leonis Magni opera 1. c. pag. 286 u. 287 und in Labbeus Concilia Tom. III. pag. 1296.

1) ei statt etiam. 2) dyaconum. 3) blaspheniando. 4) vnione. 5) cum. 6) Liberij. 7) errare. 8) hier fehlt a. 9) catholica;. 10) apostolica. 11) ne statt ut. 12) uideremur.

10S No. XXXVI. 1095—1098.

in epistola ad Januarium') Aquilogensera') episcopum et beatus Gre- goriusf) in epistola ad cpiscopos mumdie'), docentes contra fidem catholicam esse, si promoueantur, qui ab hercsi reuertuntur etc.

Turbanusft) in epistola ad Piponem4) Tullensetn episcopum: Episcopos siue clericos, quos Simoniacos esse constat, a sacris offi- cijs remouendos omnino decreuimus'). In ecclesijs uero, qui') ab huiusmodi Siraoniacis execrate sunt, non aliter quam in locis com- munibus orandum uidetur, donec subuersis altaribus benedictione et vnctione catholici antistitis consecrentur. In eadera: De his, qui sine titulis ordinati sunt, licet eiusmodi ordinatione') sanctorum canonum sanctione') irrita") iudicetur, utrum tarnen aliqui in ac- ceptis sint ordinibus pcrmittendi, discretioni tuae pro presenti ec- clesiae necessitate comraittimus, si tarnen alios") prauitate eos ordi- natos fuissc constiterit. In eadem: Nec") uniuersa tanquam apo- stolice sedis prsecepta, sanctorum conciliorum scntentijs consonantia, religionis tuse semitas") et19) ecclesia sibi commissa deo iuuante custodiat et custodienda alijs innotescat.

Beatus Gregoriusftt) in registro suo manifeste asserit, alienum esse a fidc, quisquis presumit soluere, quod Calcedonense14) con- ciliura ligat. Tu uero, ordinationem factam sine titulo confirmans, soluere presumpsisti, et") predictum uenerabile concilium ligans irritum esse iussit etc.

Ex concilio Turbani apud Melpriyam") babito*):

Conslituimus, vt nemo ante annos quindecim aut X1III. sub- dyaconus ordinetur, nemo ante annos XX diaconus fiat.

t) Epistolarum ex registro D. Gregorii liber I. epistola LXXV. in Gre- gorii papae I. operum Tom. II. 1. c. pag. 626 u. 627, und in Labbeus Concilia Tom. V. pag. 1073.

tt) cfr. Appendix epislolarum Urbani papae* II. epistola XVII. cap. V. VI. ti. VII. (in Ilarduin's Acta Conciliorum Tom. VI. Pars 11. pag. 1662, und in Labbeus Concilia Tom. X. pag. 454).

ttt) Epistolarum ex registro D. Gregorii liber III. epistola III. liber VII. epistola V. in Gregorii papae 1. operum Tom. II. 1. c. pag. 690, 841, und in Labbeus Concilia Tom. V. pag. 1138 u. 1289.

*) cfr. Concilium Melfitanum, Canon IV. (in Harduin's Acta Conciliorum Tom. VI. Pars II. pag. 1685, und in Labbeus Concilia Tom. X. pag. 476).

1) oder Julianum. 2) Aquileiensem. 3) Numidie statt mutndie. 4) Pibonem. 5) decernimus. 6) que. • 7) ordinatio. 8) sanelioni. 9) contraria. 10) alias sine statt alios. 11) Hec statt Nec. 12) stre- nuilas. 13) bier fehlt in. 14) Chalcedonense. 15) quod statt et. 16) Melfiam.

No. XXXVI. 1095—1098. No. XXXVIT. 1098. 109

Hoc decretura contrarium est canonibus noui et ueteris testa- menti, in quibus Spiritus sanetus euidenter clamat, ante uicesiraum quintum annum setatis dyaconos non debere ordinari propter de- clinandam Neophitorum heresim.

Hildebrandus, Turbanus, Anshelraus Lucensis, Deusdedil in compilationibus suis fraudulentis ex decretis Anastasij papfef):

Nulluni de his, uel quos baptisauit Acacius, uel quos sacer- dotes siue Leuitas secundura canoncs ordinauit, eos ex nomine Acacij porlio laesionis attingat, quo fortisan per iniquum tradita sacramenti gratia minus firma uideatur, et caetera.

Hoc decreto Anastasius meruit apud deum et homines dam- nari, in quo contra spiritum sanetum plasphcmat17), dura baptisatos et ordinatos extra ecclesiam catholicam ab Acacio damnato et ex- comraunicato nullam Ifesionem aeeepisse de manu Acacij scripto asseruit. Cuius errorera quia Hildebrandus cum suis diseipulis scripto renouauit, raerito a sede Romana diuina sententia tanti er- roris renouatorem exclusit.