ln nomine sanctae et individuae Trinitatis, feliciter. amen. Carolus quartus divina favente clementia Romanorum impe- rator semper augustus et Bohemiae rex. Ad perpetuam rei memoriam. Etsi de innata imperialis mansuetudiois benigna clementia in singulis subjectorum nobis commodis nostra delectetur serenitas, sanctarum tamen ecclesiarum commodis et quieti et ipsarum procurandis honoribus ad laudem Dei et nostrae salutis augmentum, sicut ex assumplo imperialis dignitatis tenemur officio, sinceriori semper affectu digna- mur intendere, et hii, quos divina providentia suo deputare curavit mysterio, sub felici nostro regimine omni tranquilli- tate eo nncerius famutentur altissimo, quanto gratiosius se viderint nostrae protectionis praesidiis communitos. Sane venerabilis Lambertus Spirensis ecclesiae episcopus. prin- ceps, consiliarius et devotus noster dilectus, ad nostraui ac- cedens praesentiam nobis humiliter supplicavit, quatenus sibi et ecclesiae suae Spirensi universa et singula privilegia, literas, libertates, gratias, jura et indulta, quae ef quas a recolendae memoriae divis Romanorum imperatoribus et regibus, anteces- soribus nostris et aliis principibus et personis quibuscunque, su- per quibuscunque rebus, bonis, possessionibus, juribus et hono- ribus obtinuisse noscuntur, nec non omnia et singula eorum judicia alta et bassa ac jurisdictiones, consuetudines et usus eorundem et quidquid dicta ecclesia licite possidet vet quasi «t praesertim jura et botia infrascripta upprobare, ratificare.

646 1366 april 30.

auctorizare, innovare et de novo concedere et confirmare ipsumque et ecclesiam suam Spirensem cum omnibus eo- rum bonis et rebus in nostram et imperii sacri protectionem recipere auctoritate caesarea dignaremur gratiose. Jura au- tem, quae dicttis episcopus in praefata Spirensi civitate habere dignoscitur, sunt haec. Inprimis, ut quilibet episco- pus Spirensis pro tempore existens possit fabricare monetam auream et argenteam, legalem et dativam. Item, quod dic- tus episcopus in praefata civitate habeat scultetum et omnes officiales saeculares constituere et ponere, et quod omnia jndicia saecularia ab eo et ad eum, tanquam a vero domino, immediate dignoscantur dependere et pertinere. Item quod curiae episcopi, canonicorum, clericorum et conversorum ci- v vitatis Spirensis et eorum famulares emunitate ecclesias- tica gaudere debeant. Item, quod area_give curia citra cyphum vulgariter dicta der Jiapjj versus ecclesiam simili ecclesiastica emunitate debeat gaudere. Item quod officiales saecularium judiciorum seu ofBciorum episcopi Spirensis, pro tempore existentis, debeant esse liberi, immunes et exempti ab omni impositione et vexatione quacunque magistrorum et consulum dictae civitatis. Item quod magistri, consules, ci- ves et inbabirfttores dictae civitatis Spirensis, qui ad annos discretionis pervenerunt, episcopos pro tempore existentes, rite, legitime et canonice confirmatos, tanquam eorum veros dominos in temporalibus et spiritualibus, absque omni con- tradictione in dicta civitate Spirensi teneantur reverenter recipere ac eis fidelitatis et subjectionis juramenta praestare. Caeterum castra, oppida, jura et jurisdictiones infrascripta ad episcopos Spirenses pertinentes et pertinentia sunt haec. Videlicet Grumbach castrum et oppidum. Item Bruchsel castrum et oppidum. Item castra Kysselawe, Altenburg et Wilre, cum silvis et nemoribus vulgariter nuncupatis der lusshart vnd der cammervorst, ad praedicta castra perti- nentibus. Item conductus seu pedagium in villa Langen- brugge vulgariter ibidem nuncupatum das geleite. Item Ro- tenburg castrum et oppidum. Item castrum Hornburg, cum conductu seu pedagio ibidem. Item districtum vulgariter nuncupatum der bruhryn et specialiter cum villis sub- scriptis: Nyderngrumbach , Buchelnaw , Nythart, Vorst, Hambrug, Ubstatt, Stedfelt, Zuttern, Langenbrugge, Wilre, Grunow, Kyrloch, Sant Len . Rot, Mimgolzheim, Oes- triugen, Malsch, Mulhusen, Hornberg, Duelnheim, Bals-

