Charter: Salzburg, Domkapitel (831-1802) AUR 1179 IV 12
Signature: AUR 1179 IV 12
Add bookmark
Edit charter (old editor)
12. April 1179, Rom (Lateran)
Papst Alexander III. nimmt nach dem Beispiel seiner Vorgänger Papst Johann XIX. und Alexander III. die Salzburger Kirche unter Eb Konrad III. in seinen Schutz, bestätigt ihre Besitzungen, das an gewissen Tagen zu tragende Pallium, das Recht der Erzbischöfe sich das Kreuz vortragen zu lassen, auf einem rotgezierten Pferd zu reiten und die Legatengewalt für Norikum sowie die Investitur der Bischöfe von Gurk.Source Regest: Salzburger Urkundenbuch, II. Band, Urkunden von 790 bis 1199. Willibald Hauthaler und Franz Martin. S. 577.
Current repository:
HHStA Wien AUR (http://www.oesta.gv.at)
HHStA Wien AUR (http://www.oesta.gv.at)
Siegel an rotgelber Seide
K.-B. 1 f. 20' (C). - K.-B. 4 f. 193 (D).
Alexander episcopus servus servorum dei venerabili fratri Conrado Salzburgensi archiepiscopo eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. ||
Suscepte amministrationis officium nos hortatur, fratres et coepiscopos nostros sincera caritate diligere et servare illibatas a predecessoribus nostris concessas eorum ecclesie dignitates. Eapropter, venerabilis in Christo frater archiepiscope, tuis iustis postulationibus clementer annuimus et felicisa) memorie Iohannis et Alexandri Romanorum pontificum vestigiis inherentesb) ecclesiam Salzburgensem, cui auctore deo preesse dinosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus statuentes, ut quascumque possessiones, quecunque bona eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. Porro utendi pallio intra missarum sollempnia * in Cena domini, in Sabbato magno, in die * Resurrectionis et Ascensionis, in Pontccosten, in festivitate sancti lohannis baptiste et natali apostolorum Petri et Pauli et omnium apostolorum, in assumptione, nativitate et purificatione beate Marie, in festivitate omnium sanctorum, in sollempnitate sanctorum, quorum in ecclesia vestra corpora requiescunt, in natali domini, in epiphania, in dedicatione ecclesie et ordinatione clericorum et consecratione episcoporum liberam tibi tuisque successoribus concedimus facultatem. Crucem quoque ante vos ferendi et in stationibus festivis super nachum equitandi licentiam habeatis. Adicimus preterea, ut si quid in ecclesia tua vel suffraganeorum tuorum evenerit quod iudicium apostolicum vel apostolici legati presentiam * expetat et tanta fuerit necessitas, ut expectare hoc nulla valeat ratione, vice nostra diffinias ea tamen in hoc et supradictis * mensura servata, qua antecessres tuos usos esse per privilegia ecclesie recognosces. Gurgensemc) preterea episcopatum, qui de concessione antecessorum nostrorum Romanorum pontificum a Geboardo quondam predecessore tuo noscitur constitutus, tibi tuisque successoribus auctoritate apostolica confirmamus, ita quidem, ut episcopatus ille Salzburgensi ecclesie nullo umquam tempore subtrahatur et nullus ibi episcopus quandoque sive per investituram ut dicitd) assolet vel quocunque alio pacto * statuatur, nisi quem ad modum a predecessoribus nostris rationabili providentia statutum est et hactenus observatum, non obstante quod de Romano Gurgensi episcopo tempore scismatis a nobis permissum fuisse dignoscitur. Indignum * est enim, ut * quod studio pietatis apostolica confirmat auctoritas, in detrimentum debeat prescripte ecclesie quomodolibet redundare. Apostolicam quoque vicem tibi tuisque successoribus in tota Norica provincia concedimus sicut predecessores tui a nostris usque modo firmam antecessoribus habuerunt. Ceterum quia de usu palii fecimus mentionem et ignominiosum est, si ornari pallio querat moribus indecorus, hortamur fraternitatem tuam, quatinus studio totius sollicitudinis elabores, ut tibi cuncta morum ornamenta conveniant, quo etiam auctore deo rector ubique possis esse conspicuus. Itaque vita tua filiis tuis sit regula in ipsa si qua tortitudo in illis se iniectaverit dirigant, in ea quod imitentur aspiciant, in ipsa se semper considerando proficiant, ut tuum post deum videatur bonum esse quod vixerint. Misericordiam prout virtus patitur, pauperibus exhibe, oppressis defensio tua subveniat, opprimentibus moderata ratio contradicat, nullius faciem contra iustitiam accipias, nullum querentem iusta despicias, sed his omnibus uti salubriter poteris, si magistram caritatem habueris. Ecce frater karissime inter alia multa ista sunt sacerdotii, ista sunt pallii que si studiose servaveris, per hoc quod pie agese), honorandus intus habeberis. Proinde frater age sollicite, ut te bonus pastor gratia sue protectionis