Charter: Freising, Bistum und Hochstift (763-1364) 1284 VI 06
Signature: 1284 VI 06
no graphic available
Zoom image:
Add bookmark
Edit charter (old editor)
6. Juni 1284, Regensburg
Propst Ulrich von Regensburg entscheidet den Streit zwischen Magister Heinrich von Lack, Propst von Wörthsee und Hartmann von "Wlpeinsperch“ um die Pfarre Probstdorf zu Gunsten des Ersteren.Source Regest: ZAHN, Codex Diplomaticus (=FRA II/31, Wien 1870) S. 408, Nr. 384
Current repository:
Hauptstaatsarchiv München
Hauptstaatsarchiv München
aufgedrücktes stark verletztes Siegel mit Kanzleizeichen und MonogrammMaterial: Pergament
Condition: an den Bügen tw. in der Schrift verletzt
Comparentibus coram nobis VI. dei permissione maioris ecclesie Ratisponensis preposito apostolice sedis delegato in consistorio Ratispone, hora prime, anno domini millesimo CC. LXXX. quarto, XI. kalendas Maii, magistro Heinrico de Lok venerabili preposito Werdensis ac Frisingensis ecclesie canonico tamquam actore super ecclesia sua Probstorf et Johanne qui se procuratorem exhibuit domini Hartmanni de Wlpeinsperch illustris ducis Austrie capellanum(!) qui trahebatur in causam super eadem ecclesia, coassedentibus nobis honorabilibus viris ac dilectis fratribus dominis Ortlibo de Seirchingen archydyachono, H. Pagano, magistro Vlrico de Gotstorf, Ch. de Phafkouen aliisque concanonicis, insuper viris religiosis ordinum sanctorum Benedicti, Bernhardi, Dominici, Francisci lectum fuit auttenticum delegacionis nobis facte saluum per omnia in hec verba:||
Folgt nun der Auftrag Papst Martins IV. ddo. (1283), 3. Juli, Orvieto (Nr. 377).||
Deinde pro parte magistri Heinrici actoris magister Wernhardus Granso peticionem suam fundauit allegando de facto et de iure prout cause sufficere videbatur. Surrexit quoque deinde magister Leonhardus sancti Viti Frisinge scolasticus intencionem magistri Heinrici per allegaciones viuevoce(!) adiuuans et peticionem allegacionum in scriptis summatim exhibens hoc tenore. Cum processus qui ex parte abbatis Scoturum Wiennensis et prepositi Niwenburgensis factus est aduersus magistrum Heinricum de Lok plebanum in Probsdorf pro quodam Hartmanno qui eam de facto detentat, intollerabiles et multiplices errores contineat, primo quod ipsius magistri H. non fuit expectata presencia qui per procuratorem litigare cogendus non erat, cum esset iuste absens et personaliter comparere promiserit cum posset, et quia exceptiones per procuratorem eius ad tutelam non ex necessitate propositas tam dilatorias quam peremptorias ex quibus apparere potuit, nec eosdem nec delegantem Pattauiensem episcopum hoc in casu iurisdictionem habere posse, non admiserunt, nec terminum ad probandas eas competentem concedere uoluerunt, et quia post appellacionem aggrauaminibus (!) prefatis interpositam a procuratore suo processerunt nichilominus ad sentenciam diffinitiuam adeo iniquam quod non solum ipsius magistri Heinrici possessionem in plebanatu, sed eciam domini mei episcopi Frisingensis possessionem extinguere nitebantur in iure patronatus, ad cuius defensionem nec citatus nec confessus aut conuictus extitit, peto ego magister Leonhardus nomine ipsius et pro ipso magistro Heinrico vt eum inducatis in pristinum sui iuris statum in eadem ecclesia Probsdorf, infirmata immo pocius irrita nunciata sentencia prelatorum eorundem cum ipsa iusta sit et fuerit ex animo, causa et ordine, quod probato in quantum necesse fuerit, de iure pariter et de facto, precipue cum processum fuerit libello non porrecto, lite non contestata et non solum ante sentenciam a grauamine, sed et post et ab iniqua sentencia inmediate fuerit ab eius procuratore legittime appellatum.||
Post hec primo Albertum vicarium chori nostri et tabellionem iudicii nostri sub districtione iuramenti quod nobis ordinarie prestitit, ad huius cause acta deputauimus fideliter conscribenda. Hiis itaque gestis comparuit ex parte aduersa quidam Johannes nomine procuratorio quoddam scriptum exhibens quod sic dicit:||
Folgt nun die Vollmacht Pfarrer Hartmanns von Probstdorf ddo. 1284, 12. April, Wien (Nr. 380). '||
Cuius copia petita et obtenta ex parte dicti magistri Heinrici habito consilio responsum fuit, eum non esse audiendum diuersis ex causis, tum quia ciuitas hec imperialis et libera esse dinoscitur, et quia inter duces Austrie et Bawarie federa pacis tunc stabilita erant, nec ab ipso procuratore probabatur, nec probare (!) potuit aut voluit quod obiecit, et licet mandatum non haberet de certo loco petendo, ex habundanti tamen quesitum fuit quem locum sibi vellet prouideri, qui respondit quod episcopum Sekkouiensem sibi vellet pro iudice reputari. Deinde partibus ad habendam interlocutoriam secedere iussis, habita diligenti consideracione precum hinc inde nobis porrectarum pro sufficiencia vberioris consilii horam iudicii continuauimus usque ad horam vespertinam, immo quidem termino sic processimus.||
Ob reuerentiam illustris ducis Austrie et ad maliciam partis aduerse conuincendam, licet de iure procedere potuerimus, contra partem aduersam terminum ampliorem, vt nichil quod equitati conuenit, obmitteremus, assignauimus, videlicet proximam secundam feriam post octauas Pentechostes nunc venture, quo termino coram nobis compareant legaliter et sufficienter et ex tunc parati sumus domino concedente procedere in causa, prout dictauerit ordo iuris. Qui quidem terminus fuit a partibus vnanimiter acceptatus. Item ante recessum nostrum et parcium a judicio fuerunt ad informandam nostram et assessorum conscienciam exhibita et lecta priuilegia, primo domini Innocencii pape secundi qui Frisingensem ecclesiam priuilegiauit de iure patronatus per quascumque dyoceses super ecclesiis in feudo(!) Frisingensis ecclesie fundatis, cuius principium, Innocencius episcopus etc. (vgl. Urkunde ddo, 1141, 20. November, Lateran [Nr. 101]), et aliud priuilegium domini Rudolfi serenissimi regis Romanorum qui profitetur tres filios suos infeodatos ab ecclesia Frisingensi de prediis in Probsdorf, Vruar et Schoenna, excepto iure patronatus in Probsdorf in signum dominii et proprietatis cuius principium, Rudolfus dei gracia Romanorum rex etc. (vgl. Urkunde ddo. 1277, 19. Mai, Wien [Nr. 336]), item et aliam litteram sigillo suo secreto sigillatam qui tunc temporis, cum erat in possessione ducatus Austrie, protestabatur magistrum Heinricum de Lok velle in plebanatu ecclesie in Probsdorf quocumque casu contingente gaudere pro tempore vite ipsius magistri Heinrici pacifica possessione, cuius principium, Rudolfus dei gracia Romanorum rex etc. (Urkunde verloren), item duo publica instrumenta que continent attestaciones et processum, ex quibus apparet lucide abbatem et priorem de Medlico iudices a sede apostolica delegatos diffinitiuam tulisse sentenciam pro magistro Heinrico et ecclesia Frisingensi super iure patronatus eiusdem ecclesie Probsdorf que iam dudum in auctoritatem rei transiit iudicate (vgl. Urkunde ddo. 1256, 27. Juni, Wien [Nr. 185]), item domini F. pie memorie archiepiscopi Salzburgensis commissio facta priori Admuntensi qui causam super ecclesiam in Probsdorf per diffinitiuam sentenciam pro ipso magistro Heinrico sentencialiter diffiniuit. Tenor commissionis, Fridericus dei gracia etc. (vgl. Urkunde ddo. 1277, 1. Oct., Admont [Nr. 346]), tenor vero sentencie talis, Frater Chunradus prior monasterii Admontensis etc. (vgl. Urk. ddo. 1277, 17. Oct., Ardacker [Nr. 347]). Adveniente autem termino ipso, scilicet proxima secunda feria post octauum diem Pentechostes prelibato magistro H. de Lok sollempniter coram nobis comparente suamque prosequente intencionem in iure, hora prime nos iudex antedictus duas litteras ex parte venerabilium virorum episcopi Sekkouiensis et prepositi sancti Ypoliti fecimus in medium produci et legi que vnius excepta salutacione fuere tenoris, que nobis Pattauie fuerant assignate. Tenor illarum talis:||
