CXXX1V.

Älteste urkundliche Nachrichten zur Geschichte des Stifts Überwasser.

Einem zu Ende des 11. oder Anfange des 12. Jahrhunderls geschriebenen, ehemals zum Archive des gedachten Klosters gehörigen

Evangelien-Codex, gleichzeitig beigefügt.

Anno ab incarnatione Domini Millesimo XLI. Indictionc VIIll. IIII. Kal. Jannarii, regnante et astante imperatore Heinrico tercio, in monasterio sanete Marie, quod est in Mimigardeword, consecratum est principale altare a uenerabili Agrippinensis çcclesie archiepiscopo Herimanno, administrantibus Bremensi archiepiscopo Alebrando et Mindensi episcopo Brunonc, In honore sanete crucis et sanete Dei genitricis et plurimorum sanctorum.

Meridianum altare a Magociacensi archiepiscopo, saneto scilicet Bardone, assistentibus sibi Bauen- bergensi episcopo, Svithgero, qui postea Rome papa ordinatus est, et Thietmaro episcopo Hildinesheimensi, In honore saneti Johannis Baptiste et omnium sanctorum martirum.

Aquilonare altare consecratum est a Parthenoponensi*) archiepiscopo Hunfrido, iuuantibus Cazzone episcopo de Cizce, et Osneburgensi episcopo Aluerico, In honore saneti Johannis cuuangeliste et omnium sanctorum confessorum.

Occidentalis arra dedicata est a patre nostro domno HERIMANNO episcopo, huius loci fundatore et struetore, fauentibus Leodicensi episcopo Nithardo, et Scelsvuiccensi episcopo HRvotholfo, In honore san ctorum apostolorum PETRI et Pavli, et aliorum plurimorum sanctorum, quorum nomina scripta sunt in celis.

Hanc Dei sponsam, ipse qui affuit imperator augustus Heinricus, quadam sue proprietatis dotauit curte, Haruia dicta, que sita est in pago Liuegovve, astantibus pene tocius regni primatibus, et presente felicis memorie prima domna ac matre nostra spiritali, abbatissa BERTIIEITHE, ipsius domni et patris nostri Herimani sorore, que ab infancia sua nec cum mundo flere, nec cum mundo umquam uisa est gaudere, sed super gregem sibi creditum cura peruigili studuit excubare, que monachicç rellionis sub obscuritate quanti apud Deum in uita sua fulgeret meriti, testantur nonnulli, qui quacumque ex causa an- gustiati, ad sepulcrum eius confugientes recedunt consolati.

Tricesimo primo quideim tam gloriose et memoria digne consecrationis anno, scilicet incarnationis Domini MLXXI. Nonas Aprilis, peccatis nostris uere exigentibus, tota hec dedicatio, tot Deo electorum sacerdotum confirmatio, igne deuorante, in momento est euacuata, omnisque edificiorum honorabilis stru ctura ad nihilum pene redacta. Ex quo graui merore affecta est huius loci tunc temporis abbatissa IDA, uere ut speramus beata, secundum nominis sui interpretationem, mente et corpore valde speciosa, que prime domnç nostre cognata, eius in laribus tenere educata, et ut preciosus lapis multiplieibus polita ar- gumentis, pluribus uirtutum resplenduit ornamentis, qua tante excellentiç filia, talis matris successor effi- ceretur emerita. Erat enim ad omnem Dei gloriam studiosissima, ad omnem cultum studii relligionis et edificii inuigilantissima, quodque rarissimum habetur in sanctorum moribus, diuinç miserationi multis sepe commendauit obsccrationibus, salubri prosperitate nos iocundari, suis non solum temporibus, sed et si posset fieri, usque ad consummationem seculi, utque breuiter omnia concludam, rectricem tam sollicitam ea superstite nee quisquam comperit, nec in tota huius mundi latitudine deinceps inuenit, cuius laudi me rito asscribitur in secula, quecunque hoc in loco Deo digna resonat gloria. Hec tanta ac talis matrona in omnibus uiis suis laudabilis ct gloriosa, timoris Domini thesaurum mente recondens, non ex quanto, sed

