0

accederent, sententiam recepturae. Ipsi vero, mandatum apostolicum 1203 fideliter exequi cupientes, partes ad suam praesentiam convocarunt, receperunt testes hinc iude productos, examinarunt eligentium con- scientias, audierunt allegationes utrinque. Et quoniam praepositus sancti Georgii ipsorum sententiae se tandem asseruit nolle stare, de- positiones testium hinc inde receptas et allegationes partis alterius sub sigillis suis ad sedem apostolicam destinarunt, partibus festum beati Michaelis tunc proximo futurum veniendi ad sedem apostolicam terminum praefigentes, quem praepositus sanctorum Apostolorum, al- legans quod terminus tam prolixus dispendium ecclesiae generaret, ad festum sancti Servatii breviavit. Cumque nuntii praepositi sancto- rum Apostolorum ad nostram praesentiam accessissent, praepositus sancti Georgii nec venit, nec misit idoneum responsalem, sed vene- rabilis frater noster Coloniensis archiepiseopus ejus absentiam excu- savit, asserens eum captum, arrepto itinere ad sedem apostolicam veniendi, a nobili viro W. Juliacensi comite detineri. Nos autem, ne aliquid disponere in ejus praejudicium videremur, per dilectos filios praepositum sancti Gereonis et 13. concanonicum suum mandavimus ad festum resurrectionis dominicae sub peremptorio partem utramque citari. Qui, sicut ex literis ipsorum accepimus, sanctorum Apostolo- rum praepositum viva voce, praepositum vero sancti Georgii per literas et nuntios pariter citaverunt, qui citatione recepta se scripsit ad sedem apostolicam accessurum. Verum, cum nec ad terminum, nec ultra terminum, etiam per octo hebdomadas expectatus, venerit vel miserit idoneum responsalem, eum reputavimus contumacem, eundem in expensas legitimas parti condemnantes adversae. Visis igitur at- testationibus et gestis judicum diligenter inspectis, invenimus, quod pro praeposito sanctorum Apostolorum auctoritas, pro praeposito vero sancti Georgii numerus eligentium faciebat, cum primus a quatuor- decim tum personis, tum canonicis, qui alios tam aetate quam digni- tate ac ordine praecedebant, secundus vero a viginti quatuor fuisset electus. Objiciebatur autem praeposito sancti Georgii minor scientia, defectus aetatis et quod in minoribus erat ordinibus constitutus. Unde, cum praepositurae illi esset archidiaconatus annexus, non erat ei dignitas conferenda, ratione cujus cogebatur infra praefixum a cano- nibus spatium in diaconum promoveri. Proponebatur autem pro altero, quod vir erat aetate, scientia et moribus commendandus. Unde me- liori ducti zelo propter hoc electores ipsius in eum se confessi fuerant convenisse, nec solum sui, sed quidam alterius etiam electores eum prudentiorem esse, praesertim in spiritualibus, asserebant, quamvis alium magis utilem, maxime circa temporalia propter potentiam,

