CXXI.

Nouerit omnium fiilelium tam presens etas quam futura posten tas, qualiter ego Liupoldus diuina fauente clementia bawariç dux abrenuntiaui amore dei et sancti FLORIANI et fratrum ibi deo ser- uientium omnem contentionem, quam habebam in predium windibergi, quod dederat eis eppo de windiberge nobilis quidam homo. Dimisi ergo illis litem hanc pro anima mea parentumque meorum de omnibus his, sicut cqntinetur in cyrographo imperatoris Heinrici quinti scilicet auunculi mei. Testes erant coram Chunradus de pilstein, Adalram de perge Otto de machlant, Uverinharth de iulbach, Chünrath de slierbach Adalbero de drahselingen, Meinhart de ippha et frater eius odairich, Salman de windiberge, Magens de haltenhusin, Gundacher de pircharin et frater eius Liutolt, Gerboto de arbin- gin, Radboto de narden et frater eius Einwich de chuliup, Gerhart ramelare (über dem voranstellenden Namen : de sippach), Ozo de ibisiuelt, Mazeli de ibisiuelt. Actum in orientalt' terra apud chremi- sam, Anno ab incarnatione domini M.C.XXXVH. Insuper ego atten- dens, quia magnam in futuro mercedem recipiet, quicunque çcclesias auxerit aut confirmauerit, donaui eis debitum opsonium, quod ad nostram pertinuit rationem, quod uulgo dicitur marhtinesth (Lücke)... sorum, quod uocatur Uvaltprehtesdorf.

181

Actum apud sanctum FLORIANVM Anno ab incarnatione domini M.C.XX IIIj°

Original auf Pergament im Archive des Stiftes St. Florian. Das aufgedruckte Siegel verloren. Das Diplom hat an der angezeigten Stelle eine Lücke. — Hor- mayr, Wien I. II. S. XIX. Vergl. Stülz, Geschichte von St. Florian 242.

СХХП.

1139. 29. März. Lateran. — Papst Innocenz II. nimmt das Kloster Formbach in den besonderen Schutz des apostolischen Stuhls.

Innocentin s episcopus seruus seruorum dei dilecto filio dietrico abbati formbacensis ecclesie eiusque successoribus regulariter susti- tuendis (sic) in perpetuum Piae postulatio uoluntatis effectu debet prosequente compleri, quatenus et fidelis deuotio laudabiliter enitescat et utilitas postulata uires indubitanter assumat. Hoc nimirum intuitu, dilecte in domino fili dietrice abbas, tuis peticionibus clementer annui- mus et fornbacensem ecclesiam a comitibus bone memorie ekkeberto et ôdalrico cognato suo libérant institutam, cui deo auetore precsse dinosceris, sub apostolice sedis tutela et protectione suseipimus et libertatis priuilegia sibi collata auetoritate apostolica confirmantes, ut ipsa ab omnium mortalium seruitio existat libera et solummodo ponti fia Romano subiaceat, presentisscriptipagina constituimus Statuentes, ut, quascunque possessiones, quecunque bona eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione regum uel principum, oblatione fidelium seu aliis iustis modis deo propitio poterit adipisci, firma tibi tuisque suc cessoribus et illibata permaneant. In quibus hec propriis nominibus duximus exprimenda. Parrochiam uidelicet et forum in niunchirchen cum decimis suis, ecclesiam in butine cum decimis, ecclesiam in antesin cum decimis, ecclesiam in eholuingen cum decimis, Merca- tum quoque in niunchirchin cum moneta et omni utilitate, que inde poterit prouenire. Quicquid etiam iuris eadem ecclesia ex deuotione predictorum comitum ekkeberti et odalrici nec non hermanni fratris eius habere debet, specialiter ligna, pastum, edificia et quecunque adiacentis forestie utensilia uobis nichilominus confirmamus. Porro consecrationes altarium uel basilicarum, ordinationes clericorum, qui ad sacros gradus erunt promouendi, a patauiensi suscipiatis episcopo, Si tamen catholicus fuerit et gratiam atque commuuionem apostolice

