Capvt IX,

Contra quam Diploma dicit dt Adatberto unico eonditore ca.

nobii, demonstrator fuiffe tres conditores: inter que eos nt-

minem Malbertum appellatum out Comiiem

•"-. fuijfePalatii.

COmpIurar falsi crimina circa Ludovicum, qoera condito- rem Diplomats eslevoluit impostor, commirta, jam pro- ductafunt in lucem» Nuncetiam ilia, quæcircaeum, quem ipOusmet Ccenobn conditorem aosus est vendkare, sum de signate

fignata manifestabimus. AtliroHkrie quidem ostendemus, falso in Diplomate perhiberi, unilm aliqiiemeumque dictum Adalbertum, U Palatii Comitem, fumlaffeCœnoDium: tre9 enim operam in id contuliflse, eorumque neminem Adalber- tum appellatum & Comitem fuissc Palatii.

Quoniam vcro ad hæcprobanda tftemur eo Cœnobii mo> numento, cujus imaginem ære expressam Socti ipfimet Uy- peraspistæ cap. 11. exhibuerunt, etiam nos bona side eandem hie omnium oculis exponimus. Simul autem fidem ejus con- stituemus anteaquam in testimonium adducatur. Nonquod id necessum fit vel Cœnobii vel ejus Hyperafpistarum gratia: utpote cum ab its ipfis & solis quidem monumentum illud fie & constructum be in caussae faæ defensionem edkum. Sed quia interest, ut lectori cuivis etiam alii, ad ferendam senten- tiam, quantum valeat testimonii illiusautorkas, queat liquido constare.

IGITVR Primo obtervandum est, in CapelTæ Cœnobia- Us muro picturam antehac extitisse vetustam, referentem trium Comkum imagines : fed illam anno hujus secufi vies- simo tabula lignea nova fuisse tectam. addita hac verna- cula inscriptione. Anno 1620 ben 4 Novembrify fyat bie/jodj* fDurbtge gurftm tmfr fttato/ ftrato@ufanna/ geborne eon $ue* frenOofen/ Ttbrtffinbe* $ur silken Srep2tbeltd)mftK(tlid)en©ritffS al&te/ feie SSegrabnug/ m bepfein tf)rei? CCBolTtbenclicfoen Q^or* 3una,fraft>en f)riester jtijafft nnb 5*mptfeuten cnSffnen faflsen / be* funben bat ben brep Jjpoti) «nb ^Bo(ge6Qr>rnett Jpcrrn ®rafen ber f)et(!gcnt)ftt^/ ©ebruber nnb €5tffter bieseS ©ett${janse$/ cine* jeben ®ebein tn befonbern @ar(& / fete t>k bnrauff nnb bemselben (garchbeetel befbnberlkf) mit Hjren etgenen SfauffnaDmen ringer fcafoen fern k. COMES ALBERTUS PAL. MAIN RHENI, COMES MANGOLDUS PAL. MAIN RHENI, CO- MHS ULR1CUS PAL. MAIN RHENL Hanctabtilam

R 3 anno

l?4 CENSVRA- pifLOMATlS

anno ejusdem hujus seculi quadragefimo sexto Anna Chri stina Illustris Abbatissa Cœnobii, longe aliter, & quidem in cum modum , quern refert ære expressa imago , fecit pingi. Quemadmodum habuerit sese vetustissima ipfi Capellae muro inhærens pictura: & num addita fuerint trium Comitum no- mina, aut quænam: hactenus non est relatum, Hyperaspista fug. io tantum hoc testatur, imagines trium Comitum vetu- ltiiiima pictura pigmentis oleo tcmperatis muro inhæflsse. Idem testatur hujus ære exprestæ tabulae superior inscriptio: nihil præterea. Imo non videntur ilia nomina & tituli Comi tum , quæ Tabellæ ligneæ anno seculi hujus vicefimo sum in- scripta, in vetustissima ilia pictura fuilse repert;i,sed tune demum Tabulae isti accessilse. Diserte enim ait Hyperaspista. <§<)£ in S3erjetc&nu$t>er 5^a5men auff Der gettiar)(ten ^5l$ern basset/ tamit tic Upraise aus? tic rWafoer mit Oclfar&cn cjemal)lte23tltnu!Tctt&ci: fcrep ©raflsen fre&ecf et foorben/ t>or fciesem gefer)set foor&en.

Quod attinet Jictmdo ipsorummet sepulchralium trium lapidum inscriptiones, testatur Tabula ære expressa, plane ita eas sese habere atque Tabula referr. Hisce enim verbis uti- tur: Tluff fo(4>e ft>etfe fern biefe fcrep tyafymen in ©razees el gdbatoet. Effigies quoque Comitum illorum trium lapidibus sepukhra- libus esse insculptas, non lego: eoque nee audeo affirmare, qui procul Lindavia absum. Imo videntur illæ quidem for- matæ ad fimilitudinem vetusti illius monumenti, quo murus Capellæ suit olim ornatus. Hoc fane fignificat inscriptio su perior Tabulae hujus ære expressæiis verbis: 2lbbi{&tiw} ter brepen £crrn ©rafen/ ioeldje m ber£tw&enbe$gurstlid)cn §rep# stiffs 2inMto/ in ber ©tiffs er£apel bcgvaben/ mtbafelbstan ber Lauren bon ufjraltev$( tote bicOHameriinbbcr$>ud)stsl&ju erf ens nengfbt) mitOclfaibenaemaf)Iet/ unDmttcttterf)5(0etrn/ glcicl)boc& nest) gctnafylten Saffcl betedt fetrt.

Tertio noundum, etiam in atno Capellæ quondam bane,

inscriptio-

*

"it

'i ■—' ■-

inscriptionem confici fecisse Abbatissam Barbaram de Lan- denberg: ©aSfourbige @ttffttsta^stifftetfoorben/ ton Sfbclberr tm/®raffcnber(jeiliijen 3)fa($/ Qefrcpct unbconsirmjtttbvixfy jfrp* fer£ubftrig benanberu tin 3al)r 866. Isthac delera autem Abba- tissam Annam Christinam Huntpifliam de Waltrambs hanc substitute: <£)ieg §urstlid)e grep TlMiiZ) MMify &tifit ist Don 2tlbred)ten Ulrid) unb Mangoldo (bebrubern/ ©raflsenberljeiu'gen ^)fa(^ gesttfff et / von ftepser £ttbh>ig ben anbern gefrepet unb confir-

tfffttttOOVtCli Anno %66. Kenovket Anno 1634.

jjUtarto cum primis dignum observatu est, Hyperaspistam profited , errores antehac else in nominum inscriptionibus commissos. Verba ejus sum: <gonft fan man nid)t in 5(brebc fetn / ba$ in obangereqten Portal unb ©rabftyrifften / so fl(& in toer ©tiifter Capel, tote aticfy in fcorjeidjnug ber Sftaljmen miff ber getnafjlten (joffeerne $ asset/ bamit bte Upraise auff tie CKauren mit Oetfarbcn a,cma()lte 25iltnuflsen ber brep (grafen bebeeft foor* ben/ Dor btesem gefefjlet gen)efem In hac autem nova Abba- tissæ Anna? Christinæ Tabula nihil ille defiderar. Et vero ex Hyperaspistæ ipfiusmet consilio hæc videtur confesta: quum illo ipso anno quo Apologia publicata, Omul tabulam be pingi & ære istam exprimi curaverit Abbatifft.

HISCE autem omnibus probe expenfis, ita de austo- ritate he fide hujus Tabulae omnino sentiendum fuerit. I. In quantum ilia refert bona fide vetustam t qua murus Ca. pellae suit ornatus, picturam, potest ei tfibui eadem auctrori- tas quam vetus ilia promeruir. Illi autem certo credi non potuit , quoniam indubie aliquot seculis suit recentior prima Ccenobii origine. Hoc fane indicat manus piston's elegantior, contra quam tulit seculi nonidecimi & undecimi imo & proximiorum aliquot rudttas. Recte enim scripfic circa annum 1445 Æneas Sylvius post Papa Pius II cogno- minatUS ep. 120: Antt centum ferme tmnos, & ante* trecentis

quadrin-

quadringentisque , non iwvcnies qui per Italian* fermonem habuerit terjum ejr lucidttm. Sic pingendi fculpendique accidit arti. Si dit- centorum trecentorumve annorum sculp turns intuearis aut piffu- ras , invenics non hominum (ed monttrorum portentorumve fades. Quod de Italia mulco magis id verum de Germania , ubi fe- rior omnium talium suit cultura. Quod fi autem clegantior hæc fit tabula atque suit ilia vetus pictura ( quod perquam est simile vero ) utique non bona fide vetustam refert; ac pro- inde præ novitate non aslequitur vel veteris picturæ auctori- tatem, fed suspecta merito esse debet ejus teitimonium. Ut- ut fit, picturis in universum raro licet tuto credere; ne qui- dem illis quæ facras aedes occupant. Id quod infinitis exem- plis facile fuerit demonstrare , si opus fit: usque adeo licen- tia, monachorum præcipue Sc pictorum, extra omnes recti Sc sancti iimites passim evagata est. Unicam nunc duntaxat fed lepidam ( si hoc nomine fas est appellare facinus impium) hi* sloriam ex Bead Rhenani Rerum Germanicarum I.3. pag. 16. edit, Basil, anni 1 f 3 1. adducam. Jhtidam, inquit, fuperionbus minis, quern adhuc audio super efse, beatum anachoretam Helveticum ut vulgus prddicat, Suctonium fuiffi vocatum effinxit, illius vitam deferibens, ejr foeium habuijfe eui nomen ejfet Achatt. Adii homi- nem qutfiturus undenam id offerer et. Putabam enim hœc ilium abs- que auSlore non dicere. Sed audi inpudentiam. Propt ere a (inquit) addidi Suetonium fuiffe vocatum, quod legere,m e Suedia prodiiffe: ejr quia ABtett Virgiliano fidus Achates semper adh&fit, ideo fodalcm il lius hoc nomine donavi, alioqui anonymum futurum. Et tamen hoe hiforia, fit a vocare libety non folum pitta eft in temp Us ac scripta, fed etiam typis excufa. ,

II. Nomina loculis sepulchralibus inseripta merentur fere indubitatam fidem. Antiquissima scilicet quæqueGerma- nicorum Imperatorum Regum & Principum marmora sepul- chralia nihil inscriptum habent: alii lapides fepulchrales ci-

tius so

tins sola nomina sepulcorum, ast imagines aut præconia de- mum duodecimo circiter seculo accipere cæperunt. Cum ita- que hisce loculis tantum nomina-fuerint infculpta, ilia per- vetusta fint necessum est, & ab origine Cœnobii salcim non multum remota. Nee est quur suspicemur, Tabulam novisfi- mam non ita exprimere nomina qualia in lapidibus sepuichra- libus reperiuntur, quum fit magna cura confecta. Nee video quare fas fit dubitare, utrum numero tres Comites in sacello illo Cœnobii sinthumati.

De sublesta fide inscriptionis ejus tabulae, quam anno hu- jus seculi vicefimo fecit construi Abbatissa Susanna Bubenho- jfia, non est quod verbulo moneamus: quiaHyperaspistaeara fassus est erroneam esse. Non tamen miti errorit titulo decuic prosequi, aperte falsum testimonium in sacro loco tabula pu- blicata commissum : a quibuscunque tandem Cœnobii mini- stris (Abbatiffam enim ipsam cum sacris virginibus facile excusaveris) scelus illud improbum atque impium merit per- petratum.

VERVM tempus monet, hisce jam ita quasi constitu- tis ad rem ipsam tandem aggredi. Ergo commissum ab im- I. postore est falsi crimen in eo primum, quod Diploma refers, linum aliquem Adalbert™* Soeri palatii Comitem fro salute fir remedio tmimarum omnium parentum suorum & su& ftutiafle Cetnobium , omnibusque fuis altodiis augmentafle: cum tamen saltim plures uno opes suas in id impenderinr. Jam turn ab eruditissimo Heidero suit hoc objectum , inque ejus con- firmationem adducta inscriptio Tabulae cum quæ anno vice fimo constructa suit in ipsaCapella, turn quæ in atrioejus po- sita est anno 34. Hyperaspista agnoscit, illas inferiptiones esse factas fed in iis vult commissum errorem: Mangoldum porro fraternam benignitatem auxisse , (ortasfis etiam idem fecisse tercium: atque adeo hactenus fundatorum titulo etiam bi-

S nos

'° *—■

nos illos honorari potuifle. Sed vercor ut ilia effugia juvenl caufam. Heideruscertegessitseserecte: quandoquidem null© difcrimine facto, ipfæmet Abbatissæ, eopse controverflæ motae momento, tres conditores professae fuissent non unicum, imo inscriptionem pristinam, quae unum Adalbertum jactaverat, indubie Diplomat's fide, conciitorem, abolevislent, tribuscon- ditoribus substitutis. Non tantum vero tune demum ista Cœ- nobium jactitavit fed jampridem antchac. Vtemur nuncsolo tantum Brufchio teste, qui Utique omnia sua debet Cceno- bialium cujusque loci narrationibus. Hie autem diserte feri- bit , Adalbertum a fratre Mtmgoldo Comite * Rorbach adjutum Cœnobium fecijje confirm. Aut nullam porro fidem meretur Capellæ pictura, aut tres in gloriam fundati cœnobii erunt admittendi: quandoquidem tres illi pari sunt loco collocati, uno quasi omnium nomine aedem sacram offerente. Non temcre autem solent fundatori adjungi in saeræ capellae se- pulchris, qui non sunt ejusdemmeriti. Tres autem non unus ibi ante (ecula complura fepulchrum suum invenerunt. Re- vera itaquetres nuraero, nonunicusaliquis in Diplomatelau* >! dari fundator debuit. Atque adeo hoc ipso commislum est falfi

crimert. '• ■« f ••*.•*

Non urgebimus tamennos justa qua poiiumus vehemen?

tia hoc delictum: quandoquidem ipsemet Hyperaspistaa suis

esse hac in repeccatum confitetur, inprimisveroquoniam ipsi

debemus magnas gratias, editæ in lucem publicam Tabulae

illius aere expressæ nomine: autpotiusDeo optimomaximo,

qui perspicaciffimum cæteroquin Hyperaspistam (divinane-

mefi, quantum videtur, scelus illud anno vicesimo in sacra

aede perpetratum vindicante) fecerit non viderequæ omnium

pateni oculis, &c in mero meridie plusquam ccecutire.