*) Darüber geschrieben: Magelbeburg. Cod. dipt. hist. Westlal.

l06 1040.

diuine benignitatis quanta sit habundantia perpendens, ad reedificandum toto nisu consurrexit, quod opifice summo cooperante ad perfections limam pene usque perduxit. Nam cum banc Dei sponsam multo appa- ratu iam perornasset undique, occulto Dei indicio heu preuenta mortalitate, uno tantum anno ante huius aule consecrationem, sine dubio celestem intrauit ad Jherusalem, ubi felici commercio pro perituris eterno potitur gaudio. Sed incommutabili Deitatis dispositione, quod non licuit per se, ipsius reseruatum est consobrine, nostre scilicet domne abbatisse (PRISTINE, bene quidem et perfecte christianç, (pie omnes ma- tertere sue probitatis semitas argumentose instructa, locum hunc et congrcgationem summa eleciione, ipiod uere scimus, strennue regit tercia, et quemcunque cordis sui, dum ¡idhuc uiueret, sensit affectum, infati- gabili studio perducere non cessat ad effectuui. Est enim ad uniuersa que optima sunt studiosa, pronain humilitatis et compassionis scalam condescendere admodum perita, in commisso fidelis, orationis contem- plationc stabilis, compunctione facilis, omnibus affabilis, et totam Dei glorie structuram, quam precessores eius supra iirmam fundauerunt petram, suis temporibus per neglegentiam ne difluat, multis lacriniis san ctorum sulTragiis non solum attentius commendat, sed et ipsa cotidie super edificare non cessat, ut talium matrum competit proli, quarum si radix sancta et rami. Huius instanti peticione, immo diuina prcuenicnte inspiratione, anno M. LXXXV. indictione VIII. regnante imperatore Heinrico UIIí», llí. Idus Januarii, iteruni dedicata est occidentalis plaga monasterii nostri a uencrabili ERPHONE, huius sedis antistite, presulatus sublimitate mentis decorato ut nomine, In honore Domini nostri Jhesu Christi, et uictoriosissime crucis, et sanete Marie perpetue uirginis, et sancti Michahelis archangeli, omniumque cçlestium uirtntum, et speciahter sancti Petri apostoli, sanctorumque apostolorum Pauli, Andree et omnium sanctorum, in quo altari conti- nentur relliquie apostolorum Philippi et Bartholomei et aliorum plurimorum sanctorum. Eodem anno idem bone uoluntatis episcopus, VIII. Kal. Aprilis, consecrauit aram in capella que uocatur Iherusalem, In ho nore Domini nostri Ihesu Christi et omnium sacramentorum eius, sancte annunciationis, natiuitatis, passio- nis, sepulture, sanete crucis, resurrectionis, ascensionis, et in honore aduentus spiritus sancti, et sanete Marie matris Domini, et sancti Thome apostoli, Quirini, Hermctis, et omnium sanctorum. In quo conti- nentur relliquie de sepulchro Domini, de ligno Domini, de mensa Domini, de lapide super quem sedehat angelus Domini, Andree, Johannis, Jacobi, Thome, Mathei, Quirini, Victorini, Hermetis, Alexandri, Osvvaldi, Gregorii, Nicolai, Seuerini, Cuniberti, Alexis, Leonis, Cecilie, Petronille, Marie magdalene et Marie egiptiace.

