Litern ad Batorium, ab ijs, qui Ratisbonae sunt, ipsius oratoribus Praga

scripta». •*)

Sacra regia maiestas prineeps et domine clementissime! Perpetuam fidem et obsequia nostra humilima]) sacra regia; ma- iestali vestra deferrimus -). Heslerna die Pragam venimus, quo prius- quam venissemus non putauimus quiequam ad sacram maieslatem vestram scribendum, tum quod rumoribus non satis fidebamus, qui nobis leuiores esse videbantur, tum quia intelligebamus non tarn id referre, vbi esse- mus scribere, quam ea, quas in rem presentem esseut, certius explora- tiusque scribere. Sed vt ordiamur a calce ipsa Silesiae, in qua mox offensissimi hominum animi in nos apparuerunt. Etsi enim vltra decem equos nobiscum non habeamus, tarnen nescio quam sibi exercitus spe- ciem conspectis nobis fingere videbantur; ita in nos atque de nobis in ipso limine statim inquisitum est. Cum itaque nos passim obseruari vi- deremus, Nissam vrbem episcopi Wralislauiae, qui erat in eleclione hac proxima nomine caesarea; maieslalis, transgredj noluimus, quin episco- pum ipsum, ibi tum presentem et consilia queedam tum agentem, saluta- remus, veriti, ne, si nos occulte transisses) suam vrbem inlellexisset, in aliquo oppidorum suorum nos delineri fecisset, quod quondam alijs in eadem vrbe factum est. Itaque euin conueuimus et prope horam apud eum commorati ex interrogationibus eius satis praespeximus *), eum iam plene omnia cognouisse, quae acta sint a maieslate vestra Craccouiae, at que adeo quid nunc tota Polonia geratur. Cui nos generalibus responsis salisfaciebamus et, cum maestas ac quaerimoniarum plenas proximorum malorum praedictiones ex eo audiremus, monuimus et suasimus amice, vt is tanquam earum terraruin vir prineeps talibus consilijs sacram csesa- ream maieslatem inslrueret, ne ex ea nobiscum vicinitate eorum malo rum, quae ominetur, ipse ac suis omnibus prius omnium guslum facere cogeretur. Quam ad rem ille respondit, se minimum caesarea? maiestatis seruitorem esse, iam eius maieslatem habere impromptu ea consilia, quae

*) cfr. von Solignac's allgemeine Geschiente von Polen. Zweiter Band, fortgesetzt von J. F. Joachim. Halle 1765. 4'o. pag. 632 §. 845.

**) Diese Überschrift steht auf der Aussenseite der gleichzeitigen Abschrift, aus welcher vorliegender Abdruck entnommen ist.

1) humillima. 2) deferimus. 3) transiisse. 4) perspeximus.

300 No. CXI1I. 1570.

sequi velit, ita vi suis uon opus hubeat, magnopere (amen sibi dolere, ila a nobis cum eius maiestate cumque adeo Iota republica chrisliana agi. De republica chrisliana respondimus, a nobis inilium uon esse futurum; de caesarea vero maiestate, eius maiestatem sibi ipsi cessalione sua in- commodasse. Ita enim in eo dissidio reipublicse ab vtraque parte homi- num nostrorum et lilens et animis conuentum fuisse, vt, vier primus in regnum venerit, idem ab vtrisque rex susciperetur. Principem Transyl- uaniae iam venisse, coronatum esse, regni gubernacula plene suscepisse, ad eum esse omnium staluum concursum. Caesaream vero maiestatea huc vsque deliberare; atque vtinam duliberaret porro ac in eam partem decerneret, vt, quod iam et deo et fatis placuit, et ipse sibi non dispii- cere ostenderet. Verendum alioquin esse, ne, qui orbis christiani con- seruator esse debeat, magnis et nullo fine terminandis malis eum in- uoluat. Episcopo expediti progressi sumus vllerius. Vtique omnium eadem est cantilena aut quaerella5) de nobis polius. In Bohemia inci- dimus in quosdam ex comitijs domum redeunles. Haec enim nunc hie celebrantur rerum Polonorum causa, poslulanle arma, equos, stipendiom ac in summa generalem expeditionem caesarea maiestate. Ex eis com- perimus ea, qne scribimus, tum et hoc, sententiam esse omnium Germa nin prineipum concordem, ius caesarea? maiestati a Polonia cum alio omoi modo (um vero armis prosequendum esse, ac6) consulere horlariqoe, vt iam a comitijs supersedeat, sed, cognita iam et perspecta omni ad supetias') ferendas alacritate, ocius rem Polonicam eius maiestas agre- diatur8). Eadem omnia Pragae comperimus partim ex sermonibus honii- num partim ex amicis antea nobis veteri farailiaritate notis. Hic dies tres aut qualuor subsistere, loco non adeo celebri, deliberauimus, vt, si pro- cedere comilia Ralisbonensia intellexerimus, co nos conferamus, sin mi nus, ad caesaream maiestatem, ad cuius arbitrium res tota reiecta videtur esse, proficiscamur. Hoc videmus aperle, eos homines omnes prauis et falsis oppinionibus *) de nobis imbutos esse et res incertas et vanas pro veris ac certis affirmare. Nonnulli aiunt eos,0) csesaris violari ac haereditatem regni nemini quam eius filijs deberi; nonmilli, Polonos, suseepto caesare, ab eo resilijsse et vayde (sie enim passim appellant maiestatem vestram) adhesisse, itemque Turcarum ope et praesidijs Po- loniam ab ea leneri, tum in lotam christianilatem arma Turcica per Polo- niam viam breui habitura esse. Qua de re dum a nobis, quasi aliud agentibus, edicenlar") (neque enim nos, etsi audiant legationem esse ad caesaream maiestatem missam, nuncios esse sciunt), miliores efliciun-