H, Alterum igitur falsi crimen, & quidem omnium fere po-

'tiffimura, commisit impostor in eo, quod, Ccenobium condi

dissc

disse AdalbcrtumComitem Palatii, fecerit Diploma profited, Cum tamen nulli Adalberto, nulli Palatii Comiti, hocdebea- tur. Testimoniis aliunde quæfitis hie opus non est. Sufficit unica ilia inCœnobio anno i64^picta & curante ipsomet Hyperaspista publicata Tabula. Exhibet scilicet ilia, (alte rant enim, anno 1620 improbo scelere confictis inscriptioni- bus, PAL. MAIN RHENI, conspurcatam tabulam nunc non moramur) triumComitumin Capellasepultorum, adeo- que primorum Cœnobii conditorum nomina, ex ipsis sepul- cnralibussaxisantiquissimis, ac proinde fidei optima?, petita. Inter ea autem nomina non comparet nomen Adalberts aut Palatii Comitis. Tres illi simpliciter Comites audiunt: Palatii Comesnemo. Unus appellatur COMES EKBERTUS, al ter MANEGOLDVS, tertius COMES WODEREBICUS aut SODEREBICUS; Provoco ad ocularem Tabulae in- Ipeaionem. Nee enim arbitror quenquam usque adeo lip- pire cucurbitas, uti Adalberti nomen inter iilas sepulchrales inscriptiones inveniat. Quod lynceus Hyperaspista EKBER- TUM COMITEM non adverterit, soli acceptum fero di- vinæ vindictæ, hominem veritati vim facientem exececanti. Et vero ille apertis oculi9 summecuriofis ALBERTUS le git ubi est EKBERTUS.

Non multo minu9 autem idem Hyperaspista cœcutivit in lectione ejus chartæ, quam ex veteri pittura manu primarii trium conditorum exhibet Tabula. Ille ait Vindex Cœnobii hæc eontineri: COMES ALBERCHTVS PALATII MA- GIST ER IN RHETIA. Albertus, inquit, per abbrevia- tionem aut syncopem idem est quod Adalbtrtut. Syllaba PAL. fignificat PALATII, & MS est MAG1STER. Inquarta voce errore Orthographico H non suo positum esse loco, de- buisse autem collocari post R, causlatur.

Verum enimvero primo nondum est satis probata Ta-

S 2 bulæ

«^—^^———^——■ ■ ■ ,1—^—T I ^ ■ ■■ I ■ I M I I —.^———^—»

bulæ hujusfides; quod scilicet veteris picturæ si ngulos apices justa eura reddiderit. Si permitteretur remota tabula murum ipsum inspicere, equidem non dubito apparituram haud le- vem diversitatem. Saltim hactcnus secure non licet in omni bus istis Tabulam admittere. Vtque admiserimus , ne ipsa- met quidem vetusilla pictura fidem sibi facere est idonea. Id quod jam tuna ante liquido ostendimus.

Adhocnemo nisi præjudiciisexcœcatus illam Hyperaspistae lectionem approbaveric, etsi Tabula fidelicer veterem pictu- ram fuerit secuta. Nee ALBERTVS fane tibi nee AL- BERCHTVS, nisi divinanri & quia ita vis, occurrit. Quindi- xeris, Se ibi, si recte sese orania habeant, legendum EKB ERT. potius quam A L B E RT. Porro PA quidem conspicitur non PAL, Ea autera qua? sequuntur tantum habent affinitatis cum MAGISTER, atque vox DEVS & DIABOLVS. Nonenim vel illud MS, unde ausus est Hyperaspista Magister fabricare, ibi videre est. Nee temere mini quis RHETIAM ibi invene- rit, nisi oculis suis vi facta. Fatendum igitur omnino est, ilia legi non pofle, præ vetustate vel pictoris ruditate literis cor- ruptis aut perditis. c'• •

Prstert* ALBERTVS ALBERCHTVS & ADALBER. TVS ejusdem else originis nomina, non equidem negave- rim: uius tamen conversationishumanæ non permittic unum eundemque hominem premiscue hisce nominibus usurpare. Perinde atque ex voce JOANNES formata est JOHAN, JAN, HANS, GIOVANNI. Solet tamen quis non nisi una voce audire, quæ scilicet usu recepta est. ADALBERTVS itaque non dictus est ALBERTVS aut ALBERCHTVS. Non sonc aequo animo Comes, atque adeo Vir illustris dignitatis, ita mu- tari suum nomen fuisset passus: nee permisistet quisquam ills saventiurn. \ >*:.

Quidnam porro five veteris five novi monstri est, PaUtH

- M*gi-

LVDOriClANl CAP. IX. m 14-

Magister in Rhetiat Quis tcriptorum ævi Francici Carolini ita locutus est? Nemo, hercule, nemo. Figmentum est. Fabula est unius Hyperaspistae, excogitata in adamati fibi Cœnobii gra- tiam. Sed, Se si A ibertus Cœnobiiconditor suit Palatii Magi ster in Khecia » salcim turn temporis non suit Comes Palatii. Uicenim ea tempestate perpetuus erat in aula, adeoque Rhe- tiam tune non potuit administrare. Comites porro Palatini re- gionum diupost Ludovicum Germanicum nostrum cæperunl demum constitui. Primus ArnolphusBajoariæ aliquem dedit. Rhetiam seorsim habuisse Palatinum Comitem nusquam legi- tur: nee videtur verofimile. De Comitis Palatii & Palatino- rum Comitum in provirieiis differentia & vario officio, dis- feremus plura captte XI. Nunc satis est notafTe, neminem trium Cœnobii conditorum, quifepulti sunt in Cœnobialis aedis Capella, Comitemfuiife Palatii aut ita audiisse: certe nul- lum reperiri vel levissimum indicium illius Comirivæ Palatii dignitatis, cuiquam illorum competentis.

HÆC quæ jam attulimus lucent fane sole merldiano cla- rius. Fateor tamen, quia sunt quasi *-<*£«'&£*, non sinecaussa posse hie quatuor animos nonnullorum suspenses quasi te» ncre. Primumcfty qui fieri potuerit, ut contra lapides sepul- chrales conditorum Ccenobialium, Auctor Diplomatrs Ada!* bertumproduxerit Palatii Comitem. Alterttm> a præclaris scri- ptoribus itidem esse traditum, quod Adalbertus Cœnobii sic constructor. 7>r//*»",ractum item hoc esseabauctoreipsiusmet Vrhici Chronici > quern proin de MangoWo testem quoque laudat hoc loco Hyperaspista. J9uar/um> qui potuerit in Cœ- nobio ipso nasci perfoasio de tribus conditoribus, Adalberto, Monagoldo, StUlrico.

Prims causaro arbstror esse, quod compluribus seculis nemo sepulcra ilia lustraverit: atque ira ignorata fuerint la- pidibus infculpta nomina, etiam ilia tempestate qua ficium

S 5 suit

m i ■ TltfmT

suit Diploma , seculo circiter decimo tcrtio. Venisse igitur impostor sibi visusest invacuampossessionem, mendacio suo dandi novum Cœnobii auftorem. Adalbenum autem Pala- tii Comitem videtur oportune in aliquo Ludovici Pii diplo- mate deprehendiife, quod condicum fuerat anno Imperil vi- cefimosexto: unde suum nebulo fabricavit.

][, Alterum non cst quod miremur. Omnes enim, quotquol Adalbertum agnoscunt conditorem , sunt longe rccentiores flctione Diplomatis, bc ceu solet contingere viris bonis* dece- pti illi funt fama fuppofltitiæ Tabulae; cum accurate in ejus conditionem omnem inquircre non pateretur inrticutum, vel ingenuus candor. Imo Diplomatis exemplum aliquod vis in ullius manus pervenit, multo minus ejus vifum est auto- graphum , atque adeo examen ejus non potuit a viris doctis antehac institui. Sequente etiam capite demon strabitur, do* ctiores nonnullos deprehendisse quidem dubitandi fcrupulos, fed cum laqueum expedire non possent, varia commentos else, ita tamen ut nee sibimetipfis satisfacerenr.

III. Autores Term Chronicorum Lindavienfium itidem fue- runt multo recentioris ævi& tenuis plærumque judieii. Itaque cavere sibi non potuerunt a fabulis Ccenobialibus. Nullius illos esse fidei, quum non semel jam monuifletHeiderus imo probasset, cumprimis in additamentis magni operis fag. ff$, lit, hh. non debuisset Hyperaspista illis testibus hie uti de Man- goldo; nisi prius Heideriana ilia sententia Sc probatione con- futata. Scio autem, ne ipsos quidem Cœnobiales illorum Chronicorum testimonio velle stare; quoniam sæpenumero Cœnobii desideriis adversantur.

IV. Ccenobium quarto videtur fabulas sibi finxisse, partira ex memoria antiquæ traditionis de uno pluribus conditori- bus , quorum aliquis fuerit dictus Mangoldus, partim Diplo

matis

snatis fide: quod genuinum essedenique fibimetipfi persuasit, ut fieri alsolet. Fortassis etiam accessit fama de tribus fratri- bus , Comitibus Palatinis, Tybingæ & Brigantiæ Dominis, Adelberto Manogoldo & Vlrico, itidem Cœnobii Anhaufien- fis conditoribus. Proclive fane suit hominibus credulis & im pends, persuaderefibi obnominumaffinitatem, suosesse, qui- bus reapse cum Cœnobii Lindaviensis constructione nihil po- tuit esse commercii. Adducemus hoc loco integram Bullam Papalem, quae fratrum illorum benignam facie mentionem, qualis ilia reperitur apud Bruschium fag. 1. ubi agit de mona- sterio Anhaufiano. Fortassis enim hac lecta quis idem mecum suspicabitur. Quanquam in pari prope habeam discrimine, five credatur hoc five non credatur. Verba autem Bullæ Pa- palis ita sese habent.

