Nos Nicolaus, regni Hungarie palatinus et iudex Comanorum, damus pro memoria, quod in congregatione nostra generali universitati nobilium Iauriensis et Komaroniensis comitatuum feria secunda proxima post festum Penthecostes sub anno Domini M° CCC° quadragesimo nono preteritum [1349. jún. 1.] prope civitatem Iauriensem per magistrum Deseu vicepalatinum nostrum vice nostre persone celebrata magister Thomas de Gyugh, serviens domini fratris Vylermi abbatis monasterii Sancti Martini de Sacro Monte Pannonie, pro eodem domino abbate cum procuratoriis litteris conventus loci eiusdem de medio aliorum exurgendo, prout per litteras eiusdem magistri Deseu vicepalatini in eadem congregatione nostra emanatas informabamur, proposuerat eo modo, quod magister Thomas, filius Petri, tunc comes Lyptoviensis, quandam possessionem ecclesie predicti domini abbatis antedicte Gwynu vocatam, cum Tanya et Zegye ad eandem pertinentibus occupando detineret, cuius occupationis rationem experire voluerat ab eodem. A qua quidem congregatione nostra ipsa causa diversis prorogationum cautelis intervenientibus ad octavas festi Beati Iacobi apostoli sub anno Domini M° CCC° quinquagesimo secundo transactas [1352. aug. 1.] fuerat prorogata.||
Tandem ipsis octavis festi Beati Iacobi apostoli adherentibus Stephanus [litteratus] pro ipso domino abbate cum litteris procuratoriis eiusdem coram nobis astante et prelibata propositione ipsius domini abbatis domini sui reiterante ac pretacte possessionarie occupationis et detentionis rationem ab eodem magistro Thoma assignari postulante, idem magister Thomas personaliter exurgendo respondebat eo modo, ut quidam homines in facto ipsius possessionis Gwynu ipsum in causam attraxissent et se in eadem possessione ius habere allegarent, unde, si idem dominus abbas ad faciem ipsius possessionis legitime veniret, talem de eadem recaptivare ac sibi statui facere posset, in cuius statutione sibi non contradicetur, talem vero de eadem recaptivare ac sibi statui facere valeret, in cuius statutione contradictionis obstaculo sibi obviaret.||
Scribentes igitur capitulo Iauriensi amicitiam ipsorum postulaveramus reverenter, ut eorum mitterent hominem pro testimonio fide dignum, quo presente homo noster in presentibus infradeclarandus in octavis festi Nativitatis Virginis gloriose tunc venturis [1352. szept. 8.] ad faciem ipsius possessionis Gwynu vocate vicinis et conmetaneis suis legitime convocatis ac partibus predictis vel earum legitimis procuratoribus presentibus accedendo, illam possessionem, quam dominus abbas in eadem possessione Gwynu suam esse assereret, recaptivaret, recaptivatamque et ab aliorum possessionibus distinctam statueret ipsi domino abbati eo iure, quo sibi dignossceretur pertinere perpetuo possidendam, si non fieret contradictum; contradictores vero, preter ipsum magistrum Thomam alii si qui fierent, contra ipsum dominum abbatem ad octavas festi Beati Mychaelis archangeli similiter tunc affuturas in nostram citaret presentiam; si vero per prescriptum magistrum Thomam in statutione eiusdem contradictum fieret, ex tunc eundem citare non cumberet (!), eo quod absque citatione in eisdem octavis coram nobis conparere teneretur rationem sue contradictionis redditurus; ab hinc vero ipsius possessionarie recaptivationis et statutionis seriem, prout fuisset oportunum, nominaque contradictorum, si qui extitissent, citatorum ad ipsas octavas festi Beati Mychaelis archangeli [1352. okt. 6.] amicabiliter rescribi postularamus per capitulum Iauriense prenotatum. A quibus quidem octavis Beati Mychaelis archangeli discussio reportate seriei premissorum iuxta continentiam priorum litterarum nostrarum diversis dilationum cautelis intervenientibus ad presentes octavas festi Epiphaniarum Domini extiterat protelata.||
