In nomine Sancte Trinitatis et Individue Unitatis. Andreas, Dei gratia Hungarie, Dalmatie, Chroatie, Rame, Servie, Galitie Lodomerieque rex in perpetuum. Quoniam ea, que karitatis geruntur officio apud Eum, qui karitas est, non celat ingrata temporum oblivio: dignum est, ut ea, que a regibus gloriose memorie divine remunerationis intuitu collata ecclesiis esse cognoscuntur, tanto clementius regia auctoritate illesa permaneant, quanto orationes Deo iugiter servientium apud Regem regum omnium clementiorem aditum optinere pie confiduntur. Dilecti ac fidelis nostri Vros abbatis de monte Sancti Martini in Pannonia favorabili petitioni benigne condescendentes, privilegium Beati Ladizlai regis gloriose memorie tanto clementiori affectu, ne inimice vetustatis succumberet silentio vel aliqua calumpnia emergente deperiret, regia auctoritate dignum duximus corroborare et renovare, quanto superne vite ferventiori desiderio ab ipso beato rege collatum et confirmatum dicte ecclesie esse minime diffidimus, et quanto evidentius orationibus ibidem Deo iugiter servientium in oportunitatibus nostris nos adiuvari feliciter cottidie sentimus. Unde quia Beatus rex Ladizlaus illam ecclesiam speciali prerogativa dilectionis in omnibus amplexus aest, tante prerogative, quam ex longa antiquitate possidet, derogare minime in aliquo volentes, sed ut ius exigit, eundem locum, quem integro affectu specialiter diligimus, ampliare satagentes, sibi quicquid est in autentico beati regis, ad recidendum quamlibet calumpniam inposterum perpetuo confirmamus. Tenor autem autentici ipsius talis est:||
Quamvis homo omnia, que possidet, a Deo habeat: tamen id, quod habet, Deo prebere non dubitet. Etenim si Xpo (Christo) a quo multa habet, pauca porrigere dubitat, et illud, quod possidet, perdit, et eius remuneratione ut absconsor unius talenti carebit. Quia qui in his delectantur, que huius mundi sunt, semper mendicant et in egestate permanent. Qua vero remuneratione ne privaremur, Beatissimus rex Stephanus suique successores reges, duces, pontifices, comites, ceterique religiosi homines, et ego rex Ladizlauus monasterium Sancti Martini supra montem Pannonie situm, prout regia vis concessit, multis condonavimus opibus. Unde vero ne per violentiam aliquorum vel fraudem seu per neglegentiam aliquid depereat, ego rex Ungarie, L. consilio omnium regni mei primatum, curavi dinumerare ac commendare huic carte scriptum. Et ut propter antiquitatem neglegentie non daretur, iussimus, ut ad memoriam posteris per succedentia tempora observaretur. Que autem tradita sunt queque adquisita eidem sancte Dei ecclesie ab his praefatis hominibus cum cunctis suis redditibus in terra, in aqua, in tributo et omni videlicet substantia et facultate, continentur sub hac denotatione. VIIII capse cum altaribus, quarum due auro parate, una here deaurato, IIII argentee, due vero ossee. XIIII cruces, quarum decem auree, lapidibusque praeciosis optime compte, una ex integro argentea, tres heree deaurate ex quibus vero adhuc quatuor in processione ferende cum deargentatis manubriis. VI textus evangeliorum cum totidem plumaciis. Una tabula electro parata, in qua signum Domini teneretur, alia ossea. XXIIII calices, quorum tredecim aurei, tres gemmis parati. IIII turibula, unum ex integro aureum. IIII candelabra paria deargentata, exceptis his unum candelabrum ex integrum argenteum absque socio. Due serre argentee cum coclearibus, ex his aureum unum. Vasculum argenteum, in quo corpus Domini continetur. Duo urceoli argentei, urceolus argenteus cum pelve ad abluendam manum. IIII vasa argentea ad benedictam aquam. Aspersorium argenteum simul auro et cristallo paratum. Tres scutelle argentee cum cathino argenteo. X ciphi, quorum unus est electro paratus, alius ligneus, deaurato here circum tectus, ceteri vero argentei. I cornu ex integro argenteum, aliud cornu argento deaurato