1366 npril 20. 647

felt, Scheidelbach, Kenel, Michelfelt, Odenbeim. Aychel- berg, Tyeffenbach. Item Utenheim, castrum et oppiduui cum silva vulgariter nuncupata die molssow ct cum theo- loneo super Reno ibidem, cum duabus villis nuncupatis Hu- sen et cum conductu seu pedagio vulgariter nuncupata das geleite, Rynsheim, Knudenheim , Wiesenthal et Lussheim. Item duo castra Hornberg, super flumine Neckar cum villis Zummern, Hadmersheim, Steinhach. Item castrum Steynach cum theoloneo super flumine dicto Necker ibidem. Item me- dietas castri Steynach prope dictum castrum Steynach situm. Item castrum Winnestein in vossagio. Item castrum et op- pidum Luterburg cum silva seu nemore nuncupato der bien- walt et villis Stuntwilre, Schibenhart, Salmbach, Motern, Schleytal, Rodern, Zabern cum conductu seu pedagio vul- gariter nuncupato das geleithe, Hatzenbohl, Heynich, Scheid, Rylsheim, Herigsheim. Item oppidum Jochgrim. Item cas- tra Kirwilre , Kesfenberg, Spangenberg, Ryberg et Dydes- heim cum villis Berghusen, Dudenhoven, Walsheim, Schif- ferstat, Hainhoven, Harthusen, Gensheim, Zweivischlingen. Meimkemer, Sant Martin, Aglasterwilre, Dudensfelt, Ham- - bach, Kirwilre, Sant Lamprecht, Ruppertsburg, Nyderdides- heim, Oberdidesheim. Nos igitur praefati episcopi Spirensis varia donationis insigoia et alia multiplicia probitatis et vir- tutum merita, quibus ipse et sui antecessores Spirenses epis- copi nostram celsitudinem et sacrum Romanum imperium studuerunt hactenus attenta diligentia specialiter venerari, clarae nostrae mcntis oculis intuentes, ipsius supplicationibus ab omnipotentis Dei et gloriosae Mariae intemeratae virginis genitricis ejus, cujus pretioso vocabulo decoratur titulus ec- clesiae supradictae, reverentiam, nec non sincerae devotio- nis affectum, quam ad dictam ecclesiam semper gessimus et prae caeteris habere dignoscimur, inclinati benignius, prae- sertim cum supplicatio praedicta de fonte rationis emanet et jusfe petentibus non sit denegandus assensus, praefato episcopo suisque successoribus episcopis et ecclesiae Spi- rensi in perpetuum universa et singula privilegia, literas, li- bertates, gratias, emunitates atque indulta, quae seu quas a recolendae memoriae divis Romanorum imperatoribus seu regibus, antecessoribus nostris, ab aliis principibus aut per- sonis quibuscunque rite obtinuerunt, in omnibus suis articulis, continentiis, sententiis, tenoribus, clausulis et punctis de verbo ad verbum, prout scripta seu scriptae sunt, ac si te-

1366 april 20.

nores omnium praesentibus specifice forent inserti seu in- sertae et etiam si de hiis jure vel consuetudine debetur fieri mentio specialis, nec non omnia jura, castra, oppida, con- ductus, theolonea, villas, silvas et bona suprascripta ac etiam alia bona ejusdem Spirensis ecclesiae cum villis, hominibus, dominiis, bonis, curiis, agris, cultis et incultis, vineis, prae- diis, rusticanis et urbanis, judicite altis et bassis, jurisdic- tionibus, bannis, theoloneis, conductibus, forestariis, inhibitio- nibus ferinarum, redditibus, censtbus, utilitatibus, poenis, silvis, rubetis, venationibus, aucupationibus, pratis, pascuis, aquis, molendinis aquarumve decursibus, piscinis, piscaturis, monti- bus, planis, metis, circumferentiis, districtibus, militibus, clientibus, vasallis, vasallagiis, feodis, feodatariis, advocatis monasteriorum, juribus patronatus ecclesiarum, collationi- bus beneficiorum, servitoribus , proprietariis , pignoribus, etiamsi ab imperio tenerentur, consaetudinibus, nsibus, ho- noribus, nec non universis et singulis aliis attinentiis et per- tinentiis, quibuscunque etiam specialibus vocabulis valeant designari ad praemissa spectantibus et-quidquid eadem Spi- rensis ecclesia in praesentiarum licite possidet vel quasi et in futurum justis et rationabilibus modis et veris titulis prae- stante Domino poterit adipisci, animo deliberato, non per er- rorem, aut improvide, sed certa nostra scientia, sano princi- pum, comitum, baronum et aliorum nostrorum et imperii sacri fidelium accedente consilio, auctoritate caesarea et de ple- nitudine imperialis potestatis, prout digne possumus, appro- bamus, ratificamus, innovamus, de novo concedimus et con- firmamus gratiose, omnem defectum, si quis obscuritate vel dubia interpretatione verborum, omissae sollempnitatis vel ceremoniarum aut alia ex causa quacunque reperiretur, in praemissis eadem auctoritate caesarea penitus abolentes et ne quisquam praefatos, episcopum, suos successores et ec- clesiam Spirensem in praemissis aliqualiter indebite pertur- bet, gravet seu molestet, imperiali auctoritate ac sub poena banni imperialis, nec non amissione privilegiorum quorum- cunque, quae a nobis, praedecessoribus nostris praedictis et imperio sacro obtinerentur, firmiter inhibemus praefatosque episcopum et ecclesiam Spirensem cum eorum bonis, rebus et juribus in nostram et imperii protectionem, salvagardiam et tuitionem plenam benignitate solita assumentes. Et ut praefatus Spirensis episcopus et sui successores eo ferven- tius et ardentius ad nostra et imperii sacri incitentur obse