Folgt nun das Schreiben Bischof Leopolds von Seckau ddo. 1284, 15. Mai, Wien (Nr. 381) mit dem inserirten Auftrage Papst Martins IV. ddo. (1284), 11. März, Orvieto (Nr. 379).||
Item et aliam litteram prepositi sancti Ypoliti mutata tantum salutacione que continebat singula verba littere precedentis, videlicet domini episcopi Seccouiensis que propter similitudinem eiusdem littere non est scripta. Item in termino ipso tercium quasi testimoniale domini Cnyemensis episcopi hoc tenore cuius media pars, videlicet auctenticum domini pape propter breuitatem est obmissum.||
Folgt nun das Schreiben Bischof K.s von Chiemsee ddo. 1284, 29. Mai, Wien (Nr. 382) mit dem Anlaute der inserirten Bulle Papst Martins IV. ddo. (1284), 11. März, Orvieto (Nr. 379).||
Subinde petita eorum copia ex parte magistri H. de Lok et ei facta vt iustum fuit, horam iudicii continuauimus usque in vesperam ipsius diei. Qua hora vespertina magistro H. de Lok in iudicio comparente, absente vero nuncio aduersarii eius qui litteras domini episcopi Chiemensis attulerat et litteras vlterioris mandati sibi facti se habere negarat, magister Leonhardus nomine ipsius magisti H. allegaciones viuevocis oraculo ac deinde ac deinde(!) in scriptis exhibuit in hec verba: Saluis hiis que contra rescriptum et personam inpetrantis allegata sunt, et excepto contra eos qui dicunt se iudices, videndum est, cui scripture aut litteris credatur. De hiis notatur extra De fide instrumentorum c. i. et ii. De probacionibus post cessionem, deinde contra rescriptum septem modis et locis obicitur, primo ad exclusionem litterarum, de qua notatur extra De rescriptis: Cum ordinem. et de litis contestacione c. vltimo. Quia patet litteras per veri suppressionem optentas ad eos quos dubium non est, subesse duci Austrie quem causa contingit, iure patronatus quod sibi vsurpat, tamquam principi et aduocato terre, propter quod essent si eciam iurisdistionem haberent, merito et legittime recusandi iii. q. v., Quia suspecti, et de appellacionibus, secundo requiris in fi., et appellacio esset legittima si per inde fieret, extra vt lite non contest. c. ii. vbi(?) Cum igitur, nec sentencia teneret, sed retractari debet si detecta sit suspicio, quia littere sic obtente non conferunt iurisdictionem, de repertis ad audienciam sic notatur de exceptionibus Cum inter, quod cum sit notorium iudici et aliis patet, rescriptis (?) quo ad eius(!?) nullius esse momenti, quod si deleganti fuisset expositum, litteras minime impetrasset, eodem capitulo exceptionis. Secundo dicitur ibi simpliciter H. de Lok, cum in litteris primis vocetur magister H. et cum plures clerici eiusdem nominis sint, sicut hic hodie in presentia vestra est constitutus quidam clericus Heinricus de Lok nomine, Aquilegensis dyocesis, et equiuocacio huiusmodi reprobatur et punitur extra de repertis Quia, in principio et in fine, ita quod impetratorum (!) litterarum comodo careat et aduersario, in expensis et dampnis legittime condempnetur. Si enim papa scribit alicui nominandum(!) eum magistrum vel simplicem clericum, ex certa scientia locum non habet exceptio, alias secus vt notatur extra de repertis c. penultimo. Tercio dicitur nude clericus Aquilegensis. Vbi obicitur e t. c. Sedes, vbi dicitur, si minores et viliores persone solummodo designantur, maiores et digniores sub generali clausula non intelliguntur includi, et glosa maiores et digniores vocat hic notabiles personas que sub generali clausula non comprehenduntur e. Cum in multis que cicius mouent animum ad concedendum vel denegandum, repertum, vt in c. Cum teneamur, de prebendis, vbi hoc notatur, quia pro dignitate presumitur et ei defertur vt ibi et alibi describitur et notatur, Vnde mendax precator etc. si non supprimit dignitatis carebit effectu litterarum e. t. Ad aures, si simplici nomine se appelles uel aduersarium, quia rei et actoris eadem est condicio, extra De mutuis pet. (?) prudenciam, sed magister H. existens canonicus ecclesie Frisingensis nec dicatur in litteris canonicus sed simplex clericus, intelligere potestis qualiter littere fuerint impetrate. Verba hec plane iacent in textu de repertis, Cum adeo, in fine. Quarto dicitur, iniuriabatur eidem et in forma communi. Sed hoc verum non est, immo super appellacione impetrauit, fuerat de qua debuit facere mencionem, extra de confirmatione, Vtili bone memorie, vbi dicitur, quod ex quo nulla de facta appellacione mencio habebatur, prime littere tamdiu suum debent habere vigorem, donec de iniqua sentencia cognicio plenior habetur, et glosa super verbo mencio. Ideo non valuerunt quia tacita veritate impetrate sunt, supra De appellacione, Sepe in fine, et ita patet quod si quis non facit mencionem de appellacione aduerse partis non valent littere quod est notabile. Item de processu debuit facere mencionem, extra De re iudi., Inter mon., igitur verbum generale generaliter sic intelligendum, extra De coniugio leprosorum qm (?) et xviii. distint, Si Romanorum xii. q. i., Si dilectissimus, sed speciale derogat generali, extra de repertis c. i. e. t. Pastoralis, C. Quoniam autem et vbi certa forma desideratur et est pretermissa, nichil agitur, extra De presbitero Umberto (?), Veniens et ii. q. vi. C. Diffinitam. Ille hic pretermissor veritatis et suggestor falsitatis specialem formulam a papa in iudicio et post facte (?) subcubuit, et ad formam communem de iniuriis que fiunt extra, iudicium se conuertit, ergo mendax etc. Item non valuerunt littere, quia manifestum continet in conclusione precum, vbi dicitur, Juxta priorum litterarum continentiam earundem, sic extra de repertis, Ad audienciam, nec est iste solitus cursus dictaminis curie papalis quod false presummuntur,. extra De crimine falsi c. Licet et c. Quam graui. Quinto dicitur ad litis contestacionem. Vbi apparet expressa fraus et dolus impetrantis, quia in casu appellacionis litis contestacio necessaria non est, extra de appellacionibus, Interposita, C. Sane, vbi eciam notatur, Vnde ad litis contestacionem non peruenitur imperpetuum, hic appellacio probata, que dupliciter hic est faceta, Vnde fraus etc. Sexto dicitur, potueritis interesse. Ibi similiter fraus et malicia manifesta est quam si expressisset, literas minime impetrasset. Procurauit enim iudici primo et vero per associatos de facto inpotenciam facti, in quibus eciam iuris inpotencia propter suspicionem ad conueniendum de loco, cum alter eorum ad vi dietas et alter ad plures distant ab eo, quilibet illorum trium in speciali dyocesi et actor in quarta, vnde vix vel nunquam fieri potest, quin altera parcium traheretur vltra duas dietas extra suam dyocesim ad locum fortasse suspectum quod esse non debet, extra de repertis, Nonnulli, et de exceptionibus, Olim. Vnde videtur machinari quod cum iudices, eciam si essent, conuenire de loco non possint, ipse reus medio tempore plebem et possessionem in Probsdorf de facto detineat irregularis et excommunicatus, in sacramentalibus euitandus(!), tamquam qui personas et res priuilegiatas temerarius inuasit. Et eciam propter decimas contra deum et omnem iusticiam, vbi sicut conscienciam habetis et scienciam in deo, debetis viam precludere fraudi sue, quare vtilitatis publice est, ne crimina remaneant impunita, de sentencia excommunicacionis, Vt fame, presertim quando cruentum continet periculum animarum, extra De prebendis, Quia in terminum(?), et quia nomina plerumque sunt consequencia rebus, extra in prohemio decretalium Gregorii, Vos dictus de monte spinarum iusticie, scilicet qui reddit vnicuique quod suum est, et c. Montem supinum, hoc est illum de Wlpeinsperch, virtute fortitudinis ius est retundere, ne sit perdicio plurimomorum(!), quare excipit ei etc., De rene.