paratum. Tria paria baccinia. Pallia vero altarium ac cortine palliis parate LIII ex his cortinis due marginibus obsite. Dorsalia pallia VI. Coopertoria sedis III. Duo pallia, unum artificiose argento consutum. Indumenta sacerdotum sunt XLI cum omnibus que intus necessaria sunt, exquibus sex sunt aurifriso parate, pontificum ac abbatum ordinibus congrua, inter que cophiam, pectoralemque crucem, et anulum, et duo paria cyrothecarum, tria vero solearium, unum vero par pallii caligarum; his exceptis sunt VIII infule cum stolis manipulisque. Restant VI stole, cum eorum manipulis. Dalmatice sunt X quarum due sunt aurifriso parate. Suptilia sunt XIIII ex quibus est unum aurifriso paratum. Cappe sunt LIII quarum due sunt aureis bullis parate, una margaritis compta, VII aurifriso circumdate, inter que una habet super se pectorale aurum smaldo paratum, linea coopertoria altarium sunt XVII quorum V sunt serica. Tria sunt oblatoria. Superpellicia sunt XI. Tres sunt linee aulee, V sunt tapeta, VI missales, I Bibliotheca, IIII nocturnales, IIII antiphonaria, IIII gradalia, II sequentiales cum trophis, IIII babtisteria, III collectarii, IIII ymnari, II Regule, unus super Regulam, II leccionari, I breviarius, III omeliae, II libri sermonum, I collationes, ... II passionales, Liber sententiarum, Actus apostolorum, liber Prosperi De activa et contemplativa vita, et Isidorum, Ordo, Amalarius, Pastoralis, Dialogorum, Epistole Pauli, II Moralia Iob, Scintillarium, Interrogatio Petri, Invective Ciceronis, Lucanus, II Donati, Genesis, Seduli, III Catones, Paschasius, Vita Sancti Martini, Vita Patrum, Psalterium Gallicanum, Ebraycum, Grecum, Sermo Sancti Augustini.||
Haec sunt autem praedia et mansiones, ceteraque mobilia eiusdem sancte Dei ecclesie. Primum praedium est Pannonia ubi monasterium situm est. Secundum praedium est Ruozti, quod dedit rex Ladislauus pro redemptione anime sue, et silva una, que appellatur Hashag. Tercium praedium est Himudi nomine ville apellatum. Quartum praedium est, quod uocatur Lazii. Quintum praedium est Uuosian, eodem modo nomine ville appellatum. Sextum praedium est Uueihna, eodem modo nomine ville appellatum. Septimum praedium est, quod dedit Kirci, nomine cuius nuncupatur locus. Octavum praedium est, quod a colono accepit vocabulum Uueinic, et quoniam ibi piscatorum copia sunt, ad auxilium eorum dedit rex L. lacum unum qui vocatur Erecu, et terram parvulam de pastura boum, regalis pristaldus quarum iudex Peder Caluus. Nonum praedium est, quod dedit Gurcu licentia regis, et partem prati, quod est infra terminum alterius ville, regalis pristaldus quorum vocatur Graba. Decimum praedium est, quod vocatur Fizeg, super ripam Danubii, in condescensu ipsius fluminis in Danubium, a quo sibi locus sumpsit suum vocabulum, iuxta quod praedium est insula una et usionale, de quo usionali tercia pars contingit ecclesiam Beatissimi Martini, due vero partes conferuntur ad monasterium Beatissimi Petri. Undecimum praedium est, quod vocatur Almas. Duodecimum praedium est, quod a colono nomen sibi accepit Tumurdi. Tredecimum praedium est, quod vocatur Dinna. Quartum decimum praedium est super Tisciam in introitu Cnesa, in supra dictum fluvium, ad quod est lacus, qui nominatur Miruch, quem dedit rex Salomon; regalis pristaldus fuit Zolioc. Quindecimum praedium est infra silvam Selez, quod dedit rex L. ad pasturam porcorum cum XXX mansionibus subulcorum, et trecentis porcis. In his vero supra dictis praediis nullus hominum habet potestatem praeter abbatem ipsius sancte ecclesiae. Cetera autem loca, que habet commixtim cum populis, ista sunt. Est unus locus, ubi dedit rex L. ductores navium X mansiones, regalis praestaldus quarum Kuca. Alius locus, quem dedit Ruozti. Tercius Budrig, in quo rex L. dedit lacum cum VI mansionibus piscatorum et portum ac theloneum ipsius mercati. Quartus Bata. Quintus