Wenceslaus Romanorum et Bohemie rex ete. Notum facimus etc., quia serenissimus princeps dominus Wladislaus rex Polonie etc., frater noster ca- rissimus, pro se et toto regno suo, adiutoribus et adherentibus suis ab una, et venerabilis Ulricus de Iungingen, magister generalis ordinis cruciferorum de domo Theutonica, devotus noster dilectus, pro se et toto suo ordine, adiu- toribus et adherentibus suis parte ab altera, in, de et super omnibus et sin- gulis litibus, guerris, rixis, dissensionibus, disturbiis, rancoribus et displicenciis inter ipsos utrimque subortis ad nos tamquam ipsorum verum et legitimum arbitrum de alto et basso potencialiter devenerunt, sic videlicet, quod ipsi pro- nunciacionem et arbitracionem nostram regalem inter ipsos utrimque racione premissorum faciendam ab utraque parte tenere ac1 prosequi volunt et debent et eandem firmam, integram et inviolabilem observare, prout ad ipsam1 in

literis, quas utreque partes sub earum sigillis3 pendentibus serenitati4 nostre desuper dedisse noscuntur, plenius continetur. Nos itaque visis et auditis utrius- que partis impeticionibus, querelis, allegacionibus, responsionibus, literis et munimentis agnovimus ex eisdem, multas causas et particulas, quas ipse partes in ipsarum allegacionibus et responsionibus posuerunt de presenti, a longis transactis temporibus concordatas, compositas et ante presentem litem sive guerram fore decisas et integraliter complanatas et literas sibi invicem datas desuper et roboratas; ideo animo deliberato et de certa nostra sciencia primo pro vero iure pronunciamus et dicimus, quod omnes cause et querele5 inter pre- dictas partes utrimque prius iuxta cuiuslibet partis literarum tenorem con- cordate, decise, composite et complanate a nulla parte moveantur, sed quod concordia, composicio et complanacio pretextu predictarum causarum facta firma, integra et, prout literis roboratum est, inviolabilis teneatur6 et observetur, nec ab aliqua parte contra eandem quidquid de cetero amputetur, fraude et dolo quibuslibet penitus procul motis.

Item pronunciamus pro vero iure et dicimus, quod quelibet pars circa terras et homines cum ipsorum pertinenciis pacifice permanere et easdem iuxta literarum tenorem, quas a sede apostolica necnon a dive memorie7 serenissimis quondam predecessoribus nostris Romanorum imperatoribus et regibus, ac eciam aliarum literarum, quas ipse partes inter se super hoc habere noscuntur, eo modo et forma, quemadmodum easdem quelibet pars, antequam presens et novissima lis et guerra inchoata et incepta fuit, habuit, tenuit et possedit8, possidere debeat et una pars alteram in eisdem quomodolibet9 temporibus perpetuis nullatenus impedire.

Item dicimus et pronunciamus pro vero iure, predicto fratri nostro domino Wladislao regi Polonie terram Dobrinensem, quatenus in et de eadem terra magister et sui una cum omnibus aliis castris, civitatibus, opidis, villis et bonis aliis, quibuscumque nominibus censeantur, cum ipsorum pertinenciis eidem fratri nostro regi Polonie et suis in presente guerra tam spiritualibus quam secularibus expugnaverunt et occupaverunt, integraliter restitui et ad plenum, sic quod prefatus magister suo et ordinis sui nomine de predicta Do- brinensi10 terra cum omnibus aliis civitatibus, opidis et villis, sicud prescri- bitur, ac eciam hominibus in ipsis degentibus et morantibus illi, quem ad eum abinde cum literis nostris regalibus duxerimus transmittendum, confestim, cum desuper fuerit requisitus, loco et nomine nostris ad manus nostras sine omni contradiccione et dilacione condescendat" eadem demum predicto fratri nostro regi Polonie nostro nomine reddenda pariter et tradenda.