182

sedis liabucrit eaque uobis sine prauitate et exactione exhibere uoluerit. AHoquin liceat uobis catholicum, quemcunque malueritis.adire antistitem, qui nostra fultus auctoritate, quod postulatur, indulgeat. Obeunte te nunc eiusdem loci abbate uel tuorum quolibet successorum nullus ibi qualibet surreptionis astutia siue uiolentia preponatur, nisi quem tVatres ipsius loci communi assensu aut fratrum pars consilii sanioris secundum dei timorem et beati benedicti regulam sibi elege- rint. Electus autem non aliter nisi baculo de altari accepto inuestiatur. simili quoque modo aduocatus de genere predictorum comitum magis idoneus communi fratrum arbitrio et electione constituatur. Qui etiam si inutilis apparuerit, eundem amouendi et loco eius alium eligendi babeatis facultatem. Ad indicium autem buius percepte a Romana ecclesia libertatis nobis nostrisque successoribus unum bizanzium singulis annis census nomine persoluetis. Nulli ergo bominum liceat prefatum uestrum monasterium temere perturbare aut eins possessiones auferre uel ablatas retinere, minuere $eu quibuslibet molestiis fati gare, Sed omnia integre conseruentur eorum, pro quorum guberna- tione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Si qua sane in posterum ecclesiastica secularisue persona huius nostre consiitutionis paginam sciens contra eam temere uenire temptauerit, secundo tercioue conmonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui periculum patiatur et a sacra tísimo corpore et sanguine domini nostri iesu cbristi aliena fiat atque in extremo examine districte subiaceat ultioni; Conseruantes autem hec omnipotentis dei et beatorum petri et pauli apostolorum eius gratiam conscquantur. Amen. Amen. Amen.

Ego hmocentius catholice ecclesie

episcopus.

(Monogramma.) (Bene Valete.)

/s.s.

s. s.\

Petrus

Paulus \

Innuo

centius 1

snaï

Data Laterani per manum Aimerici sanete Romane ecclesie diaconi cardinalis et cancellarii. I III. Kalendas aprilis. Indictione II*

183

Incarnationis dominice anno M?C?XXX?VIIII. Pontiflcatus donni (sic) Innocentii pape II. anno X°

Original auf Pergament mit Bleibulle im k. bayrischen Reichsarchive zu München. — Mon. boic. T. IV. pag. 130.

СХХШ.

1139. 10. October. Friesach. — Erzbischof Chunrat von Salzburg stellt dem

Kloster Admont die Zehente im Lungau wieder zu, welchen Otto von Mach-

lant auf seine Verwendung entsagt hat.

IN Nomine Sanctœ et individuœ Trinitatis ego Chunradus Dei gratia Sanctœ Salzburgensis Ecclesiœ Archiepiscopus. Constat Apo stolico attestante Beato Gregorio, quia quicquid misericorditer ac respectu pietatis impenditur, et auctorem suum adjuvare et optatum ei prœmium in die retributionis apportare. Hac nimirum spe animati et prœdecessorum nostrorum vestigiis inherentes Admontensi Eecle siœ, quœ in honore Sanctœ Dei Genitricis Mariœ et S. Blasii martyris a prœdecessore nostro felicis memorio Gebehardo Archiepiscopo est fundata et lam prœdiorum quam decimarum collationibus ad sustenta- tionem Deo ibidem in perpetuum famulantium est dotata,- sed et a successore ejus Venerabili Tyemone Archiepiscopo pari modo in reditibus est augmentata, àuctoritate Dei Omnipotentis et Beati Petri, quœ prœdicti antecessores nostri prœfato contulerunt monasterio, sta- bilimus et confirmamus.

Probabili prœterea largitatis ipsorum induct! beneficentia et nos jam dicto monasterio S. Blasii pro salute anima; nostrœ parentumque nostrorum et pro redemptione animœ Gebhardi Archiepiscopi omnium- que fidelium Christi paterne supererogamus annitente Venerabili Romano Gurcensi Episcopo sed et Venerandorum Ecclesiœ nostrœ Prœlatorum et Majoris Eeclesiœ Canonicorum necnon et Ministeria- lium nostrorum unanimi consilio et assensu, quœ singulatim dignum duximus exprimere Inprimis prœdium illud ad Radela, XXX. scilicet mansus, quos nobis Weriandus Comes pro scelere, quod in Venera- bilem Archiepiscopum Tyemonem commiserat, tradidit simulque ea, quœ de beneficio suo in eodem loco sito nobis remisit. Tradidimus etiam ad servitium fratribus Deo ibidem servientibus in valle Admon- tina patellam unam cum p.lenario jure, duas quoque minores sartagines salis apud idem Halle, pro quibus nos quatuor mansus recepimus, duos videlicet Froscovve et ad Gerhospach tria beneficia et ad