Tandem ipsis octavis festi Epiphaniarum Domini occurrentibus [1354. jan. 13.] Stephanus litteratus serviens prefati domini abbatis pro eodem abbate domino suo cum litteris procuratoriis eiusdem astando litteras ipsius capituli Iauriensis super premissis rescriptionales nobis presentavit, in quarum tenoribus inter cetera adinvenimus, quod idem capitulum nostris iuridicis petitionibus acquiesscens una cum Lorando, filio Nane, de Nema ad premissa exsequenda magistrum Demetrium, archidiaconum de Rabakuz, socium et concanonicum eorum pro testimonio duxisset transmittendum, qui tandem ad ipsum capitulum reversi concorditer retulissent, quod ipsi in iam dictis octavis festi Nativitatis Beate Marie virginis [1352. szept. 8.] ad faciem ipsius possessionis Gwynu universis vicinis et conmetaneis eiusdem legitime convocatis et partium procuratoribus presentibus accesssissent, ibique accedendo dictam possessionem Gwynu, que esset apud manus dicti magistri Thome in omni portione, exceptis septem mansionibus sive curiis a parte finis dicte ville Gwynu seu a parte aquilonari, quando introitur ad eandem villam, que condam fuisset Mychaelis, filii Mychaelis, cum terris, insulis et Danubio ad eandem septem mansionibus pertinentibus iuxta assertionem procuratoriam eiusdem domini abbatis, Vylhermo abbati et suo monasterio presentibus vicinis et conmetaneis ac partium procuratoribus recaptivassent et tum recaptivatam et reambulatam cum omnibus suis utilitatibus et pertinentiis, specialiter Zegye, Tanya et Ewren vocatis, exceptis septem mansionibus, terris, insulis, Danubio ad easdem spectantibus, ut premittitur, sepedicto domino abbati et suo monasterio statuere voluissent eo iure, quo ad ipsum suum monasterium dinossceretur pertinere, Rechend, officialis domini magistri Thome de Gwynu et Farkasius de Vygman, familiares sepefati magistri Thome in persona eiusdem in facto dicte possessionis Gwynu non reambulationi, sed statutioni contradixissent dicentes, quod totam possessionem Gwynu sub omnibus metis et terminis suis nichil excipiendo nomine predicti domini ipsorum prohiberent statutioni eiusdem contradicendo.||
Quarum quidem litterarum ipsius capituli Iauriensis super nobis rescriptionalium tenoribus visis et expertis, idem procurator ipsius domini abbatis premisse possessionarie inhibitionis rationem ab ipso Thoma, filio Petri, nunc magistro ianitorum reginalium, postularit assignari. Quo percepto idem magister Thomas personaliter adherens respondit eo modo, quod ipse primo instrumenta ipsius domini abbatis, quibus mediantibus dictam possessionem Gwynu sibi et ecclesie prefate assereret pertinere videre et per predictum procuratorem ipsius domini abbatis nostri in presentia vellet exhibere. Ubi idem procurator eiusdem domini abbatis primo quatuor paria privilegiorum excellentissimi quondam principis domini Endre, olym incliti regis Hungarie, clare memorie, nobis demonstravit, quorum unius tenor sub anno Domini M° CC° XX° secundo [1222.] emanati inter cetera declarabat, quod idem dominus Endre rex ad petitiones dilecti et fidelis sui Wras, abbatis Sancti Martini de Pannonia, tertiam partem Danubi et piscature, que tanya dicitur Hungarice, que ad castrum Zulgageuriensem et udvarnicos suos regales de villa Gwynu pertinuisset una cum tertia parte vagii, quod vulgo Ewren diceretur, que ad palatinum suum regium pertinuisset, cum consensu Nicolai, tunc temporis palatini sui, dicte ecclesie Sancti Martini perpetuo contulisset possidendam.||
Alterius vero series, anno dominice incarnationis M° CC° XX° quarto [1224.] confecti exprimebat, quod dilectus ac fidelis suus Uras, abbas Sancti Martini de Sacro Monte Pannonie, ad suam accedens presentiam instanter ac devote postulasset, ut onmia ea, que in concambium Petrus et duorum fratrum ipsius, qui de filiis officialium ecclesie Sancti Martini oriundi fuerant, quos intuitu fidelitatis et servitiorum predicti Petrus ab omni debito et servitio, quo ecclesie astricti tenebantur, exemptos cum consensu predicti Uras abbatis et fratrum suorum perpetue donassent liberaliter et ecclesie contulissent, auctoritate regalis privilegii confirmaret; ipse igitur dominus Endre rex iustis, honestis et salubris petitionibus predicti Wras abbatis condignum favorem adhibens, datam ab eo commutationem benignitate regia confirmasset, contulisset igitur prenotate ecclesie Sancti Martini terram condam nomine Gwynu ad tria aratra, exemptam de castro Zulgageuriensi cum sex mansionibus castrensium, quorum nomina continentur privilegio in eodem, item contulisset septuaginta iugera terrarum, quod vulgo teluk dicitur et duas insulas suas in Danubio et piscaturam in Danubio, que dictos castrenses contigissent et hec etiam per dilectum et fidelem suum Gregorium magistrum, tunc temporis electum Geuriensem prememorate ecclesie Sancti Martini fecisset assignari.||