CELE$riNrs Epifcopus, fervus sernjorum Dei dile- Sisfiliis Monacbis S. Martini de Anbaufen, tarn prtfentibu* quam futuris regulariter fubstituendis. In nomine patris &r filii & (piritus fandi. Defiderium quod ad RtUigionis propo- fitum & animarum falutm pertintre monftratur, animo nosde- eet libenti concedere, & petentium defideriis congruum impar. tire fuffragium. Eapropter diltUi in Domino filii, Venerabilis fratris nostri Gualteri Epifcopi prtcibus inctinati, vestris juflb fofiulationibut clmenter annuhnus: prdfatum Monasterium: quodab egregte recordationis inroAfanogoldoPalatinoComite, ejusque filiis, prtfato videlicet frdtre nostro Gualtero nuncAu- oujlenst Epifcopo, Adalberto & Vdahico in proprio aHoalo conftruftum est, & beato Petro cum omnibus ad ipjum ptrtinen* tibus obiatum. sub ejusdem Apostoiorum Principis # noslra

prote

proteftione sufcipimus, & prasentis firipti Privilegio commu- minus. Statuentes% utquascunque poffefstones veldtcimas, qua- cunque etiam bona idem Aionaderium inprasentiarum juste & canonice pofstdet, aut in futurum concejstone Pontificum, lar- git ione Regum <vel Principum , oblatione fiitlium, feu aliis ju st is modis, Deopropkio, poterit adipifci: fir ma <vobis vestris- que fuccefforibm &? iUibata permaneanh Concambium, eo quod de toco (in quo ipfum Monasterium fitum eft) eum Ec* clefia S. Petride Oetingen (ad cujus Parroehiam pertinebat) utriwque partis affenfu rationabiliter fa&um eft, author it ate Apostolica constrmamus. Liceat autem vobis communi confi- Ho Advocatum (quern ad defensionem ejus Jem Afonasterii utU lem effe cognoveritis) libere eligere: ipsumque (fiinutilis appa- ruerit) removere. &* alium quern utiliorem provideritis sub- ftituere. Obeuntt wero Abbate (qui pro tempore ibidem sue* ritj nullus qualibet furreptionis a ft ut ia & *uiolentia prtpona- tur: fed liceat vobis communi consttio *vel partis confilii fanio. ris, secundum Dei timorem & S. Benedicti Regulam, absque uUius coutradidione Abbatem eligere, Chrifma, oleum fan. Sum, consecrationes altarium feu Basilic ar utn , ordinationes Atonacborum (qui ad Jacros Or dines fuerint promovendi) * Diœcesano fuscipiantur Episcopo , fiquidem Catbolkm fuerit, & gratiam atque communionem Sedis Apostolic* habuerit, & ea gratis & absque aliqua pravitate wobis voluerit exhibere. Alioqui liceat vobis Qatbolicum quemcunque volueritis adire Antistitem: nimirum qui noslra fultus author it ate quod postu lates indulgeat. Sepulturam quoque iliius loci liberam effe

concedi

LVVOVICIANICAP. IX. 14/

concedimus , ut quicunque fe illic fepeliri deliberai>erint, ni forte excommunicati fmt, nuUus obfist at: salua tamen juftitia matris Ecclefa. Ad indicium autem bujus a Sede Apostolic* percept a liber tatis , Aw turn unum nobis noftruque fucceffori. bus , annU fmgulis persol'vetis* Decernimus ergo , ut nulii omnino bominum liceat, prdfatum Afonasterium temere per- turbare: aut ejus peffeffiones aufferre, vel oblatas retinere, minuere , aut aliquibus ntexationibus inquietare: fed omnia integra conferventur eorum , pro quorum gubernatione & fu- ffentatione conceffa funt, ufibus omnibus profutura. Salsa Diœcefani Epifcopi canonica juftitia. Si qua igitur in futurum Ecclefiastica secularise persona bane nostra constitutions pa- ginam infringere , aut sciens contra earn temere venire tenta- verit, fecundo tertiove admonita, si non satisfaSiane con. grua emendauerit, Potestatis dignitatisque fu<e bonore careat, reamque fe Diuino judicio existere de perpetua iniquitate co- gnofeat: & a facrofanSifflmo Corpore & Sanguine Dei &? Divini Redemptoris noHri lefu Cbrifti aliena fiat: atque in extremo examine distriSa ultioni fubjaceat. CunSis autem eidem loco jusla fervantibus fit Pax Domini noilri lefu CbriHi: quatenus &bicfrudum bond a3ionis perdpi ant, &" apud dtstriftum judicem prsmia dterna pacts inveniant, Amen.

HactenusBulU; qua hoc caput sinio.'

,4g CBNSVRA DIPL0MAT1S

CUpvt X.

. ... ■ •-■.v— -.• "^r%

Famam it A&alberto conditore Cœnobii unice natam effe ex

Diplomats. Qutcunqut autcm it iUo fivt Htferafl* fit* alii

script or a rtfertmt» baud niti uBo aliquo vtteris dvi testitno-

nioy fed meras ejfegerras ant inanes conjeSuras: in univer-

[um &fibi mutuo, & ipft ttiam Diplomats ';.,t.,,

fabuU adversari. ''^'

I Am turn profcfli sumusj a scriptoribus quidem nonnulfis cradi, quod Comes aliquis Adalbertus construxerit Linda- viense cœnobium , illos autem deccptos fuisse a fama quam Diploma excitavit. Cum autem non nisi paucis verbisagere id turn licucrit, ca autem fit seriptorum itlorum dignitas ut nisi in clara luce omnia coUocentur, posfit nihilominus fequior fufpicio roperesie, majorera operam nunc adhibe- bimus. Igitur initio producemus &ltim illorum» qui in ter eos , qui ab Adalberto cœnobium esse constructum refe- runt, funt potiflimi, ipsametverba, deinde ilia sub examen revocabimus.

Esto horum primus Gajpar Brusibius: quoniam unus life '• "majore reliquis studio Monasteriorum Germanicorum res fin- gulari est vdumine profequutu*, & omnes de Adalberto fabulas coggit in unurru Ejus verba hæc funt sag. 79 Mona- fieriorum Germ/mid chronologtx fuæ. LlNDAVI&NSB.Canmif- far tan nobili stemmate not arum , ab omni veto immuniam , nuXa- aue prorfus vcfte Monastic a indutarum , nee ullo cœlibatUt jura* mento ab honest is nuptiis exempt arum Dominarum ampUjfbnum Colle gium, in Lacu Acronio, & ejusdcm nominis mfulari Civitate si- turn, antiauitus Lendaugiense, ob max imam ad locum naturapor- t uo (urn appellendi e Latu tommoditatem dictum: tafit annum

Cbristi

*T

*~*r\

LVD0VICIAN1 CAP. X. 147

Chrifli circiter % to ex pia liberalit ate ac munificentia Adalberts cu- jftsdam Comitit de Rorbach. j£ui Patre Leotobico natus, Caro/i Ma- gni confanguineus, Sacrique Pal a tit Magifler, & Provinciarum Rhe~ tic arum prafeclus , eum aliquando froce Hosts Aeronii Lacus fluff ib us pene obrutus de vita dejperajset, & precabundus vovijset, eo sese Uco in Beau ac Deipara Virginis Maria hgnorem, gratitudinis ergo cvnftrutturum templum & Cœnobium, ubi salvus & incolumis lit tori appulijfet: ca/it in bane infulam ventorum vi dclatus, earn fur gar i, tjr afratre MangoldoComite a Rorbach adjutusy Cœnobium ibi confirm fecit. Cui nomen ab event u ejr felici appulfu fun indiditt utLendoa vel Undaugia (qua vox hodie adhuc accolis in ore frequen- ttor fere est, quam Undaugia ) nuncuparetur. idem vero iUe Adel- bertus Xenodochii etiam Lindavienjis opulent ijfimi fundator fuijfe di- titur. gui tandem anno Domini 841 decimadieMajioccismlegitur * copiii Ludovici Regis Cermania & Bavaria non procul a Lacu Bri- gantina, dum it a Ca fare Lothario praftdii loco in Rhatia pofitus ejset% ut prohiberet, ne Caroli Calvi exercitus e Burgundionibus adveniens cum Ludovici fratris agmine jungeretur. Postea anno Domini %6S ab Imp er at ore Ludovico fe can do, Ca/aris Lotharii filio, dat is Pri vilege , ae afylo infuper in fontium refugium conceffo , consirma- tur Adalberti Comitis , Lothario Cafari tarn fidelis- prafeffi & Mini sterialist novaijtafundatio, addita praterea ista etiam dignitate ac prarogativa singulars ut Abbatijfa ejus loci eum aliis Sacri Rom. Imp, Eccleftasticis Pralatis Princeps effet Sacri Rom. Imp. cui in publicis Pom- sis liber deberet praferri , quemadmodum Buchaugiensi etiam Abba- tiffa in celebrioribus Pompis liber & nudus gladius antiquitus ante- ferri est folitus.

Bruschio proximus succedat Sebaflianus Munfterus, qui u# Cofmographia fua I. j. integro cap. 239 agit de Lindavia urbe. Adferemus autem ejus verba, prout ilia in vernacula operi* editione habentur, quia Latinis nonnihil Cunt locupletiora. SJotaenW liber lange 3cft/ neutfid) 8oo3abrf;eniac&/ &arS(beb

T 2 bertuf

bertuS Del &oc&beruinbten £epser$ Saroli CRagni angeborner greunb/ unb bejTelbigen <£nc«e($ ttfafograffc ober £offm#er / ton foegen finer ©d)iffno{)t/ so ism auff bem QBeiten @ee (alsoOat man bajumalH ben 33eben ©ee gejjeijTen) beftanben/ em gtoficc unser tt'eben grafoen an bo* Œnbe/ an foelc&en er a«$ berfelbigen ©efaljr gefunb an tat £anb f omraen / ju ftifften verfjeiflen. 2Ufi> Ijatgenanten ^faljgraffen ^balbertumba* 20ettcr an bte 3nfe( ge* ft>orffen / batnn er bon flunb an i>a$ gelobte softer unb £ftun|ter auff geridjt/ fur gbelfranxn ein 3ua>t0d»8 erbafoet / unbe$ boti ter ®es(t)id)t Oer / trie mannS bann nocty (jeurc ju $age jn t>ett 9tr>etut^aC nennet/ Sanbaft) gef)eifTen Ijac. CffielcfyeS nic^t (ana. bar* nad) ^epf. SuboticuS ber II im 3<*&r 866 mit folc&en privilegm confirmiut / unb na#gel)enber 3eit tk ®raffen bon SKorbadj so el)ru4) begabt (jaben/ bag e$rreffudj jugenommen/ eingroffe2Bas# fa&rt bal)trt entftanben / unb enbltrf) so rei# ifl foorben / ba$ bie Ssebtifltn barin/ ein fturftin beg Stfmift&en 9teic&$/ Orbnung \at muflen in mitlerfocile tnac&en/ ta$ if)rf)faljbogt/ so j» 2Baf* ferburg ein tyalb CDteil unter ben £lofier am ©eegeseflsen / nidjcube? 12. f>ferbe/ toann er gen Xinbafo ifl geritten/ in t>a$ Staffer ftcU (en solre. It

jjjf Tertius optimo jure audiendus est, rcrum Helveticarum 'diligentiffimus & judicio pollens historicus, Joannes Stum- fhius I. v. cap. ix. fag. s i. Qui ita refers. sftad) bem bieSKomer bicfer i?anben bertrteben/ unb bic gegne ben grants rei#if<i)en $6* nigen unterrOan / unb bem @d)foabif<f)en unb 2([emanmfd)cn $uTfientr)um untergetfjetft foarb/ ifl biefe 3nsel unb £)&> bemfefc bigen Jpcr&ogt&um auc& untergeben, ©afj be$euger tat Hitt §raftxnfrofter in biefer @tabt gelegen / ft>elc&e$ tjon ©raff 2lbeU- berten bem Sanb^furften tt»b £R()ettTcf)ett .fterrn (be$$eiferlic&en francs ifc&en JpoffS $}ienftman) erftli<$ geffijfrec/ unl> bon Reiser £ubfoigen bem anbercn bejtatiger unb eonfirmkxX toaxlUnno domini is6, ober na(t) etlidjer rec^nung %66. Diescr ©raff2lbclbertfof

fe*

LVVOVICIANI CAP. X. 149

fepn gefoesen bon ®efd)led)t einerbon ©rabenspurg ober ?I(forff O'efc 9Ubenspura.genatit) ft3e(c^cg @cf(*lec^t noct) be^^epsergri- bcrid) be* I jeiten in locsen unt> traffcntlidjem anfe^ett foa*. ©ie UWac&e bteser ©tijftung tea*/ l>ag ©raff 2lbelbert (ber audjci" ganb* £err in <£l)urcr SK(Ktien foa*/) SKupertutn semen gemb/ber ism be* ¥anb* bertreiben ttott/ in cinemStreit ben ©$<**/ jfeifd)cn £&ur unb dflepenfalb/ :c. ersd)(agen dat/ unb bensclben also tobt gen ginbafo fn&ren/ unb in ban nest) geflifften ©osier beflatten las* fen. £iebon bcfid) foeiter *a$ 10. $uc& ami 8. £ap

Quoniam ita vult Stumphius, ex illo etiam decimi lion octavo decimo capke quædani hue adferemus. Uuib oiefe 3eit C Anno Domini 840) lebte unb &ersd)et Adalbertus eitt ©ofjn jfiunfrib unb ©raff in Qfturer $Ket&ien/:e. Æ.Subfcig berl f)atein SDfetiflnwn/ genent DUpe:tum/ berbemegtbemeltenfteoser sobiel/ bag er ttm bie ©Surer sR^ertam sum eigent&um berlief)e/ ba* gc: ftftacb. Stuff ba* SXupertu* Tibelberturo mitgetoalt wrtrieb/ unb iftn seine* ganb* beraubef. Slbelbertu* jod) in .piflriam/ seine* 35ru* ier* ft. C ber ein £err in £iflria tt>a*) (julff begerenbe. ©er go$ fletosllttali* mit i(sm toieber SXubertum / fa&men mit il)m sum ©treit be» bein ©orff 3ijct$/ brad)ten 9Upertum jur flud>t/ tn toelAer fluebt er Don einem SXog sum $obt berletf foarb / m er ben ©eifl auffaab. ©en lie* Sfbelbertu* in ba* ©osier ginbalo fuhren/ unb bafelbfl beflatten. ©amit be&ielt er bie fR^etif* Xanb* sefoafft M8 an (ein enb/ «. Idem paulo post addit: 93iubbicse lit Arm* %6o &at in £&urer SMetw fltfaffli* «n?J^bt ©raff STbelreid) ein 2anb*f)err/ be*borbenanten2lbelbcrti@o&n. Srsjat ein$od)ter/ £en»agcnennt/ bie toarbbermal;(et einem ®rabenbon

Operæ videtur pretium addere hie quæ Stumphius jam turn retulit capite & pag. præcedeme. Ilia autem He sese habent ©aritt* Anno Do. m sc&ttfct flenser gubtoifl £un* frebum'ben ©raffeti bon ©jur in Sotfcfaft sum Dapjl $*!$<&

1 J JJfw

cjen sXom k. ©iescr jftunftfbuj toat ein £cit in mstria obec 3^crid^ / un& aud) in £ljurer «R(jetien. <5r Oat ta$ softer su G$?nm'6 in ©aflern gestiffret / bartoon tyernad) am 28. <£ap. gcs fdjriebett flc^t. ^iefeS £unfret>i nad) fomuten ft>ert>enl> eing tjpitf in na^fotgenDen f?gctrCetn t>erjeic&nef.

s SibelberfuS ein - 9fl>e(rrfc& ein -- «SK»na@rai>fn ju £unfriD #err in 1 ©raffin9\(>etia. ©raffinOtye* £er#urg, gftcu *#/?»/* unDSburer^ ttau reicbe* ^oefyg/

Rhetia.

ffl. ein •£>«« in ft*tt>i ©ol>n/ 21*

Anno 890.