Item pro parte Samagittarum dicimus et pro vero iure pronunciamus, quod prefati magister et ordo circa terram Samagitarum iuxta continenciam literarum, quas a Romanis pontificibus et sacro Romanorum11 imperio ceteris- que regibus et principibus et presertim fratre nostro domino Wladislao rege Polonie et" illustri principe Withowdo prefato duce Lithwanie desuper ob- tinere noscuntur, remanere debent, sic quod ipsi se de eadem terra Sama

gittarum intromittere ac in possessionem ipsius redire possint, et valeant eandem terram, quemadmodum ipsam prius cum obsidibus, antequam presens guerra originem cepit14 et mota fuit, in possessione habuerunt et tenuerunt, possidendam, et quod ipsi in eadem perpetuis temporibus non impediantur quovis modo; et iu casu15, quo quispiam, cuiuscumque condicionis existat, se de predicta Samagitarum terra intromittere et predictum magistrum et ordinem in ipsa impedire conaretur, extunc prefatus frater noster Wladislaus rex Po- lonie cum suo toto regno ceterisque suis principatibus et terris, qualitercumque nuncupentur, ac aliis suis et eorundem suorum principatuum subditis tam spiritualibus quam secularibus illos, qui magistrum et ordinem in terra Sama- gittarum impedirent, contra et adversus ipsum magistrum et ordinem suum et eo- rum terras et homines nullo modo adinvent seu auxilium prestent dolo et fraude penitus procul motis, sed ipse magister et ordo ipsius debent16 circa predictam terram Samagittarum iuxta tenorem literarum, quas ipse magister et ordo et notanter a predicto fratre nostro domino Wladislao rege Polonie et duce Witholdo desuper obtinent, perpetuo permanere; predictus etiam frater noster rex Polonie hiis contraire non debet seu1' per quempiam admittere contrairi, sic quod ipse dominus rex et dux Withowdus seu hii, qui eandem terram Samagittarum possident cum omnibus suis pertinentiis necnon cum aliis castris, civitatibus18, opidis, villis sive bonis, quibuscumque censeantur nominibus, cum ipsorum pertinentiis ad magistrum et ordinem spectantibus per prefatum do- minum Wladislaum regem Polonie, fratrem nostrum karissimum, et suos in presenti guerra expugnatis, acquisitis, occupatis et optentis una cum predictis hominibus in predicta terra Samagittarum et aliis castris et bonis, sicut pre- fertur, degentibus et morantibus illi, quem abinde ad ipsos cum literis nostris regalibus transmittendum confestim duxerimus19, dum desuper requisiti fuerint, vice et nomine nostris ad manus nostras sine omni contradiccione et dilacione condescendat eandem terram Samagittarum cum aliis bonis, sicud prescribitur, demum predicto magistro generali et ordini suo nomine nostro reddendam pariter et tradendam.

Item pro iure dicimus et pronunciamus, quod prefatus frater noster do- minus Wladislaus et singuli sui successores reges Polonie incredulis et infide- libus contra et adversus magistrum et ordinem predictos et singulos ipsorum successores et totam christianitatem nullum amminiculum10, consilium" et auxi- lium prestare, nec eosdem armis et aliis rebus fortificare seu ipsis contra chri- stianitatem in succursum venire debeant quovis modo.

Item modo consimili magister et ordo predicti et singuli ipsorum suc- cessores infidelibus contra et adversus predictum dominum Wladislaum et singulos suos successores reges Polonie et ipsorum terras christianas auxilium et consilium" prestare non debeant aut iuvamen.

Item dicimus pro iure et pronunciamus, quod universi et singuli captivi de utraque parte liberi dimitti" debeant, et quilibet ipsorum ad bona et here- ditates reverti pacifice et quiete debeat34; eciam omnes captivi in" terra Sa

magittarum captivati ad magistrum supremum et ordinem suum spectantes16 li- beri dimitti penitus et soluti. In casu vero, quo ille vel illi, qui eosdem captivos in captivitate detinent, id ipsum facere non curarent, extunc prefatus dominus Wladislaus rex Polonie, frater noster, cum suis terris et earum gentibus ac ho- minibus eisdem nullum prestare debebit, ut prescribitur, auxilium vel iuvamen.

