Nos frater Christianus dictus Abbas in Cella Angelorum, Et Ekhardus et Anmvicus dei gracia Sanctorum Ypoliti et Floriani Ecclesiarum Prepositi, et Gerlacus, plebanus de Dresschirchen Inclite Romanorum Regine Capellanus, Vîsitatores sev inquisitores a Reverendo Patre et Domino Wernhardo, venerabili Pataviensi Episcopo ad omnia monasteria subiecta Pataviensis Dyocesis infra Anasum constituta Sanctomm Benedicti et Augustini ordinum celebrato in Ecclesia Nivnburgensi inquisicionis officio et rimato diligenter statu eiusdem Ecclesie et personarum, invenimus ipsam in temporalibus graviter collapsam et dissipatam, et in spiritualibus quodammodo deformatam. Intendentes igitur reformacioni ejusdem de visceribus karitatis causas, vnde perniciosa suborta fuerunt dispendia, primo duximus radicitus evellendas et deinde future salutis remedia statuenda religioni consona et ordini perfectiva. Sane quia Nivnburgensis Ecclesia effrenato numero evectionum et supersticiosa familia tam prepositi, quam officialium, qua ipsi non sine ambicionis nota hactinus sunt abusi, est quam plurimum onerata. Nos abusionem huiusmodi abolere volentes, statuimus et in virtute sancte obediencie mandamus, vt prepositus Niwnburgensis sedecim, Celerarius quatuor, Inferiores officiales duorurn Equorum sev eveccionum numero stent contenti. Preterquam in evidentis necessitatis articulo, in qua evecciones suas multiplicent secundum necessitatis exigentiam incumbentis. Verum quia ex negligencia et dilacione rationum res distrahuntur mobiles, et immobiles ad ignoranciam devolvuntur, et prebetur male dispensandi facultas. Statuimus et districte mandamus, vt Prepositus Nivnburgensis Quater in anno suo conventui faciat, et a suis Officialibus exigat et recipiat raciones, videlicet Feria Quinta in quibuslibet Quatuor temporibus omni anno. Prestitis vero racionibus in Quatuor temporibus Pentecostes officine statim vacent, de quibus sunt prestite raciones et officialis, qui racionem prestitit, se non iugerat officine, donec Prepositus de Conventus Consilio ordinet de eisdem, circa quarum ordinacionem turpia pacta intercedere prohibemus, vt autem circa raciones veritas lucidius declaretur, statuimus et mandamus, vt Prepositus et Conventus omnia predia, decimas tam vini, quam bladi, vineas, jura Civilia et Montana, sev alia omnia bona et redditus Ecclesie sue de omnibus officinis registrare procurent, et registrum huiusmodi reponant in sacrarium fideliter custodiendum. Officiales vero registra sibi faciant specialia in sua potestate mansura, ad que cornplenda proxime nunc instans festum beati Cholomanni pro termino peremptorio deputamus, quo elapso, si premissa omissa fuerint vel neglecta, eo ipso Prepositum et omnes officiales suspendimus a divinis, et suspensos volumus remanere, donec negligenciam huiusmodi suppleant cum effectu. Preterea quia laici oppido clericis sunt infesti, et exstincta consciencie sue luce plerumque que sua sunt querunt, non que Christi. Statuimus et precise mandamus, vt Prepositus Nivnburgensis illos dumtaxat consiliarios recipiat, et consiliis innitetur eorum, quos sibi Decanus et Conventus corpore duxerit deputandos, pro quorum fidei constancia presumpcio bona facit, eo quod in negociis Prepositi res agitur eorundem, et quod ipsi in Christo cum Preposito constituunt corpus vnum. Volumus enim, vt omnia negocia Monasterii in Domo Prepositi et alibi per Clericos et fratres Ecclesie procurentur. Si autem ipsi aliquando in suis agendis industriam necessariam habeant laicorum, sicut in videmiis, semper tamen ad Clericos tamquam ad principaliores, non ad laicos, respectus precipuus habeatur. Ceterum quia racioni credimus consonare, vt sicut Ecclesia Nivnburgensis ceteras Ecclesias ordinis sancti Augustini precellit diviciis et honore, sic regulari observancia cum odore et preconio bone fame precedat easdem. Volumus et districte mandamus, vt abrogatis omnibus mensis omnium officinarum, preterquam infirmarie, Decanus et Conventus in Refectorio simul sedeant ad mensam, lectionem audiant, ordinem bene servent, nisi ad mensam Prepositi evocentur, vel aliquis in infirmaria voluerit refici ex causa, illud fiat de Decani licencia speciali, que licencia tociens petatur, quociens aliquis voluerit illa vti. In qua prestanda, vel non, Decanus exhibeat se discretum. Volumus eciam et mandamus sub virtute sancte obediencie et sub disciplina sancte Regule, vt Jejunium in sextis feriis hactenus, vt intelleximus, male servatum,et alia Jejunia, ab Ecclesia et ab ordine introducta et conservata inviolabiliter observentur. Si autem fratribus in Refectorio extraordinarie esculentum, vel poculentum ministretur, illud Decano presentetur dividendum secundum ordinis instituta. Ita tamen, vt eedem speciales consolaciones, quas pro necessitate fratrum fieri permittimus, non in speciali, sed in coquina communi debeant preparari. Item cum constantissimus in Christo pater Bonifacius Papa Octavus