In nomine Patris eti Filii et Spiritus sancti. Amen. Ne mors que plurimos, quos spes longioris vite seduxit, et rapuit in incerta sui adventus hora me omnino inveniat improvisum et eventus quoslibet valeam melius et securius expectare, ego Willelmus de Walle, clericus, bene compos mentis et rationis inee, ad honorem Dei omnipotentis, beate Marie Virginis, Sanctoruraque omnium, pro remedio anime mee, meorumque parentum, testamentum meum, seu meam ultimam voluntatem quoounque nomine censeatur in presentia testium infrascrip- torum ad hoc a me specialiter convocatorum, ac etiam rogatorum, condo, dispono et ordino in hunc modum. In primis volo, ordino et dispono quod quecunque restituliones legitime et probate, pro mc apparuerint faciende, aut debita persolvenda qood ante omnia fiant et plene et integre persolvantur, etiam si data 6t legata inferius expressa, obinde necesse fuerit, defalcari et ad hujusmodi restitutiones faciendas debita, data et legata iuferius expressa plenarie persolvenda, omnia bona mea mobilia et imraobilia presentia et fu- tura obligo, ubicunque et sub quocunque reperta fuerint, et in manus executorum raeorum infrascriptorum ea pono, cedens et mandans ipsis omnes actiones meas mihi adversus quoscunque competentes ratione et occasione mei testamenti, seu mee ultime voluntatis, et ut etiam super omnibus boni3 meis generale mandatum habeant cura amministratione libera, nec antea heredes mei, aut successores, potestatem aliquam habeant bona mea adeundi, aut ad ea aliquateuusmanus extendeudi, donec premissa omnia et singula

686

et que inferius exprimuntur rite, plene et debite fuerint executa, super quo conseientiis corum et simplici dicto stare precipio atquc volo. Item do, lego mense pauperum de Jab- beke, quolibet die dominico quadragesime proximo venturo, post decessura meum dimidium hodium siliginis cum decem solidatis alletium, paupcribus ibidem confluentibus, erogandum. ltem do, lego ecclesie de Jabbeke quinque solidos annui et perpetui redditus assignatos super quandam petiam terre jacentis nunc longe a dicta ecclesia, versus orientem que vocatur lioedsbelc. Item do, lego presbyteris ibidem, quatuor solidos annui et perpetui red- ditus assignatos super dictam terram. Custodi etiam ibidem, duodecim denarios, aunui et perpetui redditus, assignatos super dictam terram. Confrnitati beate Marie ibidem, duos soliclos consimilis redditus; mense pauperum ibidem, quinque solidos annui et perpetui redditus, assignatos super petiam terre superius nomiuatam. Item do, lego ecclesie predicte de Jabbeke vestem ericam ad valorem quatuor librarum, qua cooperiar dum mee exequie ■uerint faciende. Item cuilibet curato de Jabbeke viginti solidos, custodi ibidem, quinque solidos; rcctori scolarum ibidem, quinque solidos. Item do, lego cuilibet mense pauperum de Stalhille, de Vlissengheem, de Versenare, de Suellegheem, de Zerkengheem, de Gliis- tella, Sancti Petri super Diic et de Zuenkerke, decem soliclos. It-m fratribus predicatoribus in Brugis, viginti solidos; fratribus minoribus ibidera, viginli solidos. Item fratribus Carme- litis ibidem, quinque solidos; fratribus ordinis sancti Augustini, quinque solidos. Item hospi- tali sincti Johannis in Brugis, decem solidos. Item do, lego pauperibus Becghinis in vinea, tres libras, de consilio executorum meorum distribuendas. Item do, lego, nomine restitutionis, liberis Balduini Caestickers, centum solidos. Item do, lego Hannekino, iilio Balduini Caestic- kers, centura solidos. Item do, lego Grielc, filie Johannis Eivins, quadraginta solidos, et Katerine, sorori ejus, viginti solidos. Item do, lego liberis Balduini Fivelins, triginta solidos; pauperibus mulieribus in Jabbeke usque ad viginti quinque, do, lego centum solidos, de consilio proborum ibidem, seu executorura meorura distribuendos. Item Adelise, filie Balduini, fratris mei, decera libras, fratri VValtero Calkere viginti solidos, Mathildi, sorori Balduini Croecs, viginli solidos, Johanni, filio Katerine de Lucerna, viginti solidos, liberis Johannis, filii Balduini de Walle tres libras; Zotinc, ancille raee, centum solidos. Item do, lego quin- decim libras pro una missa cotidie per annum pro me celebrauda et hec missa ubicunque executoribus meis placuerit, poterit deserviri, relinquens conscientie sacerdotis hujus misse, que si deficerit et cotidie pro me non celebraret, pro defectu cujuslibet misse octo denarios pro aniraa mea erogare tenetur. Item do, lego nomine restitutionis Johanni de Stalhille quindecim solidos, si eos ausus fuerit recipere. Item restituo ecclesie de Echout qninque solidos. Item do, lego relicte et libcris Johannis Illaics, nomine restitutionis, centum solidos. Item do, lego conventui de Thosan centum solidos acl pitantiam ibidem ministrandam; Griele, filie Lamberti Cardewaghens ditnidium hodium siliginis, et Margercte, relicte Biervlieghes, unura viertallum siliginis. IIujus autem testamenti, seu mee ultime voluntatis executores nomino, eligo et coustiluo venerabiles viros dominos Petrum saocti Andree juxta Brugas, Willelmuro de Thosan abbates et discretora virum magistrum Lambertura de Ferro, canonicum sancte Marie in Brugis, voleos et ordinans, ut si forsitau aliquem aut aliquos, ex dictis meis executoribus et premissis seu aliquo premissorum nondum executis decedere contigerit, superstes cum abbate sancti Andree predicto, quicunque pro tempore fuerit, vel etiam solus