circumdet atque in timore suo in via te dirigat, ut per huius vie amaritudinem ad eternam simul dulcedinem possis pervenire. * Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare aut eius possessiones auferre vel ablatas retinere minuere seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed * omnia * integra conserventur eorum pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt usibus omnimodis profutura salva sedis apostolice auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptaverit, secundo tertiove commonita nisi presumptionem suam digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat reamque se divino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Iesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subiaceat; cunctis autem eidem loco sua iura servantibus sit pax domini nostri Iesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inveniant. Amen, amen, amen. ||
Rf) Ego Alexander catholice ecclesie episcopus ss. M||
+ Egoh) Hvbaldus Hostiensis episcopus ss. ||
+ Egoh) Iohannes presbiter cardinalis sanctorum Iohannis et P(auli)||
titulo Pamachii ss.||
+ Ego Iohannes presbiter cardinalis tit. sancte Anastasie ss. ||
+ Ego Iohannes presbiter cardinalis tit. sancti Marci ss. ||
+ Ego Theodinus presbiter cardinalis sancti Vitalis tit. Vestine ss. ||
+ Ego Petrus presbiter cardinalis tit. sancte Susanne ss. ||
+ Ego Petrus presbiter cardinalis tit. sancti Grisogoni ss. ||
+ Ego Viuianus presbiter cardinalis tit. sancti Stephani in Celio monte ss. ||
+ Ego Cinthyus presbiter cardinalis tit. sancte Cecilie ss.||
+ Ego Hug(o) presbiter cardinalis tit. sancti Clementis ss.||
+ Ego Arduinus presbiter cardinalis tit. sancte crucis Ierusalem ss.||
+ Egoi) Laborans diaconus cardinalis sancte Marie in porticu ss.||
+ Ego Rainerius diaconus cardinalis sancti Georgii ad velum aureum ss.||
+ Ego Gratianus diaconus cardinalis sanctorum Cosme et Damiani ss.||
+ Ego Iohannes diaconus sancti Angeli ss.||
+ Egok) Math(eu)s sancte Marie nove diaconus cardinalis ss.||
Dat. Lateran, per manum Alberti sancte Romane ecclesie presbiteri cardinalis et cancellarii, II idus aprilis, indictione XIIa, incarnationis dominice anno MoCoLXXoVIIIIo, pontificatus vero domni Alexandri pape III anno XX0.||
BD.l)
Suscepte amministrationis officium nos hortatur, fratres et coepiscopos nostros sincera caritate diligere et servare illibatas a predecessoribus nostris concessas eorum ecclesie dignitates. Eapropter, venerabilis in Christo frater archiepiscope, tuis iustis postulationibus clementer annuimus et felicisa) memorie Iohannis et Alexandri Romanorum pontificum vestigiis inherentesb) ecclesiam Salzburgensem, cui auctore deo preesse dinosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus statuentes, ut quascumque possessiones, quecunque bona eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. Porro utendi pallio intra missarum sollempnia * in Cena domini, in Sabbato magno, in die * Resurrectionis et Ascensionis, in Pontccosten, in festivitate sancti lohannis baptiste et natali apostolorum Petri et Pauli et omnium apostolorum, in assumptione, nativitate et purificatione beate Marie, in festivitate omnium sanctorum, in sollempnitate sanctorum, quorum in ecclesia vestra corpora requiescunt, in natali domini, in epiphania, in dedicatione ecclesie et ordinatione clericorum et consecratione episcoporum liberam tibi tuisque successoribus concedimus facultatem. Crucem quoque ante vos ferendi et in stationibus festivis super nachum equitandi licentiam habeatis. Adicimus preterea, ut si quid in ecclesia tua vel suffraganeorum tuorum evenerit quod iudicium apostolicum vel apostolici legati presentiam * expetat et tanta fuerit necessitas, ut expectare hoc nulla valeat ratione, vice nostra diffinias ea tamen in hoc et supradictis * mensura servata, qua antecessres tuos usos esse per privilegia ecclesie recognosces. Gurgensemc) preterea episcopatum, qui de concessione antecessorum nostrorum Romanorum pontificum a Geboardo quondam predecessore tuo noscitur constitutus, tibi tuisque successoribus auctoritate apostolica confirmamus, ita quidem, ut episcopatus ille Salzburgensi ecclesie nullo umquam tempore subtrahatur et nullus ibi episcopus quandoque sive per investituram ut dicitd) assolet vel quocunque alio pacto * statuatur, nisi quem ad modum a predecessoribus nostris rationabili providentia statutum est et hactenus observatum, non obstante quod de Romano Gurgensi episcopo tempore scismatis a nobis permissum fuisse dignoscitur. Indignum * est enim, ut * quod studio pietatis apostolica confirmat auctoritas, in detrimentum debeat