(?) nisi cˉ(?), quia vt intrauit per ostium, sed aliunde, vnde etc., quod hoc est verum, ipsi vidistis ac audistis. C. vii. et vltimo. Dicitur ibi Datum v. idus Marcii, nuperrimus autem terminus comparendi coram vobis fuit xi. kalendas Maii, per vi ebdomadas minus vno die post idus. Vnde cum reuerti potuerat a curia et litteras tunc sicut nunc presentare in iudicium, quod non fecit propter fructus et messes appropinquantes, actori labores et expensas procurando tali dolo et fraude quod condempnari debet, extra de repertis. Ceterum. Nec obstabit appellacio eius qui appellacioni non detulit, extra De appellacionibus, An sit, vbi de hoc in textu et in glosa, Igitur deum habentes pre oculis et iura, extra de repertis c. ii, vbi preces veritati niti debent et e. t. super litteris, vbi fraus et dolus retunditur et punitur, in nomine domini pronuncietis dominorum episcopi Sekkouiensis et prepositi de sancto Ypolito inhibicionem vobis factam, que ipsis ex iure non competit, esse nullam vosque debere in iudicio de quo constat, procedere vt cepistis. Quia principis exemplo merito sustinebunt quod praua eis fuerat insinuacione uel eciam irnpetracione suggestum e. t., Si quando. lxxv. di., Quoniam quidem, extra De prebendis, Cum teneamur, vbi glosa, Maudatum supperioris non est necesse adimpleri vbi racio non adimplendi assignari potest. Cum igitur nichil cum peccato et scandalo faciendum sit et pars aduersa sit absens contumaciter et processum vestrum in appellacionis casu nichil impediat, interlocutoriam ad probacionem appellacionis facte propter iniurias et iniquitatem processus petimus nos admitti, maxime cum eciam, si omnia iura et probaciones alie cessarent ad iniuriam iudicum et partis aduerse, ipsi magistro Heinrico violenter facte et ad sui iuris et possessionis claritatem sufficiunt soli duo testes, iuris canonici scilicet extra De electione, Querelam, et De iure patronatus, Consultacionibus. Quibus concorditer et apperte dicitur, quod vbi de iure patronatus eis vel dubitacio est, sufficit presentato quod ab illo presentatus existat qui tempore presesentacionis verus esse credebatur patronus. Hec et alia iura et documenta fortiora. tam facto quam faciendo in iure animum vestrum in iure nostro admittendo moueant et inducunt.||
Quibus consideratis diligencius consilio nobis assidencium, non obstantibus litteris domini Chiemensis in medium productis uel inhibitione illorum qui se dicebant nobis associatos, ad cause cognicionem, quamuis auctentici papalis originale non viderimus, quo non viso ad exemplaria nichil facere tenebamur quod si eciam nobis exhibitum fuisset, per allegaciones premissas videbatur satis euacuatum, cum non fuerit nobis fides de ipso facta in tantum vt propterea nostrum deberemus processum suspendere, in nomine domini magistrum H. ad probacionem appellacionis facte duximus per interlocutoriam admittendum atque deinde horam iudicii continuauimus usque mane. Quo lucescente cum nichil obstaret, viros discretos dominum Vlricum sacerdotem dictum de Chelhaim, Heinricum scriptorem de Wienna et Georium de Enzeinstorf laicos litteratos in testimonium processus iniqui et appeliacionis facte a sentencia iuratos admisimus, magistro Vlrico de G\etstorf et domino Chunrado de Phafchouen nostris concanonicis et magistro Alberto tabellione publico ad eos examinandos auditoribus deputatis, qui hora prima negocio intendentes in consistorio ecclesie nostre vice nostra sigillatim et secrete testes singulos examinantes audierunt, quorum attestacioni fuit intencio hec premissa. Intendit probare magister Heinricus de Lok Frisingensis canonicus rector ecclesie de Probsdorf, quod a sentencia diffinitiua lata contra eum Wienne in monasterio Scotorum per dominos abbatem Scotorum ibidem et prepositum Niwenburgensem infra decendium ad sedem apostolicam per procuratorem legittimum bis, hoc est ante sentenciam a grauamine et post ab iniqua sentencia per quam de facto priuatus fuit ipsa ecclesia sua in Probsdorf, nomine suo extitit legittime appellatum. Super quo Vlricus sacerdos de Chelhaim dictus requisitus, vtrum fuerit ad sedem apostolicam infra decem dies a diffinitiua sentencia per procuratorem ipsius magistri Heinrici appellatum, respondit quod sic. Requisitus quomodo hoc constet ei, dicit quod interfuit, vidit et audiuit. Requisitus quod sibi constet de iniquitate sentencie, dicit quod nullomodo potuit obtineri a iudicibus terminus infra quem magister Heinricus posset personaliter venire ad causam cum testibus et iuribus suis, qui tamen libenter corporaliter interfuisset si terminum competentem habuisset quod petitum fuit diligenter a procuratore. Item testis iuratus dicit quod excepciones legittimas de re iudicata et alias procurator dicti magistri H. pro eo proposuit et ad eas probandas terminum competentem a iudicibus petitum diligenter non potuit optinere, propter que eciam grauamina in scriptis ad sedem apostolicam appellauit. Item iuratus requisitus dicit quod ad publicacionem attestacionum et ad audiendam diffinitiuam sentenciam pars ipsius magistri H. citata non fuit, a quibus eciam grauaminibus et a sentencia iniqua ad sedem apostolicam appellauit. Item iuratus dicit quod licet pars magistri Heinrici presens fuerit, tamen sine libelli oblacione et litis contestacione ad sentenciam processerunt. Requisitus de loco, dicit in ecclesia Scotorum. Requisitus de tempore, dicit feria secunda post Dominicam Jubilate presentis anni infra nonam et vesperas, a sentencia autem diffinitiua proxima feria quinta subsequenti in ambitu claustri. Heinricus scriptor Wiennensis ciuitatis requisitus, vtrum fuerit per procuratorem ipsius magistri Heinrici appellatum a sentencia diffinitiua infra decem dies nomine sepedicti magistri Heinrici, dicit quod vidit et audiuit vbi appellauit dictus procurator. Item dicit iuratus quod audiuit petere apostolos et non fuerunt dati. Item quibus presentibus requisitus, dicit magistro Rudgero, Vlrico sacerdote dicto de Chelhaim, Kalocho et Reimberto fratribus ministerialibus dictis de Ebersdorf, Leupoldo de Sachsengan militibus, Wachsmůdo plebano de Ruspach, domino Dietrico plebano in Polan et aliis quamplurimis. Item requisitus de processu et sentencia iniqua, dicit quod cum procurator magistri Heinrici libellum peteret et terminum non potuit optinere, item ad probandum excepciones suas et iura terminum competentem peciit cum instancia et non potuit optinere, item pro magistro Heinrico terminum peciit vt personaliter interesset et non potuit obtinere, propter que eciam in