184

Pongovve super Puechperg mansum unum Bawarieum. Donavimus item ad opus monasterii Salinam, quam nobis Wernherus de Mem- minchoven tradidit, Sed et duas illas sartagines, quas prœdecessores nostri Gebhardus et Tyemo ibidem contradiderunt et prœconium illud in Halle totumque jus salina- et ejus focariorum ' et Ecclesiam S. Amandi totamque Parochiam cum omni jure suo nos quoque àuctoritate nostra prœdicto cbnfirmamus coenobio.

Carpentarium etiam nomine Reginhardum eidem Ecclesiœ tradi- dimus, Decem quoque mansus, quos nobis Heinricus Dux Karinthiœ moriturus tradiderat, qui siti sunt in monte vocabulo Perisvvich; Sex etiam mansus, quos nobis Engilbertn s Dux tradiderat, e quibus tres siti sunt apud Glodeniz, apud Melach unum; supra Zozzen duo; Apud Wenge ultra Thaurum montern mansum unum, Prœdium illud apud Jeringen infer in s cum Ecclesia et omnibus suis attinentiis, 'quod nobis Rudolfus de Wittenvvalt frater Weriandi tradiderat, ab exortu videlicet fluvii Jeringen usque in Persnich et mediam partem decimarum ad Fradalsdorf, Ratisponœ locum curtis, Item ibidem alium locum curtis, Ad Friesach locum curtis. humum quoque Hospi talem nostram ad Friesach cum omni jure fratribus Admontensibus perpetuo mancipamus. Mansum unum supra Zezzen et molendinum ibidem, quœ Adelhardus de Neboz ministerialis noster, cujus bene- ficium erant, nobis reddidit et quœcunque ibidem et in Lelin et in Altinhoven prœdecessor noster Gebbardus prœnotato delegavit Coe nobio. Silvam etiam, quam habueramus ex Septemtrionali parte Anesi fluminis, cujus partem prœdecessor noster Dominus Tyemo de Hai- menstoch usque ad Glaspach tradiderat, ab hinc igitur omnem silvam versus Wenge et Puechovve, eam videlicet, quœ quidem ad Domini cale nostrum spectabat cum novalibus et decimis et deinceps totum forestum et omnes descensus Alpium et decursus fluviorum in LtUach usque ad summos vertices Alpium Pabinvvisen, Tomveralbe et Warmperg. Beneficium etiam ad eandem silvam pertinens, unum scilicet mansum et dimidium, custodem quoque silvœ nomine Gunthe- rum, pro cujus commutatione XX. modios salis annuatim nobis decre- vimus persolvi a nostris nobis hominibus, quo voluerimus, defcrendos.

Quoniam autem in terminis foresti ex alia parte Anesi a prœde- cessore nostro Gebehardo fundatore loci coenobio contraditi sœpius fratres monasterij inquietabantur, ejus quoque silvœ interlimina, sicut ea Salzpurgensis Ecclesia possederat, prœsenti pagina distinximus:

185

Zedilsach fluvius cum suis decursibus, a Dietmarsperge omnes descensus et decursus in Anesim, alpes, quœ dicuntur Calvvingalb et Pladmalb cum suis omnibus descensibus in fluvium Jonspach et Jonspach cum suis decursibus Hartvvigespach ab alpe Nivvenperge cum suis decursibus in Anesum, Item de petra, quœ dicitur Waul, sursum usque ad verticem Wulceisalbe, Item Laimpach de Wulceis- albe cum suis decursibus et descensibus usque in Anesum; Gemze de Puchperch cum suis descensibus et decursibus, A Stuinpach de Wildab cum suis descensibus et decursibus, A Susinpach omnes de scensus et decursus in Salzah ex utraque parte usque ad Pernvvach, Alpis Grideralbe tota et Laznich minor cum suis decursibus, Laz пich rufa de Grasalb cum suis descensibus et decursibus, Laznich major cum suis descensibus et decursibus, Item Laznichalb cum suis descensibus in Laznich et Monlich et in Salzah, Monlich fluvius cum suis decursibus usque ad Prame, De Prame Alpis Kamezenstein de scensus versus Anesum Ozlich fluvlus de Liubachalse cum suis decursibus et Ozlichalbe descensibus usque in medium fundum Froduiz. Omnes hos descensus montium siue decursus fluviorum Ecclesiœ conflrmamus Admontensi usque in medium fundum Frodiniz et exinde usque in fundum Anesi. Quicquid ergo infra prœdictos ter minos in omni genere venationum et piscationum vel cujuslibet quœ- stus eultis et incultis, quœsitis et inquirendis fratres Admontensis Ecclesiœ util i tats assequi potuerint, sicut prius a prœdecessoribus nostris acceperunt, et nos ipsis indulgemus et donamus.

Prœterea ad Purchatal juxta Aquilegiam tres mansus jam dictœ donavimus Ecclesiœ, pro quibus nos tres alios recepimus ad Mos- btirch. Beneficium Hartvvici dispensatoris ab ipso resignatum nobis situm ad Hyrshalm, duos videlicet mansus cum mancipiis, quœ ille in beneficium habuerat. Mansum unum ad Chuchil, Decimas ad San ctum Lambertum, Decimas ad Murze, de Frezen videlicet et de Mit terendorf, Decimas in Longovve, quas quondam inbeneficiafas Anzoni nobili viro Gebhardus Archiepiscopus ipso resignante monasterio S. ßlasii delegaverat, sed Dominus Tyemo necessitate persecutionis Dietmare nobili viro de Dornberch in beneficio concesserat, petitione ejusdem senis Ecclesiœ Admuntensi redonavimus et Ottonem Nobilem de Machlant, qui eas injuste usurpaverat, ipsas apud Strazvvalhen abdicare fecimus. Testes ejusdem abdicationis fuerunt Heinricus Ratisponensis Episcopus, Reimbertus Pataviensis Episcopus, Hein

186

ricus frater Conradi Regis et Liupoldi Ducis Bavariœ, Heinricus prœfectus Ratisponensis, Walchun frater prœdicti Ottonis, Heg, Heinricus de Hegil, Albertus et filius ejus Durin'ch, Wisint pin cerna, Heinricus de Sechirchen, Lutvpinus de Salzpurch.

Decemimus etiam, ut pars decimarum, quœ parochianis debetür, non ex monasterii sed ex nostra parte Ulis solvatur, sicut et ante dispo- situm fuerat. Statuimus nichilominus, ut omnes foemina:, quœ depotestate Salzburgensis Ecclesiœ primitus nuptum traditœ sunt vel postmodum traditœ fuerint servis monasterii vel etiam viri quilibet in potestate vel in possessione Coenobii habitantes Juri ejusdem coenobii cum suis liberis perpetim mancipentur et e diverso mancipia Monasterii in nostrum jus cum liberis suis simili conditione transeant.

Tradidimus etiam locum curtis ad Arnsdorf et servum nomine Adilbertum cum liberis suis, quos Adilgoz de Treven ab injusta Ser vitute liberaverat et nobis resignaverat, Locum curtis ad Salzpurch cum VI. agris sibi contiguis, Item partem nostram de decimis, quœ dantur de prœdio Regilonis ad Haginperge Nepotisque eius Rudi- geri, et de mansu Reginhardi de Puchlarn .decimas ex toto. Quic- quid etiam benefica supradictus Regilo ab Ecclesia Salzpurgensi habuit apud Strcchovve et Luzen, eó resignante petitione ipsius coenobio delegavimus. Similiter quicquid beneficii in Marchia habuit Heinricus de Nazzovve Ministerialis S. Rudberti neenon et ejusdem prœdium Ecclesiœ S. Blasii confirmamus, scilicet apud Nazzovve et Wurcingen et Velkis et Puhil et ad voldisdorf et decimationes in eisdem possessionibus cum mancipiis, qua> idem Heinricus habebat. Pari modo prœdia trium Ministerialium nostrorum, Curtém unam Chunradi ad Podigor et unam Meginhardi apud Hartvvigesdorf, quam per concambium a nobis açquisiverat, et tres mansus Helm berti de Pericha, quœ seculo in Admunt renuntiantes illo contulerunt, et nos donando confirmavimus. Ad Olspurch mansum unum tradidi mus, Decimas ad Lazlausdorf et dimidium mansum ad Sulza, mansum unum ad Lavent, beneficium videlicet Amieonis.

