CCCXLV.

Diploma Rudolphi I. in quo omnia privilegia ab Imperato- ribus Romanae ecclesiae concessa, necnon provinciarum atque urbium donationes ipsi factas confirmavit. Ex originali.

In nomine sancte et individue Trinitatis. rudolfus divina favente clementia romanorum Rex semper Augustus. Ab eo solo, per quem Reges regnant et po- tentes scribunt iustitiam, recognoscentes inextima- bilem nostre promotionis gratiam, qui regah iam

in nobis culmine consumato, nos ad obtinendum Imperiahs glorie sohum sua sola pietate dispo- nens, ut non solum cum principibus sedeamus, sed ut ilhs presideamus, erexit, sancteque matris ecclesie, ac vestra, pater Revme dne Gregori divi- na providentia pp. X. universa beneficia, quibus nos in benedictione dulcedinis prevenistis, fehcibus eiusdem promotionis nostre auspitiis multiplicibus concurrendo favoribus, et ipsam favorabihs prose- cutionis auxiliis confovendo, attenta solhcitudme recensentes reddimur corde solhciti, cogimur co- gitare profundius, qua tante dignationis gratiam digna saltem, prout humana insufiicientia sufficit, gratitudine prosequamur. Illi ergo, a quo cuncta procedere novimus et humihter confitemur, quod ab eo recepimus, offerentes, eius et apostohce se- dis ac vestris obsequhs nos, quicquid possumus, quicquid sumus, in perpetuum humih voto et in- commutabih proposito devovemus, vobisque, bea- tissime pater, et omnibus successoribus vestris ca- thohcis, ac eidem sancte Romane ecclesie speciah matri nostre omnem obedientiam, honorificentiam atque reverentiam semper humih corde ac devoto spiritu impendemus, quam predecessores nostri, Reges et Imperatores cathohci, vestris antecesso- ribus impendisse noscuntur, nichil exinde volentes diminui, sed magis augeri, ut nostra magis devotio enitescat. IUum igitur abolere volentes abusum, quem interdum quidam predecessorum nostrorum exercuisse noscuntur et dicuntur in electionibus prelatorum, concedimus et sancimus, ut electiones Prelatorum hbere et canonice fiant, quatinus iUe preficiatur ecclesie viduate, quem totum Capitulum vel maior et sanior pars ipsius duxerit ehgendum, dummodo nichil desit de canonicis institutis. Ap- pellationes autem in negotiis et causis ecclesiasticis ad sedem apostohcam hbere fiant: earum prosecu- tionem sive processum nullus impedire presumat. Illum quoque dimittimus et refutamus abusum, quem in occupandis bonis decedentium prelato- rum, aut etiam ecclesiarum nostri consueverunt antecessores committere, pro motu proprio volun- tatis. Omnia vero spiritualia vobis et ahis eccle- siarum prelatis rehnquimus hbere disponenda, ut que sunt Cesaris Cesari, et que sunt dei deo recta distributione reddantur. Super eradicando autem heretice pravitatis errore auxihum dabimus et ope- ram efficacem. Possessiones etiam, quas Romana ecclesia recuperavit ab antecessoribus nostris seu quibushbet ahis ante detentas, hberas et quietas sibi dimittimus, et ipsam ad eas obtinendas bona fide promittimus adiuvare: quas vero nondum re- cuperavit, ad recuperandum erimus pro viribus adiutores, et quecumque ad manus nostras deve- nient, sine difficultate ac mora ei restituere sata- gemus. Ad has pertinet tota terra, que est a Ra- dicofano usque Ceperanum, Marchia Anconitana,