scriptis ad curiam apostolicam appellauit. Item dicit iuratus, quod ad publicacionem attestacionum et eciam ad sentenciam diffinitiuam sine procuratore tamen qui in ciuitate erat, processerunt, a qua diffinitiua sentencia sicut dixi superius, postquam ei constitit, eciam ad sedem apostolicam appellauit. Item dicit iuratus quod audiuit multos nobiles et sapientes dicere, quod grauis iniuria esset facta magistro Heinrico propter breuitatem temporis, inordinatum processum et arduitatem negocii siue cause. Ex hiis omnibus et singulis testis credit quod sentencia iudicum predictorum scilicet abbatis et prepositi sit iniqua. De tempore, loco et presentibus concordat cum teste priori. Georius de Enzeinsdorf requisitus de iniquitate sentencie quomodo constet hoc ei, dicit quod procurator magistri Heinrici in iudicio libellum peciit et non fuit ei porrectus, sed ex quibus causis, hoc ignorat. Item dicit iuratus quod audiuit procuratorem ipsius magistri Heinrici petere competentem terminum ad probandum iura domini sui et eciam ad uocandum dominum suum, qui personaliter volebat libenter interfuisse cause et non poterat terminum optinere nisi ita breuem, quod vix poterat venisse in Frisingam et ad dominum suum, sed impossibile fuisset eum reuersurum cum iuribus suis, quia nisi terminum septem dierum assignare volebant, propter hoc eciam idem procurator ante sentenciam ad sedem apostolicam appellauit. Item iuratus dicit quod ad publicacionem testium et ad diffinitiuam sentenciam non vocato procuratore magistri H. processerunt. Item dicit quod ab illa sentencia, postquam ei constaret . . . . infra decem dies ad sedem apostolicam appellauit. Item dicit iuratus quod vidit et audiuit plures nobiles et sapientes in processu et sentencia presentes qui ammirati fuerunt de inordinatione processus et sentencie, dicentes quod ita subito procedendum (non) esset in tam arduo negocio. Item dicit testis iuratus quod testes aduersarii non audiuit dicere nisi de facto ducis Austrie, ita quod nichil tangebatur de iure magistri Heinrici. Hec omnia et singula credit testis et a sapientibus eciam audiuit, quod ipsorum iudicum supradictorum sentencia sit iniqua. De loco, tempore, die et hora et presentibus concordat cum testibus predictis. Testes autem annotati litterati sunt et extranei et sic creduntur omni excepcione maiores immo quibusdam aliis quos presentes habebat magister H. propter aliqualem familiaritatem renunciauit, vt attestaciones omni suspicione carerent.||
Quibus attestacionibus in vespera publicatis in eodem consistorio ad repetitas magistri H. preces et allegaciones, in iure de consilio jurisperitorum et religiosorum diffinitiuam sentenciam pronunciauimus in scriptis in hec verba :||
Anno domini millesimo ducentesimo octuagesimo quarto, octauo idus Junii, nos Vlricus prepositus maioris ecclesie Ratisponensis iudex a sede apostolica delegatus presidentes iudicio in consistorio maioris ecclesie Ratisponensis in causa appellacionis que vertebatur inter magistrum Heinricum de Lok ex una parte et dominum Hartmannum dictum de Wlpeinsperch ex altera super ecclesia in Probsdorf, auditis et intellectis meritis cause invenimus per testes ydoneos coram nobis produetos et per alias probaciones legittimas et allegaciones efficaces sufficienter esse probatum, iudices priores, scilicet abbatem scotorum in Wienna et prepositum Niwenburgensem ad sentenciam diffinitiuam contra predictum magistrum H. non seruato iuris ordine processisse et infra decendium ab ea per procuratorem eiusdem magistri Heinrici ad sedem apostolicam esse legittimo appellatum, ipsam sentenciam auctoritate sedis eiusdem nobis tradita infirmamus, decernentes irritum et inane quicquid post appellacionem huiusmodi in preiudicium dicti magistri H. fuerit attemptatum. In nomine patris et filii et spiritus sancti, amen. Lata est autem in scriptis et recitata hec sentencia eodem anno, mense ac die in eodemque consistorio per manum publicam domini Alberti tabellionis capituli Ratisponensis confecta coram testibus subnotatis, videlicet domino Chunrado venerabili decano et honorabilibus viris domino Ortlibo de Schirenching archidiacono, Heinrico de Virmiano, Heinrico Pagano, Rulando, Chunrado de Phafkouen, magistro Vlrico de Goetsdorf concanonicis nostris, item fratre Alberto lectore ordinis Predicatorum in Ratispona, item Bertholdo de Housen canonico Frisingensi, magistro Rudgero canonico sancti Andree, magistro Leonhardo canonico sancti Viti, item Heinrico de Lok eiusdem ecclesie sancti Viti canonico, item magistro Wernhardo Gransone, magistro Rudgero doctore puerorurn ecclesie nostre et aliis quamplurimis fidedignis. ||
Qua sentencia recitata in publicum ex parte ipsius magistri Heinrici tres peticiones adiuncte fuerunt, primo vt per aliquos execucioni sentencia mandaretur, ii. vt fieret expensarum recompensacio et dampnorum, tercio vt excommunicacione denunciaretur irretitus (?) usque ad satisfactionem, tum propter violenciam a ipso Hartmanno illatam in rebus et personis magistro Heinrico et suis, tum propter multitudinem (!) contumaciam eiusdem Hart. De quibus responsum iuris distulimus vsque mane, tunc ibidem dominis et concanonicis nostris et iuris peritis atque religiosis coram positis, licet videretur nobis ea vice subsistendum in iudicio, propterea quod sentenciam infirmaueramus priorum iudicum et reuocaueramus in irritum quicquid post appellacionem in preiudicium ipsius magistri H. fuerat attemptatum, et propter bonum pacis et reuerenciam illustris ducis Austrie residuum processus differetur ad tempus, ipse magister H. per suum aduocatum magistrum Leonhardum ad execucionem ac defensionem sentencie sue nos per certissimas raciones multipliciter excitauit. Nos autem partem eandem de facto potius quam de iure vice illa exorauimus esse contemptam (!) iure suo principali et litteris quas ex officio nostro ad pacem pre . . . . . . . . . . . . . . . . scripsimus in hiis modis, Excellentissimo principi etc. (Urkunde fehlt), et item aliam domino Hartmanno (fehlt ebenfalls), quarum litterarum summarius tenor fuit, quod quamuis pro magistro H. de Lok sentencia lata fuerit super ecclesia Probsdorf, tamen propter ducis Austrie reuerenciam et ex officio nostro ad pacem ista vice distulimus domini Hartmanni condempnacionem in expensis et dampnis et excommunicacionis denunciacionem, vt ex mansuetudine superhabundanti ad recognicionem sui erroris idem Hart. facilius inducatur in aduerse tamen partis magnum preiudicium et grauamen, ac tunc demum facta et admissa protestacione partis magistri H., quod hec suspensio ipsis non preiudicaret quandocunque ad iudicium nostrum recurrerent, eam ob ducis nostramque reuerenciam tollerarunt. Sic recessum est a iudicio premissis omnibus actis et dictis sub manu publica Alberti prenominati redactis in publicam formam anno, loco et termino prenotatis, quibus in robur et testimonium sigillum nostrum appendens ad perpetuam iudicate rei memoriam duximus appendendum.||
Hec omnia priuilegia et instrumenta que per ordinem ex vtroque latere continet littera, sunt in consistorio kathedralis ecclesie Ratisponensis coram nobis sedentibus pro tribunali per manum publicam Alberti tabellionis nostri capituli Ratisponensis confecta et conscripta. Acta autem sunt haec anno domini millesimo CC. LXXXIIII., VIII. idus Junii cum signis subnotatis.||
(S. C.) (M.)
