XLI.

1292, die 9. octobris.

Amicabilis compositio facta in causa de decimis in marcha villae

Espenvelt solvendis inter Nycolaum s. Galli vicarium et Heinricum

Weibelarium civem herbipolensem exortta.

Nos Heinricus de Wehmar prepositus et archidiaconus he rb i polen si s . et Wolfram us de Linach eiusdem ecclesie canonicus ad vniuersorum noticiam volumus peruenire, quod — cum Nycolaus vicarius sancti Galli herbipolensis Heinricum Weibelarium ciuem herbipolensem traxisset in causam coram . . decano ecclesie fuhtwangensis, judice sedis apo stolice, pro solucione decimarum de quinquaginta agris campestribus sitis in marcha ville Espenvelt. quas decimas predictus Hein ricus soluere neglexerat per plurimos annos, idemque H(e in ri cus) exigente sua contumacia per eundem jvdicem fuisset ex- conmunicacionis vinculo innodatus, pluribus aggrauacionibus sub- secutis — tandem predicte partes, videlicet actor et reus, in nos tamquam in amicabiles conpositores [conpromiserunt] . prominentes hincinde fideidacione stare arbitrio nostro et conposicioni.

70 Monamenta

Nos vero tamquam amicabiles conpositores amicabiliter conpo- nendo et dirimiendo pronunciamus. quod omnis actio inter predictas partes cessare debet, et quod H(einricus) Weibelarius dare debet ipsi domino Nye o la o vnum maldrum siliginis inpresenti, et perpetuo tam ipse H(einricus) quam omnes sui heredes siue successores soluere debent quolibet anno predicto domino N у co la o et omnibus suis successoribus tempore messium de quinquaginta agris de quibus predicitur decimam, contradictione qualibet procul- mota. Et ad solucionem ipsius decime jdem H(einricus) pro se et suis heredibus íideidacione obligauit.

Verum quia idem dominus Nycolaus actionem consimilem mouebat domine Elyzabet reliete quondam Ottonis aduocati de Espenuelt et eius filiis Ottoni et Hildebrando super decima non soluta de quinquaginta agris in eadem marcha sitis. prefata do mina Elyzabet cum suis liberis Ottone et Hildebrando fide- liter promiserunt, fideidacione interueniente, quod de cetero tam ipsi quam ipsorum successores tempore messium exsoluant predicto domino Ny(colao) et eius successoribus sine diminucione omnem decimam que euenire poterit de quinquaginta agris superius nomi- natis, et vnum maldrum siliginis dabunt tempore inpresenti.

Huius conposicionis testes: dominus Andreas de Gundeluingen prepositus orengowensis. dominus Lupoldus de Wiltingen preposi- tus in Houge, Eberhardus de Tunuelt. concanonici nostri. dominus Hermannus de Espenuelt cantor noui monastery et patruus ipsorum, dominus Hermannus de Crutheim. dominus Berolfus succentor, vicarij maioris ecclesie, magister Karulus, Sifridus notarius dominj H(einrici) prepositi predicti. et Cunradus pater ipsius dominj Ny- co(lai), et plures alij.

Vt igitur hec conposicio rata et inviolabiliter perpetuo ob- seruetur, sigilla nostra vna cum sigillis videlicet . . officialis cune herbipolensis et predicti Ottonis de Espenuelt presentibus sunt appensa.

Acta sunt hec anno dominj M°COLXXXX secundo, in die sanctorum martyrum Dyonisij et sociorum eius.

episcopatus wirziburgensis. 71

Ex utroque hujus compositionis amicabilis documento quaterna sigilla, Henrici de Wechmar, Wolframi de Linach. officialis curiae herbipolensis, OTTONIS DE ESPENuelT, fasciis membranaceis suspensa sunt, biuc inde laesa.

In altero hujus documenti exemplari locum „dominus Berolfits succen- tor (et) vicarij maioris ecclesie" non invenimus.

Lilteras citationum in hac causa per Sifridum decanum ecclesiae fucht- wangensis praedictum die 10 mensis aprilis anni 1291 datas supra sub num. XXIX 1 et 2 pag 48 et 49 edidimus.

.

XLII

Anno 1292. Synodus dioecesana a Manegoldo episcopo Herbipoli celebrata.

Ejus statuta ,.omnibus animas regentibus valde necessaria et utilia" per Manegoldum episcopum anno 1298 in plena synodo de consilio praelatorum et assensu de novo edita sunt.

XLIH.

1292, die 13. novembris.

Mangoldus episcopus universo civitatis et dioecesis herbipolensium clero mandat, ne fratres praedicatores modo ullo molestet.

