1149 Reverentissimo patri suo et domino H(artwico) sanctae Bre- mensis aecclesiae venerabili archiepiscopo electo frater W(ibaldus)

1. SS. Cosmae et Damiani. 2. sui ipsius (Wibaldi). 3. Havelber- gensem. V. epp. 121 et 122 supra p. 195. 196. 4. quem die 30 Dec. 1148 Viterbo profectum esse, docet ep. 159 supra p. 264. 5. Hartwici I. 6. Hamburgensis.

WIBALDI EPISTOLA 161. 267

Dei gratia id, quod est in aecclesia catholica, ungento ungi, quod 1149 de capite descendit in barbam, barbam Aaron1.

Veniens ad nos venerabilis frater noster A(do) Hersevel- densis* abbas, multis fratribus et coabbatibus nostris, qui Cor- beiae convenerant, lacrimabiliter conquestus est, quod a monachis suis multis sit iniuriis affectus et tandem de monasterio suo per ipsorum violentiam expulsus; quod monasterium nunc a laico et illiterato, qui abbati suo hanc invidiam conflavit, contra sacrae regulae auctoritatem regatur. Quam querimoniam cum ad pedes vestrae celsitudinis iam frequenter retulerit, non solum non est in sua necessitate adiutus, set etiam adversarii sui tanto sunt presumptionis spiritu animati, ut de ipso ad vicinas aecclesias quaedam convicia et probra conscribant — contemptores regulae, quae precipit: honorari abbates a monachis, etiam si ipsi, quod absit, aliter agant, nec absque ipsorum consensu et voluntate epistolas dare vel accipere" — atque ignari canonum, qui huius- modi scripturas sub magna districtione interdicunt et auctoribus earum gravissime animadversionis poenas inponunt. Vacant ocio, et ideo vociferantur*, videntes festucam in oculo abbatis et tra- bem in suo non considerantess. Reprehendunt abbatem, quod insolentiam et temerariam loquacitatem monachi sui una alapa represserit. Quod et nos laudandum non putamus, cum potuerit haec presumptio vehementius hora et disciplina regulari ad mul- torum correctionem vindicari. Set abbatis intemperantiam tanto accusationis pondere exaggerant, ipsi pacientiae et humilitatis atque obedientiae inmemores, et in quo ipsum reprehendunt, se ipsos iudicant, non reducentes ad memoriam, quod omnium monachorum pater et dux Benedictus inquietum monachum virga percusserit", nec sequentes Libertini monachi exemplum, de quo in primo dialogorum beati Gregorii7 legitur, quod, cum ab abbate suo per gravem iracundiam scabello subpedaneo esset percussus tumentemque ac lividam faciem haberet, non solum pacienter tulit, set et querentibus, unde sibi accidisset, tanta verborum 1. Ps. 132, 2. 2. s. Rosenfeldensis. 3. V. regulae S. Benedicti c. 7 et c 54 p. 16 et 32. 4. Exod. 5, 8. 5. Luc. 6, 41. 6. V. S. Greg. dial. II c. 4, opp. ed. Bened. II p. 221. 7. cap. 2, opp. II p. 160.

268 WIBALDI EPISTOLA 161.

1149 moderatione respondit, ut nec patris proderet vicium nec falsi- tatis incurreret peccatum. Proinde nos ac per nos omnes fere tocius Saxoniae abbates vestram clementiam humiliter inploramus, ut, quia scandalum hoc in principio vestrae ad regimen aeccle- siasticum promotionis pullulare et erumpere presumpsit, tanto id discretionis zelo corrigatis, ut aecclesia Dei gaudeat, se de vestra scientia nobilitate ac potentia invenisse solatium, et in diebus vestri sacerdotii omnis presumptio conculcetur et iusticia et veritas accipiat incrementum. Scienti legem loquimur. Ex- pulsi aut expoliati rebus suis vocari ad causam nec iudicari pos- sunt, quoniam non est privilegium, quo expoliari possint iam nudati; cuncta vero, quae eis ablata sunt, potestati eorum legibus redintegrentur, et postmodo non sub angusti temporis spacio ad causam dicendam vocentur, set tantum temporis spacium eis ple- nam omnium rerum suarum facultatem habentibus indulgeatur, quantum expoliati vel expulsi esse videnturQuod vero dicitur, quia propter bonum pacis sit amotus, ne forte vehementius in eum sevirent monachi, avertat Deus hanc pacem et hoc bonum ab aecclesia sua, ut prelati propter hoc fugiant, ne subditi eorum insaniant. Quin pocius illi proiciendi sunt et longe extra fines relegandi, qui, abiecta propriae professionis regula, sacrorum ca- nonum institutis contra patres armantur et, dum de uno ipsius excessu conqueruntur, scandalis mundum implere non verentur. Mittite Corbeiam illos ferocissimos viros — qui adversus abbates suos prius agunt fustibus quam rationibus, ante pugnis quam verbis, et tunc primum infamare per scripta incipiunt, cum de tota congregatione et tota abbatia expulerint — ut sciant prophe- tam esse in Israel*. Vestra igitur discretio, vestra pietas, quod per canones factura est, faciet per misericordiam ac, restituto abbate in rerum ac possessionis suae integritate, ad pacem, si fieri potest, cuncta revocabit, vel certe' iudicii examine universa pen- sabit. Benedictus Deus, qui dedit vobis, in partibus illis omnia posse, quaecunque inspiraverit vobis velle; atque ideo bonum

a. cte cod.

1. Cf. Decret. Gratiani P. 2. o. 2. q. 2; et c. 3. q. 1. 2. 4 Reg. 5, 8.

WIBALDI EPISTOLAE 161. 162. 269

est, ut subveniatis oppresso, ne forte, desertus a misericordia et 1149 iusticia, suppremi iudicis clementiam cogatur inplorare.

De rebus vero Kaminatensis aecclesiae vestram benignitatem iterum atque iterum rogamus, ut, quod vestro predecessori A(dal- berto) bonae memoriae archiepiscopo a domno papa tam verbis quam litteris1 iniunctum est, vos in parrochianos vestros, qui etiam vestri ministeriales et homines sunt, prosequi non dedignemini.

Scripsimus pro causa vestra domno eancellario *, petente preposito vestro H(artwico); in quibus litteris nostrae circa vos devotionis affectus satis apparuit.