Tertii vero privilegii continentia, anno ab incarnatione Domini M° CC° XX° quinto [1225.] emanati inter alia exprimebat, quod, quia inter universos, qui superne largitatis dona recipiunt, multum obligatur regum sublimitas, quibus, quia plura ac specialia donorum insignia conmittuntur, merito ab eisdem plura exigintur, ne igitur pro non augmentato conmissi talenti lucro arguaeretur (!), si ecclesiis Dei et locis divino cultui mancipatis, cum posset et teneretur, homines et possessiones augmentare renuisset, monasterio Beati Martini de Sacro Monte Pannonie, quod combustum et funditus destructum et per Wras abbatem opere laudabili reedificatum extitisset, in die consecrationis eius, cui cum coniuge sua, sicut iure patronatus iure ipsum contigisset et multis regni sui magnatibus interfuisset, ad nullius petitionem, sed solo Dei nutu provocati, cum ob remedium anime sue, tum, quia monasterium dictum sibi et coniugi sue ac aliis magnatibus et nobilioribus suis maximas expensas et honores fecisset, tum, quia ratio iuris et equitatis exigeret et ad officii debitum incumberet patronis in consecratione monasteria dotare et maxime, quia ipse ad reedificationem illius monasterii in nullo iuvasset abbatem, triginta mansiones wdvarnicorum suorum regalium cum tota terra sua, quamvis locum, magis utilitate ecclesie congrueret, (!) firmiter dare promisisset, sed abbas et conventus pisscibus (!) pre cetero indigere dicentes humiliter et subnexa prece iustitissent, ut quandam terram wdvarnicorum suorum regalium supra Danubium sitam, scilicet Gwynu, que dictum castrum in tertia parte contigisset, in omni, portione cum quindecim mansionibus incolis eiusdem ville conferret et reliquos wdvarnicos, si qui remanerent de eadem villa, alias transferri faceret, ut dicta terra totaliter, exclusis wdvarnicis libere monasterium remaneret cum omnibus pertinentiis suis scilicet, quod vulgo diceretur Ewren et Tanya et aliis piscationibus suis et insulis et quod eedem mansiones ad piscationes tenerentur faciendas et custodiendas; quorum petitionibus et desideriis idem dominus Endre rex gratanter annuens, dictam terram pacifice perpetuo possidendam prenominato monasterio suo cum omnibus suis pertinentiis et dictis quindecim mansionibus wdvarnicorum donasset; ceterum, cum idem dominus rex reliquos wdvarnicos numerum quindecim mansionum, quos sepefato monasterio contulisset, excedentes fideli suo Mychaeli, magistro agasonum suorum contulisset, dictus abbas et conventus Sancti Martini timentes sibi super hoc in futurum preiudicium generari, ne wdvarnici super dominio Mychaelis magistri in eadem villa conmorantes processu temporis temere contra regiam donationem venientes terram suam donatam monasterio attemptarent sibi vendicare ipsius domini regis consensu requisito et habito taliter cum Mychaele magistro convenissent, [ut omnes] wdvarnicos predicte ville, quorum nomina privilegio existunt, in eodem cum medietate terre et Danubii et insularum secundum quod ... inesse ex utriusque parte ville monasterium Sancti Martini possideret, medietas autem cum septem mansionibus castrensium in eadem villa existentium, quas idem [monasterium] ab ipso domino rege in permutationem receperat dicto Mychaeli magistro pro permutatione wdvarnicorum ab ipso domino rege sibi collatorum remaneret, ea autem, que extra metam existerent, videlicet quod vulgo diceretur Ewren et Tanya cum omnibus pertinentiis suis monasterium supradictum integraliter possideret. Abbatem autem eiusdem monasterii in supradictam possessionem per fidelem suum, nomine Detha, filium Cornelii comitis, auctoritate regia fecisset introduci.||
