Thomas permissione divina abbas monasterii beate Marie virginis Scotorum in Wienna ordinis sancti Benedicti, Pataviensis diocesis, conservator et iudex religiosorum virorum dominorum .. abbatum et religiosarum dominarum .. abbatissarum monasteriorum Cisterciensis ordinis, una cum certis nostris in hac parte collegis, cum illa cl(ausul)a „Quatenus vos vel duo aut unus vestrum per vos vel alium seu alios“ etc. a sede apostolica specialiter deputatus, universis et singulis ecclesiarum parrochialium rectoribus et eorum vicegerentibus per civitates et dioceses Salczburgensem, Pataviensem, Frisingensem et Ratisponensem ac alias ubilibet constitutis salutem in Domino et mandatis nostris, ymo melius apostolicis, firmiter obedire litteras apostolicas conservatorias sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis divina providencia pape sexti transumptas et exemplatas ac in publicam formam redactas ac sigillo de cera communi pendente in filis sericis albi coloris sigillatas apud notarium actoris consistorii nostri inventas recepimus huiusmodi sub tenore:||
(folgt die Urkunde von 1351 Feb. 5 in einem Transsumpt von 1382 Jan. 17, anecdota sub datis) ||
Quarum quidem litterarum apostolicarum vigore pro parte religiosorum virorum dominorum Alberti Sancte Crucis, Henrici in Zwetla, Conradi in Campoliliorum abbatum ac domine Katherine abbatisse ad Sanctum Nicolaum extra suburbia opidi Wienne, monasteriorum Cisterciensis ordinis dicte Pataviensis diocesis, debita cum instancia requisiti honestos viros Iohannem Mulpekch, Conradum Reistlinger, Petrum Kurczkirher et Matheum Goltsmid, opidanos in Sche^ardinga dicte diocesis, per nostras certi tenoris litteras citari fecimus et mandavimus ad certum peremptorium terminum competentem, in quo quidem termino, nobis in dicto nostro monasterio Scotorum in loco solito pro tribuno sedentibus, comparuerunt coram nobis honorabilis vir magister Mathias de Walsse, canonicus Sanctorum Felicis et Regule in Thurego Constanciensis diocesis, procurator et procuratorio nomine abbatum et abbatisse predictorum, ex una parte et discretus vir magister Bertoldus Philippi de Inferiori Altach dicte Pataviensis diocesis, procurator et procuratorio nomine dictorum opidanorum, parte ex altera. Dictus magister Mathias procurator et procuratorio nomine predicto representavit litteras nostras citatorias prefatas debite executas et citatorum per easdem contumaciam cum instancia accusavit, petens eos reputari contumaces et propter eorum contumaciam excommunicari. Dictus vero Bertoldus, procurator et procuratorio nomine quo supra, quasdam excepciones pro dicta sua parte inscriptas obtulit huiusmodi sub tenore:||
Excepciones infrascriptas coram vobis, venerabili in Christo patre domino .. abbate Scotorum Wienne, pretendente se iudice et conservatore iuris et privilegiorum venerabilium dominorum .. abbatum et abbatissarum ordinis Cisterciensis, procurator et procuratorio nomine providorum virorum Iohannis Mulpekch, Conradi Reistlinger, Petri Kurczkirher et Mathei Goltsmid de opido Sche^ardingen Pataviensis diocesis, cum protestacione tali, videlicet quod per huiusmodi actum vel alios nuper seu in antea per ipsum coram vobis in causa seu lite, que inter venerabiles abbates de Sancta Cruce, de Campoliliorum, de Zwetla et abbatissarum Sancti Nicolai extra suburbium opidi Wienne ordinis Cisterciensis ex una et dictam partem suam parte vertitur ex altera, factis quomodolibet fiendis non consentit nec consentire vult et intendit, aliquomodo in iudicem dat, facit et exhibet in hiis scriptis: Primo excipiendo dicit, quia non est comodosum (!) coram iudice suspecto litigare; quomodo ergo parti sue sitis suspecti, claret luculenter, quia vos dominorum vestrorum, dominorum ducum Austrie, partis sue capitalium inimicorum, cappellanus existitis et vos et monasterium vestrum in opido Wienne, ubi iidem principes vestri domicilium habent, continue estis. Quomodo autem parti ipsius iusticie munus a vobis sperari potest, qui oportet, ut ad eorum dominorum vestrorum vivatis preceptum et voluntatem? Ob quod iudex esse non potestis. Item secundo dicit, locus, ad quem predictam partem suam citastis, eidem parti¹ sue omnino est insecurus, quia in foribus dictorum dominorum vestrorum principum et quorundam de ipsorum conclientum, qui olim eandem partem suam per ipsos principes cum litteris sui conductus plene assecuratam in dominio eorundem vestrorum principum misere tractaverint ac rebus et bonis ipsorum ad estimacionem quingentorum florenorum citra assecuracionem eorundem principum propterea vi spoliaverint. Quomodo ergo hec eadem pars sua, que ob dictum spolium principibus² vestris et dominio ipsorum contradixit et usque ad exquisicionem dictorum bonorum suorum capitalium est minuta, nunc ad vos et opidum Wienne vestrum securum habere potest aditum, que olim litteris assecuracionum eorundem vestrorum principum tutata eundem minime habere valuit, igitur etc. Item tertio excipiendo dicit, quod huiusmodi causa et lis, que inter dictos abbates et partem suam nunc aguntur, dudum in Scherdinga finaliter et diffinitive sopite sunt per iudicium seculare, ob quod eciam in eadem causa agere vestri non interest nec aliquomodo iudex in ipsa causa esse potestis. Et alias plures excepciones haberet iustas et legitimas, quas ad presens obmittit, quas excepciones suas offert se probaturum loco et tempore oportunis. Ex quibus excepcionibus clare liquet vestram paternitatem dicti (!) parti sue ipsam citando sororem et esse iniuriatam nec eciam vos in eadem causa aliquomodo posse esse iudicem. Quare petit procurator dictas excommunicaciones iustas et legitimas per vos venerabilem abbatem admitti et admittendam sororem et vos non esse, nec posse esse iudicem in causa ipsa pronunciari. Alias ex nunc protestatur de gravamine et appellando salvo iure etc. ||