Folgt nun der Auftrag Papst Martins IV. ddo. (1283), 3. Juli, Orvieto (Nr. 377).||
Deinde pro parte magistri Heinrici actoris magister Wernhardus Granso peticionem suam fundauit allegando de facto et de iure prout cause sufficere videbatur. Surrexit quoque deinde magister Leonhardus sancti Viti Frisinge scolasticus intencionem magistri Heinrici per allegaciones viuevoce(!) adiuuans et peticionem allegacionum in scriptis summatim exhibens hoc tenore. Cum processus qui ex parte abbatis Scoturum Wiennensis et prepositi Niwenburgensis factus est aduersus magistrum Heinricum de Lok plebanum in Probsdorf pro quodam Hartmanno qui eam de facto detentat, intollerabiles et multiplices errores contineat, primo quod ipsius magistri H. non fuit expectata presencia qui per procuratorem litigare cogendus non erat, cum esset iuste absens et personaliter comparere promiserit cum posset, et quia exceptiones per procuratorem eius ad tutelam non ex necessitate propositas tam dilatorias quam peremptorias ex quibus apparere potuit, nec eosdem nec delegantem Pattauiensem episcopum hoc in casu iurisdictionem habere posse, non admiserunt, nec terminum ad probandas eas competentem concedere uoluerunt, et quia post appellacionem aggrauaminibus (!) prefatis interpositam a procuratore suo processerunt nichilominus ad sentenciam diffinitiuam adeo iniquam quod non solum ipsius magistri Heinrici possessionem in plebanatu, sed eciam domini mei episcopi Frisingensis possessionem extinguere nitebantur in iure patronatus, ad cuius defensionem nec citatus nec confessus aut conuictus extitit, peto ego magister Leonhardus nomine ipsius et pro ipso magistro Heinrico vt eum inducatis in pristinum sui iuris statum in eadem ecclesia Probsdorf, infirmata immo pocius irrita nunciata sentencia prelatorum eorundem cum ipsa iusta sit et fuerit ex animo, causa et ordine, quod probato in quantum necesse fuerit, de iure pariter et de facto, precipue cum processum fuerit libello non porrecto, lite non contestata et non solum ante sentenciam a grauamine, sed et post et ab iniqua sentencia inmediate fuerit ab eius procuratore legittime appellatum.||
Post hec primo Albertum vicarium chori nostri et tabellionem iudicii nostri sub districtione iuramenti quod nobis ordinarie prestitit, ad huius cause acta deputauimus fideliter conscribenda. Hiis itaque gestis comparuit ex parte aduersa quidam Johannes nomine procuratorio quoddam scriptum exhibens quod sic dicit:||
Folgt nun die Vollmacht Pfarrer Hartmanns von Probstdorf ddo. 1284, 12. April, Wien (Nr. 380). '||
Cuius copia petita et obtenta ex parte dicti magistri Heinrici habito consilio responsum fuit, eum non esse audiendum diuersis ex causis, tum quia ciuitas hec imperialis et libera esse dinoscitur, et quia inter duces Austrie et Bawarie federa pacis tunc stabilita erant, nec ab ipso procuratore probabatur, nec probare (!) potuit aut voluit quod obiecit, et licet mandatum non haberet de certo loco petendo, ex habundanti tamen quesitum fuit quem locum sibi vellet prouideri, qui respondit quod episcopum Sekkouiensem sibi vellet pro iudice reputari. Deinde partibus ad habendam interlocutoriam secedere iussis, habita diligenti consideracione precum hinc inde nobis porrectarum pro sufficiencia vberioris consilii horam iudicii continuauimus usque ad horam vespertinam, immo quidem termino sic processimus.||
Ob reuerentiam illustris ducis Austrie et ad maliciam partis aduerse conuincendam, licet de iure procedere potuerimus, contra partem aduersam terminum ampliorem, vt nichil quod equitati conuenit, obmitteremus, assignauimus, videlicet proximam secundam feriam post octauas Pentechostes nunc venture, quo termino coram nobis compareant legaliter et sufficienter et ex tunc parati sumus domino concedente procedere in causa, prout dictauerit ordo iuris. Qui quidem terminus fuit a partibus vnanimiter acceptatus. Item ante recessum nostrum et parcium a judicio fuerunt ad informandam nostram et assessorum conscienciam exhibita et lecta priuilegia, primo domini Innocencii pape secundi qui Frisingensem ecclesiam priuilegiauit de iure patronatus per quascumque dyoceses super ecclesiis in feudo(!) Frisingensis ecclesie fundatis, cuius principium, Innocencius episcopus etc. (vgl. Urkunde ddo, 1141, 20. November, Lateran [Nr. 101]), et aliud priuilegium domini Rudolfi serenissimi regis Romanorum qui profitetur tres filios suos infeodatos ab ecclesia Frisingensi de prediis in Probsdorf, Vruar et Schoenna, excepto iure patronatus in Probsdorf in signum dominii et proprietatis cuius principium, Rudolfus dei gracia Romanorum rex etc. (vgl. Urkunde ddo. 1277, 19. Mai, Wien [Nr. 336]), item et aliam litteram sigillo suo secreto sigillatam qui tunc temporis, cum erat in possessione ducatus Austrie, protestabatur magistrum Heinricum de Lok velle in plebanatu ecclesie in Probsdorf quocumque casu contingente gaudere pro tempore vite ipsius magistri Heinrici pacifica possessione, cuius principium, Rudolfus dei gracia Romanorum rex etc. (Urkunde verloren), item duo publica instrumenta que continent attestaciones et processum, ex quibus apparet lucide abbatem et priorem de Medlico iudices a sede apostolica delegatos diffinitiuam tulisse sentenciam pro magistro Heinrico et ecclesia Frisingensi super iure patronatus eiusdem ecclesie Probsdorf que iam dudum in auctoritatem rei transiit iudicate (vgl. Urkunde ddo. 1256, 27. Juni, Wien [Nr. 185]), item domini F. pie memorie archiepiscopi Salzburgensis commissio facta priori Admuntensi qui causam super ecclesiam in Probsdorf per diffinitiuam sentenciam pro ipso magistro Heinrico sentencialiter diffiniuit. Tenor commissionis, Fridericus dei gracia etc. (vgl. Urkunde ddo. 1277, 1. Oct., Admont [Nr. 346]), tenor vero sentencie talis, Frater Chunradus prior monasterii Admontensis etc. (vgl. Urk. ddo. 1277, 17. Oct., Ardacker [Nr. 347]). Adveniente autem termino ipso, scilicet proxima secunda feria post octauum diem Pentechostes prelibato magistro H. de Lok sollempniter coram nobis comparente suamque prosequente intencionem in iure, hora prime nos iudex antedictus duas litteras ex parte venerabilium virorum episcopi Sekkouiensis et prepositi sancti Ypoliti fecimus in medium produci et legi que vnius excepta salutacione fuere tenoris, que nobis Pattauie fuerant assignate. Tenor illarum talis:||
Folgt nun das Schreiben Bischof Leopolds von Seckau ddo. 1284, 15. Mai, Wien (Nr. 381) mit dem inserirten Auftrage Papst Martins IV. ddo. (1284), 11. März, Orvieto (Nr. 379).||
Item et aliam litteram prepositi sancti Ypoliti mutata tantum salutacione que continebat singula verba littere precedentis, videlicet domini episcopi Seccouiensis que propter similitudinem eiusdem littere non est scripta. Item in termino ipso tercium quasi testimoniale domini Cnyemensis episcopi hoc tenore cuius media pars, videlicet auctenticum domini pape propter breuitatem est obmissum.||
Folgt nun das Schreiben Bischof K.s von Chiemsee ddo. 1284, 29. Mai, Wien (Nr. 382) mit dem Anlaute der inserirten Bulle Papst Martins IV. ddo. (1284), 11. März, Orvieto (Nr. 379).||