10

1203 fuerint protestati. Cum autem allegationes pro eodem praeposito sancti Georgii coram judicibus ipsis propositae nobis non fuerint praesen- tatae, propter quod non potuimus per nos scire quid objecerit, vel quid responderit ad objecta, sicque causa remissa non fuerit ad nos sufficienter instructa, tunc ad diffinitivam seutentiam non duximus procedendum, sed decisionem ipsius causae dilectis filiis sancti Ge- reonis et sancti Severini praepositis Coloniensibus et decano Bunensi duximus committendam, per apostolica scripta mandantes eisdem, quatenus si vel esset notorium, vel per jam acta constaret, quod jam dictus praepositus sancti Georgii, dum electionis tempore pateretur vel in ordinibus, vel scientia, vel aetate defectum, qui eum juxta sanctiones canonicas impediret ad hujusmodi officium promoveri, ei, sublato appellatiouis obstaculo, non obstante illius absentia corporali, silentium imponentes, praeposito sanctorum Apostolorum praepositu- ram adjudicarent eandem et eum in corporalem possessionem mit- tentes pacifica facerent possessione gaudere. Alioquin cum in eum non solum plures, sed duae pene partes convenerint et, impedimentis cessantibus, praesumi deberet, quod eum elegerint bono zelo, prae- positi sanctorum Apostolorum electione, appellatione remota, cassata, electionem confirmarent illius et ei facerent praeposituram assignari praedictam et de cetero tamquam praeposito responderi, contradicto- res, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescentes. Quod si nou omnes hiis exequendis possent pariter interesse, duo eorum ea uihilominus adimplerent. Delegati vero partes ad suam praesentiam citaverunt, coram quibus fuit pro jam dicto praeposito sancti Georgii allegatum, quod sub eorum non tenebatur examine litigare, cum unus ipsorum adversario suo esset proxima consanguinitate conjunctus, alius vero, concauonicus ejus> nimia sibi familiaritate constrictus; unde, tanquam suspectos illos recusans, ad nostram audientiam provocavit, recusationes hujusmodi coram nobis se asserens probaturum. Ipsi vero interpositae appella- tioni minime deferentes, testes alios super defectu aetatis et ordinis receperunt, quorum depositionibus publicatis, contra saepedictum prae- positum sancti Georgii diffinitivam sententiam protulerunt, electionem alterius confirmantes. Idem autem praepositus ad praesentiam nostram accedens, causam eandem sub certa forma obtinuit delegari, secundum quam tamen non extitit aliquatenus iu ipsa processum, sed post re- ditum ejus, cum in die festo Pentecostes, occasione dissensionis bujus- modi, gravis esset tumultus in clero ac populo suscitatus, compulsae sunt partes ad sedem apostolicam iterum laborare. Saepedictus ergo praepositus sancti Georgii per se ipsum, praepositus vero sanctorum

11

Apostolorum per proeuratorem idoueum nostro se conspectui prae- 1203 sentavit, quibus in auditorio nostro plenam concessimus audien- tiam et benignam. Praefatus autem praepositus sancti Georgii me- moratam sententiam aut irritam esse, aut irritandam fore dicebat, allegans appellationem suam fuisse canonicam propter duas recusa- tiones praedictas et inordinatum fuisse delegatorum processum, propter duas praecipue rationes, quia videlicet delegati testes de novo super defectu aetatis et ordinis contra juris formam, postquam fuerat coram primis judicibus omnino conclusum, et contra commissionis nostrae tenorem, qua fuerat expressum, ut procederent contra eum, si de- fectus oppositus ant esset notorius, aut per jam acta probatus, reci- pere praesumpserunt. Unde, cum ex eo quod testes fuerunt super ntroque defectu recepti, constaret ipsum non essc notorium, et at- testationes praescripto modo receptae sibi de jure praejudicare non possent, petebat, quod non obstante praedicta sententia, sua confir- maretur electio, contra quam nibil canonicum erat sufticienter osten- sum, sed nec praepositus sanctorum Apostolorum poterat ei defectus objicere memoratos, cum eum in alia ecclesia jam praepositum inter Colonienses priores approbando receperit, cessante prorsus hujusmodi quaestione. Ad haec autem pars respondit adversa, quod recusationes praedictae legitimae non fuerunt, quoniam altera fuit falsa et reliqua fuit frivola, cum delegati nepos illius, qui tanquam suspectus, con- sanguinitatis recusabatur obtentu, nepotem praepositi sanctorum Apo- stolormn solemniter duxerit in uxorom et liberos genuerit ex eadem, contra quorum conjugium, licet aliquando fucrit de consanguinitate propositum, nondum tamen erat ecclesiae judicio retractatum. Alte- rum vero de iure snspectum illa familiaris amicitia non reddebat, quod videlicet in quadam ecclesia fuerat decanus, in qua praepositus sanc.orum Apostolorum fuerat canonicus, et quod ad sna negotia per- tractanda tanquam amicum eum cousueverat quandoque vocare, cum judex non inimicus esse debeat, sed amicus. Porro, qualescumque fuerint recusationes hujusmodi, noluit tamen eas coram arbitris com- muniter electis probare, secundum quod pariter dictant jus canoni- cum et civile, quod non in favorem illius, qui causa frustatoriae dilationis nititur declinare judicium, sed eidem est potius introductum, contra quem malitiose molitur judicium declinare, cum non sit homi- num malitiis indulgendum. Testes autem ad probandum defectum aetatis et ordinis non ideo receperunt, tanquam non esset notorium impedimentum utrumque, sed eos ad majorem cautelam. ex super- abundanti recipere decreverunt. Unde, cum judex non secundum unam tantum probationis speciem animi sui motum informet, si etiam testes