5) qucrela. (i) Hier fohlt: cos. 7) suppetias. 8) aggredialur. 9) opinionibu8. 10) ius statt cos. 1t) edocerentur.

No. CXI1J. 157G. .-501

tur et liaud difficulter acquiescunt. Vtinam hoc idem apud majores, cum quibus aperte versabimur, fieri possil 1 Nos quidem, qunnlum in nobis erit, dabimus in cam rem sedulam operara, vlinam tarn felicem quam fidelem. Rex Bohemia? his comilijs prägest, habet vna fralrem archiducem Ernestum. Literas ad regem Bohemia? quoniam habemus nul- las, quod sane expediebat, est enim cleclor imperij septimus, si rede Viennam contendemus, fortasse honoris causa ipsum adibimus. Interea serenissime maiestati uestra submissa seruilia nostra commendemus") ipsamque diutissime nobis praeesse feliciler a deo immorlali precamur. Prägte 25. maij anno 157G.

Sacra regia; maiestalis vestra

subieclissimi seruitores Joannes Crotowski.

Joannes Demetrius Sulikowski a Solki. Post scripta.

Quid postea euenerit et si bono animo a serenissimo rege Roma norum et Bohemia? factum esse confidainus, scripsi reuerendo domino vicecancellario, qui maiestati vestra? rem referet. Paucorum dierum ex- peclatio erit, vt inlelligamus, quid de reliquo negotio sperandum eril, ab his, credo, qui sunt in aula caesarea? maiestalis. Non desunt hic qui- dam, qui rumores spargunt ad conflandam nobis inuidiam imo et inse- curitatem vite: caesareara maiestatem prope occisam esse bombarda a quodam Italo, a maiestate vestra subordinato, item csesos iam esse omnes, qui palalino Syradiensi **•) ex Sylesia missi sunt, item mulla alia. Sa cra? regia? maiestati vestra? commendamus iiunc pra?clarum iuuenem, do minum Samuelem Laski, meum Solikovij consanguineum, filium olim Joannis a Lasko, qui diinissis ecclesiasticis beneßeijs vxorem in Anglia duxerat, qui in hoc actu republical3) maluit palatinum fralrem suum re- linquere et reipubltce partes sequi. Seruitor esse maiestalis veslra? de- siderat et, ne ad rem nudis manibus accessisse videretur, venerat huc vsque nobiscum, vi noslras ad sacram maiestatem vestram literas adferret. Hoc genere seruitij vtetur, quod Uli sacra regia maiestas veslra assigna- uerit. Fidera et virtutem hominis ipsa maiestas veslra probabit.

Iidem, qui prius, sacra? maiestalis vestra? seruitores.

***) cfr. von Solignac t. c. zweiter Band pag. 633 g. 8-IÖ. 12) commendamus. 13) reipublicae.

No. CX1V. 1570.