Subinde petita eorum copia ex parte magistri H. de Lok et ei facta vt iustum fuit, horam iudicii continuauimus usque in vesperam ipsius diei. Qua hora vespertina magistro H. de Lok in iudicio comparente, absente vero nuncio aduersarii eius qui litteras domini episcopi Chiemensis attulerat et litteras vlterioris mandati sibi facti se habere negarat, magister Leonhardus nomine ipsius magisti H. allegaciones viuevocis oraculo ac deinde ac deinde(!) in scriptis exhibuit in hec verba: Saluis hiis que contra rescriptum et personam inpetrantis allegata sunt, et excepto contra eos qui dicunt se iudices, videndum est, cui scripture aut litteris credatur. De hiis notatur extra De fide instrumentorum c. i. et ii. De probacionibus post cessionem, deinde contra rescriptum septem modis et locis obicitur, primo ad exclusionem litterarum, de qua notatur extra De rescriptis: Cum ordinem. et de litis contestacione c. vltimo. Quia patet litteras per veri suppressionem optentas ad eos quos dubium non est, subesse duci Austrie quem causa contingit, iure patronatus quod sibi vsurpat, tamquam principi et aduocato terre, propter quod essent si eciam iurisdistionem haberent, merito et legittime recusandi iii. q. v., Quia suspecti, et de appellacionibus, secundo requiris in fi., et appellacio esset legittima si per inde fieret, extra vt lite non contest. c. ii. vbi(?) Cum igitur, nec sentencia teneret, sed retractari debet si detecta sit suspicio, quia littere sic obtente non conferunt iurisdictionem, de repertis ad audienciam sic notatur de exceptionibus Cum inter, quod cum sit notorium iudici et aliis patet, rescriptis (?) quo ad eius(!?) nullius esse momenti, quod si deleganti fuisset expositum, litteras minime impetrasset, eodem capitulo exceptionis. Secundo dicitur ibi simpliciter H. de Lok, cum in litteris primis vocetur magister H. et cum plures clerici eiusdem nominis sint, sicut hic hodie in presentia vestra est constitutus quidam clericus Heinricus de Lok nomine, Aquilegensis dyocesis, et equiuocacio huiusmodi reprobatur et punitur extra de repertis Quia, in principio et in fine, ita quod impetratorum (!) litterarum comodo careat et aduersario, in expensis et dampnis legittime condempnetur. Si enim papa scribit alicui nominandum(!) eum magistrum vel simplicem clericum, ex certa scientia locum non habet exceptio, alias secus vt notatur extra de repertis c. penultimo. Tercio dicitur nude clericus Aquilegensis. Vbi obicitur e t. c. Sedes, vbi dicitur, si minores et viliores persone solummodo designantur, maiores et digniores sub generali clausula non intelliguntur includi, et glosa maiores et digniores vocat hic notabiles personas que sub generali clausula non comprehenduntur e. Cum in multis que cicius mouent animum ad concedendum vel denegandum, repertum, vt in c. Cum teneamur, de prebendis, vbi hoc notatur, quia pro dignitate presumitur et ei defertur vt ibi et alibi describitur et notatur, Vnde mendax precator etc. si non supprimit dignitatis carebit effectu litterarum e. t. Ad aures, si simplici nomine se appelles uel aduersarium, quia rei et actoris eadem est condicio, extra De mutuis pet. (?) prudenciam, sed magister H. existens canonicus ecclesie Frisingensis nec dicatur in litteris canonicus sed simplex clericus, intelligere potestis qualiter littere fuerint impetrate. Verba hec plane iacent in textu de repertis, Cum adeo, in fine. Quarto dicitur, iniuriabatur eidem et in forma communi. Sed hoc verum non est, immo super appellacione impetrauit, fuerat de qua debuit facere mencionem, extra de confirmatione, Vtili bone memorie, vbi dicitur, quod ex quo nulla de facta appellacione mencio habebatur, prime littere tamdiu suum debent habere vigorem, donec de iniqua sentencia cognicio plenior habetur, et glosa super verbo mencio. Ideo non valuerunt quia tacita veritate impetrate sunt, supra De appellacione, Sepe in fine, et ita patet quod si quis non facit mencionem de appellacione aduerse partis non valent littere quod est notabile. Item de processu debuit facere mencionem, extra De re iudi., Inter mon., igitur verbum generale generaliter sic intelligendum, extra De coniugio leprosorum qm (?) et xviii. distint, Si Romanorum xii. q. i., Si dilectissimus, sed speciale derogat generali, extra de repertis c. i. e. t. Pastoralis, C. Quoniam autem et vbi certa forma desideratur et est pretermissa, nichil agitur, extra De presbitero Umberto (?), Veniens et ii. q. vi. C. Diffinitam. Ille hic pretermissor veritatis et suggestor falsitatis specialem formulam a papa in iudicio et post facte (?) subcubuit, et ad formam communem de iniuriis que fiunt extra, iudicium se conuertit, ergo mendax etc. Item non valuerunt littere, quia manifestum continet in conclusione precum, vbi dicitur, Juxta priorum litterarum continentiam earundem, sic extra de repertis, Ad audienciam, nec est iste solitus cursus dictaminis curie papalis quod false presummuntur,. extra De crimine falsi c. Licet et c. Quam graui. Quinto dicitur ad litis contestacionem. Vbi apparet expressa fraus et dolus impetrantis, quia in casu appellacionis litis contestacio necessaria non est, extra de appellacionibus, Interposita, C. Sane, vbi eciam notatur, Vnde ad litis contestacionem non peruenitur imperpetuum, hic appellacio probata, que dupliciter hic est faceta, Vnde fraus etc. Sexto dicitur, potueritis interesse. Ibi similiter fraus et malicia manifesta est quam si expressisset, literas minime impetrasset. Procurauit enim iudici primo et vero per associatos de facto inpotenciam facti, in quibus eciam iuris inpotencia propter suspicionem ad conueniendum de loco, cum alter eorum ad vi dietas et alter ad plures distant ab eo, quilibet illorum trium in speciali dyocesi et actor in quarta, vnde vix vel nunquam fieri potest, quin altera parcium traheretur vltra duas dietas extra suam dyocesim ad locum fortasse suspectum quod esse non debet, extra de repertis, Nonnulli, et de exceptionibus, Olim. Vnde videtur machinari quod cum iudices, eciam si essent, conuenire de loco non possint, ipse reus medio tempore plebem et possessionem in Probsdorf de facto detineat irregularis et excommunicatus, in sacramentalibus euitandus(!), tamquam qui personas et res priuilegiatas temerarius inuasit. Et eciam propter decimas contra deum et omnem iusticiam, vbi sicut conscienciam habetis et scienciam in deo, debetis viam precludere fraudi sue, quare vtilitatis publice est, ne crimina remaneant impunita, de sentencia excommunicacionis, Vt fame, presertim quando cruentum continet periculum animarum, extra De prebendis, Quia in terminum(?), et quia nomina plerumque sunt consequencia rebus, extra in prohemio decretalium Gregorii, Vos dictus de monte spinarum iusticie, scilicet qui reddit vnicuique quod suum est, et c. Montem supinum, hoc est illum de Wlpeinsperch, virtute fortitudinis ius est retundere, ne sit perdicio plurimomorum(!), quare excipit ei etc., De rene.