Charter: Salzburg, Erzstift (798-1806) AUR 1232 X 09
Signature: AUR 1232 X 09
Add bookmark
Edit charter (old editor)
9. Oktober 1232, Salzburg
Eb Eberhard II. vereinbart mit dem Domkapitel von Gurk einen Ausgleich in ihren Streitigkeiten um die freie Wahl des Bischofs und den Empfang der Regalien, demnach der Erzbischof drei beliebige Kandidaten dem Domkapitel vorzuschlagen und dieses davon einen zu wählen habe und Bischof und Ministerialen in ihrem Treueid das Reich und den Erzbischof auszunehmen hätten, unter gleichzeitiger Außerkraftsetzung aller bisher in diesem Punkt ergangenen päpstlichen und kaiserlichen Entscheidungen.Source Regest:
Salzburger Urkundenbuch, III. Band, Urkunden von 1200 bis 1246. Willibald Hauthaler und Franz Martin. S.434.
Salzburger Urkundenbuch, III. Band, Urkunden von 1200 bis 1246. Willibald Hauthaler und Franz Martin. S.434.
Current repository:
HHStA Wien AUR (http://www.oesta.gv.at)
(1 Siegel)
Notarius Description: 2727Dimensions: 42.5 : 36.5
K.-B 1 f. 205 (C)
++ In nomine sancte et individue trinitatis amen ++.||
Circa prelatos ecclesie multum expedit et decet plurimum, ut in civitatis dei turribus, hoc est in ipsis habundantia pacis affluenter exuberet, tamen ut ab eis uberius pax se derivet in alios, tum ut unigenitus dei, qui nostra pax est, qui et ipsis in eorum antecessoribus rediturus ad patrem quasdam tenues pacis reliquit reliquias, suam et eternam quam promisit pacem, que omnem sensum exuperat et non nisi super pacem dabitur, eis det copiosius sicque dum intestinis prius inter se bellis compositis etiam aliis student esse pacifici, vere filii dei vocentur et sint cuius etiam opera veraciter imitantur. Suscitatas ergo lites diligenter extinguere, suscitandis prudenter occurrere valde pertinet ad eorum officium et, ne qua remaneat ex diffinitis negotiis dissensionis occasio, que pacem separet aut karitatem vulneret presertim intera) ecclesias et viros ecclesiasticos, vigilanti studio procurare. Hac igitur consideratione nos Eberhardus dei gratia Salzpurgensis archiepiscopus, apostolice sedis legatus, turbulentissimam illam questionem et plurimum intricatam super electione pontificis in Gurcensi ecclesia facienda controversiam quoque super iure concessionis et investiture regalium hominii videlicet et iuramenti fidelitatis, quod in Gurcensi ecclesia et eius episcopo vel etiam in ministerialibus eiusdem ecclesie tam nos ipsi quam antecessores nostri Salzpurgenses archiepiscopi vel habuimus actenus vel habere nos hucusque contendimus, post multos labores, post infinitas exspensas tandem cum adiutorio divino de prudentum virorum consilio taliter terminavimus et ad talem finem seu conpositionem deduximus, ut, quandocumque Gurcensem ecclesiam vacare contigerit, Salzpurgensis archiepiscopus, qui secundum formam conpositionis Innocentii III1) tenebatur Gurcensi capitulo nominare tres viros idoneos: unum de gremio ipsius ecclesie et duos aliunde, ex quibus unum ipsi de necessitate eligere tenebantur, nunc ad hoc non teneatur, sed nominet eis secundum dei timorem tres viros ubicumque et undicumque voluerit, et ipsi unum de nominatis eligere necessario teneantur. Quicumque autem sic ab archiepiscopo nominatus et a capitulo Gurcensi electus fuerit, postquam ab archiepiscopo Salzpurgensi confirmationem pecierit et secundum approbatam consuetudinem illius ecclesie acceperit, teneatur iurare archiepiscopo sub hac forma: „Ego N. Gurcensis electus iuro domino Eberhardo Salzpurgensi archiepiscopo eiusque successoribus, quod ego Gurcensem ecclesiam, ad quam miseratione divina electus sum, regam et ordinabo secundum dei timorem ad reverentiam