Funoldi, Tupei, Tordi, Keurisig, Cletii, Vgmogos, Copulci; in his duobus locis rex L. dedit XX mansus servorum. Tuhnez, Baluanis, Fer, (vakarás) Bagag, Vag, in quo loco habetur pomarium valde optimum, II lacus et silva determinata. Capelle vero eiusdem sanctissimi loci sunt VI. Molendina ipsius loci sunt VII. † CXXXI mansiones ministrorum ad omnia genera operum debite, praeter vineas et athra CXL familie seruorum, XXX mansus piscatorum, LXXXVIII mansus vinitorum, CXXXVIII mansus cocorum, pistorum, turnatorum, artificum, aurificum, fabrum, pastorum, lotorum, pelliparium et ad omnia genera alia officiorum, X et VIII arathra, LXXIIII vinee, CC insimul equi praeter poletros, LXX boves insimul, mille CCC oves.||
Item etiam confirmavimus regia auctoritate, secundum quod inspeximus in tenore privilegii sancti predecessorum nostrorum Sancti Stephani et Ladizlai felicissime memorie terram in Sala, quam ex donatione ipsorum predicta ecclesia possedatur, super cuius partem, que est ibidem in insula versus Nitriam, controversia magna tempore proavi nostri secundi Bele regis inter abbatem predicti monasterii et iobagiones nec non populares Nitriensis castri orta fuit; super partem vero, que est extra insulam versus Posonium, similiter inter iobagiones et castrenses Posonienses in eiusdem regis presentia contentio fuit. Sed cum veritas nubilo falsitatis fuit palliata, per iudicialem censuram diligenter pertractari et emergi requirat (!) secundum ordinem iudicii ventilando prememoratus rex iuris ecclesie Sancti Martini ipsam possessionem fuisse approbavit et sic approbando ecclesie restituit per fidelem capellanum suum nomine Laurentium canonicum de Tytelg.||
Post longum etiam temporis processum nobis feliciter in Hungaria regnantibus, quoniam secularis vite status semper pronior est ad iniqua et cupiditas nunquam suo novit iure contineri, super predicta possessione similis priori contentio in nostra presentia mota fuit inter prememoratos homines iam nominatorum castrorum et abbatem eiusdem loci, super quo nos utriusque partis allegationibus hinc et inde diligenter auditis et probationibus Vros nostri temporis abbatis in medium deductis inspectisque privilegiis ecclesie Beati Martini veris et autenticis, scilicet Sancti Stephani et Ladizlai nec non secundi Bele, predecessorum nostrorum, et in omnibus reperiendo ipsam terram integraliter pertinere ecclesie nostre, secundum diffinitivam sententiam ordine iuris reservato, omni consilio et discretione principum nostrorum adiudicavimus possessionem sepius memoratam restituendam, convictis adversis partibus salva iustitia et ordine iudiciario, et misimus fidelem nostrum Martinum archidiaconum Budruguiensem ad peragrandam terram et metarum distinctionibus assignandam, qui nostra auctoritate introduxit ecclesiam in suam possessionem.||
Cuius terre ordo metarum talis est: Incipit a septentrionali parte iuxta ripam fluvii nomine Holtwag et progreditur ad australem partem, cui commetanea est terra civilium de villa Jeneu ultra fluvium prenominatum. Secunda meta iuxta arbores, que vocantur ulmi, et hac parte eidem est vicina terra civilium de Nitra in insula; inde vero protenditur per metas in agris usque ad nemus, quod vulgo dicitur Beleh, iuxta quod in colliculis habet metas magnas; inde per medium eiusdem insule tendit ad ulmum, sunt qua sunt (!) mete; inde per metas usque ad nemus, quod vocatur Jelech, iuxta quod habet metas; inde extra idem nemus ad arbores ulminas pluribus metis, sub quibus etiam sunt mete; inde ad viam, que ducit ad villam Vdoriorc et ibi sunt mete. Inde transit in fine predicti nemoris per metas ad metam magnam, que est in arundineto, ibi sunt mete; inde iterum ad predictam viam, iuxta quam sunt mete, per quam pluribus metis protenditur usque ad Beregsceg et ibi sunt mete; inde extra illud Beregsceg in agris vadit pluribus metis usque ad metas, que