Ad quam quidem excepcionem fuit per dictum magistrum Mathiam inter alia inscriptum replicatum, quod posito, quod locus non esset tutus dominis, sufficeret quod sit tutus procuratori, nec talis esset causa puta ardua, qualis non sit ista, in qua non esset cogendus quis(quam?) constituere procuratorem. Deinde fuit pro parte dictorum opidanorum inscriptum replicatum.||
Postmodum vero conpresentibus procuratoribus dictarum parcium in iudicio coram nobis et petentibus interloqui super huiusmodi productis, nos habito consilio assessorum et assensu ad hoc electi interloquendo pronunciavimus excommunicaciones pro parte dictorum opidanorum coram nobis in iudicio oblatas non admittendas, sed repellendas sorores, ipsasque reiecimus, ac eis non obstantibus in presenciali forum procedendum. ||
A qua quidem interlocutoria fuit pro parte dictorum opidanorum ad sedem apostolicam in scriptis appellatum et apostoli petiti. Nos vero de consilio prefati assessoris dicte appellacioni utpute (!) frivole non durius deferendum statuentes nichilominus prefatis opidanis certum competentem terminum ad huiusmodi appellacionem prosequendam.³||
Postmodum vero die et hora infrascriptis comparuit coram nobis prefatus magister Matthias procurator et procuratorio nomine, quo supra, nobis in dicto monasterio Scotorum hora terciarum pro tribunali sedentibus, et Iohannis Mulpek, Petri Kurtzenkirher, Mathei Goltsmid et Conradi Reistl predictorum contumaciam cum instancia accusavit, petens eos reputari contumaces et propter huiusmodi contumaciam quemlibet eorum excommunicari. Nos igitur Thomas abbas conservator et iudex prefatus attendens, quod dicti opidani a nobis frivole appellando et recedendo videantur hoc ipso nolle coram nobis de cetero comparere, ne tamen sub colore appellacionis sue frivole contumaciam suam possint paliare, prefatos opidanos et singulariter singulos reputavimus iusticia exigente, prout erant merito, contumaces ipsosque et singulariter singulos propter huiusmodi contumaciam excommunicandos decrevimus et excommunicavimus in hiis scriptis. Quocirca vobis dominis supradictis, qui presentibus requisiti fueritis aut fuerit requisitus presentibus, committimus ac in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in vos et in vestrum quemlibet, trium tamen dierum canonica monicione premissa, nisi feceritis que mandamus, ferimus, in hiis scriptis districte precipiendo, mandantes, quatenus prefatos Johannem Mulpek, Petrum Kurtzenkirher, Matheum Goltsmid et Conradum Reistl singulis diebus dominicis et festivis in vestris ecclesiis infra missarum solempnia et eciam in sermonibus publicis, dum maior ibidem affuerit populi multitudo, sic excommunicatos publice nuncietis et nunciari faciatis, tam diu quousque nostris et ecclesie venerint parere mandatis. Que omnia et singula ad vestram et cuiuslibet vestrum noticiam deduci volumus per presentes. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium presentes litteras excommunicatorias seu presens publicum instrumentum per notarium publicum infrascriptum scribamque nostrum subscribi et publicari nostrique sigilli appensione iussimus communiri.||
Acta sunt hec Wienne in loco quo supra, anno a nativitate Domini m° ccccmo tercio, indiccione undecima, die vero Iovis decima mensis Maii, hora terciarum vel quasi, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Bonifacii divina providencia pape noni anno quarto decimo, presentibus ibidem discretis viris Hainrico Ebra de Heiligenstat et Stephano Fo^erher de Ladendorf clericis Maguntinensis et Pataviensis diocesis testibus circa premissa.||
Subscripcio autem nominum talis erat: Et ego Johannes Sindrami de Heiligenstat, clericus Maguntinensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius ac prefati venerabilis patris domini Thome abbatis, conservatoris et iudicis, et in huiusmodi causa coram eo scriba, quia excommunicacioni ac omnibus et singulis premissis una cum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi ideoque presens instrumentum publicum me aliis occupato per alium scriptum exinde confeci manu mea, hic me subscripsi et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis una cum appensione sigilli prenominati domini Thome abbatis conservatis et iudicis de ipsius mandato consignavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium evidens omnium et singulorum premissorum.