ecclesie Salzpurgensis et ad prestandum sibi auxilium in necessitatibus et utilitatibus ecclesie sue, quandocumque requisierit, pro meo posse, sic me deus adiuvet". Ministeriales autem eiusdem ecclesie iurabunt sub hac forma: „Ego N. iuro, quod ego inducam et adiuvabo bona fide sine fraude dominum meum Gurcensem episcopum ad conservandum et complendum iuramentum, quod prestitit archiepiscopo Salzpurgensi, sic me deus adiuvet". Idem etiam ministeriales iurabunt domino suo Gurcensi episcopo iuramentum fidelitatis contra omnes exceptis inperio et Salzpurgensi archiepiscopo. Hiis factis archiepiscopus Salzpurgensis recipiet Gurcensem episcopum in fidem familiaritatem et amiciciam specialem et tam capitulum quam ministeriales in favorem dilectionem fidem et gratiam suam ad promovendum eos et benefaciendum eis et ad fovendum eos et defendendum in omnibus sicut ministeriales ecclesie Salzpurgensis. Placuit autem utrique ecclesie, ut omnes compositiones, omnes sententie, cuncta privilegia vel quecumque scripta sive a sede apostolica sive ab imperiali culmine ab alterutra ecclesiarum inpetrata vel obtenta vel ab alterutra earum a quocumque confecta vel prolata usque ad hec tempora, sic ubi in posterum ea reperiri contigerit, quantum ad has questiones et has controversias cassa et vacua inania reputentur et irrita solaque ista nunc facta compositio super omnibus hiis perpetuis temporibus perseveret et permaneat inconcussa. Hanc autem compositionem de consensu tam capitulorum quam ministerialium utriusque ecclesie taliter ordinatam et per omnes, quorum conniventia requiri debuit, sollempniter approbatam tali pena vallavimus et tali firmamento munivimus, ut quecumque persona vel istius vel illius ecclesie contra compositionem hanc venerit, ipso facto sententiam excommunicationis incurrat et nichilominus Gurcensis episcopus, quicumque pro tempore electus fuerit, donec hanc compositionem ratam et firmam habuit et eam renovari per Salzpurgensem archiepiscopum pecierit, consecrationem nequaquam recipiat a quocumque et, si receperit, irrita sit. Salzpurgensis autem archiepiscopus vice versa, quemcumque pro tempore ad ecclesiam Salzpurgensem dominus ordinari voluerit, antequam hanc compositionem ratam habuit, pallio nequaquam utatur. Additum est autem de communi voluntate parcium, ut huius compositionis confirmatio a sede apostolica peti communiter et requiri debeat et, si quid apostolica sedes pro munimento compositionis huius addendum decreverit, ab utraque partium reverenter et humiliter debeat acceptari. Hii sunt testes: Rudigerus Chim(ensis) episcopus, Marquardus prepositus de Otingen, Bernhardus prepositus de Vrisaco, Cunradus comes de Wazzerburc, Otto de Goldecke, Ekehardus de Tanne, Gerhohus de Percheim, Cunradus de Vager, Rudgerus de Salvelden, Vlricus de Velwen, Henricus vicedominus, Gerhohus de Salzpurc, Chunr(adus) de Truhleichinge et alii quam plures.||
Egob) Gebhardus prepositus subscribo.||
Ego Gotfridus decanus subscribo.||
Ego Hartwicus presbiter subscribo.||
Ego Meingotus presbiter subscribo.||
Ego Wlricus presbiter subscribo.||
Ego Reinboto presbiter subscribo.||
Ego Perenhardus presbiter subscribo.||
Egob) Rudolfus presbiter subscribo.||
Egoc) Perhtoldus presbiter subscribo.||
Ego Wintherus presbiter subscribo.||
Egob) Albertus presbiter subscribo.||
Ego Fridericus presbiter subscribo.||
Ego Wernherus presbiter subscribo.||
Egob) Fridericus presbiter subscribo.||
Ego Sifridus presbiter subscribo.||
Ego Chunradus subdiaconus subscribo.||
Egob) Hainricus diaconus subscribo.||
Ego Albertus diaconus subscribo.||
Ego Walchunus diacouus subscribo.||