inter cetera sub pena excommunicacionis, quam transgressores incidere voluit ipso facto, duxerit statuendum, vt omnes religiosi quorumcunque ordinum evndem habitum deferant, quem solent in claustro gestare, statuimus sub premissa pena, vt Prepositus et omnes Canonici Nivmburgenses abrogatis scapularibus et palliis abusivis extra claustrum ordinatis Cappis incedant, pillea ampla et rotunda nigri tantum coloris sine qualibet zendati furratura et alias abusiva delaturi Omnes domi existentes in dormitorio simul dormiant, et nullus in Civitate pernoctare vel comedere audeat, vel ad nuptias tam domi, quam Wienne venire presumat, vel aliquam feminam in Civitate, vel de Sanctimonialibus ad claustrum audeat invitare. Nullus eciam Claustrum Sanctimonialium preterquam missam dicturus ibidem intrare, vel ad fenestram ibidem accedere presumat nisi ex honesta causa, personis ydoneis sociatus. Item quia vnum collegium diverso jure censeri non debet, nec ad imparia judicatur, quos ydemptitas professionis et ordinis fratres facit. Statuimus, vt officiales alios fratres sibi non constituant Capellanos. Ebdomadas suas per se inofficient, et faciant personaliter vices suas, nisi legitime impediti. Preterea statutum domini Hadmari quondam prepositi de Decimis in sancto Loco juxta tenorem instrumenti inde confecti mandamus et volumus inviolabiliter observari. Vt autem fervor karitatis in Nivnburgensi accendatur ecclesia, et ad proximos se diffundat, precipue tamen ad comprofessores ordinis sancti Augustini. Hortamur prepositum, Decanum et Conventum, vt pro rata facultatum suarum Hospitalitate intendant. Et ne Prepositos et Canonicos aliarum Ecclesiarum ejusdem ordinis sub ammiracione aliorum sub alienacione quadam se transferre oporteat circa locum tam celebrem ad tabernas, adaptent illis specialia commoda et fraterna, vt ex mutua pertractacione consolidentur ad invicem ordinis membra, et personarum ministerio diverse Ecclesie familiaritatis vinculo colligentur. Item precipimus sub pena excommunicacionis, vt Prepositus et Conventus in simul, vel divisim se simpliciter, vel per suas literas pro extraneis non obligent sub vsuris aliqualiter ad judeos. Item hortamur (et) monemus prepositum et Conventum eisdem nichilominus injungentes, vt reformacioni Ecclesie Sanetimonialum in Nivnburga tam in spiritualibus, quam in edificiis materialibus, quam eciam in redintegranda prebenda Sanctimonialibus, vt eedem proprium vetitum dimittere valeant, quantocius poterunt, cum effectu cogitent et intendant, edificia taliter instaurando, vt religiose a secularibus feminis intra Claustrum cum eisdem abusive degentibus, suis comodis penitus distinguantur. Ne ille per illas, quarum condiciones et consuetudines sunt dispares, onerentur, et ne in vllum casum in futurum aliqua secularis ad perpetuam mansionem ¹⁾ in eodem Claustro faciendam assumatur, sub anathemate prohibemus. Item in virtute sancte obediencie precipimus et mandamus, ne in Claustro Sanctimonialium nec per eas, nec per feminas seculares ibidem degentes, vel earum pedissequas Choree fiant, nec eisdem secularibus feminis vel earum pedissequis extra Claustrum ad choreas vel alia spectacula licencia concedatur, cum ancillis Christi ibidem remanentibus ex hoc scandalum et in servicio dei tedium generetur. Innitentes eciam mandato apostolico in corpore iuris clauso mandamus, eciam districte precipimus, vt idem Claustrum sanctimonialium in continua sit clausura. et quod Moniales nullas faciant processiones consuetas hactinus ex eodem. Et nulli ex eis detur exeundi licencia, nisi ex justa causa ad certum tempus. Infra quod si non venerit vel si extra constituta habitum religionis non tulerit gravissime puniatur. Hortamur insuper prepositum et Conventum predictis, vt Conventum Sanctimonialium et ecclesiam sancti Jacobi Wienne subiectam eisdem ne ab ordine sancti Augustini decidat, per vnum de suis fratribus in confessionibus et aliis Juribus spiritualibus gubernent et precludant Monialibus ibidem illicitos exitus, quos plerumque faciunt ad amicos. Serventque formam, quam supra de Monialibus Nivnburgensibus duximus statuendam. Districte eciam precipimus, vt omnis familia invtilis et superflua tam in Domo prepositi et in officinis interioribus et exterioribus omnibus modis precidatur, et nulla deinceps persona in Claustrum Canonicorum et Sanctimonialium aliquatinus assumatur, quoad vsque omnia debita fuerint persoluta, et ecclesia plenarie reformata. Et vt a premissorum observancia per ignoranciam nemo valeat excusari. Precipimus sub virtute sancte obediencie premissa omnia Sancte Regule scriptotenus annecti, et omni feria sexta Quorumlibet quatuor temporum Annis singulis in Capitulo pronunciari. In quorum testimonium presentibus Sigilla nostra duximus appendenda. Datum et actum Nivnburgi Anno domini M°CCC° primo feria sexta quatuor temporum Pentecostes.

Source Fulltext: ZEIBIG, Klosterneuburg (=FRA II/10, Wien 1857) S. 68-72