Item, quemadmodum predictus serenissimus dominus Wladislaus rex*Po- lonie, frater noster, magistrum et ordinem inculparet pretextu pacis perpetue, quam inter se ab utraque parte habuerunt, quod ipsi eandem violasse et in- fregisse debuissent, et idem magister et ordo eundem dominum Wladislaum regem Polonie, fratrem nostrum, per ipsum et suos eandem pacem fore in- culpant violatam, eundem articulum una cum dampnis, homicidiis, incendiis, stupris, vituperiis et pacis fractionibus utriusque partis maiestati nostre reser- vamus, volentes consiliarios et amicos nostros ad hoc transmittere easdem causas perscrutandi causa"; et, si de eisdem edocti fuerimus, extunc super eisdem ante festum sancti Iohannis Baptiste pronunciare volumus et utrisque partibus ad nostre maiestatis presenciam super die" octava post festum sancti Urbani proxime venturum terminum statuimus revertendi, sic quod quelibet pars super eodem die consiliarios39 suos cum potestate sua premissis ex causis ad nostre maiestatis presenciam, ubi protunc constituti fuerimus, transmittere debebit pronunciacionem et arbitracionem nostram audituros30 acceptandam31 et hanc prosequendam33. Et quidquid inter serenissimum principem dominum Wladis- laum regem Polonie, fratrem nostrum, et magistrum et ordinem suum pre- dictos et alios principes et dominos tam spirituales quam seculares utrarum- que partium pro omnibus huiusmodi dampnis, homicidiis, spoliis, incendiis, stupris, vituperiis et pacis fractionibus, prout superius expressum est, pronuncia- verimus, in hoc celsitudini nostre quelibet pars parere debebit et integraliter obedire, et una pars partem alteram, sive sint spirituales sive seculares, pre- textu premissorum inantea et de cetero impetere seu causam movere non debeat foro ecclesiastico seu seculari, sed de pronunciacione nostra plenarieintegraliter contentari.

Item, quidquid illustrem fratrem Iohannem ducem Mazovie33, principem consanguineum nostrum, pretextu questionum et querelarum maiestati nostre pro parte ipsius contra et adversus magistrum et ordinem prefatos porrecta- rum concernit, apucl nos reservamus volentes super hiis plenius perscrutari et super dicta die octava post festum sancti Urbani proxime venturum in eadem materia similiter pronunciare.

Item pretextu castri Dresno et aliorum castrorum eciam nil dicimus seu pronunciamus ex eo, quod hoc negocium ad serenissimum principem dominum Sigismundum regem Ungarie etc., fratrem nostrum carissimum, diuoscitur per- tinere ete.

Item pronunciamus et dicimus, quod illustris Conradus, dux Slesie et Olsnicensis34, et filius ipsius dictus Senior, consangwinei nostri carissimi, et omnes alii nobiles et honorabiles prudentes consiliarii35 et nuncii nostri, cuius

cumque dignitatis aut condiciouis existant, fideles nostri dilecti, quos alias™ ad pacificandam guerram ad37 prefatum fratrem nostrum, dominum Wladislaum regem Polonie, et predictum magistrum generalem ordinis Thentonicorum trans- misimus, ab utraque parte sine omni oblocucione et suspicione mala esse de- beant nec eis id ipsum in malum verti seu imputari debeat quoquomodo, ex eo presertim, quia ipsi predictum negocium pro utraque parte, prout plenius sumus informati, fideliter et sine omni dolo quolibet nostro nomine tractaverunt .