Quartum vero eorum privilegium anno dominice incarnationis M° CC° XX° septimo [1227.] emanatum exprimebat, quod, cum Iacobus filius Zothyw de villa Ganu, qui peccatis suis exigentibus pro virilis sexus caruisset, qui etiam de iobagionibus ad dominam reginam pertinentibus, qui ad exercitum ire solent, originem duxisset, ex consensu et beneplacito suo regali ac karissime coniugis sue, domine Ioles regine in remissionem omnium peccatorum suorum terram suam ad culturam unius aratri cum piscina et silvula ac duobus mansionibus servorum de predicta villa Ganu ecclesie sue regali, scilicet monasterio Beati Martini de Monte Panonie tali conditionis serie interposito (!), ut quamdiu viveret, ipsa terra sua ad usum ipsius nullo contradicente deserviret, perpetuo contulisset possidendam, idem dominus rex ipsius donationem iustam et utilem fore recognosscens ad eius instantem petitionem, ut perpetue stabilitatis optineret roborem, dictum concessisset privilegium duplici sigilli sui munimine roboratum.||
Demum duo paria litterarum bullatarum sanctissimi in Christo patris domini Innocentii, olym sacrosancte Romane ecclesie sumpmi pontificis, pontificatus sui anno secundo [1244.] emanata annotatus procurator ipsius domini abbatis nobis presentavit, quorum unius tenor carissimo in Christo filio suo illustri regi Hungarie transmissi declarabat, quod abbas et conventus monasterii Sancti Martini de Panonia eidem sumpmo pontifici sua petitione monstrassent, quod idem rex eisdem quasdam villas, videlicet villam Gwynu et Udoich, quas clare memorie A(ndreas), pater ipsius regis Hungarie, in dedicatione ecclesie dicti monasterii eis contulerat et decimas ad ipsum monasterium pertinentes contra iustitiam abstulisset et ipsis restituere contradiceret, cum igitur serenitatem regiam deceat religiosos viros diligere ac eis in suo iure fovere, idem sumpmus pontifex dictam celsitudinem regiam monebat, regebat(!) et ortabat attente, quatenus, si esset ita, predictas villas et decimas ob reverentiam apostolice sedis et suam papalem abbati et conventui restitueret memoratis ita, quod exinde Deum ameretur habere propitium, ipseque sumpmus pontifex devotionem suam regiam digni in Domino laudibus commendaret.||
Alterius vero earundem litterarum papalium venerabilibus patribus Strigoniensi et Colocensi archiepiscopis destinatarum series tenorem premissarum litterarum papalium [1230. körül] et materiam (!) litteras sanctissimi patris Gregorii, olym similiter sacrosancte Romane ecclesie sumpmi pontificis venerabili patri episcopo Nittriensi et dilectis filiis abbati de Zuburio et archydiacono de Trenchyn, Strigoniensis et Nittriensis diocesis transmissas exhibuit, in quibus adinvenimus, quod dilecti filii sui abbas et conventus monasterii Sancti Martini de Panonia eidem sumpmo pontifici sua querimonia demonstrassent, quod Apa miles et Mychael filius eius, Iauriensis diocesis, quoddam eiusdem monasterii territorium Gunu vulgariter apellatum, homines aquam, que usionalis dicitur, prata, quandam insulam cum aliis pertinentiis suis ac alias res ipsorum contra iustitiam detinerent occupata et fecissent quosdam eorum servos letaliter vulnerari, alia dampna sibi gravia et iniurias inferendo, quo circa idem sumpmus pontifex prefatis episcopo, abbati et archydiacono per apostolica scripta mandabat, quatenus partibus convocatis audirent causam et appellatione remota fine debito terminarent, faciendo quod decreverint per censuram ecclesiasticam firmiter observari, testes autem, qui fuissent nominati, si se [amore], odio vel timore subtraherent, per censuram eandem appellatione cessante cogerent veritati testimonium perhibere, quod si non omnes hiis exsequendis possent interesse, idem episcopus cum suo altero ea nichilominus exsequeretur.||
Quarum quidem omnium premissarum litterarum privilegialium tenoribus perceptis et expositis idem magister Thomas personaliter astans super prefata possessione Gwynu efficacia instrumenta se habere indicavit, ad quorum exhibitionem terminum ulteriorem a nobis sibi dari postulavit. Unde nos conmisimus, quod idem magister Thomas instrumenta sua, si que in facto ipsius possessionis Gwynu habet emanata, in octavis festi Passce Domini nunc venturis [1354. ápr. 20.] contra ipsum dominum abbatem exhibere teneatur coram nobis, ut hiis visis iudicium et iustitiam facere valeamus inter partes in premissis. In quibus etiam octavis idem dominus abbas tam premissa litteralia sua instrumenta in specie, quam cetera litteralia ipsius munimenta; si qua in facto ipsius possessionis Gwynu haberet emanata debeat nostra in presentia exhibere. Datum Bude, duodecimo die termini prenotati, anno Domini M° CCC° quinquagesimo quarto. [1353. jan. 24.]