Ego Reinbertus subdiaconus subscribo.||
Acta sunt Salzpurge in palatio archiepiscopi, anno domini M°CC°XXX°II°, indictione VIa, septimo idus octobris; dat. per manum magistri Heinrici notarii Salzpurgensis.||
S.d)
Circa prelatos ecclesie multum expedit et decet plurimum, ut in civitatis dei turribus, hoc est in ipsis habundantia pacis affluenter exuberet, tamen ut ab eis uberius pax se derivet in alios, tum ut unigenitus dei, qui nostra pax est, qui et ipsis in eorum antecessoribus rediturus ad patrem quasdam tenues pacis reliquit reliquias, suam et eternam quam promisit pacem, que omnem sensum exuperat et non nisi super pacem dabitur, eis det copiosius sicque dum intestinis prius inter se bellis compositis etiam aliis student esse pacifici, vere filii dei vocentur et sint cuius etiam opera veraciter imitantur. Suscitatas ergo lites diligenter extinguere, suscitandis prudenter occurrere valde pertinet ad eorum officium et, ne qua remaneat ex diffinitis negotiis dissensionis occasio, que pacem separet aut karitatem vulneret presertim intera) ecclesias et viros ecclesiasticos, vigilanti studio procurare. Hac igitur consideratione nos Eberhardus dei gratia Salzpurgensis archiepiscopus, apostolice sedis legatus, turbulentissimam illam questionem et plurimum intricatam super electione pontificis in Gurcensi ecclesia facienda controversiam quoque super iure concessionis et investiture regalium hominii videlicet et iuramenti fidelitatis, quod in Gurcensi ecclesia et eius episcopo vel etiam in ministerialibus eiusdem ecclesie tam nos ipsi quam antecessores nostri Salzpurgenses archiepiscopi vel habuimus actenus vel habere nos hucusque contendimus, post multos labores, post infinitas exspensas tandem cum adiutorio divino de prudentum virorum consilio taliter terminavimus et ad talem finem seu conpositionem deduximus, ut, quandocumque Gurcensem ecclesiam vacare contigerit, Salzpurgensis archiepiscopus, qui secundum formam conpositionis Innocentii III1) tenebatur Gurcensi capitulo nominare tres viros idoneos: unum de gremio ipsius ecclesie et duos aliunde, ex quibus unum ipsi de necessitate eligere tenebantur, nunc ad hoc non teneatur, sed nominet eis secundum dei timorem tres viros ubicumque et undicumque voluerit, et ipsi unum de nominatis eligere necessario teneantur. Quicumque autem sic ab archiepiscopo nominatus et a capitulo Gurcensi electus fuerit, postquam ab archiepiscopo Salzpurgensi confirmationem pecierit et secundum approbatam consuetudinem illius ecclesie acceperit, teneatur iurare archiepiscopo sub hac forma: „Ego N. Gurcensis electus iuro domino Eberhardo Salzpurgensi archiepiscopo eiusque successoribus, quod ego Gurcensem ecclesiam, ad quam miseratione divina electus sum, regam et ordinabo secundum dei timorem ad reverentiam ecclesie Salzpurgensis et ad prestandum sibi auxilium in necessitatibus et utilitatibus ecclesie sue, quandocumque requisierit, pro meo posse, sic me deus adiuvet". Ministeriales autem eiusdem ecclesie iurabunt sub hac forma: „Ego N. iuro, quod ego inducam et adiuvabo bona fide sine fraude dominum meum Gurcensem episcopum ad conservandum et complendum iuramentum, quod prestitit archiepiscopo Salzpurgensi, sic me deus adiuvet". Idem etiam ministeriales iurabunt domino suo Gurcensi episcopo iuramentum fidelitatis contra omnes exceptis inperio et Salzpurgensi archiepiscopo. Hiis factis archiepiscopus Salzpurgensis recipiet Gurcensem episcopum in fidem familiaritatem et amiciciam specialem et tam capitulum quam ministeriales in favorem dilectionem fidem et gratiam suam ad promovendum eos et benefaciendum eis et ad fovendum eos et defendendum in omnibus