Item pronunciamus pro vero iure et dicimus, quod prefatus frater noster, dominus Wladislaus rex Polonie, et omnes sui principes, barones, milites et clientes, cives et subditi spirituales et seculares prefati magistri generalis, or- dinis sui, ipsius preceptorum38, prelatorum, militum, clientulorum, civium et subditorum spiritualium et secularium et ipsorum adiutorum et omnium alio- rum, qui in hac causa suspecti habentur, boni et sinceri amici esse debent, et similiter prefatus magister cum ordine suo et omnibus suis preceptoribus et subditis prefati fratris nostri domini Wladislai, regis Polonie, suorum prin- cipum, baronum, militum et subditorum et eorum adiutorum et illorum, qui in hac causa suspecti habentur, boni et sinceri amici esse debeant, et omnis inimicicia et rancor inter ipsos ex utraque parte prorsus tollatur sine dolo; et super hoc prefatus frater noster, rex Polonie, cum suis priucipibus, prelatis et baronibus necnon magister et ordoa!) cum suis episcopis, prelatis et pre- ceptoribus antiquam40 perpetuam pacem serenissimi principis quondam domini Kazimiri regis Polonie et eciam perpetuam pacem inter ipsos utrimque per prefatum dominum Wladislaum regem Polonie modernum, fratrem nostrum carissimum, conceptam, stabilitam, factam et firmatam innovare, ratificare, appro- bare et confirmare debebunt et eciam sigillis41 roborare, sic quod eadem pax per dominum apostolicum sub excommunicacionis pena et per nos tamquam Romanorum regem sub penis necessariis confirmetur, et ad hoc consiliarios" et ambassiatores nostros solempnes per festum penthecostes venturum proxime in civitatem nostram Wratislaviensem volumus destinare, in quam eciam civi- tatem prefati dominus Wladislaus rex Polonie frater noster43 suo et regni sui nomine et magister suo et ordinis sui nomine ipsorum consiliarios" cum po- testate plenaria transmittere et destinare debebunt ad innovandam45, ratifican- dam, approbandam et confirmandam ac inter ipsas partes utrimque dictam pa- cem perpetuam sigillandam; et, postquam prefata pax coram consiliariis46 nostris sic innovata, approbata et per utramque partem confirmata et sigillis roborata fuerit, extunc cuilibet parti de terra sua cum pertinentiis suis ac eciam homi- nibus ibidem degentibus et morantibus, sicud prescribitur, condescendi debebitur et sibi eadem tradi in suam vice versa omnimodam potestatem47.

Item dicimus et pro iure pronunciamus, quod huiusmodi pacis treuge, que inter prefatum fratrem nostrum regem Polonie et regnum suum ac sub- ditos ipsorum ab una et predictum magistrum generalem et ordinem suum ac subditos eorum parte ex altera sunt alias stabilite et usque ad festum sancti Iohannis Baptiste proxime venturum durature, in omnimoda et solida sua iuxta

tenorem literarum desuper hinc inde confectarum permanere debeant firmitate48, quodque nulla partium premissarum per se vel suos partem alteram dicto durante termino impedire seu molestare debeat quovis modo sub penis in literis prefate pacis inter ipsos ut prefertur stabilite contentis et expressis. «

Acta coaeva comitiorum electoralium in Francofurtensi arch. vol. I, 85 v. — 88, comm. v. cl. Menzel. E transsumto de anno 1412, quod in arch. Regim. asservatur, Germanice ed. Lucas David Preufs. Chronik VIII, 189, unde repetiit partem Baczko Preufs. Gesch. II, 400. Citat Voigt VIII, 60 etiam copiarium magnum Regimontani archivi p. 179. Cf. Aschbach Konig Sigmund I, 245 not. 4. Titulus: „Sequitur arbitrium super premissis latum per dominum Wenceslaum regem Bo- hemorum tamquam regem Romanorum inter partes antedictas, quod magister et fratres dicti ho- spitalis approbarunt, rex vero Polonie prefatus in illo non consensit, ut bic fama laborat". 1. supplevi. 2. 7 ipm F. 3. eorum singulis F. 4. serenitate F. 5. querele?

frele F. 6. teneat F. 7. dive memorie a F. 8. possidit F. 9. quolibet F. 10. do- bronensi F. 11. conscendat F. 12. supplevi. 13. supplevi. 14. cepisset F.

15. casum F. 16. dicunt F. 17. sed F. 18. civiM F. 19. supplevi. 20. amiculu F. 21. concilium F. 22. concilium F. 23. demitti F. 24. debet F. 25. et F. 26. spe- ctante F. 27. supplevi. 28. de F. 29. conciliarios F. 30. auditur F. 31. ac- ceptant F. 32. psequed F. 33. Mazonie F. 34. Olsnicens. F. 35. conciliarii F. 36. ats F. 37. et F. 38. pceptos F. 39. magistro et ordine F. 40. antequam F. 41. sigillum F. 42. conciliarios F. 43. fratri nostro F. 44. conciliarios F. 45. mo- uand, F. 46. conciliariis F. 47. potestate F. 48. deheat F.