1366 april 20. 649

quia , quanto a nostra celsitudine gratioribus favoribus et

benignioribus libertafibus se senserint communitos, eisdem ut

pro sua, ecclesiae suae Spirensis ac libertatum, privilegiorum,

jurium, bonorum et aliarum rerum suarum spiritualium et

temporalium protectione, gubernatione, tuitione contra inva-

sores , oppressores, offensores, turbatores illicitos, violen-

tiam et injuriam indebite inferentes quoscunque, bellum indicere

et per se, alium vel alios armis praeliare, ipsos capere et

in personis et rebus invadere, civitates, oppida, castra ac

alia ipsorum bona obsidere, ante ipsa castramentare, ex-

pugnacula et castra aediftcare dictorumque offensorum et

invasorum civitates, oppida, castra ac alia loca balistis, ma-

chinis et aliis instrumentis quibuscunque expugnare et viri-

liter debellare. et in hiis gladii potestatem exercere aucto-

ritate propria, absque omni alia nostra successorumque nos-

trorum Romanorum imperatorum etregum requisitione et licen-

tia ac sine citatione et praetermisso juris ordine quocunque

et nulla interveniente sententia, etiamsi hujusmodi ultio ex

intervalio fieret, libere possint et valeant, auctoritate caesa-

rea praefata, benignitate solita et ex innata nobis pietatis

clementia gratiose duximus concedendum. Notandum etiam

auctoritate caesarea praelibata episcopis et ecclesiae Spi-

rensi hanc singularem gratiam facimus, quod si quisquam

per violentiam, metum, qui cadere posset in virum constan-

tem, aut alias illicite contra dicta eorum privilegia, literas,

libertates, jura et indulta praescripsisset aut res eorum usu-

captione cepisset, aut si ipsi dictis privilegiis, libertatibus, lite-

ris, juribus et indultis abusi vel negligenter usi non fuissent,

quod hujusmodi praescriptiones, usucaptiones, canonicis titu-

lis carentes, abusiones et negligentiae eisdem episcopis et

ecclesiae Spirensi in omnibus et singulis praemissis nullum

debeant praejudicium generare, sed eisdem privilegiis, liber-

tatibus, literis, juribus et indultis in antea sine impedimento

et libere uti possint et valeant, ac si tales praescriptiones,

usucaptiones, abusiones et negligentiae nunquam evenissent.

Insuper ex speciali indulto et imperiali auctoritate memorata

eisdem episcopis et ecclesiae Spirensi gratiose concedimus.

quod ipsi in singulis oppidis suis, ubi eis utile et expediens

visum fuerit, forum septimanale pro utilitate publica oppi-

dorum, hominum et inhabitatorum ipsorum instituere, indi-

cere et nostra et imperii sacri auctoritate publice facere

valeant proclamari, sicut id ipsum eisdem videbitur expe-

41»

1366 april 20.

