Cond. VI. Neque quatuor religiones in Transylvania partibusque Hungariae Transylvaniae annexis receptas ullo ibidem modo, tempore et praetextu turbare curabit, nec allaborabit in templorum, scholarum, parochiarum, proventuumque et bonorum eorum occupatione juxta lege» eorum approbatas.

12*

180 Dipl. LeopoldI.v. 4. Dec. 169-1.— Religionarges, d. siebenb. Landt. v. J. 1791.

Mit Mich. Apaffy und den Ständen von 27. Oct. 1687. Cap. II. §. 3. Quatuor receptae Religiones in tota Transylvania et Ministri, scholae, ecclesiae, parochiae in suis liberis exercitiis, cultibus, proventibus nullo modo turbabuntur, sed juxta susceptam et usitatam illorum legem et consvetudinem et morem usitatum libero cultu utentur et fruentur neque injuriabuntur et damnificabuntur, domus parochiales et professionales scholae nt nullibi locorum ita nec Cibini i hospitium dare tenebuntur.

Decret vom 17. Juni 1688. Neminem etiam in übertate con- scientiae et religionis in Transylvania receptae et hactenus toleratae tur- bari permittemus omni denique modo curaturi, ut fiduciae Vestrae de benignitate Nostra conecptae effectus correspondeat.

cum.

Leopolds I. vom 4. December 1691 gegebenen Diploms

erster, die Freiheit der Religion gewährleistender Artikel, den alle nach folgenden Grossfürsten von Siebenbürgen bis auf Kaiser Ferdinand V. be schworen.

Primo: In causa receptarum ibidem Religionum, Templorum, Scho- larum, Parochiarum, aut introduetionis eujuseunque alterius cleri, et personarum ecclesiasticarum, quam ibi nunc exstant, nihil alterabitur, contradictionibus quibuseunque , sive sacri, sive profani Ordinis, nihil unquam in contrarium valentibus , ita tamen, ut catholici propriis suis sumptibus, adeoque citra omne aliarum religionum gravamen, Claudiopoli in praesenti devotionis suae loco sibi ecclesiam, nec non Albae Juliae templum minus, olim a Christophoro Bathori erectum, nunc desolatum reaedificent, iidemque Catholici ubique locorum, si pauci et peregrini sint privatim, si vero eorum multi, tum publici religionis suae exer- citii, et condendarum ecclesiarum jure gaudeant, aeque ac aliae in Transylvania receptae religiones tali casu, ubi nimirum in aliquo loco numero praevalent, gaudere consveverunt.

Decret vom 9. Apr. 1693. Quatuor religiones in Transylvania in libero exercitio, juribus, bonis et possessionibus uti iis nunc fruuntur sine turbatione qualicunque quiete et pacifice in posterum relinquendas esse.

C\XIY.

Religionargesetze des siebenbürger Landtags vom Jahre 1791.

Articulus LnI. De aequalitate Jurium ac Libertatum, liberique Exercitii quatuor in Transylvania receptarum Religionum.

Quatuor receptae Religiones vigore Legnm Patriarum benigno Di- plomate Leopoldino firmatarum (Articulis illis, qui Religioni Romano Catholicae praejudicassent, per Art. 6 & 7, novellarium Articulorum Anni 1744 jam sublatis) in aequalitate Jurium ac Libertatum suarum, liberique Exercitii non obstantibus in contrarium editis Ordinationibus, porro etiam conservabuntur.

Religionargesetze des siebenbürger Landtags vom Jahre i 791. 181

Articulus LIV. De fundationum ad mentem fundatorum fienda Administratione.

Sacratissima Sua Majestas singulas Religiones securas benigne reddit, quod piae fundationes ad mentem ac intentionem fundatorum administrabuntur, et cum fundationibus aliarum Religionum non com- miscebuntur, salvo circa illas superinspectionis jure Majestati Regiae competente.

Articulus LV. De templis, turribus, campanis ut et fundig parochialibus internis inde ab emanatione Diplomatis Leopoldini ademptis, in statu moderno relinquendis, refundendisque quibusdam Religionibas jam appromissis, et adjudicatis bonificationibus.