GREGORIUS PP. X. ANNO CHRISTI 1275. 195

Ducatus Spoletanus, Terra Comitisse Matildis, Co- mitatus Brittenorii, Exarcatus Ravenne, Pentha- polis, Massa Trabaria, cum adiacentibus terris et omnibus aliis ad Romanam ecclesiam pertinenti- bus, ut eas habeat Romana ecclesia in perpetuum cum omni iurisdictione, districtu et honore suo. Verumtamen cum ad recipiendum coronam Imperii vel pro necessitatibus ecclesie ab apostohca sede vocati venerimus, de mandato summi Pontificis recipiemus procurationes sive fodram ab ipsis. Omnia igitur supradicta et quecumque aha perti- nent ad Romanam ecclesiam, devoluntate et con- scientia, consilio et consensu Principum Imperii hbere illi dimittimus, renuhtiamus et restituimus, necnon ad omnem scrapulum removendum, prout melius valet et efficacius intelligi, concedimus, con- ferimus et donamus, ut sublata omnis contentionis et dissensionis materia firma pax et plena concor- dia inter ecclesiam et Imperium perseverent. Adiu- tores erimus ad retinendum et defendendum ec- clesie Romane Regnum Sicihe, cum omnibus ad ipsum spectantibus, tam citra farum quam ultra, necnon Corsicam et Sardiniam, ac cetera iura, que ad eam pertinere noscantur, tamquam deVotus fi- hus et cathohcus princeps. Promittimus quoque beato Petro celestis regni clavigero, ac vobis patri sanctissimo, ipsius beati Petri, ceterisque vestris successoribus, et eidem ecclesie Romane, quod per nos vel per ahum seu alios non occupabimus, nec invademus in totum vel in partera aliquas terras ipsius ecclesie Romane aut Vassalloram eius, quas iure feudi vel sub census seu alterius prestationis titulo, sive aho quocumque modo tenentur ab ipsa ecclesia, nec eas vel earam aliquam procurabimus occupari per ahum seu alios vel invadi: quin etiam nec ipsos, nec tenentes easdem se vel terras ipsas nobis ultro volentes subicere, nec officium ahquod aut dignitatem, vel quamcumque potestatem in ter- ris eisdem, et speciahter in Civitate Romana reci- piemus sub quocunque colore sine vestra seu suc- cessorum vestroram hcentia speciah: et si qui eas occupare vel invadere temptarent, non solum dene- gabimus ilhs auxilium, consilium et favorem publi- cum et occultum, veram etiam ad requisitionem ve- stram vestrorumve successoram adiutores erimus contra illos in defendendis et conservandis eisdem. Nec offendemus per nos vel per ahum Vassallos ecclesie ipsius, et speciahter magnificum principem dominum Carolum Regem Sicilie illustrem seu heredes ipsius, nec volentibus ipsum offendere prestabimus auxihum, consilium vel favorem pu- bhce vel occulte, nec Regnum Sicihe, quod idem Rex Carolus ab eadem Romana tenet ecclesia, vel ahquam eius partem occupabimus aut invademus per nos vel per ahum, aut occupari vel invadi procurabimus, nec invadere aut occupare temptan- tibus prestabimus pubhcum vel occultum auxihum,