Stbelbert ©raff ju Een&burg / Anno dom. 920.

jy# HastenusStumphius. Post hunc vero proxime audiendus merito est Martinus Crufittt Annalium Suevicorum seriptor, velut is Stumphio est recentior. Ejus haec Cunt verb* Ann*. Hum I. 1. partt x.pag. 6. de prima Cœnobii origine. Anno 8 id initium fattum eft Lindavienps in Alemannia Cœnobii: de qua. nunc breviter narrabimus: ipsum oppidum Lindavium aliatempore, ubi occasio data fuerit, deferipturi. Lindaugienfi ( inquit Cdfrar Bruscbius) Canoniffarum nobili stemmate natarumy ab omnivotoim- mttnium, nullity Monastica veste indutarum, nee ullo caelibatmjn- ramento ab hone flu nuptiis exclufarum, Virginumi ampliffimumC» legium, in Ucu Acroniot ejr ejuidem ntmink insulari civitatejtti^, eH; antiquitus Lendaugienfe dicjum ob max imam ad locum uatmr portuosum appellendi e lacu commoditatem. Cerptum ett tircitt salutit annum %\o ex munificentia Adalberti cujutdam, Comitit a~ Rerbach: patre Leototobico nati, & Carolo M. consanguineit aul*£ Magistri ac Provintu Rhatica PrafecJi. Hie enim cum quodam tempore procellosts Aeronii locus fiuftibus pent obrutut, dt vita fm,

«WW«*#*.'

LVD0VIC1ANI CAP. X. in

Jkjper asset: votumque feciffet, fe in quern locum incolumis cvoffset., ibi ad B. Virginit Maria honorem, templum & Canobium constru ct urum: in hanc forte insulam ejectus earn purgavit: aux it toque fratris Manegoldi Rorbachenfis Comitis ceu voverat, condidit. Cceno- bio autern nomen, afelici appulfu fuo (seiner glutffldjett §UlanfaMfl) Lendox vel Lcndaugi* nomen fecit: qux vox adhuc hodie accolis fere magis quam LindaugU (fcott t>en £tttt>en a tiliis ibi plantatis ) ufit at a eH. Fertur idem Adalbcrtut, opulent isfimum quoque Lindo- via Xenodochium fundaffe. Pojlea autem, cum 841 Lotharius Lu- dovici Pit f. Imperil habenas invitis fratribus invoffset, occiftts effe 10 Maji dicitur , ab exercitu Regis German'u & Hunnis Ludovici, qui Lotharii frater er at, nonlonge a Brigantino lacu: quamvis a Co- fare Lothario, prafidii loco inRethiacollocatuser at: ut prohiberet, ne Caroli Calvi exercitus e Burgundionibm adveniens cum Ludovici fratris agmine jungeretur. Pvftea anno %66 (Munfl. %f6J ab Imp. Ludovico II Cxfaris Lotharii filto , datis privilegiis, <jr concejfo fontibus afflo , confirmata eH Adalberti Comitis , qui tarn fidelem fe Lothario prxstiterat, hujtti Cœnobi't fundatio. Addita est hxedigni- tas: ut Abb at if]a hujus loci, cum alits facri Rom. Eccle/iasticis Pmtla- tti y Princeps efjet S. Romani Imperii: cut m publicis pompis liber prxfcrretur: quemadmodum Buchaugienfi etiam Abbatijfa, in celt- brioribus procefstonibus liber & gladius nudus antiquitus prxferri fo-

litm ett.

Hæc omnia isthoc loco Crusiu9. Idem Crusius & in Pa- ralipomems cap. XX p»g. 8f in hæc verba dissent. Anno de- inde %\o circiter Adelbertut de Rorhach, Caroli Magni cognatus, e temperate periculofa in hanc insulam elapfa Monaflerium D. Vir gins ex voto condidit: uii nobiles virgines reeepu.fimt, qu* tamen nubere pofjtmt. Exist imatur tgitur Lindovu effe nomen Lendouua, vtl Lendaugia afelici Adelberti hue atpulfu, 3ttlen&Utia in Stcser TtO), Confrmato autem circa 866 qmbusdam immunitatibus hoc car- nobio*. *l Imp. Ludovico 11 > multUque hue peregrinatiombus religi*. * "-■' mis

nii ergo fientibus, accejserunt ddificia etiam aliorum: ut caupoxum & inftitorum. Jta victts inde foetus ejly ac posterity, oppidum. Hacte« nus Crusius. V. Egit autem de hoc argumento etiam Joannes Gulerm, X\. teris & armis vir juxta infignis, in (u&Rheti* historia quam ver« nacula lingua edidit seculi hujus anno sextodecimo. Nos hie omnia etiam iliius recitabimus, quamvis nonnihil prolixiora queant videri: quandoquidem opus illud Guleri inpaucorum est manibus, 8c Hyperaspistae ad hunc cestem præcipue non dubitaverunc provocare.

Ille igitur sol. 92 primam Cœnobii constructionera atque originem hisce verbis narravir. ClBeK&cS affe^ ft(& jngetragett pabe/ ju ben SagenCaroli l>e§ ©rofsen; unter foclcJKm aud) (na<$ etlid)er meinung) auff bag abfievbm Ijtn Constantii be$ 3$isd)offen $u£()ur/ ganbbogt unb£epferlidjen©tabtt)alrer u&er tie SXettsd *}3roPinp foovben fep 2(bc{bcrt cin@raff/ bermit IjulffseinegSSri berS ®raff £D?cwqolb$ ba$ grafoen iglofkr ju£inbah>sln35obensei imDCCCX 3apr/ gefh'fftet pat. <5r fol£apser$<£arolt$lutti perfoanbter/ util) feinetf .f)off$ ©tenftman gefoeft se pit. ^tltcfoetttr nen t[)n em ®raffen Don SKorbacb.: anbere Pon ^5«d^orti: anber ton 58ragan$ j anbere/ ton 33eringen: anbere Pon TUtorff. 3$ fa an semen Cit biefer ©ad)e fjalberi efnigen fatten fcerid)tnicf)tfinber £)ann bie alten 3ntfrumenten sepen tic ®esd)lacf)t unb Jperftfjslfff < ni$t/ fonbern taffeti eS allein 6ep ben Saufnaljmen bfei&en. &$ me genber^tbel&crten meljraœeiner/ in nnterfd)iebu'd)enjn>crrfd)afftc gefrestsepn: atyit/ imeau<$anbielenanbern£)rten/ fannid)tge* hn'ifTcS gcsrf)(o|Ten foerben.

IdemGulerusfol.94italoquitur. Subtefen^eitcnei^ufeftc tin grosser taipff unb severer ©trept in <£f)tirer ^eticn/ Pon hx gen ber£anbbogtepunb£erscn^ng fiber biesel&tggegne. £)ann etnc mit ^apmen [Rupert £epfcr £ubfm'g$ alter foofperbienter <£)icnf\ mann/ lag bemeltem ^epfer / Per nieraanben m'd&tf Persagen font^

■ ■ i ii i ■

so (ange unb Dfelm Opren/ mit mancfyersep ungegrtmbtem surgeon/ t>a§ er ipm bte toerfoaltung SXefierianbS enblicf) einfoiu'igct; toelcfycS ©raff2tbetbert/®raff£unfrieb^opn/ unb aud) DeSctepferlisOen §raflcfif$en £off$ SDienfiman/ Dem t>a$ 3tttf>t eineS 53orfte(jer$ uber ba$ 9tctifol)e ®cbirt orbeitrtic&er roeife auffgetragen soar/ nit gutljeifsen iwolte/ Dermeint sofc&eS solte ifjme/ Metocii er e£ nic^t t>ec« surest pette/ mitfold)er unfug tittle benommen foerben. 2tf>er DCu> pert foenbet fur/ ber ljocf)fie ®efoafc anbeneu^nben ftepe bep betn £epser/ bermacf)t pdbe seined gefatten^ fotc^en $ut»crft>enKn; cin* jeglid)er Oat ju ^off seine ®6niter / bic ipm Dledjtgeben/ unb seine ^$ad)en so feiel muglicfc auffpietten. CNitljin abet (jut fid) Rupert fcermafTen toerfafset gemaifot/ bofj er <m ^3oid unbaifejpanb Dor be* reitung ber getoaltiger tear. $)erft>egen «r seine ®egenpart mit Jpjerr^frafft abtrieben/ fie.iJpeS fcabenben 33efepl$beraubet/ unb tauiit juooutomner 33efi&wtg tKetiertanbS fommen it*. 2(belbert nam feme ^ufludjt in .gjiftrieit ju feinem Uebcn 33ruber Surcf par* ten / ber in berfeiben £anbfd)afft nad) bem ableiben ipre$ 33ater$ ^enfefyet / unb rufft ipm toieber btesc gefoalttpatige an ipmcgeubte Dertreibung umb £ulff unb SXatl) an: un.foeldjeintimber Sruber jiicfot ermanglet / fonbern atfbalb [id) seined ŒlenbS unb Ungtitf$ rid)t minber fjer&iglid) annafyme / a($ foann biese ©a(^e i5ne selbft antreflse / t>err>^16en er fid) angcpenfcS so flares er immermoefyt mit einem tfriegSpcer Oersafst mad)t: 3ogl>tuber feibfl eigner^ersopu tnit feinem &ruber / burdj bie nedjflen gelegenpeiten/ fool Oerse&en fjeraug. .fpingegen fepret SXupert aud) nid)tl fonbern ambf&big fid)alientljalben umb £ulft unb 25cflanbt/ tamit foann eSja Nott) tputt fourbe/ cr toieber feinen fteinb jur gegenfoepr gnungsam unb tiad) nopturfft vcrfafl foepre. .ftiemit/ ba jogen biese bepbeKricgSo jjauffenauffctnenanbersu/ unbfamen niefyt uber cine teurfd)e $RciU foegf. utitcr £pur / bepin ©orff 3»$«tf jufamen/ flatten fiefc beber; feitf in gutc Orbnung/ unb gricjfen einanber geinbu'd) an. £)er anfang be$ @treit$ toar uber bie maflen part I unb ver^ielten fid)

V bepbe

if A - CBNSWA DIPLOMAT!*

bepbe <>)3artepen ein gwte 3eit so £atf unb @treitbar / bag man tiid)t foiffen m&djt / fco()in fid) ba§ ®ltic£ beg @ieg$ enblidjneigenfmfc: be. $a<& unb naft aber nafymen t>ic 2(belbertisdjen uberljanb/ unb tfjlugen enblidjen SKuperten mit feinem 33ol<f in bie §lu#t: 3n ft>el(§er Rupert t)on|)ferbc3tttobttJer(e$tft)arb.^rac^t^n also setn 1£f)t unb gut- gefc nidjt ollem umb fern £aab unb ©ut/ fonbern aud) umb fein 2eib unb geben: CCBie bann Qetoobniiti) olle bic in UnfaU geraOten / bic anbern £euten nod) bem iOrigen fteUen. €r toarb fiierauff auSTlbelbertg befell genginboto au23obenfee gefu&rt/ unb «u§ ©anfftrauljt beg ©bfiegerg/ baselbfl im grafoen ©osier e&rlid) jur Crben beftattet. 2)amit bef>icCt 2(belbert bie 9tetifd)e £err# sdjafft bi§ on fein <£nb: ©ie berbleib ou(^ scinem ©o()n 2(belreic&/ bem 33ater £enne/ bie einem ©roffen von ?en$burg/ nad)f ommen* ber 3eit/ alg man nad) ber 9Kenfdj foerbunge unferg £ep[anbg gejelj* (et D CCC XC 3alji7 ift GEOlid) berfprod)en unb berma&fef foorben.