12

1203 illos delegati minus provide recepissent, propter evidentiam tamen notoriam legitime processerunt, praesertim cum propter haec non fuerit appellatum. Ceterum contra sententiam replicabatur eorum, quod, cum coram primis judicibus contra electionem saepedicti san- ctorum Apostolorum praepositi fuisset objectum, quod ejus electio praesumpta fuerat contra canonicas sanctiones, quibus cautum est evidenter, ut tunc alter de altera eligatur ecclesia, cum in ea, quod tamen vix creditur, nullus idoneus invenitur, idem praepositus, qui non erat de corpore cathedralis ecclesiae, in qua multi reperiebantur idonei, contra duarum pene partium voluntatem, quae suo privilegio renuntiare nolebant, ad praeposituram ipsius in earum praejudicium non debebat assumi, praesertim cum iuxta statuta canonica non posset praeposituram, cui alligatus erat, dimittere absque sui auctoiitate pontificis et ad aliam se transferre. Sed responsum est e contrario, quod electores praepositi sancti Georgii, pro eo quod ipsum elegerant infra ordinem et aetatem, in poenam inciderant constitutionis canonicae in Lateranensi concilio promulgatae, per quam hujusmodi praesum- ptores decernuntur et electionis ea vice potestate privati per triennium, et a beneficiorum suorum perceptione suspensi, unde penes alios eli- gendi duntaxat noscitur remansisse potestas, qui extraneum eligeudo juri suo generaliter omnes renuntiare quiverint, praesertim cum nul- lum de praedictis praesumptoribus eligere debuissent. Verum haec ratio poterat forte locum habere, si praedictus praepositus sancti Georgii prius fnisset electus, sed e contra praesumitur, quod alius prius a prioribus electus fuisset, qui prius debebant, secundum ordi- nem, nominare. Ideoque, si vel mixtim electi fuerunt, nondum illi fuerant eligendi potestate privati, quando in eorum praejudicium isti extraneum eligere praesumpserunt, sed nec illud de jure valebat, quod in commissione nostra fuerat sine conditione mandatum, ut si vel unus uni de tribus obstaret defectibus, alterum confirmarent, cum illud tacita fuerit veritate subreptum, nec nos iutelligebamus ex- ceptiones legitimas exclusisse, quae poterant, vel in personam obici, vel in factum. Nos igitur, super iis et aliis, quae partes in auditorio nostro proponore curaverunt, cum fratribus nostris deliberavimus dili- genter, et quoniam, praeter alias rationes, ex eo etiam non immerito movebamur, quod ex hac dissensione grave scandalum imminebat, cum uni de duobus electis plures de canonicis irrevocabiliter adhae- rerent, quibus et metropolitanus tota intentione favebat, alterum vero majores sine revocatione fovebant, quibus et priores Colonienses suum praestabant ex toto favorem, electionem unius praecipue propter de- fectum aetatis, qui quantus electionis tempore fuerit ex inspectione

13

corporis perspicue monstrabatur, et propter defectum ordinis, quem 1203 electionis suae tempore confessus est habuisse, cum postea fuerit in subdiaconum ordinatus; electionem autem alterius, praesertim propter contradictionem multorum volentium de idoneis corporis sui membris praefici sibi caput, et propter contradictionem archiepiscopi praedicti, qui non consentiebat ecclesiae suae privilegio derogari, auctoritate apo- stolica decrevimus irritandam. Ne vero contingat Coloniensem eccle- siam ex iterata dissensione gravius conturbari, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus capitulum ipsius ecclesiae ad electionem canonicam et concordem moneatis attentius, et efficaciter inducatis, qualiter si forte, quod absit, provenire non poterit infra mensem, ex tunc, auctoritate nostra suffulti, sublato cujuslibet con- tradictionis et appellationis obstaculo, personam idoneam eis in prae- positum praeficere studeatis. Contradictores ete. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis, aut volueritis interesse, duo vestrum ete. Dat. Laterani v. Id. Aprilis.

Aus Ficker's Engelbert, Beilage 3, genommen aus: Brequigny et du Theil, diplomata etc., pars altera, epistolae 2, 255. (Epp. Innoc. III. 1, 6, ep. 36). Theile dieses Briefes finden sich in den Ifeeretalen I. ] tit . 6, de eletione et electi pote- state, cap. 22, u. 1, 2 tit. 17, de sententia et re judicata, Cap. 19. Ficker.