Ad conciliandam perpetuam fraterni amoris et fiduciae harmoniam, stabiliendamque per hoc publicam patriae tranquillitatem, benigne an- nuente Sua Majestate, communi Statuum voto statutum est: ut templa, turres, campanae ac fundi interni parochiales prae manibus illarum religionum relinquantur, in quarum possessorio actu reperiuntur, solutis illis , quae nonnullis Religionibus jam appromissae, vel adjudicatae et necdum exsolutae essent, bonificationibus; ea simul cum declaratione, quod non obstente Dispositione Articuli 7. Approb. Const. Part. I. tit I. nulli abhinc receptarum Religionum alterius templa aut turres, fundos- que parochiales, quocunque sub titulo adimere et occupare unquam liceat, liberumque sit singularum quatvor Religionum ecclesiis eorumque patronis ubicunque, in Liberis scilicet Regiis Civitatibus, Urbibus et Oppidis, Villis item et Possessionibus, ac aliis quibuscunque locis, sacras acdes, turres atque scholas absque ullo impedimento exstrui facere, prout vigore praesentis articuli singularum Religionum Status assecu- rantur, quod in moderno per singulas quatuor Religiones actu possesso- rum, ac in futurum etiam quovis tempore libere exstruendorum templo- rum, turrium, campanarum, caemeteriorum, collegiorum et gymnasiorum usu nunquam turbabuntur.

Articulus LVI. De libera librorum religiosorum impressione. Li- bros religiosos tarn symbolicos, quam theologicos, cujusvis religionis re- ceptae, absque influxu unius religionis in alteram imprimi facere liberum crit, neque hujusmodi libri religiosi revisioni commissionis librorum cen- soriae obnoxii erunt; verum plenaria super his inspectio episcopis et re- spective Consistoriis singularum religionum relinquitur, ea tamen cum expressa cautela, ne libris scommata, vel sarcasmi in derogamen alicujus Religionis receptae sub gravi illorum, quorum intererit, responsabilitate inseri admittantur.

Articulus LVII. De prolibus ex mixtis matrimoniis pro^enitis. Erga communem Statuum et Ordinum Consensum benigne annuente Ma jestate Sacratissima, determinatum est: ut proles e diversarum Religionum parentibus, sive mixtis matrimoniis suscipiendae, sexum suorum paren- tum sequantur, et masculi in patris, femellae vero in matris suae reli- gione educentur, ac baptizentur. Contractibus quibusvis in contrarium nihil valentibus.

Articulus LVHI. De libero ad quemcunque locum, vel ecclesiam parochorum fine administrandorum suae religionis aegrotis sacrorum ac- cessu, liberaque mortuorum sepultura,

182 Hofdecretevom 22. September 1784 und 29. April i 785.

Singularum quatuor receptarum religionum parochis liberum erit ad quaecunque loca, civitates videlicet, urbes, oppida, villas, pagos et curias dominorum terrestrium cujuscunque religionis, nosocomia militaria, carceres demum ac delinquentes, ad consolandos, mortique praeparandos, suae religionis aegrotos, vel condemnatis administranda, auo ritu, Sacra- menta, sepeliendos denique mortuos ullo absque impedimento, et influxu unius religionis parochi in alterius Ministerium accedere et penetrare.

Articulus LIX. De dispensationibus matrimonalibus. Sacratissima Suae Majestas in magno hoc principatu Reformatae, Augustanae, Unita- riae religioni addictos in gradibus secundum principia illorum permissis, utpote in tertio et quarto gradu a necessitate impetrandarum dispensati- onum semel pro semper eximit, Romano - Catholicis ratione sui in prae- habito usu permanentibus.

Zweite Folge.

cxxv.

Hofdecret vom 22. September 1784.

Seine Majestät haben bei dem Umstande, das das teschner Consi- storium augsburger Confession von den übrigen österreichischen Provinzen allzuweit entfernt ist, zu resolviren befunden, dass dasselbe nach Wien übersetzt, wie auch für die zu den deutschen und böhmischen Erblanden befindlichen Reformirten ein gleiches Consistorium in Wien hergestellt werden solle ; die Besoldungen für das Personale aber aus den einge henden Taxen, oder wenn diese nicht zureichten, mittelst eines geringen Beitrages von einer jeden protestantischen Haushaltung zu bestreiten seien. Uebrigens ist darauf zu sehen, dass von den Patronen oder Vorstehern der protestantischen Bethäuser mit den Kirchenfundis nicht willkührlich ge bahret , sondern solche richtig verrechnet werden, massen auch das Kirchenvermögen der Akatholiken der Obsorge der Staatsverwaltung unterzogen werden muss.