sunt iuxta ripam predicti fluvii Holutwag, in quarum una est avellana; ultra quam ripam habetur fossatura versus occidentalem plagam, per quam traitur aqua ad paludes predicte ecclesie, que fossatura habetur pro metis et ibi incipit esse commetanea cum terra nobilium, que villa vocatur Berhen in alia insula, que est inter predictum fluvium Holutwag et Pinna, in qua vadit ad Ngari, in medio cuius habet metam; inde extra lacum Selmich. Inde transit prenominatum fluvium Pinna, ultra quem iuxta ripam habet metam; inde versus Posonium cum eisdem nobilibus protenditur per arundinetum et iuxta quasdam populeas arbores est meta. Inde procedit aliquandulum (!) per idem arundinetum, iuxta canalem est meta. Hinc exit ad agros, in fine quorum sunt mete; hinc in finibus eorundem agrorum vadit versus aquilonem usque ad viam, que ducit ad Beren, iuxta quam est meta; inde vadit per metas usque ad duas metas, que sunt iuxta Barbaheri; inde ad lacum Gemulsicius (!), ibi est meta. Inde transit lacum, ultra quem habet duas metas, et inde ad Ikvrtou, ultra quem habet metam; inde ad Sartuu, ibi sunt quatuor mete. Ibi dimissis metis de villa Beren, incipit esse commetanea cum civilibus Posoniensibus de villa Thogsun; inde cum eisdem civilibus iuxta Fizedheri vadit ad lacum, qui vocatur Fyzed, qui lacus est communis, per quam (!) vadit usque ad lacum Nadost, iuxta quam habet metas, per quam vadit ad Kutsaheri, et ibi habent metas, per quam inde vadit ad viam, que ducit ad villam Kusoud, iuxta quam habet metas. Iuxta quandam fossam, que vocatur Aldoukuth, ibi dimissis metis ville Toksun per eandem viam vertitur ad orientem et incipit est commetanea cum villa Wdorii iobagionum Posoniensium, scilicet Kucar et cognatorum sociorum[que eius] usque ad arbores ulminas, sub quibus sunt mete. Inde in campo per metas vadit usque ad lacum, qui vocatur Eleutov, cuius mentio est in privilegio Sancti Ladizlai regis; inde ad sepulchrum paganorum, et ibi habet metas. Inde per metas in arundineto vadit usque ad lacum, qui vocatur Scelce, cuius media pars est ecclesie, inde ad Fuenes, et ibi extra nemus habet metas, inde ad Pinam fluvium, iuxta quam (!) habet metas. Inde transiens fluvium vadit ad Porolouc et ibi habet metas; inde iuxta nemus ad Holutwag, iuxta quam habet in memore ultimas metas.||
Preterea etiam renovamus confirmantes donationem sancti regis Stephani monasterio Sancti Martini, secundum quod inspeximus in serie privilegii regis Geycha, qui in temporibus Colomani et filii eius Stephani regum subtracta fuerunt, sed Geycha rex intuitu divine remunerationis restituit plenarie: videlicet tertiam partem usonum, que capiuntur Geurini in pertinentibus ad comitatum et regiam dignitatem.||
Item etiam, cum novimus antecessorum nostrorum devotionem in misericordie operibus semper fuisse ferventem, non solum eorum elemosinas Deo collatas observari volumus, verum etiam proprii operis zelo ferventi ampliare, donantes intuitu servitiorum abbatis Vros et maxime propter edificationem fabrice monasterii, cui nos specialiter tenemur, confirmamus nostri privilegii auctoritate, consilio et consensu omnium primatum regni nostri, tertiam partem Danubii et piscature integraliter, que Thagna dicitur, que castrensibus Zulga-Geuriensibus et udvornicis regis de villa Geney contingebat, cum tota tertia parte voraginis, quod vulgo Eurem dicitur, infra omnes terminos eiusdem ville et precipue consensu Nicolai comitis tunc temporis palatini nostri, cuius tertia pars ad palatinatum pertinebat.||
Ut autem donationes antecessorum nostrorum et nostre, que in hoc privilegio confirmate sunt, salve semper et inconcusse permaneant, presentem concedentes paginam secretioris sigilli nostri, videlicet auree bulle caractere fecimus in perpetuum roborari.||
Datum per manus Cleti aule nostre cancellarii et Agriensis prepositi anno Verbi incarnati M. CC. XXIII. [1223.]