consilium aut favorem: alios etiam devotos ipsius ecclesie, qui eidem ecclesie astiterant contra quon- dam Fredericum olim Romanoram Imperatorem, heredes aut successores ipsius, propterea non gra- vabimus, sed nichilominus favorabihter proseque- mur. Vassallos autem nostros contra predictoram aliquod facientes compescemus pro viribus bona fide. Servabimus preterea et faciemus omnia et singula, que in Canonibus positis sexagesima tertia distinctione, quorum quidem Canonum alter: Ego Lodovicus, alter vero: Tibi domino pape, incipit, continentur. Postquam autem Romam ad recipien- dam unctionem, coronationem et imperiale diade- ma pervenerimus, ipsaque perceperimus, premissa omnia et singula innovabimus, seu de novo facie- mus, et sine aliqua difficultate iuramenta presta- bimus, que Imperatores Romanoram hactenus pre- stiterunt. Promittimus insuper, quod bona fide sine fraude ac malo ingenio procurabimus, quod omnes Principes Alemanie laici promittent et iurabunt, se bona fide curaturos et facturos, quod nos premissa omnia et singula inviolabiliter observemus: et si, quod absit, eadem non servaremus, ipsi Principes nobis in hoc aliquatenus non assistent. Ut autem hec omnia vobis, memorato sanctissimo patri no- stro domino Gregorio sacrosancte Romane ecclesie summo Pontifici, vestrisque successoribus per nos et nostros successores Romanorum Reges et Im- peratores observentur, firmaque semper et incon- cussa permaneant, presens privilegium conscriptum nostro iussimus sigillo cereo communiri, promitten- tes nichilominus aliud de verbo ad verbum, et per omnia simile aurea buUa typario nostre maiestatis impressa munitum infra tempus coronationis nostre vobis et sedi apostolice sine difficultate quahbet exhi- bere. Testes sunt Ademaras Lugdunensis, Bonifatius Ravennas, Odo Bisuntinus et Iacobus Ebredunen- sis Archiepi, Stephanus Parisiensis, Henricus Basi- liensis, Iohannes Leodiensis et Amedeus Valentinus Episcopi, Ludovicus Comes Palatinus Reni, Dux Bawarie, Phylippus Dominus Karinthie, Cunradus Dominus de Tekke, Henricus Marchio de Batslerch, Fredericus Burgravius de Nurenberch, Hemico et Fredericus Comites de Luungen, Albertus et Bur- chardus Comites de Hohenberch, Theobaldus Co- mes de Pherreto, Ebhardus Comes de Karcenel- lenbogen, Gibertus Langravius Alsatie inferioris, Henricus Comes de Vriburch, Mangoldus Comes Nellenburch, Eberardus Comes de Habeshurch, Hermannus Comes de Sulz, Lodowicus Comes de Honberch, Gottifredus Comes de Leustein, Cunra- dus nobilis de Wartenberch, Ebhardus nobilis de Luphe et Reinhardus nobihs de Hanawe, Comes de Buchekke. Acta sunt hec anno domini millesimo ducentesimo septuagesimo quinto, Indictione rm. Regnante domino Rudolfo Romanorum Rege glo- rioso, Regni eius anno tertio.

25*

196 GREGORIUS PP. X. ANNO CHRISTI 1275.

SlGNUM DOMDrt RuDOLPHI RoMANORUM REGIS

Invictissimi: [in monogrammate] BUDOLPHUS R(ex) R(omanorum) S(emper) A(ugustus).

Datum Lausane per manum Henrici Episcopi Tridentini, Regalis Aule Prothonotarii, xn. Kalen. Novembris.

GCGXLVL

Archiepiscopo Ebredunensi, ecclesiasticos Grermaniae pro- ceres moneat, ut Rudolphum Romanorum regem ad reci- piendum imperiale diadema in Urbe compellant. Reg. Bemardi de Neapoli ep. 109.

Gregorius episcopus etc. Venerabili fratri... Archiepiscopo Ebredunensi, salutem etc. Pridem universos Archiepiscopos, Episcopos, Abbates, et alios ecclesiarum prelatos Regni Roman. per Ale- maniam et Sclavoniam constitutos per nostras sub certa forma litteras monendos, rogandos attente duximus et hortandos, dantes eis nichilominus in mandatis, ut constanter persistentes in devotione Carissimi in Christi filii nostri Rodulphi Romano- rum Regis illustris, ac eius honorem et commodum fideli sollertia prosequentes, cunctis, prout tanti et talis negotii qualitas exigit, dispositis et paratis, sic se ad iter accingerent, ut cum idem Rex ipsos ad hoc duxerit requirendos, ad prosecutionem co- ronationis sue, prout decus decet Imperii, et anti- qua ipsius Imperii constitutio de sequela Regi Ro- manorum ad obtinendum diadema Imperii exhi- benda edita, feudatariis et feudis iudicit, non solum decentem et honorabilem comitivam, verum etiam alia secundum ipsius constitutionis tenorem eidem cxhibeant, que fuerint exhibenda. Cum autem Regi predicto apud Lausanam in nostra presentia con- stituto ad sollempnia coronationis huiusmodi, au- ctore domino, consumanda festum purificationis beate Virginis primo venturum pro termino du- xerimus prefigendum: fraternitati tue per aposto- lica scripta mandamus, quatinus Archiepiscopos et Episcopos, ac alios supradictos ex parte nostra sollicites et horteris, ut premissa, que tunc pro dicto Rege sub incerti temporis generalitate roga- vimus, prefato certo ad id prefixo termino iuxta huiusmodi nostri mandati seriem efficaciter pro- sequantur. Datum Placentie viii. Kal. Decembris, Pontificatus nostri anno quarto.

cccxlvh.