687

abbas, si omnes deccsserint, cxequendi premissa oninia et singula et faciendi, ac si omnes superessent, plenam et liberam habeant, seu habeat facultatem. Protestor etiam presentem ordinationem seu dispositionem meam, eo modo valere quo magis valere poterit, ut si for. sitan jure non valeat testamenti, valeat saltem jure codicillorum, seu ratione, seu jure cujuslibet alterius ultime voluntatis, equitate canonica concedente. Ratifico etiam omnes codi- cillos, ac eos firmos esse volo, si quos presente testamcnto meo, seu mee voluntati ultime duxero apponendos. Et ut presens ordinatio, seu dispositio mea inconcussa permaneat et servetur, rogo vos discretos viros dominos presbyteros, curatos, Amilium de Jabbeke, Symo. nem de Yersnare, Willelmum sancti Michaelis juxta Brugas, Michaelem et Nicholaum de Dudzeele, quos in testes, ut tactum est supra, convoco atque rogo et vos executores meos super nominatos, ut in testimonium et robur omnium premissorum presentem litteram tes- tamentariam, seu ultime mee voluntatis comprehensivum una cum sigillo meo proprio sigil- lorum vestrorum munimine roboretis. Nos vero testes predicti, qui premissis interfuimus et ea intelleximus plene couvocati a testatore predicto pariter et rogati. Nos etiam executores predicti ad preces et instantiam testatoris sepedicti, presentibus litteris nostra sigilla una cum suo duximus apponenda. Actum et datum anno Dominice Incarnationis millesimo trecen- tesimo quarto, feria quinta post Epyphaniam Domini.

A cette piece est joint le codicille suivant:

In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Amen. Cum me Willelmum de Walle per litteras cui presens scriptum est infixum, pateat meam voluntatem ultimam ordinasse, sive testamentum censeri debeat, sive codicillus et eo jure valere voluero quo magis valere debeat et tenere. Quum usque ad vite presentis extremum et proprii finem arbitrii liberum est, ubi suadet ratio mutare consilium, idcirco, ego Willelmus predictus, mente compoti et sta- bili, presentibus venerabili patre domino Willelmo, abbate deThosan, Johanne de Walle , patre meo, Johanne, filio Balduini de Walle, religiosis etiam viris fratribus Waltero Calkere, Lambcrto Fermyn, ordinis fratrum "minorum, Johanne de Bassevelde, Egidio de Biervliet et Biquardo de Moerkerke, monachis de Thosan, in testes propter hoc a me spccialiter convo- catis, etiam presentcs superaddidi codicillos, in quibus ultra que in dicto testamento meo legaveram, relinquo Avesoete, uxori mee, quinquaginta libras ct lectum meum meliorem cum uno coopertorio et uno pari linteaminnm, etiam ratione debiti, recognoscens hec ei fuisse premissa tempore quo meum noscitur matrimonium contraxisse. Item relinquo eidem uxori mee, meliorem cyphum meum argenteum et melius par suarum vestium. Item do, lego Halduino de Walle quadraginta solidos, Willelmo Hasen quadraginta solidos, Balduino, filio Balduini Croets, meliorem gladium meum cum cyrothecis meis ferreis. ltem do, lego Willelmo, dicto Croet, meliorem toracem meum, sive porpoent cum gorgiere. Item do.lego Ghiseliuo, filio Katerine, dimidium viertale siliginis, Balduino Vesel tantum, Roebekino tantum. Item do, lego liberis Theoderici, filii Moyen, quinque libras. Item filie Johannis Eivins, Fatue, viginti solidos. Item do, lego famulo meo Walekino quindecim solidos. Sconewedere dimi- dium viertale siliginis, Murgarcta Moederkine tantum, Imme Havelocs tantum, Johanni Dcis unum viertale siligiuis, Margarete Overdadighen dimidium hodium siliginis et remitto

688

ei omnino quod mihi debet, Maric, filie Weitini de Ilidevelde, dimidium viertale siliginis, Johanni clerico tantum. llem restiluo relicte Goswini Copals et liberis suis quinque libras. Item do, lego Capelle de Jabbeke tres 1'bras, dum modo iu ea scpeliar. Item conventui beghinarum, ubi manet Adelisa, neptis mea, viginti quinque solidos. Item do, lego Nese Blankerts, Katerine et Griele sororibus, cuilibet quinque solidos; Margarete Zots quinqua solidos. Item do, lego infirmis Beghinis in Vjnea, die sepulture mee, dccem solidos. ltem pauperibus cooventibus in Vinea viginti solidos; Margarete Croex unum corset. Item do, lego Clare Coelnards, beguine, triginta solidos, ad opus cujusdam capti in Zelandia redimendi; sorori Mussia decem solidos, filio Mussins viginti solidos; Naveghcre novem solidos. \n ceteris autem prcniissara ordinationem meam, seu ultime voluntatis mee dispositionem, prout in litteris quibus, ut predicitur, presens codicillus infixus est plenius continetur omnino con- firnio et hanc raeam ultimam voluntatem esse assero, quam valere volo jure codicillorum, seu cujuscuuque alterius ultime voluntatis, quo melius valere poterit et eam ab omnibus heredibus, seu successoribus racis quocunque modo mihi succedentibus, precipio firmiter et iuviolabiliter observari. Et rogo vos venerabilem patrem dominum Willelraum de Thosan pre- diclum, ac Johannera de Walle, patrem meuin, Jobaunem, filium Balduini de Walle, fratres Walterum Calkere, Lambertum Fermyn, Johannem de Bassevelde, Egidiura de Biervliet et Biquardum de Moerkerke, quos, ut predicitur, convocavi in testes, quatinus in testimonium premissorum vestra sigilla huic pagine apponatis. Nos vero abbas de Thosan predictus, sigillum nostrum, nos vcro Johannes de Walle et Johannes, filius Balduini de Walle, sigil- lum presbyteri sancti Michaelis jnxta Brugas, fratres Walterus Calkere et Larabertus Fermyn sigillum gardiani nostri Brugcnsis, Johannes de Bassevelde, sigillum Johannis de Gandavo, Egidius de Biervliet, sigillum domini Petri et Riquardus de Moerkerke, sigillura domini Johannis de Maelhove, curatorum de Lisseweghe, quibus usi in hac parte sumus, sigilla propria non habentes, in testimonium omuium premissorum quibus intcrfuimus et iutcllexi- mus, presenti fecimus instrumeuto apponi. Actura auno Domini millesimo trecenlesimo quarto, die liiuc infra octavas Epyphajiie Domini.