Mangoldus dei gracia herbipolensis episcopus vniuersis decanis camerariis rectoribus plebanis viceplebanis ceterisque cleri

72 Monumenta

cis vniuersis per ciuitatem et dyocesim herbipolensem consti- tutis salutem in domino sempiternam.

Non sine graui querela dilectorum nobis in Christo fratrum predicatorum percepimus. quod non nulli sacerdotes ac alii cle- rici occasione quorundam statutorum nuper in nostra synodo edi- torum ipsos verbis et factis. dei l¡more postposito et hominum verecundia ultroiecta. multipliciter agrauant et molestant, licet per publicacionem eorundem statutorum ipsorum priuilegiis et iuribus non credamus aliqualiter derogatum.

Quare vniuersis vobis et singulis jn virtute sanete obediencie et sub pena excommunicacionis firmiter et districte precipimus et mandamus, quatenus prefatos fratres cum ad uos venerint benigne pertractare curetis, nec ipsos in sermonibus faciendis confessionibus audiendis missis dicendis et testamentis sev elemosinis quacumque eis pia fidelium deuocione donentur ') et similibus contra obseruatam hactenus consuetudinem secundum exempcionum et priuilegiorum suorum tenores a sede ipsis apostolica indulto rum presumat is verbis vel factis aliqualiter molestare, scientes quod ipsis dedimus potesta- tem citandi coram nobis vel nostro officiali omnes illos qui contra hoc nostrum mandatum ipsos in aliquo ausi fuerint perturbare, quos eciam pena condigna secundum ipsorum excessuum merita decreui- mus percellendos, vt pena docente discant quam sit durum mandatis pontificalibus rebellare.

Datum Herbipoli, anno domini M°CO nonagesimo secundo, in die sancti Bricii confessoris.

') Id documento ipso scriptum est: donrtur.

Manegoldi episcopi sigillum ex hoc mandato fascia membranacea snspen- sum est.

episcopatus wirziburgensis. 73

...

XLIV. 1.

1292, die 13. novembris.

Compositio amicabilis facta in dissensione de castro et dominio Trimperg inter ecclesiam herbipolensem et Conradum de Trimperg

exorta.

Manegoldus dei gratia episcopus herbipolensis ad vni- uersorum tam presentium quam postfuturorum noticiam cupimus peruenire, quod inter Conradum de Trimperg virum nobilem ex vna et nos ac nostram ecclesiam ex parte altera super castro et dominio Trimperg, que vir nobilis quondam Conradus de Trimperg pater dicti Cunradi et nobilis matrona Adel- haidis ') mater eiusdem coadunata manu pari voto recolende me- morie domino quondam Berthold o episcopo predecessori nostro sponte ac libere resignantes dicte ecclesie nostre donarant, dissen- sionis dudum materia ventilata, tandem eadem dissensio per com positores amicabiles. nostro et predicti С onr a d i filii ad hoc acce dente consensu, decisa extitit in hunc modum.

Jdem Conradus castro et dominio prefatis, ac vniuersis ipsius dominii pertinentiis. videlicet hominibus villis centis judiciis agris vincis siluis pratis piscariis pascuis campis aquis et alus quocunque nomine censeantur, libere et expresse sub juramento suo publice tunc prestito renunciauit simpliciter et precise, ita quod sibi nunquam ad illos ius aliquod competere debcat aut suis heredibus, vel quod ipse pro illis non debeat contra nos vel successores nostros aut ecclesiam nostram mouere aliquam actionem, saluis sibi milttibus et militaribus ad dictum dominium spectantibus, qui ipsi tenebuntur deinceps vtpote eorum domino si ipse hoc voluerit famulari.

') Nomen „Adelhaidis" spatio prima manu vacuo relicto altera manu inscriptum est.

Km. Mc. vot. IUVni. noт. cott. U. Ю

74 Modumenta

Jnmo specialiter renunciauit castro et opidi* Arnstein ac judicio necnon cente ac omnibus aliis ibidem , vt in illis nichil iuris vel agere vel disponere habeat, aut pretendere jurisdictionem aliquam vel eciam exercere, sed omne itts quod predictus quondam Con- radus pater suus in eisdem h,abuisse dmoscitur nobis et ecclesie nostre remanebit iure proprietatis libere possidendum sev quasi eciam possidendum. Jpse quoque nobilis ratum et inpermutabile tenebit quicquid dictus noster predecessor de feodis illis que m a n - leben dicuntur ad prefatum dominium pertinentibus contulit obli- gauit vel distraxit, vel nos contulimus obligauimus aut distraximus ad l|iunc diem quo hec littera est concepta. Possçssores autem eorundem feodorum iam debent recognoscere, se ipsa feoda ab ipso nobili possidere. Et idem eadem feoda que cum milttibus et mili- taribus prefatis a nostra ecclesia tenere dinoscitur. postquam ipsa feoda yacauerint, conferet tamquam dominus feodorum.