dire, nostris et imperii sacri in praemissis et aliorum aliis juribus semper salvis. Et quia parum esset, quempiam in protectionem recipere, nisi essent viri viriutum luce conspi- cui, fidelitate sinceri et nobilitate strenui, qui in protectionem receptos fideliter tuerentur, nolentes igitur dictum Lamber- tum, suos successores pro tempore existentes et ecclesiam Spirensem ab aliquo indebite praegravari, eisdem venera- biles Treverensis, Moguntinensis et Coloniensis ecclesiarum archiepiscopos, illustres comites palatinos Reni, principes electores, Argentinensem episcopum pro tempore existentes, nec non cives et civitates Moguntinenses, Wormatjenses et Argentinenses, fideles nostros dilectos, praefata auctoritate imperiali pro nobis et dictis nostris in imperio successoribus conservatores, defensores, gardiatores et veros protectores et legitimos ordinavimus, constituimus, fecimus, creavimus, facimus, ordinamus tenore praesentium et creamus, ea tamen conditione adjecta, quod praedicti conservatores, defensores et protectores et quilibet eorum in solidum, ila quod non sit melior conditio occupantis, sed quod unus eorum incepit, alter eorundem prosequi valeat et finire, dum tamen et quo- ties ab ipso Lamperto aut suis successoribus praedictis su- per eo fuerint vel fuerit inquisiti, invasores, perturbatores, injuriatores, oppressores et quoscunque malefactores episco- porum et ecclesiae Spirensis, sive hujusmodi oflensio in per- sonis aut rebus eorundem eveniat, legitime citare et in hujus- modi causis simpliciter et de plano et absque strepitu et figura judicii, juxta modum et formam imperialis curiae debite pro- cedere et de offensis et injuriis rite cognoscere ipsosque in- vasores, offensores, perturbatores et injuriatores ab eorum insolentiis compescere et eos, prout justum et aequum fue- rit, ad boc etiam, si opus fuerit, executione gladii martialis adhibita, rigorose comprimere, eisdem silentium imponere et omnia et singula alia facere et auctoritate caesarea libere et rationabiliter exercere possint et valeant, quae ad offi- cium conservatorum jure et consuetudine pertinent et pote- runt quomodolibet pertinere, etiamsi mandatum exigant spe- ciale, gratum et ratum perpetuo habere volentes, quidquid dicti conservatores communiter vel divisim egerint, fece- rint aut ordinaverint in praemissis et quolibet praemissorum. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc nostrae confirmatio- nis paginam infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare praesumpserit, poenam nostrae in-

1366 april 20. 651

dignationis et centum marcarum puri auri irremissibiliter se noverit incursurum, quorum medietatem imperiali aerario et aliam injuriam passorum usibus volumus applicari. Sig- num .{. serenissimi principis et dommi, domini Caroli quarti Romanorum imperatoris invictissimi et gloriosissimi, Bohe- miae regis. Testes hujus rei sunt, illustres: Rudolphus Sa- xoniae dux, sacri imperii archimareschallus, et Otto marchio Brandenburgensis, sacri imperii archicamerarius, principes electores. Venerabiles: Johannes, archiepiscopus Pragensis, apostolicae sedis legatus, Johannes Olomucensis, sacrae impe- rialis aulae cancellarius, Theodericus Metensis, Petrus Cu- riensis, Johannes Bri.xiensis, Albertus Luthomuslensis et Ru- dolphus Verdfinsis ecclesiarum episcopi. Illustres: Johan- nes marchio Maraviae, Albertus, et Leopoldus Austriae, Sty- riae et Karinthiae etc. Albertus Magnopolensis, Heinricns et Rndpertus Lignicensis, Pyrzyniko Teschiensis et Bolko Opu- liensis duces. Spectabiles: Burghardus burggravius Mag- dehurgensis, imperialis curiae magister, Ulricus et Johannes landgravii Leuchtenbergenses, Heinricus de Schwarzburg et Leupoldus de Hals, comites. Nobiles: Borso de Rysen- berg, Petrns de Janowitz, Beneschius de Wartenberg, Thymo de Kolditz, Wilhelmus Hasse et Potho de Czastolowitz, im- perialis camerae magistri, Heinricus Czegelbeym imperialis coquinae magister, et alil quam plures nostri et imperii sacri principes, nobiles et fideles, presentium sub nostrae impe- rialis mejestatis sigillo testimonio literarum. Datum Pragae, anno Domini millesimo trecentesimo sexagesimo sexto, in- dictione quarta, decima tertia kalendas maji, regnorum nostrorum anno vicesimo, impepii vero duodecimo. Per dominum imperatorem. Rudolphus episcopus Verdensis. I. R. Joannes Saxo.