Idem Gulerus, agensdeiis quæcontigerunt annoChristi DCCCXLI inter filios Ludovici Pii Imperatoris, hæc habet sol. 55. £cpfer SeutOer f)at ein ftrieggboltf in tie SXctift^ Sonb geleget/ suwr^aten bogSubfoig unb gars mit il)remad)tnicbtm6d> ten jusommen ftoffen. 3)iese Kepferifdjen foerben unfern bom SSrogeneerfee/ bon£6nige gubetoigen/ beg X %ag £D?«peng ges fWd)tiget/ unb i&r gul>rer ®raff2lbe4bert/ ber«Ketifd)£anbbogt/ aud) biel rcblidjc £eut mit if)tne erfdjfogen. Stlidje metnen bicser Slbelbert sep ntdr>t ber £anbpfldger in 9fcl)tifcf)en / fonbern etn on* ber £errfu()rer tic§ ftepferg gefoefl $ergtefd)en jfoeiffefg erjjebt fid) an tneten Orccn in often ®esd)id)ten / foeil bie Sftafjmcn Mb %itul ber ©raffsd)offten unb ©efdjladjten bon jtepfer jFjeinrid^ beg II 3etten fdjicr niema&fen ju ben $anfFnol)men funju gefc$et fourben; ja nod) bep Stegierung tfepfer J>einrid)g beg IV $ b^g felten $efd)ej)en: gosgenbg aber $ folder &raud) mit $n& bcrjpjt* loricn m fifung tommen/ :c

De Uheti* rebus pest factam inter Pii Imperatoris filios

divifio

LFDOFICIANl CAP. X. , if;

dtvisionem Gulerus porro ita scribic sol. 96 <Diefer Jett Oat* yf ten tie 9t6uiisd)en ftepfer inSKerifd)en$attbett ni$t$mtf)v lu&bit; fen. £)enn fcie fteofer muften fi4) ber Sanben fcernuflen Me tOnett fcurcfy t^ettungen twb erobeuungen unterge6en maren. £)er<jeftalt fp<tt foeber Æcpfer Semper/ so tang, et feibbet: Maejugenen Sanbfc tl)eitung getebet/ no4) feitt ©ojm £ubfm'g/ ber anno DCCCLV al* bet SQatet in ems0?6nc^^futteit gefc&loffen/ an feme ftatt 916m. denser foarb morben / unserm ct&nia, £ubemia,enbem<Hterenbott Oftfcantfen ®erinanien nnb$3a>ren feinen ein$ri|fin2Krtiscf)ec 25e(jerf<f)utta, tljun m6a,en. 2Ba$ bafeibtfen bur(& bw (jofje £>bn> felt tettifyet fcerben Jolt / fam nifit fur ben £c»ser / sonbern Dor ^6ntg Subetoigen. Setn £anbboa,t uber SXetien mar ® raff 2lbe(rci4j Slbelbertf So&n/ beffat oben gebad)t. ^iegemein^Jertoaltung aber beg gan&en J^crfcogtljumbS <s?d}maben mac Berchtmairo on* fcefoDlen t metier bieselbia, na$mm$ £60136 gubmta,* jung^ett ©os)n Carolo frepfoilUo, uberoab. >

Adferemus postremo etiam partem aliquam Tabulae Ge nealogies, quam idem Gulerus produxit sol.91. Quandoqui- dem etiam ilia pertinet ad Adelbertum putatitium Cœnobii conditorem, & Hy peraspista ad earn provocavit.

©ebutrts €afd ^unfriebs/ etififters beg Clotfers

Sc&ennte. £nnfrieb Qett in jpjtflrien unb ®raff in QLOwer IXetten

—.*»-

Ttbelbert (Brass in SKetien. 95ttr$art £err m Jpijfrieti

Sbetreidj ®raff inSRetiem

£enna/ 5lbelreid)g $od)ter/ anno DCCCXC marb fcermel)(et 2lrnolben ®raffen ju Sen&bura,

§jbalreid)/ber ${eid)l ©raff jtt&n&bura, anno DCCCCXX? Reliquam Tabulae hujus Genealogies partem, quiares no*

stras nontangit, omittimus.

V z Novis-

VI. Novissiraus, nisi sailor, omnium hoc arguraentum atti* git Gabriel Ruzelinus Imperial is Monasterii Weingartensis Asce- ta Theologus, Prior S. Joannis Baptists in Vcltkirkirch. Ejus liber, Cui titulum fecit: Rhetia Ethru/ca Roman* Gallic* Germa- nica Sacra & Prof ana Topo-chrm*-Stemmatographicaz prodiit in lucem Augustæ Vindelicorum anno demum hujus seculi sexa- gefimo sexto, arque ha totis viginti post librum Ccenobialem Lindaviensem annis.

Hujus autem hæc sunt verba Rhæriæ pag. 171. A. C. 8*7« Rhatis, Prafidemagit Adalbert us Agi/olsingusy Hun/ridi, de quo supra, Rhatia Comitis filius, fundator Monasterii Virginttm Nobilium Lin- dovienfis, una cumfrotribus Mangold* & Vdalric* ibidem sepultus. Quorum ibidem insignia vetustijsima produnt\ ex Mt or si Comitibus non Veringa, five Linzgoviat Suchomii & Rordorsii fuiffc oriundos, dim hi otnhtt diverfijfima a Lame Agitolfingico & Guclpbico insignia gestajse, compertijpmumhabeatttr, FragmentumGenefeos fubiieimus. Hunfridus ex Adelberti five Adalrici & Bthiconis post er is t qui Alemannia at que Al fat U Duces ex tit ere, ip/e Pra ses Rhetia er eat us & Comes ejutdem diet ut DminutHi* stria & RhatiaCurienfis*

j «-11 —•■ —*■ —--*- 11 1 1 1. t

Adelbertus Comes Rh&tia Curiensis Surcardus Dominus drc. Prases. Histria.

Adelbertus , Albertus Mangoldus sine Ma- Vdalricus Comes Pa- five Adelricus, Comes negoldus Comes Pa- latinus Rheni fepuU Palat.Fttndator Lindav. latinus Rheni. tus cumfratribus.

^. _«_^_—™ _»——_■_ ■■III - I ■ I I I I ■

Henna five Hernma ex Comitibus I'al at. Rheni: uxor Arnolds Comitis de LenzJburg , mater Vdalrici Divitis , ttvia Arnold/ juniorit, proavia Vdalrici.

Eju«dem Bucelini hæc quoque verba sunt p. 173. A.c. 837. Celebre aunc nomen in Rhatia Adalbert/, silii an nepotis, ejus de quo

priaem

pridemHunsridi Rhatia Comifk, qui a Langar*fiuvivrerun*fott- fm matte Brigantium>& Lindovium , is if se , qucmumditoremLm- daviensis P ar thenonis supra memoravimuf. Hunc ct/t sanguine Ge* sari & Regibm junffum, sustettum eredulo nimiumCesartRufertue qutdxm reddidit, tantumauc efecit, */ if se froAdetberto Rhatia praejse juberetur. A. C. 838 Adalbertus ad fratrem sutm Burcar- dum Hi/fria Comitem frofugerat. £ui hoe anno auxilHr fratrissub- nixus, Rhatiam cum exercitu repetent, Rufertunr cahtmnitatorem hello fetiif. Pugna frofe Ciceronis fagum ( Ciccrsvntgo affeffant) men contentions fusees t* suit, qua Rupcrtus occubuit, quernAdalber ts injuria imrnemor t honorifict admodum in suoLindavienfiCeenobi*

Item pag. 174. Anna C. 8 j$. Liberati tyranmRhatit dumsuk veteri domino quiescere fterarent, nova- tumultu orrmia denuo conci.

tantur &C . , r „

Item eadem pagina: A C. %\u Ludtrvtco &Caroto Regtbur fratribus Lothario beUum inferre tarantibuer hie coffeiJo ex Rhatss exereitn* cum Ludevicue afiitit ftbi Francis Saxombttr Hasps & Scla vs, per Sueviam inGallias tender et Tfrope Brigantium occurrens, im~ pedtre conattu elf , fed frultrar eumille fravalens vtrtbus nostros facile ret under ct & in suram ageret t nm faucts eo f ratio y eosqut inter Adalbert* Praside nojtro , summ* totitu fatrta luff* dcfidcra-

tis 10. Maji. , ^ _ n .JT.

Sequente postremo fag. haec leguntur. Ac%*% Adelncnr

frases fit Rhatia. . ,. _ .

Post hosoe sex denique audiendu* omntno nobis tuenryit iDfemet etiam Hyperaflsta* Huic enim Diploma Cœnobiale fot?n manibus fimo ejiw desensio suseepcar est. Itaque sat- rim verosimiie jam turn est, ilium reliquis ftiisle caaoorem, & quicquKf allatura ab illo, pnraRisfi non verum, falun* soecie veri non carere. Verba ejus hæc furK post rccitat* IJonnulla Guleri pag. i»r ©orau* W nit w4t albut «*r

Jntcnt so imt beftattigen/ bat biefer beruljmte £anbtbogt infyefc fin ?Jbelbcrtu$ 05raff JPjunfrieDen^ £erren in Jpiftrien/ unb ©raffen in£&urerSXe&tic!i®o&n/ ©raff $uut&arbten J>*ren^nJpif}rien SSruber/ nid)t aUcine (tote ®uleru$ mt»er@ebuctg $afel befagteu £unfrieb$/ ate erifftcrS teg ©offer* @$enm$ inbemallegirten 7^ui) 9*oettfd)en(gad)en fo(. io^.besettget) fep bererfieUrpeber unb£auptsriffter/ fcicseg u^ralten &fiffitcS gcfDesen / fonbern au$ bag er mit §ug unb 33ernunfft nic&t f &nne ancjebett foerben fitr bcnJpeetfufn'erftepser^otparii/ foelefteranno 841 in ber ©c&tac&t bep $regen& in bag ©rag gebieffen. £)ann foeil er fur& jubor/ nemltcb umb bag 3ahr 838 foieber fuiaen unb berorbnung Ludo- vici P11, bennefuerlid) auffgefie(ten£He5tis^en£anb^ogtmit^rie# gcSmachtuberjogen/ unb ficb felbiger ?anbtbogtep @iegpafft be* mad)ttgef (foeld)e expedition fic& leicftrticfc big auff anno 840 ta Ludovicus geftorben/ fiat tbnwn erftrecten) ift ntcbt juberœufiten/ tat Lothanus, bicfem fetnem Jperrn ^arer h)iebe<e^lici)en £anb* Vogt hab Mt Armee fmeberfeinenSruberbcrtrafoet/ ober ba$ er Tlbelbert auff Lotharii feiten fid) gelencfet. %lt ber jubesorge* V-* L°tharluS> £,m San$em Regiment bem£errn33aterfoolte flicid) geljen / mocfcte beffcn intention in anberfoertiqer befteHuna 9u«chen 2anbtbogfcp nachfceen/ unb benSobtStupetti/ aucb fetn ZMbcvtijBteberse&figfcit rec&en. £)crott>egen nit itiifoeife* ten er bate W altbato auff Ludovici Germanici feiten kaeben/ VontbmeberfXchttschen Sanbbogtep confirmation er&arten/ unb i:ort)btcl3abrgemelten Ludovico solcbctrefee fapffere T)ienfle au Uiflctf bager billigtaS prædicatFiddt, Vasallieine7treSche« unb ^icnftmanwV unb bie<?preComitisSacri Palatii eine^fale- grafengberbient: aud) foeiW) gefeesen baSauff scut begc&rcntfeL fer unb £omg £ubfoig/ bag bon iftme Adelberto gestifftc ©ottS, fiaug gttbafo nieftt aUein ju confirmiren / sonbern atich mit her- iKVenPnvilcgns unb $repfteiren jubegaben/befocat foorben • 2>tefefcmlangcre biQauff bieetifftfiin&afoiscfe confirmation

unb baruber augfauffenbe gebenSjeit ft>irb <?«n* ajaubfourbia, bafoei erfoiesen: ba§seined©ol)n$9(belreid)$Softer £ennaerft in anno 890 toarb t>ermal)let2(rnolbcn ®rafen ju genfcbura,/ toie Gulcrus L c. f. 91. b. unb foieberumb f. 94- b. au$ Smmpfius lib. 10. cap. 17. sol. 584* a- unb cap. 18.f. 585.b. bcjeugcit. SBann ba«n fittser ©tiffter Adalbcrtus (toie manS in a,emein unbebadufait o(jne ®runb toorgibt) anno 841 geflorben/ unb 5(bcfreid) scin €5o&n al$ gleid) nad) iljine He SRcfyifty ganbtbogteo migerrerten/ foetl ntr jtt slociffein / er sep bauta&tf so j» sdjfoarer Sttnptuira, qualificirten Sitters unb also bon 2S in 30 3slf)i* sefocsen: so (;ctte cr 9(be(reid) bep ber £od)jeit seiner $od)ter 70 ober me^r 3<i()r erretd)et / unb nxire fie Retina / a[$ fre($e bcrmu&rtid) gctnaineti ^ttttff naifc bon i&me in frisdjen ;iingeru3^rn erjeugtfoorben/ em funffria, ober meljr jd&risl,e berlegene .£cd)$eirerm gefoefen. Hæc omnia habet quoque Hyperaspirta. Alia enim ejusdem heic adducere, nullum fueric operæ pretium.