Ut igitur tam hœ nostrœ quam et prœdecessorum nostrorum donationes diversis quidem temporibus collatœ per succedentia tem- porum curricula firma et incoavulsœ permaneant, nos hanc inde Car- tam conscribi et sigilli nostri impressióne muniri prœcepimus pacem- que deinceps ejusdem loci fratribus et rebus auctoritate Domini nostri Jesu Christi et ß. Petri et ejus Vicarii sanctœ universalis Ecclesiœ

. 187

Pontifîcis Innocenti i et nostra inbannivimus, ut nullus successorum nostrorum banc nostrœ auctoritatis paginam infringere et prœfatis fratribus designatas possessiones auferre, minuere vel abalienare prœsumat. Actum in castro nostro Friesach Anno Incarnationis Domini MCXXXVIIII. Indictione II. VI. Id. Octob. regnante glorioso Romano rum Rege Chunrado, anno Regni ejus II. Pontifical us autem nostii anno XXXIV.

Hujus rei testes sunt Dominus Romanus Gurceñsis Episcopus, Gebeno Salzpurgensis Majoris Ecclesiœ prepositus, Baldricus Abbas S. Petri, Heinricus Gurcensis sedis prœpositus, Wcrnherus Abbas S. Pauli, Bernhardus Comes de Carinthia, Wolfradus Comas de Treven, Rapoto Comes de Amberch; Nobiles Wcrcandus filius Askvvini, Fridericus de Hunesperch, Liupoldus de Werde, Pur- chardus de Chagera, Wisint de Pinzeovv, Ulricus Miles ejus, Wille- helmus de Ramnstein, Fridericus et Ebo filii Brunonis de Perichà, item milites eorum Ekkihart, Engilrammus, Maganus, 'Wcrnherus de Chromat, Dieprant de Perhtingen, Meinhart de Gurca, Engil- scalcus de Straza, Steveno miles Friderici, Pruno de Chlamm miles ejusdem Friderici. De ministerialibu's S. Rudberli Engilscalcus de Friesach, Rudolfus de Dunesperch, Gotfridus de Wietingen, Wisint pincerna de Pongovve, Sigboto de Surberch, Eberhardus Castel lanas de Libniz, Swithardus de Chulm, Heinricus Stetnpo de Pon govve et filius ejus Sigfridus, Liutolt, Chropfil, Hartnidus de Hurcc- lingen, Melingen, Junnes de Marchia, Wecilo cognomento Bricco, Arbo de Chiengovve, Rudigerus de Ysencowa, Lantfrit miles ejus dem, Adalbero de Dietrammingen, et filius ejus Durinch, Wolferi- mus de Pongovve, Hoholt et filius ejus Rudolfus, Norpreht de Rastat et frater ejus Hoholt, Wecilo de Bruccarin, Grim de Greb- nich, Adalbertus judex de Friesach, Bernhardus senior Camerarius, Gerboto et frater ejus Walchufi, Hartvvicus de Wagingen, Dietricus de Tebitscach, Reginvvardus de Langovve, Rupreht cognomento Waceman. De ministerialibus Marcbionis Lantfridus de Eppenstein, Berenger de Capella, Gerunch et filius ejus Adilbero de Winch- laren. De familia Ecclesiœ Admuntensis Waltherus de Puhel, Muto filius Ger hoh, Günther us de Wenge, Engilbreht de Dorf, En- z ine hint.

Рeг, Thesaur. T. III. Ps. III. pag. 684. Confer loe. cit. 760. — Koch- Slernfcld, Beiträge III. 52 ex vetustissimo libello berthersgad.

188