Litterae recommendatitiae pro magistro Arditione, nuntio in Lombardiam etc. ad negotia regis Roman. promo- venda misso. Reg. Bernardi de Napoli ep. 114.

Gtregorius episcopus etc. Dilectis filiis Mar- chionibus, Comitibus, ahisque Nobilibus, Potestati- bus, Capitaneis, Antianis, Consihariis ac Universitati- bus Civitatum, Castroram, aliorumque locoram per Lombardiam, Marchiam Trevisinam, Patriarchatum Aquilegensem et Ianuensem provinciam constitu-

tis, salutem etc. Desiderantes negotia Carissimi iu Christi filii nostri Rodulphi Regis Romanorum Illustris fehciter prosperari, dilectum filium magi- strum Arditionem, Capellanum nostrum et caussa- rum palatii nostri auditorem generalem, primice- rium Mediolanensem, de cuius experta fidehtate ac discretione confidimus, ad ea sollicite promo- venda specialiter destinamus, Universitatem ve- stram monentes attentius et hortantes, ac nichilo- minus dantes vobis tenore presentium in mandatis, quatenus Capellanum eundem recipientes decenter ac benigne tractantes, eius circa premissa monitis et exhortationibus intendatis humiliter, et in omni promptitudine pareatis. Datum Bononie tertio Idus Decembris, Pontificatus nostri anno quarto.

(xmvm.

Magistro Rudolpho Cancellario et fr. Berengario ord. S. Ioannis Ierosol., nuntiis Rudolphi regis Romanorum, pontifex admiratus scribit de iis, in quibus circa statum partium Romandiolae de facto processerant. Reg. Bernardi de Neapoli ep. 113.

G-regorius episcopus etc. Dilectis filiis Magi- stro Rudolfo Cancellario et fratri Berengario de ordine hospitalis Sancti Iohannis Ierosohmitani, familiaribus et nuntiis Carissimi in Christo filii nostri Rodulphi Regis Romanorum Illustris, salu- tem etc. Cedulam quandam petitiones ahquas con- tinentem, presentatam nobis ex parte vestra, re- cipimus admirantes. Sicut enim vos ipsi novistis, super statu partium Romaniole ac hiis, que per vos nuper acta fuerant in eisdem, cum fratribus nostris, qui tunc erant presentes Bononie, necnon et vobiscum collatione habita, hcet pateret, illa, quatenus de facto processerant, revocanda, nos tamen ex benignitate solita ea sub dissimulatione transeuntes ad tempus, donec nobis aliud videre- tur, voluimus, ut interim prosequeremini, que in Lombardia et ahis convicinis provinciis immine- bant. Nonne itaque mirandum, quod cum postmo- dum nichil novitatis emerserit, vos tamen tam repente, tam subito contra ea per eiusdem cedule seriem institistis, que sic e vicino fuerant cum de- hberatione provisa? Ideoque, cum expediat consulte agere volentibus, ab huiusmodi repentinis immu- tationibus, quas non inducit persequentium quali- tas, abstinere, volumus, ut iter prosequamini deli- berate susceptum. Ceterum ad auctoritatem dilecti filii Magistri Arditionis, Capellani nostri et caus- saram palatii nostri generahs auditoris, post de- liberationem cum dictis fratribus habitam in con- trarium amphandam, ipsoram et alioram fratrum nostroram presentiam credimus oportunam, qua concessa in proximo, ut speramus, circa id, prout utile videbitur, curabimus providere. Datum Pla- norii secundo Idus Decembris, Pontificatus nostri anno quarto.

1NN0CENTIUS PP. V. ANNO CHRISTI 1276. 197