Opitis X ;" Pars altera.

Ex amen sept em dt Adalberto per que turn condito Cœnobio narrationum.

HISCE SKPTEM fte Adalberto & prima cœnobir orf- ginenarrationibus auditis, possumus jam inoffenso pede ad earum examen progredi.- Praesertim quoniam saris forte fecissemu* officio nostro: si unicum duntaxat Hyperaspistatn audivifTemus.

In untversum autem mtttonmm hoc jam est ceu demon- stratum atque cercum habendum 1 conditoram Cœnobii ne* minem ADELBERTUM fuisse norainatum. lllo antem po- sito [am cum. liguet, ornnes iilas q#ua» actulitnus narratio-

ut3

nes esse erroneas; sakim ea parte qua Adalberto alicui pri- mam tribuunt Ccenobii originem.

Sectmdo attendendura cumprimis etiam hoc est: omnes illas narrationes esse perquam recentes, superiore videlicet & hoc seculo demum nacas. Quales non sunt idoneæ testes rerum octingentis retro annis gestarum, nifi acceflerint e* veteri ævo petita bonæ fidei documents. At vero adtalia quædam prisea monumenta, nemo illorum narratorum pro- vocavit vel uno verbuio. Quidam non obscure significave- runt , Adalbertum a sese credi conditorem Cœnobii, quan- doquidem Diploma Cœnobiale ita refert: reliqua sefe debere vulgi variis tradirionibus aut conjecturis, Hinc autem mann festum est: etiamfi a nobis non esset demonstratum, a nullo Adalberto Ccenobium else conditum, tamen narrationes illas cum in universum omnes, turn fingulasquasquc non mereri certam fidem.

. . Quantum vis autem * hæc cum ita sese habeant, non Jit necessum , ulteriorem aliquam operam impendere in cen- suram fingularum narrationum; ne defim tamen aliqua in re veritatis patrocinio, etiam ilium laborem non subterfugiam. Nisi aueem sailor., luculentum mox^rit. Primo nemini narra torum præterquam Hyperaspistæ, illorum Diplomatis vel apographum fuisse Iectum. Secmio etfi in nominando Adal berto nonnihil juvent Diplomatis fidem narrationes illæ, nul- lam tamen earum non adversari Diplomat!. Tertio salrim pte- rasque illarum narrationum plane «Vu'?«r« referre: atquc adeo nee cum fibimetipsis con venire, invicem vero omnds fecum pugnare.

Progrediemur autem in examinandts istis narrationi-

bus illo ordine quo a nobis sum: in medium adductæ. Ac

I. proinde in BRUSCHIi narrata primo omnium inqui-

remus, ■ ■■.- ■'-*■* ■'•«. ? ..* nnnv? . K'jril i»w tfr^aw*

Princi-

Principio igitur attendendum, Bruschium solere non nisi Cœnobialium hie alibi accepeis relationibus niti; atqoe adeo quaecunque hie narratnon aliundequam aLindaviensibuscœ- nobitis suæ tempestatis esseaccepta. Id ipsum vero etiam in- de confirmatur, quandoquidera Brusehiussuæ narrationis nul- lumhoc loco nominat testem five veteris five recentioris aevi. Quid autemillis fit narrarionibus fidendum, nemininon jam turn constar. Hyperaspistæ eorumque amici indubie proba- bunt Caroli Stengelii fententiam, qui pr&fatione in Monasterio- logU psrtem primam, non dubitavit isthoc uno nomine Auber- tumMiræum OriginumBeneditfinarum soriptorem lestoribus su« spectum reddere, quod Bruschioyqm res monastics non bonafide tra- it twit ^ nimis fideliter inhtferit. Quanquam ego, tides Bruschii cur fit in dubium vocanda non videam: deceptum aucem sæ- pissime a suis relatoribusvirumbonum quidem sedcredulum, & industria magis quam judicio valentem, eti3m ipse affirmo.

i. Et vero in hac sua narrationehaud injuria dixeris, ho- minem statim quasi in jmua impegiisc, dum ait: Cœno- bium antiquitus Lendaugienfe ob rmximam ad locum natura portuo. sum nppellendi e Lacu commoditatem dictum: paulo post vero scri- bit, primum Adalbertum , cum salvus ex procellosis Lacug fluctibus in insulam istam appulisset, ab illo eventu & felice appulsu, insulæ nomen Lendo* vel LendogU dedisse. Nee enim quod primo & uni Adelberto evenit, idem dirXue attribui loco potest. Non tamen nunc illas minus accuratas affirma- tiones Bruschio vertemus vitio. Esse autem omne hoc de no mine ab Adelberti appulsu insulæ indite, inane commentum, certisfimo argumento illud est , quod in nullo monumento vetusto compareat Lendau aut Lendaugia, fed Lindaugia. Imo nos infra adducemus certisiima testimonia, ex ipsometseculo nono decimo&cundecimo (ac nunedicamus de seculisomni-

X bus

tSt CENSVRA D1PL0MATIS

bus sequentibus) ubi Lintaui* hiLindaugU vocabula Cuperfunt. Quod hodie vulgus interdum Lendm loquatur: non meretur adduci in argumentum fabulæ, contra perpetuum ufum vetc- rum monuraentorum, & loquelam meliorum quorumvis no- iiri ævi, quia nemo ignorac quamsoieat rudis plebs vocabula pronunciando corrumpere. Recte Si umphius vir judicio valens fcribit l.V.fol. f i. Jinbaft) f)atif)ren$sll)men toon ter 3nfn(en &ar= <juff fie gebafoet ist/ foeldjefcie Seutfd)en<jeh>6itUd!) ein£)ft> nenneno/ <tl$D#fpnof» I'm nnterm SBobensee / £Reicj>oft>un£etlerfee/ 2t9tnoft> twb Sdauloft) im Suits'* **• w»b barju toon ben ginben so mange* ftonltd) in Ut Often fe$et / benn matt alba on ctlidjctt Orten nod) fid)t. Et vero ut25ud)oto a fagis ita £tnboft> a tiliis accepic no- men: eoque jam a plurimis seculis inclutæ Urbi tilia pro m- signi est. Nee ipsummet Cœnobium Lento* audiit in suis tabu- lis unquam. Advcrsatur quoquehoc ipsum CœnobialiLudo- viciano Diplomat!, ubi de Adalbert© scribitur: obtulit obtuti- bm notfrii quoddam Cambium santtimonialwm nomine LINDAVGU

Quamvis perquam sit verosimile, natam, de Adalbert! in insulam divino quasi appulsu, Sc hincdatoinsulæ nomine, fabulam, in ipfo Cœnobio; adconciliandammonasterioapud rude ac superstitiosum vulgus sui loci venerationem, Sc as- fectati in totam insulam juris aliquem prætextum. Idque pene communi hominum morbo. Qui jam turn Titum Lf- vium ita fecit Historiæ suæ Romanæ praefari. gu* ante sondi- tam condcndamve urbem, foeticis magis decora fabutit t qttant' torruptis rer urn gejiarttm monumentis traduntur, ea net affirm •nee restore in animo eff. Datur hoe venia *ntUptitati> ut misee human* divinis t frimordia urbittm augustiora fatiat. Sed promptu veritati hie qwdem vindictæ occasio est. Si vew enim fabirfa , mendax est Diploma. Ac proinde sua isthac fabula plus perdit Cœnobium quam lucratur. Quin etiam* *■' infra

infra nos probabimus, extra insulam primo fuisse condicum Cœnobium, atque isthuc migrassc, cum jam pridem oppi- dum ibi vigeret Untnu nomine, Quibus omnibus fabulæ va- nicas everticur.

2. Æque commentitium & fabuIo(um est id quod Bru- schius narrat ♦ de Adalberto Csreli Adagni consanguineo Sacriqne Palatii Magistro & Provinciarum Rhxtitrum frtfetto; ab illo condicum ruiise Cœnobium anno soculi noni decimo. Enim- vero jam turn liquido demonstratum est capite præcedente, nullum Adalbertum aur Palatii Comitem Cœnobium illud condidisse. Nullum quoque isthac aetate audiille Saeri Palatit five Comitem five Magistrum, nee Palatii Comicem potuifte turn simul Præfecturæ alicujus provinciae vacare, sequens ca- put docebit» Diplomati quoque ipfi omnis hæc fabula con- tradicit. Si enim conditum jam est Cœnobium anno seculi noni decimo, non potuit illius conditor anno demum seculi sexagesimo sexto petere Cœnobio a nepote Caroli Magni pri- vilegia immunitates & alia benencia. Oebuisset etiam illius eonsanguineitatis aliqua in Diplomate fieri mentio. Etvero fertur Diploma quoddam ipfiusmet Caroli Magni, concessum Monasterio Divitis Augiæ, in qua Adelberu illius cognati Carolini memoria reperitur satis honorifica. Etiam illud Diploma commentitium esse, fortaflis alias ostendetur qui- dem: aptum tamen est monstrarc , ab impostore isto rectius fuisse observatum to «-ji *w quam ab ill is qui Brusehium de» ceperunt. Quandoquidem illius Diplomatis etiam in hoc commentario nostro erit usus , nos illud hoc loco recitabi- mus, ut duntaxat etiam ilia quæ jam turn diximus liquido omnibus appareant. Dabimus autem, prout habetur in labo* rioso Sc præitante opere Martini Mageri De Mvo<*$is armatm <*p.V.n. 4j i.

7 X2 \n

In Nomine Sanctae et InDindvae Tri- nitatis. CAROLVS diirina fauente gratia Imp. Augu stus. Si sanSorum Afonasteriorum loci ne labantur frequen ter fustentamus, fustentando ditamus > non folum Deum per hoc nobis placamus, fed etiam no.Hri totius regni ftatum cor- roboramus. Quapropter omnium prœfentium ac futuroruttu comperiet indujtria, qualiter Vtmam noftram regalem <villam pro anima nostræ ac parentum noilrorum remedio ad monafie- rium, quod construSum est in infula qu£ in AlemannU parti- bus sita Sintleobesuna nuncupatur, ubi i/enerabilis prœful Hetto fpirituali turn* prtesJ, cum omnibus appendieiis suit fe locis adjacentibus tradimus atque transfundknus, ut fratres ibidem regulariter fubsifientes, & divino operi die noffuque jugiter infudantes, dum a noftris fumptibus atacriter procu- rantur, affiduis eorum precibus Deum nobis propitium facer*-* dignentur. Vtque pradiSus Hetto cum fratribus fuis, mo- nacbis videlicet atque clericis, in prafata infula, exteriori- bus curis remotis, Deo fervire liberius, atque fecurius infu stere ualeat, cum ipfius Abbatis desiderio suorumque monacho- rum rogatu, ADELBER TV Al cognatum nostrum in fupra- diSa Vlma Advocatum ac defensorem conftituimus , fcr eun- dem, quia quales futuri bomines fint ignoramus , ne ftatuta nostra wtl quisquam fuorum fuccefforum transgrediatur, iru pr£fenti eum juramento tenaciter obligamus. Hac de causa, nostra placuit providentU , eodem Adelberto defunUo>', in prafintia Abbatis suorumque fucctfforu

A' L )t

—Ti—r« i _-—-...-■ , , ■__

licet monacborum, bac perpetua poteftate: ut fapientum ufi confiliis ex bis, quos inter potcntes feculi noverint & inve» nerint meliores & a quit at is amatores, tligant buic loco, fic~ ut &in cater is locis fuis , competenter Advocatos & des en- fores: eo tamen tenor e, ut quandocunque fui commifti preva ricator , aut in rebus vel bominibus, quod vulgo 33afmuiti> dkitur, exist Mt, ft at im fine tnorafine judicio Advocatiom per* dat. Qui Advocatus & omnes fui fucceffbres, quale servi» tium in prsfata villa Vlma ab Augenfi Abbott ejusdemqutL* ministris deinceps percepturi, vei qualem justHiam ipfi Abba- tibus fint saSuri, bteviter hie determinavimus. Statuimus Vgo y praciphnus, siprsfens ADELBERTVS Advv catus vel quisquam fitorum succejforum in prxdiSa villa placitare voluerit, quando vel qualiter aut quoties boefiat, in Abbotts arbitrio pendeat, &ab eo difponatur: ut non cum pluribus quant cum triginta equis ad placitandum venial, & idle fervilium, quote tune reperitur , & quod prsdid.c mili- tum & (quorum multitudini congruat & sufficiat, eidem Advo- eato pralibato Abbot decenter & boneste exbibeat. Et ut hoc mine & in futuro cunSis pateat, regali noslro imperio fanci- mus & confirmamus , ut nuUus Advocatus in pr re fata villa majus servitium ab Augenfi Abbott vtl suis ministry quasi ex debito exigat, aut ad libitum sibi statuat ipft, five quastex jure ultra ft at ut urn quicquam ufurpart fibi vel vendicart audeat.