Ab incarnatione Domini anno Mo.LXXXVI. indictione VlUIa. UII. Kal. Januarii, consecratum est prin cipale altare a glerioso preside nostro ERPHONE, In honore Domini nostri Ihesu Christi, et sancte crucis, et sanete Dei genitricis, et sancti Michahelis archangeli, et omnium cçlestium uirtntum, Sancti Petri, Pauli et omnium sanctorum. In quo continentur relliquie de ligno Domini, de ueste sanete Marie, Pauli, Bar tholomei, Pantaleons, Nerei, Achillei, Prisce, Aquile, Quintini martirum, Benedicti abbatis, Gertbrudis vir- ginis, Genofeue, Verene, Serene, et sajictarum XI. milium uirginum, et plurimorum sanctorum. Meridianum altare consecrauit idem noster domnus, In honore sancti Johannis baptiste. In quo continentur relliquie sancti Stephani protomartiris, sanctorum innocentum, Sancti Ciriaci martin's, Sancti Scbastiani, Fabiani, Gratiani, Quintini, Pantaleons, Abundantii et aliorum sanctorum. Aquilonare altare, In honore sancti Jo hannis euuangcliste, Martini, Abundantii, Pancratii, Benedicti, Brictii, ,Nicolai, Seruatii, Wieberti et aliorum sanctorum.

Anno ab incarnatione Domini Mo. LXXXVII. indictione X. VIlll. Kal. Februarii, dedicata est Meridiana capella, a uenerabili huius sedis episcopo ERPIIONE, In honore Sancti Pauli apostoli, Sancti Miniatis mar- tiris, Ambrosii, Egidii, lunocentii, Sanete Marie Magdalene, Afre et omnium sanctorum. In quo continentur relliquie Sancti Pauli apostoli, Miniatis, Ambrosii, Egidii, Marie Magdalene, Agathe et aliorum sanctorum.

Anno ab incarnatione Domini Mo.LXXXVllI. Kal. Februarii, Indictione XI. Idem domnus noster ERPHO dedicauit aquilonarem capellam, In honore Sanete et indiuidue Trinitatis, et victoriosissime crucis, et sanete Marie perpetue uirginis, et sancti Raphahelis archangeli, et Jacobi fratris Domini, et Jacobi fratris Johan

1040. 107

nîs, Symonis et Judo, et sanctorum martirum Cosme et Damiani, Dionisii, Processi, Martiniani, et specia ler Sancti Benedicti, Amati, Romarici, Columbani, Galli, Adelfi, Maurini, Seueri, Scolastice, Brigide, Sophie, Spei, fidei, karitatis, et omnium sanctorum. In quo continentur relliquie sanctorum, de fibra sancti Jacobi fratris Domini, Cosme et Damiani, Processi et Martiniani, Quirini, Dionisii, Rustici et Eleu- therii, Nicomedis, Materniani, Lamberti, Maurini, Benedieti abbatis, Scolasticç virgiuis.

Eodem anno, XVII. Kal. Septembris, Idem ipse episcopus noster ERPHO chorum nostrum consecra- uit, In honore Domini nostri Ihesu Christi, et sanete Marie, et sancti Michahelis archangeli, et sanctorum apostolorum Petri et Pauli, Gerconis sociorumque eius, Victorini et omnium sanctorum. In quo continentur relliquie S. Victorini, Dionisii, Floriani, Seuerini, Liudgeri, Vualdburgis, Gerthrudis, et Sanete Ide, et alio- rum plurimorum sanctorum. Eodem die consecrata est occid en talis ara ipsius chori, In honore Domini nostri Ihesu Christi, et Sanete Dei genitficis, S. Michahelis, Gabrihelis et nouem ordinum angelorum, An dree apostoli, Valentini, Mauricii et sociorum eius, Basilii, Simphorose et omnium sanctorum. In quo con tinentur relliquie de sacorphago (sic) Sanete Marie, sancti Andree, Mauricii, Marcellini et Petri, Laurentii, Viti, Gregorii Pape, Remigii, Agathe, Druthildis virginis.

Omne debitum seruicii, quod in hac dedicatione nostra exhibendum erat antistiti, et omnia genera donorum, reginç iam reseruauit polorum, que ut solet cunctis sibi deuotis, centuplicata ill ж recompenset hic et in cçlis. Laudes referimus benignitati diuine, que nos huius consecrationis iocundauit reparatione, ipsum incessabili prece rogitantes, qui non dormitat neque dormiet, uy super liane domum paterna pro- tectione uigilct, nosque habitantes in ea nunc et in euum letilicet. ?МЕл.