sicut ministeriales ecclesie Salzpurgensis. Placuit autem utrique ecclesie, ut omnes compositiones, omnes sententie, cuncta privilegia vel quecumque scripta sive a sede apostolica sive ab imperiali culmine ab alterutra ecclesiarum inpetrata vel obtenta vel ab alterutra earum a quocumque confecta vel prolata usque ad hec tempora, sic ubi in posterum ea reperiri contigerit, quantum ad has questiones et has controversias cassa et vacua inania reputentur et irrita solaque ista nunc facta compositio super omnibus hiis perpetuis temporibus perseveret et permaneat inconcussa. Hanc autem compositionem de consensu tam capitulorum quam ministerialium utriusque ecclesie taliter ordinatam et per omnes, quorum conniventia requiri debuit, sollempniter approbatam tali pena vallavimus et tali firmamento munivimus, ut quecumque persona vel istius vel illius ecclesie contra compositionem hanc venerit, ipso facto sententiam excommunicationis incurrat et nichilominus Gurcensis episcopus, quicumque pro tempore electus fuerit, donec hanc compositionem ratam et firmam habuit et eam renovari per Salzpurgensem archiepiscopum pecierit, consecrationem nequaquam recipiat a quocumque et, si receperit, irrita sit. Salzpurgensis autem archiepiscopus vice versa, quemcumque pro tempore ad ecclesiam Salzpurgensem dominus ordinari voluerit, antequam hanc compositionem ratam habuit, pallio nequaquam utatur. Additum est autem de communi voluntate parcium, ut huius compositionis confirmatio a sede apostolica peti communiter et requiri debeat et, si quid apostolica sedes pro munimento compositionis huius addendum decreverit, ab utraque partium reverenter et humiliter debeat acceptari. Hii sunt testes: Rudigerus Chim(ensis) episcopus, Marquardus prepositus de Otingen, Bernhardus prepositus de Vrisaco, Cunradus comes de Wazzerburc, Otto de Goldecke, Ekehardus de Tanne, Gerhohus de Percheim, Cunradus de Vager, Rudgerus de Salvelden, Vlricus de Velwen, Henricus vicedominus, Gerhohus de Salzpurc, Chunr(adus) de Truhleichinge et alii quam plures.||
Egob) Gebhardus prepositus subscribo.||
Ego Gotfridus decanus subscribo.||
Ego Hartwicus presbiter subscribo.||
Ego Meingotus presbiter subscribo.||
Ego Wlricus presbiter subscribo.||
Ego Reinboto presbiter subscribo.||
Ego Perenhardus presbiter subscribo.||
Egob) Rudolfus presbiter subscribo.||
Egoc) Perhtoldus presbiter subscribo.||
Ego Wintherus presbiter subscribo.||
Egob) Albertus presbiter subscribo.||
Ego Fridericus presbiter subscribo.||
Ego Wernherus presbiter subscribo.||
Egob) Fridericus presbiter subscribo.||
Ego Sifridus presbiter subscribo.||
Ego Chunradus subdiaconus subscribo.||
Egob) Hainricus diaconus subscribo.||
Ego Albertus diaconus subscribo.||
Ego Walchunus diacouus subscribo.||
Ego Reinbertus subdiaconus subscribo.||
Acta sunt Salzpurge in palatio archiepiscopi, anno domini M°CC°XXX°II°, indictione VIa, septimo idus octobris; dat. per manum magistri Heinrici notarii Salzpurgensis.||
S.d)
Source Fulltext: Salzburger Urkundenbuch, III. Band, Urkunden von 1200 bis 1246. Willibald Hauthaler und Franz Martin. S. 434-437.
Original dating clause: anno domini MCCXXXII indictione VI, septimo idus octobris;
Editions:
- SUB III 0886
Language:
Notes:
a)inte auf Rasur. b) Unterschriften von wechselnden Händen, in 6 Kolumnen, nach Schreibung der Datumzeile nachgetragen; Kolumnenanfang. c) go über der Zeile nachgetragen. d) rückwärts eingehängtes Siegel des Bischofs Ulrich, abgeb. bei Jaksch, Mitt. d. Archivsektion 2, Tafel VIII, Fig. 16. 1) SUB n° 619.
Places
- Salzburg
A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.
){kind=link}
){kind=link}