(?) nisi cˉ(?), quia vt intrauit per ostium, sed aliunde, vnde etc., quod hoc est verum, ipsi vidistis ac audistis. C. vii. et vltimo. Dicitur ibi Datum v. idus Marcii, nuperrimus autem terminus comparendi coram vobis fuit xi. kalendas Maii, per vi ebdomadas minus vno die post idus. Vnde cum reuerti potuerat a curia et litteras tunc sicut nunc presentare in iudicium, quod non fecit propter fructus et messes appropinquantes, actori labores et expensas procurando tali dolo et fraude quod condempnari debet, extra de repertis. Ceterum. Nec obstabit appellacio eius qui appellacioni non detulit, extra De appellacionibus, An sit, vbi de hoc in textu et in glosa, Igitur deum habentes pre oculis et iura, extra de repertis c. ii, vbi preces veritati niti debent et e. t. super litteris, vbi fraus et dolus retunditur et punitur, in nomine domini pronuncietis dominorum episcopi Sekkouiensis et prepositi de sancto Ypolito inhibicionem vobis factam, que ipsis ex iure non competit, esse nullam vosque debere in iudicio de quo constat, procedere vt cepistis. Quia principis exemplo merito sustinebunt quod praua eis fuerat insinuacione uel eciam irnpetracione suggestum e. t., Si quando. lxxv. di., Quoniam quidem, extra De prebendis, Cum teneamur, vbi glosa, Maudatum supperioris non est necesse adimpleri vbi racio non adimplendi assignari potest. Cum igitur nichil cum peccato et scandalo faciendum sit et pars aduersa sit absens contumaciter et processum vestrum in appellacionis casu nichil impediat, interlocutoriam ad probacionem appellacionis facte propter iniurias et iniquitatem processus petimus nos admitti, maxime cum eciam, si omnia iura et probaciones alie cessarent ad iniuriam iudicum et partis aduerse, ipsi magistro Heinrico violenter facte et ad sui iuris et possessionis claritatem sufficiunt soli duo testes, iuris canonici scilicet extra De electione, Querelam, et De iure patronatus, Consultacionibus. Quibus concorditer et apperte dicitur, quod vbi de iure patronatus eis vel dubitacio est, sufficit presentato quod ab illo presentatus existat qui tempore presesentacionis verus esse credebatur patronus. Hec et alia iura et documenta fortiora. tam facto quam faciendo in iure animum vestrum in iure nostro admittendo moueant et inducunt.||
Quibus consideratis diligencius consilio nobis assidencium, non obstantibus litteris domini Chiemensis in medium productis uel inhibitione illorum qui se dicebant nobis associatos, ad cause cognicionem, quamuis auctentici papalis originale non viderimus, quo non viso ad exemplaria nichil facere tenebamur quod si eciam nobis exhibitum fuisset, per allegaciones premissas videbatur satis euacuatum, cum non fuerit nobis fides de ipso facta in tantum vt propterea nostrum deberemus processum suspendere, in nomine domini magistrum H. ad probacionem appellacionis facte duximus per interlocutoriam admittendum atque deinde horam iudicii continuauimus usque mane. Quo lucescente cum nichil obstaret, viros discretos dominum Vlricum sacerdotem dictum de Chelhaim, Heinricum scriptorem de Wienna et Georium de Enzeinstorf laicos litteratos in testimonium processus iniqui et appeliacionis facte a sentencia iuratos admisimus, magistro Vlrico de G\etstorf et domino Chunrado de Phafchouen nostris concanonicis et magistro Alberto tabellione publico ad eos examinandos auditoribus deputatis, qui hora prima negocio intendentes in consistorio ecclesie nostre vice nostra sigillatim et secrete testes singulos examinantes audierunt, quorum attestacioni fuit intencio hec premissa. Intendit probare magister Heinricus de Lok Frisingensis canonicus rector ecclesie de Probsdorf, quod a sentencia diffinitiua lata contra eum Wienne in monasterio Scotorum per dominos abbatem Scotorum ibidem et prepositum Niwenburgensem infra decendium ad sedem apostolicam per procuratorem legittimum bis, hoc est ante sentenciam a grauamine et post ab iniqua sentencia per quam de facto priuatus fuit ipsa ecclesia sua in Probsdorf, nomine suo extitit legittime appellatum. Super quo Vlricus sacerdos de Chelhaim dictus requisitus, vtrum fuerit ad sedem apostolicam infra decem dies a diffinitiua sentencia per procuratorem ipsius magistri Heinrici appellatum, respondit quod sic. Requisitus quomodo hoc constet ei, dicit quod interfuit, vidit et audiuit. Requisitus quod sibi constet de iniquitate sentencie, dicit quod nullomodo potuit obtineri a iudicibus terminus infra quem magister Heinricus posset personaliter venire ad causam cum testibus et iuribus suis, qui tamen libenter corporaliter interfuisset si terminum competentem habuisset quod petitum fuit diligenter a procuratore. Item testis iuratus dicit quod excepciones legittimas de re iudicata et alias procurator dicti magistri H. pro eo proposuit et ad eas probandas terminum competentem a iudicibus petitum diligenter non potuit optinere, propter que eciam grauamina in scriptis ad sedem apostolicam appellauit. Item iuratus requisitus dicit quod ad publicacionem attestacionum et ad audiendam diffinitiuam sentenciam pars ipsius magistri H. citata non fuit, a quibus eciam grauaminibus et a sentencia iniqua ad sedem apostolicam appellauit. Item iuratus dicit quod licet pars magistri Heinrici presens fuerit, tamen sine libelli oblacione et litis contestacione ad sentenciam processerunt. Requisitus de loco, dicit in ecclesia Scotorum. Requisitus de tempore, dicit feria secunda post Dominicam Jubilate presentis anni infra nonam et vesperas, a sentencia autem diffinitiua proxima feria quinta subsequenti in ambitu claustri. Heinricus scriptor Wiennensis ciuitatis requisitus, vtrum fuerit per procuratorem ipsius magistri Heinrici appellatum a sentencia diffinitiua infra decem dies nomine sepedicti magistri Heinrici, dicit quod vidit et audiuit vbi appellauit dictus procurator. Item dicit iuratus quod audiuit petere apostolos et non fuerunt dati. Item quibus presentibus requisitus, dicit magistro Rudgero, Vlrico sacerdote dicto de Chelhaim, Kalocho et Reimberto fratribus ministerialibus dictis de Ebersdorf, Leupoldo de Sachsengan militibus, Wachsmůdo plebano de Ruspach, domino Dietrico plebano in Polan et aliis quamplurimis. Item requisitus de processu et sentencia iniqua, dicit quod cum procurator magistri Heinrici libellum peteret et terminum non potuit optinere, item ad probandum excepciones suas et iura terminum competentem peciit cum instancia et non potuit optinere, item pro magistro Heinrico terminum peciit vt personaliter interesset et non potuit obtinere, propter que eciam in scriptis ad curiam apostolicam appellauit. Item dicit iuratus, quod ad publicacionem attestacionum et eciam ad sentenciam diffinitiuam sine procuratore tamen qui in ciuitate erat, processerunt, a qua diffinitiua sentencia sicut dixi superius, postquam ei constitit, eciam ad sedem apostolicam appellauit. Item dicit iuratus quod audiuit multos nobiles et sapientes dicere, quod grauis iniuria esset facta magistro Heinrico propter breuitatem temporis, inordinatum processum et arduitatem negocii siue cause. Ex hiis omnibus et singulis testis credit quod sentencia iudicum predictorum scilicet abbatis et prepositi sit iniqua. De tempore, loco et presentibus concordat cum teste priori. Georius de Enzeinsdorf requisitus de iniquitate sentencie quomodo constet hoc ei, dicit quod procurator magistri Heinrici in iudicio libellum peciit et non fuit ei porrectus, sed ex quibus causis, hoc ignorat. Item