prescripte ecclesie quomodolibet redundare. Apostolicam quoque vicem tibi tuisque successoribus in tota Norica provincia concedimus sicut predecessores tui a nostris usque modo firmam antecessoribus habuerunt. Ceterum quia de usu palii fecimus mentionem et ignominiosum est, si ornari pallio querat moribus indecorus, hortamur fraternitatem tuam, quatinus studio totius sollicitudinis elabores, ut tibi cuncta morum ornamenta conveniant, quo etiam auctore deo rector ubique possis esse conspicuus. Itaque vita tua filiis tuis sit regula in ipsa si qua tortitudo in illis se iniectaverit dirigant, in ea quod imitentur aspiciant, in ipsa se semper considerando proficiant, ut tuum post deum videatur bonum esse quod vixerint. Misericordiam prout virtus patitur, pauperibus exhibe, oppressis defensio tua subveniat, opprimentibus moderata ratio contradicat, nullius faciem contra iustitiam accipias, nullum querentem iusta despicias, sed his omnibus uti salubriter poteris, si magistram caritatem habueris. Ecce frater karissime inter alia multa ista sunt sacerdotii, ista sunt pallii que si studiose servaveris, per hoc quod pie agese), honorandus intus habeberis. Proinde frater age sollicite, ut te bonus pastor gratia sue protectionis circumdet atque in timore suo in via te dirigat, ut per huius vie amaritudinem ad eternam simul dulcedinem possis pervenire. * Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare aut eius possessiones auferre vel ablatas retinere minuere seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed * omnia * integra conserventur eorum pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt usibus omnimodis profutura salva sedis apostolice auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptaverit, secundo tertiove commonita nisi presumptionem suam digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat reamque se divino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Iesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subiaceat; cunctis autem eidem loco sua iura servantibus sit pax domini nostri Iesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inveniant. Amen, amen, amen. ||
Rf) Ego Alexander catholice ecclesie episcopus ss. M||
+ Egoh) Hvbaldus Hostiensis episcopus ss. ||
+ Egoh) Iohannes presbiter cardinalis sanctorum Iohannis et P(auli)||
titulo Pamachii ss.||
+ Ego Iohannes presbiter cardinalis tit. sancte Anastasie ss. ||
+ Ego Iohannes presbiter cardinalis tit. sancti Marci ss. ||
+ Ego Theodinus presbiter cardinalis sancti Vitalis tit. Vestine ss. ||
+ Ego Petrus presbiter cardinalis tit. sancte Susanne ss. ||
+ Ego Petrus presbiter cardinalis tit. sancti Grisogoni ss. ||
+ Ego Viuianus presbiter cardinalis tit. sancti Stephani in Celio monte ss. ||
+ Ego Cinthyus presbiter cardinalis tit. sancte Cecilie ss.||
+ Ego Hug(o) presbiter cardinalis tit. sancti Clementis ss.||
+ Ego Arduinus presbiter cardinalis tit. sancte crucis Ierusalem ss.||
+ Egoi) Laborans diaconus cardinalis sancte Marie in porticu ss.||
+ Ego Rainerius diaconus cardinalis sancti Georgii ad velum aureum ss.||
+ Ego Gratianus diaconus cardinalis sanctorum Cosme et Damiani ss.||
+ Ego Iohannes diaconus sancti Angeli ss.||
+ Egok) Math(eu)s sancte Marie nove diaconus cardinalis ss.||
Dat. Lateran, per manum Alberti sancte Romane ecclesie presbiteri cardinalis et cancellarii, II idus aprilis, indictione XIIa, incarnationis dominice anno MoCoLXXoVIIIIo, pontificatus vero domni Alexandri pape III anno XX0.||
BD.l)
Source Fulltext: Salzburger Urkundenbuch, II. Band, Urkunden von 790 bis 1199. Willibald Hauthaler und Franz Martin. S. 577-580.
Original dating clause: Dat Lateran (...) II idus aprilis, indictione XII, incarnationis dominice anno MCLXXVIIII, pontificatus vero domni Alexandri pape III anno XX.
Editions:
- SUB II 419 - Zahn, Steir. U.-B. 1, 565 n° 599. - Juvavia 248. - Ankershofen, Regesten n° 478. - Meiller, RAS 133 no 27. - v. Jaksch, Mon. Carinth. 1, 232 n° 306 und 3, 473 n° 1250. - Jaffe-Löwenfeld, RP2 2 n° 13.380. - Brackmann, Germania pontif. 1, 40 n° 134.
Secondary Literature:
- Mezger, Historia Salzb. 985 aus einem Transsumpt von 1466. - Hansiz, Germania sacr. 2, 299. - Ankershofen in Archiv f. Gesch. Kärntens 2 (1850), 134 n° 437.
Language:
Notes:
a auf Rasur. b A. c folgt eine kleine Rasur. d A statt dici. e aus agis korr. f das Kreuz von anderer Hand, Inschrift Vias tuas domine demonstra mihi. g alle Unterschriften von wechselnden Händen. h linke Kolumne. i rechte Kolumne. k vorher eine Zeile leer. l an rotgelber Seide.
Places
- Rom (Lateran)
A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}