9. Heinricus IV rex Romanis scribit, quod sibi obstiterint, se Gregorii VII culpae assignare. Quem, ut in iudicio se sistat, moneri vult. Se iterum Romam venturum esse significat". 1081 ex.— Henricus Dei gratia rex omnibus Romanis cardinalibus,

1082 1H. a Descripti Londini in bibliotheca palatii Lambetluini ex cod. 351 membr.

saec. XIII fol. 94v — 06.

1. annus 1058 incidit in imiictionem 11. Itaque duo vitia in signis chronologicis inesse arbitror; nec dubito, quin archetypum habuerit haec: „indictione XII anno dominicao incarnationis MLYIIll".

EPISTOLAE BAMBERGENSES. 9 499

clericis ac laicis, maioribus et minoribus, suis fidelibus vel du-i08lex.— dum factis vel adhuc faciendis, gratiam dilectionem et omne 1082 bonum.

Auctoritas Romana semper vigere debet iustitia; et eo am- plius universis gentibus, quo eius vel peccatum vel merituiu sub- iectis recte vivendi aut est detrimentum aut augmentum. Cuius rei nunc ubique videre potestis argumentum; videre quidem possetis, si non noceret vobis alicuius impedimentum.

Unde etiam minus imputandum est vobis, si in aliquo minus diligentes fuistis; cum ille1, qui recte vivendi debuit esse spe- culum, non solum vobis sed universis catholicae fidei princi- patum Romae venerantibus factus sit oftendiculum; in tantum, quod ecclesia iam non lapsum sed paene minetur inreparabilem interitum.

Quem nos videntes et diutius ferre nolentes, Romam veni- mus2. Ubi omnes vos fideles invenire sperabamus; et etiam iu tantum de iustitia vestra, de paternae fidelitatis, quam nobis servastis, fiducia sperabamus, quod, si etiam soli veniremus vel cum" paucissimis militibus, omnia iusta in regno ac sacerdotio vobiscum tractare possemus. Sed longe aliter hac3 spera- bamus vos inveniebamus. Quia, quos putavimus amicos, sensi- mus inimicos4; cum pro mera iustitia ad vos veniremus: ut pacem inter regnum et sacerdocium vestro consilio et canonica auctoritate componeremus6.

Et scimus utique et libenter credimus: vos iustitiae amicos iustitiam, quam nulli negatis, nobis quoque non negassetis, nisi nos pro iniustitia et vestra confusione venisse audissetis. Non enim ignoramus illius dompni Hildebrandi machinationes. Nec mirum est, si in eadem urbe secum habitantes fallere potuit, qui longe lateque orbem seduxit et ecclesiam sanguine filiorum

a. toI cum addidi.

1. Gregorius VII papa. 2. 1081 Mai. 21. 3. ac. 4. Mai. — Iun. 1081. 5. Cf. Heinrici ep. dat . 1081 Apr. — Mai., Udalrici cod. n. 66 supra p. 139: „hec nostra omnino voluntas — est, ut — collato omnium vestrum inprimis — consilio, diuturna discordia regni et sacerdotii de ine- dio tollatur et omnia ad pacem et unitatem — revocentur".

32*

500 EPISTOLAE BAMBERGENSES. 9

1081 ex.—maculavit, dum filios iu pareutes et parentes in filios insurgere 1082 in. £ecit ej. fratrem in fratrem armavit. Certe, si vultis conside- rare, ista persecutio crudelior est Decii persecutione. Quia, quos ille trucidavit pro Christo, Christus coronavit in caelo; haec vero praesente vita privat, privatos in infernum damnat.

Pro hac erumna compescenda sepius vocavit eum ecclesia: ut de imposito sibi crimine se purgaret et ecclesiam de scan- dalo liberaret. Sed ipse vocatus venire contempsit et nuncios nostros nec ipse audivit nec vos" audire permisit; timens vos fautores amittere, audita iusta ratione.

Sed precamur omnium commuuem iustitiam: ut, vobis fa- cientibus, vel adhuc veniat in praesentiam, audiat clamantem ^cclesiam. Si enim sibi commissa est, cur eam perire patitur? Non est pastoris sed mercennarii: locum pastoris obtinere et solacium ovibus lupo laniante subtrahere. Dicite sibi: ut veniat, ecclesiae satisfaciat; neminem nisi Deum timeat. Accipiat iura- menta, accipiat obsides a nobis secure veniendi ad nos, secure revertendi ad vos; sive in sede apostolica retinendus vel de- ponendus.

Ecce nos Romam Deo propitio veniemus constituto termino. Si voluerit, ibi fiat. Si melius placet, cum nuntiisb nostris nobis occurrere, hoc quoque laudamus. Vos ipsi secum, quotquot vo- lueritis, venite, audite, iudicate. Si debet et potest esse apo- stolicus, nos sibi ob^diemus. Sin autem, in vestro arbitrio et nostro ecclesiae provideatur alius ecclesiae necessarius. Istud non debetis negare. Si iustum est sacerdotem servare, iustum est et regi ob^dire. Cur Dei dispositionem destruere molitur Hildebrandus? Et si ipse molitur, cur a vobis sibi non con- traitur?