Infuper statuimus atqut jubemut , quicquid placitando icquirit, tertta parte fibi rttenta, duos Abbott reddat, &

X £ nullum

nullum Advocatum n/el exaftorem prater fe fine Abbotts per- mi/stone constituat. Addimus , quod nibil prin/ati muneris n/el fcrn/itii in eadem Villa, n/el a quolibet locorum illucper- tinentium, sin/e a ceBariis, quasi ex debito &statuto fibi jure exigat, ac mansionss n/el pernotitationes ufpiam frequentare audeat. Quod si præfens Adn/ocatm n/el quisquam suorunu fuccejsortm b£C noiJra siatuta transgrediatur, fine judicio & absque fpe recuperationis jubemus , ut Adn/ocatia statim pri- n/etur, & alter fidelior ac justitu amantior fano confilio in ejus locum fubrogetur* Et ut hoc Jcriptum nostrum atque de- eretum ab omnibus firmius obfern/etur & obnixius, annuls no. stri figno figillique impreffione firmari juffimus. Dat. Anno Salutis 813.

Hactenus Diploma. Pergemus nos ad alias fabulas qui- bus Bruschius imponi fibi passus est a Cœnobialibus. Prius vero meretur observari, dicere Bruschium, Adalbertum afra- tre Mtmgoldo Canute a Rorbach adjutum Cambium confirm feciffe: nulla facta mentione tertii Ulrici. Hoc sane suspicari quern faciat, ætate Bruschii, non fuisfe conspicuas in sacello sacrae ædisCœnobialis trium fed duorum duntaxat conditorum ima gines. Mi hi tamen pro fide illius conjecturæ animus non est cumquoquam contenders.

3. Cum nullus autem Adelbertus condiderit Cœno- bium, indubie fabulosum quoque est, ilium XenodochiiLinda- vienfis fttiffe fundatorem. Ne nunc urgeam, Xenodochium il- lud ab ullo conditorum Cœnobii else institutum , hactenus non esse probatum, nee probari posse. Opulentiam certc Xeno dochii neutiquam deberi beneficio ullius Ccenobialium con ditorum,

LrDOVICIANI CAF. 3f. 167

t — ■ ■ ,—

ditorum , ne defenforum quidem aliquis temcre negaverit: ctfi fortassis de suo etiam aliquid eleemosynae in pios Xenodo- chii usus finguli Cœnobii conditores contulerint. Bene ta- men in hac narratione fibi ipfi cavit Bruschius: dum nihil hujus ipsemet asserit, fed addit: dicitur. Namque tale quid ii&HM Bruschio esse, credimus facile; etfi id quod dtfium est a vero fuerit alienum.

4. Adalbertum porro Caroli Magni cognatum & Palatii Comitem, anno DCCCXLI in prælio fuisseinteremptumnon procul a lacu Brigancino, fabulosum itidem est. Qui enim turn temporis cætus c(t a Ludovico Germanico Adalbertus, fuerat quidem Comes Palatii apud Ludovicum Pium Impera- torem, (id quod saltim verofimile jam turn fecimuspag.yj) illum aucem Carolo M. fuiise consanguineum aut ejus Palatii Comitem, ne quidem habet speciera veri: quia dehocAdal- berto ejusque caede, &c Annalium Francorum auctor, 8c Nit- hardus cumprimis /. z. de dijjidiis filiorum LudovUi non semel egerunc, fed nullo facto indicio minimo ejus cum Carolo Magno aut Imperatore LudovicoPio sanguinis vinculi: neu- tiquam id omissuri , cum praesertim in ejus moribus desori- bendis Nithardus nihil dissiraulaverit fag. 4s4 editionis We- chelianæ.

5. Fabulosum itidem esse, quod Ludovicus Lotharii filius Imperator anno 366 Privileges conflrmarit a caefo illo Adalberto conditum Cœnobium, liquet jam turn ex iis quae docuimus tits. V. Nihil scilicet in Germans? suit juris itli Lu dovico Imperatori , ac proinde nee Ccen6bio privilegia po- tuerunt ab Hlo concedi. Diploma porro Ccenobiale , quo respicit Bruschius , diserte affirmat, ipfummet Cœnobil conditorem Privilegium petiisse atque impetrasse. Dum, Bruschiusitaquetradk, conditorem jam periisse anno quadra- *»'••■ gesimo

gesimo primo seculi noni,apertecontradicit Diplomat?. Quod non facturus indubic fuifset inspecto ante Diplomate: ut omnino fit certum, ne apographum quidem Diplomatis in Bruschii fuisse manibus.

6. Fabula praeterea eft, asylum esse sontibus cbnstitutum anno seculi noni sexagefimo sexto. Nee enim ejus in Diplo mate vel levissimum exstat vestigium. Hyperaspista cap, IV fag. j x conatur quidem Jus illud Asyli etiam ex Diplomate ar- ceisere, quandoquidem scilicet ibi cavetur, ne quis judex secu- laris homines tarn ingenuos quam & fervos super terram ejusdem me. nasterii commanentes distringendi habeas potestatem. Verum haec quidem interpretatio vim facit ipfi Diplomati. Non enim ilia qui fuga sesealiquem in locum proripiunt, quos etiam asylum liberat, ibi commanentes dici (olent, fed duntaxat 11 li qui alicul" fixam habent sedem. Ad Terror» porro monasterii pertiner etiam curtes, agri, & reliqua ioca quae a monasterionofljdei. tur: non sola autem Ccenobii domus. Nemo tamen hactenus adeofuit impudens&iniquus, ut arrogare ausus fueritCceno- bio jus asyli in omnes etiam agros aliaqueloca quae Cœnobium poslidet: etfi immunitatem a judicio seculari, personalem pa- riter realemque, habitatoribus istorum locorum sluduerint vin- dicare. Ad rem etiam nihil facit quod ex lege 111Mcmarmorumve- terum adducit Hyperaspista de liberis fervisve adEcdesiamfugie». tibtti. Primo enim lex ilia solisEcclesiisistamconceditliberta- tem, non autem extenditur ad omnem Ecdefiasticam terram, quod hie sequiturex Hyperaspista? interpretations Non etiam secundo lex ilia judicem secularem ordinarium omnem cohiber,. fed solos privatos quoslibet: quod ex historia temporurn, istorum notum est: ac proinde, non nisi hactenus legeisthac asyli aliquod jus Ecclefiis est datum. Qua porro ex Munstcro & Friderici III Imperatoris relcriptp adducit Hyperaspista, pro- bant

bant quidem, Cœnobium fibi arrogasse jus asyli in refugium sontium, ast.illud esse in Diplomate Ludoviciano concessum, neutiquam probanr. Inepta porro est probatio juris asyli quamHyperaspistaadfertexnummisquibusdara: ceu infra suo loco demonstrabitur. Ec vero qui manus amputatæ fignum denotet jus asylii Utque denotet, non profecto probat jus asyli a Ludovico esse concessum.

7. Eabula denique etiam est: additam tune temporis istam dignitatem ac pr&rogativam smgularemt ut Abbatijsa Cœnobii turn aliis Saeri Imperil Eeclcsiasticis Fralatis Princess effet SacriRo- mani Imperii, cut in publicis pompis liber debeat praferri. De hac certe dignitate ne y$u quidem extat in Diplomate. Ut proinde non minus hie quam cum de asylo constituto age- ret Bruschius, a Diplomate multum fuerit diversus: indubie quod Jiihil ejus ipsemet legisset. Sed & vereor, ut liquido probari vel uno exemplo queat, in solennibus pompis u- brum Abbatissæ olim præferri solitum. Dignitatem porro litulumque Principis ne hodie quidem five Spirense Judi- cium siveCæsaris aula Abbatissæ attribuit. Et cæpisse a non- nullis Abbatislas ita honorari demum intra hosce ducentos oroximos annos, recte monuit probavitque Consultissimus Heiderus, in eruditissima tesponsione ad Septimam ingesti* nem Cœnobii, qua de Principal! Abbatissæ dignitate agitur. maeni Apologttici operis pag. fh Cui dissertationi opposiiit fefc quidem Cœnobiticus Hyperaspista cap. IF, Integra sua deductione quarti quod vocat Argument!, cumpnmis vero a par. 6±: non ausus tamen est , originem Principal* di- enitatis fuæ Abbatissæ vel a tempore lati Diplomats, vel ib ejus constitutione intrepide arcessere. Diserteinno son- bit lag. si. & fep tttd^t &tm I timb foelcf>e &ittm a&tiffiti

Die SurttliAe dignitfo tint) titulatur erfonget. Tametfi quoque velit, vi LudovicianiPrivUegii data Abbatissæ jura fifci & ter-

170 CENSVRA DIPLOMATIS

—■-——' *■—!' —.—»■ ■ i ■ ii ■ nUt

ritorii (dequa re alias) atque itaesse jacta fundamenta Princi- palisdignitatis, fatetur tamen, ba$ nidjt slUe tic tamit (nempe illis laudatis juribus)bea,abt/ al$ fciel Prælaten®rafenttnb #errn/ ju gurften erljebt foerben ober foorben; Item: £)b loot Die au& trutfenli<&e 2Borte be$ Privilegii nit also fonte». Tantum- que asserit, tag nit Uttglaublid) / Ludovicus Germanicus fyabt tic Œptiflin jtt ^infcaf© mit §urftu'4)en CCBurben begabt. Quæ verba arguunt hominisanimum, avidumquidem tuendæ ini- quæ *toon%*s, vi veritatis tamen ad agnitionem recti sub. inde compulsum, atque ita fluctuantem inter veri Scfalsiam- plexus.

Et vero ipsum quoque Cœnobium nunc hoc nunc iilud asseruit. Etenim legitur fag. r i magni opens Heideriani, co- ram Judicio Provinciali Sueviae in libello oblato 4 Octobr. Ann. 1638, fine rubore hæc verba a parte Cœnobii esse ad- ducta. <Die ©tabt £inbott fep uberflufji<& informkctl bag em gram Sfbtiftln beg gurfftictyen frepen ©tifffe (ju Sinbafo) ton jfrofer ZumiQ ben 2tnbern ju einer gurftin be* SXei#$ er&ebtfoorben sen. />*£. autem % 16 fit. 9 producitur epistola scripta ab Abbatisla Susanna ad Commillarios Cæsareos, ubi post breviter relatam fummam Diplomats ita seribitur: Unb ift btefe @ottfe(tgc fttndation so ftantljafft unb ertroglidj getoefen / ba$ mit ter 3eit/

meine in ®ottm^nbe^orfa^ren/jttbe^ei(igeniH6mif^enSXei^ §urftlid)en €tanb nnb dignitfa er&oben.

Paulo aliter sese geflerat Hyperaspista fag. 34. UbiLudovk ciano Diplomate asserit conceffum duntaxat Cœnobio jus Sta tus immediate inter Ordines Imperii: additis hisee verbis: ger «er folqet oug biefermeffen bem Subofoigfaen Privilege inferirUn Kegalibm nnb £erti<$f)eitm / toA ein 2tbtiflin $nr tfnbato aUejeit ein nnmittelbaljrer (gtanb be* 9teic&$ gefoesen. Unb jjat also ein

gnngfa^me^ fundament Ludovicus Germanicus in evtocfytltcn Pri-

tilegio gcleget / aue tern bernaefc tic StirfKi^e rpsiroe

un&

uno ^ocfceft etwacfcsen. Ob toot/ toann ein&ato 2lbtif7m tie gurftUcfy: SBurfce unb /***&** anqcfattgett $u fii^rcn / two cuff toas" toeife i&r btefc i^w/atijl ^r/rettooroen/ nit befoust ist. Idem ^. ?f fatetur: nullum reperiri indicium tituli Principalisab Abbatissa usurpati ante annum 1471. Atqueadeo,: quod Heiderus dixit de titulo illo intra ducentos annos de- mum accepto, cogitur etiam invitus approbare. Nee pocuit illi, quod Heiderus affirmavit, tituio Principal! non solere vel CaesaremvelCameram Spirensem dignari Abbatissam/*»£. 34. aliud quidquam opponere Hyperaspista, quam semel a Ca- rolo V & semel aFerdinando I aliter factum. Heiderus pro- Hide recte utriusque loci ufitatum & drdinarium seribendi sti- lum urfit: non attends iis quæ semel iterumque scribarum incuria contigerunt. Non est quur hoc loco tangamus quod ex Munstero adfert Hyperaspista, quia est nimis ineptum. Non etiam illud ex Wehnero petitum, quasi WehnerusHei- dero repugnantia dixerit: quod falsissimum efle unicuivispa- terepotest? quiaWehncrusLindaviensts Abbatissæ tituli Prin cipals non meminit, nee ilium hodie receptum esse negavit Heiderus. Et vero de hisee forte plusquara satis iam est,

actum. , . , _ D .