Nos eciam in recompensam renunciacionis huiusmodi eidem nobili, quem in nostrum et ecclesie nostre obsequium modis quibus possumus trahere aspiramus, opidum nostrum Bis choffesheim, castrum in eodem opido iuxta aream cimiterii situiu. omnia alia loca infra septa ipsius opidi constituta, cum jubabitatoribus eiusdem opidi. siluam que vocatur der vor st ipsi opido attinentem, piscarias in ipsa silua, et centum librariun hallensium mlditus quos sibi de redditibus nostris quos extra dicta septa viciniores ipsi opido habe- mus assignabimus pro octingentis marcis argenti. quarum quelibet pro terciadimidia libra hallensium computabitur, in feodum de con sensu nostri capituli expresso contulimus et conferimus tytulo feodi possidendos, ita sane quod ipse nobilis de dicta silua nichil vendat, sed ad structuras et vsus ignium illis vtens eam in fomento et libertate teneat quibus illam dinoscuntur herbipolenses episcopi tenuisse, quodque nobis vel nostris successoribus aut nostro capitulo salua libera sit facultas, opidum siluam et redditus pretactos pro octingentis marcis argenti quandocunque nobis vel illis oportunitas affuerit reemendi.

Jn antedicta compositione eciam est hoc tac turn, quod si ipse nobilis aliquas expensas ad structuras ipsi opido — extra quod

episcopatué wlríibürgensis. 7Ö>

nullam'strüctúram'eriget vel fafciet — de scitu'et'donsfHd ffeihrici marscalci de Slusungen et Theoderic'l'de ETtal milftum, . quos vtrimque ad hoc elegimus, necessarias fecerit, illas ipsi nóbiíi refundamris. Qui milites' vel? eorum' after si ante predicttam decesserint reemptionem, alii vel ' alius in locum iftdrùm d'ecedentium vel decedentis debent subrogan.

Huic quoque composicioni non pro minimo est adiectum, quod omnes illi qui tempore Con r a di patris prefati castrenses in T r im per g fuerunt debeant sub nobis vel successoribus nostris sicut sub eodem Conrado sua feoda castrensia et alia bona que ibidem ha bere dicuntur libere possidere, excepto Conrado de Westheim juniore, cuius feodum castrense quod idem in Trimperg vel in mon ti bus inibi habere dicitur cum bonis nostris deb, emus si volue- riinus conmutare. Quod si non fecerimns, ipse Conradus idem feodum libere possidebit, sic vt ipse ad prelibatum castrum Trim - per g non accedat, nec in il lo habeat residen tiain personalem.

Castrenses itaqtíe ad'su'prädictum opidum 'j pertinentes debent vice uersa feoda sua castrensia et alia bona que intra vel'extra' idem opidum habuerint ea libertate qua apud herbipolenses episcopôs illa possederunt apud dictum nobilem quiete et libere possidere vsque ad tempus illud quo fuerit reempttió de qua predi- citur celebrata.

Nouissime vero fauorabiliter protestamur. quod — compositione amicabili inter nos et memoratum nobilem celebrata — vniuersis et singulis qui ipsi nobili in suprataéhV dissensione astiterunt omnem maliciam contra nos et nostram ecclesiam in ipsa dissensione at- temptatam ex cordis nostri' intimís' relaxumns. successores nostros ad obseruantiam premissorum de consensu prenominati capituli obligantes.

In quorum premissorum testimonium atque euidentiam plenio- rem'ban'c paginam nostro et eiusdem capituli sigillis duximus ró- borandam.

1 ) In carta a Conrado domino de" Trimpberg* de luir, compositione ami- cabili datt a legimuS': opidutn Bisckofftsheim.

10*

76 Monumentа

Datum Herb i pol i, anno domini M° CO nonagesimo secundo, in die beati Brictii episcopi, pontificatus nostri anno quinto.

Manegoldi episcopi et capituli majoris ecctesiae herbipoleusis sigilla ex bac compositione fasciis membranaceis suspensa sunt.

XLiv. a.

1292, die 13. novembris.

Altern m hujus compositions amicabilis documentum a Con rado domino de Tr imp berg datum ejusdem tenoris nisi quod quae circa personas mutanda erant mutata sunt exstat.

Datum anno domini 31" CO nonagesimo secundo, in die Brictii episcopi.

Manegoldi episcopi et CONRADI DE TRIMBERTH sigilla itidem fasciis membranaceis suspensa sunt.