Deus non unum sed duos gladios satis esse dixit1. Ipse vero unum fieri intendit; dum nos destituere contendit, quem Deus quamvis indignum ab ipsis cunabulis regem ordinavit; et ordinasse cotidie ostendit, si perpendit aliquis: qualiter nos cu-

a. nos c. b. nuptiis c.

1. Luc. 22, 38. Cf. Udalrici cod. n. 118 supra p. 203.

EPISTOLAE BAMBERGENSES. 9 501

stodierit a Hildebrandi eiusque fautorum insidiis. Adhuc enim 1081 ipso invito regnamus. Et militem nostrum1, quem ipse periurum super nos regem ordinavit, destruxit Dominuss.

Rogamus ergo vos pro fide, quam avo et patri nostro Hen- rico imperatoribus servastis et nobis servare debetis et bene usque ad Hildebrandum servastis: ut paternum honorem nostrum, nobis a vobis transmissum per patris manum3, non negetis; aut, si negare velitis, cur negetis dicatis; cum parati simus: omnem iustitiam vobis facere, omnem honorem sancto Petro servare et quoslibet promerentes remunerare. Non venimus vobis repugnare sed vos impugnantes impugnare.

Nolite diutius ecclesiam per Hildebrandum opprimere, no- lite contra iustitiam secum pugnare. Fiat discussio in conspectu ecclesiae. Si iustum sit, ut apostolicum eum habeatis, ut apo- stolicum defendite. Ut furem et latebras querentem nolite de- fendere. Quid est per potentiam amittere iustitiam? Numquid ideo vult esse iuiustior, quia sublimior?

Haec enim sunt verba eius: se a nemine iudicari debere. Et est sua sententia, quasi dicat: Quicquid libet, licet. Sed haec non est Christi regula, ubi dicitur: Qui maior est vestrum, erit vester servus4.

Ideoque, qui se servum servorum Dei nominat, iniustum est, ut servos Dei per potentiam opprimat. Non pudeat illum pro communi omnium fidelium auferendo scandalo humiliari; quorum communi ob^dientia debet exaltari.

Qui enim scandalizaverit inquit Dominus unum de pusillis, qui in me credunt, expedit ei, ut suspendatur mola asinaria in colle eius6. Ecce pusilli et magni de eius scandalo clamant et, ut auferatur ab eis, rogant.

Veniat ergo intrepidus. Si pura est eius conscientia, uti- que gaudebit in omnium praesentia; quia, convictis omnibus, sibi erit gloria. Certus sit: quia nullum vitae habebit periculum, etiamsi vestro iudicio et canonum auctoritate privari debet in-

1. Rudolfum, ducem Sueviae. 2. 1080 Oct. 15. 3. Haec ad an- num 1055 spectare liquet. 4. Cf. Matth. 20, 26. 27. 5. Matth. 18, 6.

502 EPISTOLAE BAMBERGENSES. 9. 10

1081 ex.— iuste possessa dignitate. Nichil sine vobis, omnia vobiscum 1082 m. agere parati sumus, si vos tantum nostris beneficiis resistentes non invenerimus.

Ad ultimum nichil querimus nisi iustitiam in illo loco, ubi maxime decet esse iusticia. Quam in vobis invenire optamus, inventam remunerare Deo propitio decernimus. Valete.

10. De sy?iodo Bambergensi". 1087 Anno dominicae incarnationis MLXXXVII, indictione XI1, inrt. 22 -^j gftl ^priiis celebrata est synodus in hac Babenbergensi ec- clesia sub domno Ruoberto septimo huius sedis episcopo. Ubi inter cetera ecclesiastica negocia universi, qui synodo domni Guntharii2 intererant, clerici quidem per sanctam obedientiam, iudiees vero ceterique laici sacramentis astricti, uno ore pro- testati sunt: quemadmodum novalium decimationes, de quibus inter nostram et Wirzeburgensem contentio erat ecclesiam, syn- odali iudicio sub domno Gunlhario quinto huius sedis episcopo nostrae adiudicatae suut ecclesiae.

Et hec nomina testium, qui ad memoriam modernorum, quid sub domno Gunthario viderint et audierint, protestati sunt: Adelbero decanus, Nencher, Eccho, Adelbert, Sigele, 6zo, Huno, Ruothart. Hii sunt clerici: Erbo, Aescuin, Volrat, Friderich, Ar- nolt, Arnolt, Debolt.

Hii vero synodo domini nostri R(uoberti): Gebehart prae- positus, Poppo decanus, Tiemo abbas, Kezelin, Eberhart, Heri- man, Ebeihart, Adalbero, Bruno, Poppo, Bruno, Ernest, Adal- bero decanus, Huno, Meingoz, Gunthere, Rabodo, Erchenbreht, Arnolt; domnus Bodo, Gozwin comes, Frederich de Castel, Gozwin de Ansperc, Adelolt, Walpodo, Lamprehct, Bruno, Eberhart.

a. TJescripsi ex cod. qnondam Bambergensi, »«nc Monaccnsi (Cimet. 60) msmbr. saec. XI fol . 3. Edidit Harzheim Conc. Gcrm. IIl 206.

1. immo X. 2. die 13 Apr. 1059 habitae; v. supra p. 497.

EPISTOLAE BAMBERGENSES. 11 503