dicit iuratus quod audiuit procuratorem ipsius magistri Heinrici petere competentem terminum ad probandum iura domini sui et eciam ad uocandum dominum suum, qui personaliter volebat libenter interfuisse cause et non poterat terminum optinere nisi ita breuem, quod vix poterat venisse in Frisingam et ad dominum suum, sed impossibile fuisset eum reuersurum cum iuribus suis, quia nisi terminum septem dierum assignare volebant, propter hoc eciam idem procurator ante sentenciam ad sedem apostolicam appellauit. Item iuratus dicit quod ad publicacionem testium et ad diffinitiuam sentenciam non vocato procuratore magistri H. processerunt. Item dicit quod ab illa sentencia, postquam ei constaret . . . . infra decem dies ad sedem apostolicam appellauit. Item dicit iuratus quod vidit et audiuit plures nobiles et sapientes in processu et sentencia presentes qui ammirati fuerunt de inordinatione processus et sentencie, dicentes quod ita subito procedendum (non) esset in tam arduo negocio. Item dicit testis iuratus quod testes aduersarii non audiuit dicere nisi de facto ducis Austrie, ita quod nichil tangebatur de iure magistri Heinrici. Hec omnia et singula credit testis et a sapientibus eciam audiuit, quod ipsorum iudicum supradictorum sentencia sit iniqua. De loco, tempore, die et hora et presentibus concordat cum testibus predictis. Testes autem annotati litterati sunt et extranei et sic creduntur omni excepcione maiores immo quibusdam aliis quos presentes habebat magister H. propter aliqualem familiaritatem renunciauit, vt attestaciones omni suspicione carerent.||
Quibus attestacionibus in vespera publicatis in eodem consistorio ad repetitas magistri H. preces et allegaciones, in iure de consilio jurisperitorum et religiosorum diffinitiuam sentenciam pronunciauimus in scriptis in hec verba :||
Anno domini millesimo ducentesimo octuagesimo quarto, octauo idus Junii, nos Vlricus prepositus maioris ecclesie Ratisponensis iudex a sede apostolica delegatus presidentes iudicio in consistorio maioris ecclesie Ratisponensis in causa appellacionis que vertebatur inter magistrum Heinricum de Lok ex una parte et dominum Hartmannum dictum de Wlpeinsperch ex altera super ecclesia in Probsdorf, auditis et intellectis meritis cause invenimus per testes ydoneos coram nobis produetos et per alias probaciones legittimas et allegaciones efficaces sufficienter esse probatum, iudices priores, scilicet abbatem scotorum in Wienna et prepositum Niwenburgensem ad sentenciam diffinitiuam contra predictum magistrum H. non seruato iuris ordine processisse et infra decendium ab ea per procuratorem eiusdem magistri Heinrici ad sedem apostolicam esse legittimo appellatum, ipsam sentenciam auctoritate sedis eiusdem nobis tradita infirmamus, decernentes irritum et inane quicquid post appellacionem huiusmodi in preiudicium dicti magistri H. fuerit attemptatum. In nomine patris et filii et spiritus sancti, amen. Lata est autem in scriptis et recitata hec sentencia eodem anno, mense ac die in eodemque consistorio per manum publicam domini Alberti tabellionis capituli Ratisponensis confecta coram testibus subnotatis, videlicet domino Chunrado venerabili decano et honorabilibus viris domino Ortlibo de Schirenching archidiacono, Heinrico de Virmiano, Heinrico Pagano, Rulando, Chunrado de Phafkouen, magistro Vlrico de Goetsdorf concanonicis nostris, item fratre Alberto lectore ordinis Predicatorum in Ratispona, item Bertholdo de Housen canonico Frisingensi, magistro Rudgero canonico sancti Andree, magistro Leonhardo canonico sancti Viti, item Heinrico de Lok eiusdem ecclesie sancti Viti canonico, item magistro Wernhardo Gransone, magistro Rudgero doctore puerorurn ecclesie nostre et aliis quamplurimis fidedignis. ||
Qua sentencia recitata in publicum ex parte ipsius magistri Heinrici tres peticiones adiuncte fuerunt, primo vt per aliquos execucioni sentencia mandaretur, ii. vt fieret expensarum recompensacio et dampnorum, tercio vt excommunicacione denunciaretur irretitus (?) usque ad satisfactionem, tum propter violenciam a ipso Hartmanno illatam in rebus et personis magistro Heinrico et suis, tum propter multitudinem (!) contumaciam eiusdem Hart. De quibus responsum iuris distulimus vsque mane, tunc ibidem dominis et concanonicis nostris et iuris peritis atque religiosis coram positis, licet videretur nobis ea vice subsistendum in iudicio, propterea quod sentenciam infirmaueramus priorum iudicum et reuocaueramus in irritum quicquid post appellacionem in preiudicium ipsius magistri H. fuerat attemptatum, et propter bonum pacis et reuerenciam illustris ducis Austrie residuum processus differetur ad tempus, ipse magister H. per suum aduocatum magistrum Leonhardum ad execucionem ac defensionem sentencie sue nos per certissimas raciones multipliciter excitauit. Nos autem partem eandem de facto potius quam de iure vice illa exorauimus esse contemptam (!) iure suo principali et litteris quas ex officio nostro ad pacem pre . . . . . . . . . . . . . . . . scripsimus in hiis modis, Excellentissimo principi etc. (Urkunde fehlt), et item aliam domino Hartmanno (fehlt ebenfalls), quarum litterarum summarius tenor fuit, quod quamuis pro magistro H. de Lok sentencia lata fuerit super ecclesia Probsdorf, tamen propter ducis Austrie reuerenciam et ex officio nostro ad pacem ista vice distulimus domini Hartmanni condempnacionem in expensis et dampnis et excommunicacionis denunciacionem, vt ex mansuetudine superhabundanti ad recognicionem sui erroris idem Hart. facilius inducatur in aduerse tamen partis magnum preiudicium et grauamen, ac tunc demum facta et admissa protestacione partis magistri H., quod hec suspensio ipsis non preiudicaret quandocunque ad iudicium nostrum recurrerent, eam ob ducis nostramque reuerenciam tollerarunt. Sic recessum est a iudicio premissis omnibus actis et dictis sub manu publica Alberti prenominati redactis in publicam formam anno, loco et termino prenotatis, quibus in robur et testimonium sigillum nostrum appendens ad perpetuam iudicate rei memoriam duximus appendendum.||
Hec omnia priuilegia et instrumenta que per ordinem ex vtroque latere continet littera, sunt in consistorio kathedralis ecclesie Ratisponensis coram nobis sedentibus pro tribunali per manum publicam Alberti tabellionis nostri capituli Ratisponensis confecta et conscripta. Acta autem sunt haec anno domini millesimo CC. LXXXIIII., VIII. idus Junii cum signis subnotatis.||
(S. C.) (M.)
Source Fulltext: ZAHN, Codex Diplomaticus (=FRA II/31, Wien 1870) S. 408-420
Original dating clause: VIII. idus Junii
Language:
Places
- Regensburg
Freising, Bistum und Hochstift (763-1364) 1284 VI 06, in: Monasterium.net, URL </mom/FreisBm/1284_VI_06.1/charter>, accessed at 2024-11-24+01:00
A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.
You are copying a text frominto your own collection. Please be aware that reusing it might infringe intellectural property rights, so please check individual licences and cite the source of your information when you publish your data
The Charter already exists in the choosen Collection
Please wait copying Charter, dialog will close at success