Caeterum ut summatimisthæc omnia complectamur. 1 er- indevelut in aliisitafc in eo quod Ludoviciano Privilegiocoi- lata Abbatissæ Principalis sitdignitas, bono Brufchio egregie suit impofitum: quamobrem etiam haec ejus relatio nonpo- tuit non esse fabulosa. / ..

Quam Bruschii quidem igitur a Cœnobio accepta tradi- n.

tto tantum non tota sit fabulis f^S^^Sl^^S stum. Consequens est ut in SEBASTIANI MVNSTERI nar- rationem inquiramus, quam fidem mereatur.

1. Etiam Munsterus vero primum *^t«t* narrat: A^ai- bertumfuisse consonguineum Caroli Magni & ejusnepotisCo

mitem Palatii, & tune demum condidisse Cœnobiura, quod non mulco post Ludovicus secundus anno 866 confirmaverit. Confanguineus enim ille Caroli Adalbertus jam turn impe- rante Carolo minimum suit virili ætate: quomodo ergo par suit fungendo officio Comitis Palatii regnante nepotc Caroli, & quidem adhuc anno 866, quinquagintaamplius anno3 post Carolum defunctum? Adhoc, ceu jam turn diximus, adver- satur illud Diplomat*!, quod utique mentionem fecisset illius necessitudinis& vinculiconsanguineitatis,fiquod fuisset. Hæc itaque prima est Munsteri fabula.

2. Quæ subjungit porro Munsterus de Adalbert! ad in- sulam appulsu, & Cœnobio hinc indito nomine, jam turn con- victa sunt salfi. Itaque polsunt & ilia fabulis secundo loco ac* censerK

3. Quem hoc loco defignet auctorem Privilegii anno 866 concetti, non diserte expressit Munsterus. Quantum ille autem alias hac in re peccaverit, dictum jam est fag, 107. De- monstravimus autem nos, neque a Lotharii filio qui veresuit Imperator id nominis secundus» neque a Ludovico Germa- nico Psivilegium illud esse conditum. Itaque hoc etiam ter* tia potest fabula numerari. ^-:

4. ComitesRorbachienfesIocupIetaslfcCœstobhim,nuIlo certo documento posse adstrui, argumento est quoniam Stum- phius Gulerus & alii qui summa adhibita industria vetera omnia illarum regionum monumenta exculscrunt % nihil tale affir-

, manr. Sit itaque hæc fabula quarta.

s. Nullam quoque meretur fidem Munsteri narratio de frequentibus religiosis peregrinationibus ad Cœnobium insti- futis. Saltim emm seculo decimo & undecimo non fuisse Cœ nobium in existimatione vitæ sanctissimæ, infra docebitur. Nee ufla superest memoria divinorum miraculorum quæ ibi primis istis feculis comigerint: qualia solent religiosos per egrins

egrinatores allicere. Potest itaque hoc: censeri Munsterr h- bula quinta.

6. Quod porro retulit Munsterus, de constitutione Ab batissa?, jam opulento redditoCcenobio, quemadmodum ge~ rere sese debeat Advocatus,. illud liquido ostendir non esse Munflero lectum Diploma. Certe huic adversatur. Diploma* tnim vulr, constitutionem illam jam turn anno 866 circa Cœ- nobii tnicia esse factam, U a Ludovico ipso Imperatore non autem ab Abbatissa. Sed 8c notum, tales constitutiones con- dere non esseAbbatissarum: fed eorumquisumma valent po testate in ipsos Advocatos, qualis numquam competiit Abba- tissis. Numerari igitur poterithoc in fabulis loco sexto.

In quo numero nunc desinam. Etsi etianr illud quod habet Munsterus de Abbatissa,, quasi jam turn olim fuerit habita in censu Imperil Principum: quod item Advrocatus Wasserburgi vixerit, quum id non nisi de præfecto sic. ve- nim: haud injuria prioribus septimo & octavo loco queant accensen".

Multum diversus a Brusohio parker 8c Munffero eff m; STV MPHIVS, longe etiam magis quam illorum uterque fibi cavit a fabulis. Quod equidem factum arbitror, quoniam Cœnobialibus narrationibu9 minus adhibuk fidei.

i. Quod tamen Adelberto alicui Comiti tribucritCœno- bii primam constructionem, indubie accepit ex fama e Cœno- bio sparse. Gulerus enim utique fatetur, nulla reperiri mo- numenta quæ id testentur. Quoniam autem ea fama a no- bis jam turn est falsi. convicta,,. primus hie meriro habendus eil error Stumphii.

x. Videtur fecundo non satis sibi constare in eo,, dum nar- rat, occasionem instituendi Cœnobii fuisse victoriam Adalbert* de. Ruperto, & tamen cæsum Rupertum fuisse moxsepukum, kr jam noviter constructo Cœnobio.

Y 3 3vNbft

3. Nos vero etiam post probabimus, co tempore non- dum r'uisle constructum cœnobium , in insula quidem atque adeo Lindaviæ. Qiiod fi igitur fuerit Rupertus in Cœnobio humatus , alibi id factum est. Accedic, quod illius sepulcri in Cœnobio Lindaviensi nullum vel minimum supersit vesti gium , nulla memoria. Quod itidem argumento est, Ruper* turn alibi sepulcrum suum invenifle.

4. Quid quod haud injuria totum illud bellum inter Adelbertum & Rupertum sit fuspectae sidei? Non enim in hi- storia Vitæ Ludovici Pii, non in Annalibus Francicis, ubi talia solenc cum cura memorari, hujus quidquam reperias* Nee vero est simile, ex Histria usque in Rhetiam advenisse au- xilia tanto numero ut Rupertum potuerint vincere: aut tale quid impune potuislc fieri , rebus Ludovici Imperatoris adhuc integris. Taceo , quod Guleri &c Bucelini de bello hoc narrationes dissentiant, & hoc ipso rem itidem faciant dubiam.

Non uno porro modo hæc narratio Stumphii repugnat Oiplomati , ac proinde ejus fldei derogat haud parum, tan> turn abest earn inde juvari. Primo enim Stumphius Adalbcr- tum narrat fuiste Rhetiae Curienlis prafcfectum, Diploma au- tern Comitem Palatii: non potuit aurem quis utroque mu- nere simul fungi, ceu proximo capire latius demonstrabi- tur. Nee Diploma facie mentionem Præfecturae Curiensis, nee Stumphius Comitivæ Palatii d'gniratis. Secundo diferte testatur Stumphius, jam turn anno DCCCLX Adalberto, qui adobitum usque Rhetiam administraverar, successiffeinRhe- tiæ Præfectura filium Adelrichum. Diploma autem narrar, adhuc anno %€6 superfuisse Adalbertum & Sacri Palatii egitfe Comitem. Tertio diferte Diploma significat, confirm at ionem a Ludovico Imperatore impetratam anno 866: Stumphius autem dubitat, U indinat in fententiam quæ confirmationem

credit

credit factam anno 856. Indicant sane hæc, Diploma ipsum nee visum nee lectum fuisse Stumphio , fed ex rama tantum aliquid de illo acceptum.

Quæ CRVSIVS recitat /. 1. forte 2. Annalium Suevieo- yy^ rum, quia totidem verbis ex Bruschio sunt descripta, novam animadversionem non exigunt: laborant autem iisdem qui- bus Brufchiana vitiis.

Sed Sc ipse exCaroloSigonio notavit, Ludovico sec undo Lotharii filio nihil fuisse in Germania juris, ac proinde neu- tiquam Bruschium sequi etiam in ea re debuit, quasi ille Im- perator Cœnobii constitutionem confirmaverir. Verba ejus I. 2. parse 2. cap. 1 1. Annalium hæc sunt de Ludovico isthoc Lo tharii filio: Bum, ait Sigonius, ex patema avitaque hereditate so- lum Imperil titulum cum Italia Regnotenuijse. Itoque, ut qui trans Alp es nihil haberet, unam ab eo bene ex cult am fuijje.

Quæ ex Paralipomenorutn cap. xx adduximus Bru fchiana sunt Sc Munsteriana. Omnia iraque contaminatafa- bulis quidem: quoniam vero jam turn in illasanimadversum est, nova opera fuerit supervacua.

Liquido autem apparet: nee Crusio lectum fuisse Di ploma ipsum: saltim enim alioquin non dixisset, Confirma- tionem Imperatoriam factam circa annum octingentesimum fexagesimum sextum , quum in Diplomate iste annus diserte fuerit signirlcatus.

G V L £ R V S etiam ipse perperam quidem credidit famæ. y ab Adalberto aliquo Comite Ccenobium Linda viense else insti- tutum. In plærisque tamen cautiorem aliis sefegesfit. ac pro inde longe minus animadversionem incurrit.

1. Recitat enim quidem etiam ille fabulam de condi- to Ccenobio per Adalbertum Caroli Magni cognatum, sed prudenter addit illud: nad) cfclid;er SNeinung. Ipsemet nihil eerti dennit. Indubie autem hoc acceperat ex Bruschio &

Mun*

Munstero. Recte etiam subjungit narratæ fabulæ, sesc de illo Adalberto, cujas fueric, non potuisse ullum certum teslimo- nium consequi, variasautem sententias circumferri. Id quod argumento est, inantiquis monumenti3 deomnihac re nihil cerri reperiri, Sc recentiores narrationes multum inter sefe dissidere. Vt solet nirnirum, quando nonnifi per mendacia quidquam hominibus est persuafum.

z. Quid de bello inter Adalbertum 8: Rupertum Rhetiæ Præfectos gesto fit credendura, jam turn ad Stumphium di*t- mus: itaque non est neceslum ilia repetere. Quod pluribus verbis hoc bellum fuerit exsecutus Gulerus, quam est factum a Stumphio , liquido apparet deberi non melioribus monu> mentis fed artificiosæ amplification!. Vt proinde qua parts a Stumphio , praestante historico, di versa nar rat» minorem merito fidem mereatur.

3. Fabulosum quoque illud else, quod narrat Gulerui de Ruperti defuncti cadavere in Ccenobio Lindaviensi sepulto, jam turn a nobis est demonstratum. ,

4. Videtur etiam «VvV«ra dicere Gulerus. Quando nar rat, victorem ilium Adclbertum ad obi turn usque Præfe- ctura Rhetiæ functum, eique cæso anno 41 succesfisle fi- lium Adalrichum » cujus silia Henna anno nonagefimo nu- pserit Comiti Lenzburgenfi. Stumphius enim quidem iti- dcm perhibuerat, anno nonagefimo vixilTe Hcnnam filiam Adelrichi, at turn temporis nupfiffe, aut Adelbertum periisse anno 41, non dixerat. Male itaque accepit verba ilia Scum- phii de Henna Guleru?. Imprudenter quoque (bum Rhetiæ Praefectum Adalbertum credidit ilium else qui a Ludovico Germanico suit cæius. Ipse enim reste monuit, omncm Rhe tiæ gubernationem a Ludovico Germanico dependifse. Qui igitur verosimile fit, patri infenfissimo hosti Regis, succeslb- rera mox filium datum esse in Rhetia, & quidem in Pro vincia

Italiae

Iralije ac proinde Lotharii dicioni perquam vicina , ab ipso GermanicoLudovico?

Observari tamen meretur, quod ipsemet Gulerus fads significet, debere hæc sese recentium quorundam sententiis, & alios longe alia narrare :ac proinde nee ilium velle fibi hac in parte secure credi.

Repugnat vero etiam Gulerus Ccenobiali Diplomat!, nee videtur illud unquam inspexisse. 1. enim conditum re fers Cœnobium non a Sacri Palatii Cornice ut Diploma , fed a Rhetiæ Præfecto. 2. circa annum 866 non Adelbertum fed ejus filium Adelrichum vixisse. Quæ aperta fronte Diplo- mati adversantur. Sed & Gulerus nusquam vel verbulo me. minit Diplomatis, non omissurus ejus mentionem si vidiflet. Gerteea quæ attuli non scripsisset si Diploma approbafset.

ConsoquenS est nt BVGELINVM quoq; sub examen vo- VI. cemus. Et vero ut alibi passim ita it hie deprehendimus il ium perquam audacem in historia; non certis & antiquis testimoniis fufFultum narrare quælibet, fed ex arfectu arrimt hue illueflexo: nee front geftasufftr*sed ut geri potuerunt,quod de Simeone Metaphraste censuit Cardinalis Bellarminus in eximio De serif tor ibw JUclestasticis libro. Mox fane patebit, in (ua hac narratione Bucelinum secutum fuiife ex parte Gu- lerum , ex parte vero Cœno'oialem illam mendacem tabu- lam , non quæ ultima anno seculi quadragefimo sexto in sa* cello Cœnobii constituta & ære exprefla in lucem publicara prodiit, sed quæ anno vicesimo , curarite Abbatissa Susanna Buebenhofia, in sacra ilia æde accepit sedem, cujusque inscri- ptionem dedimus cas. ixpag. ijj» curr» vero neutiquam ilia convenient,qua est audacia, finxisse novam historiam ex suo ingenio. Librum Hyperaspistæ aut tabulam ultimam anno 46 ex Hyperaspistæ præscripto confectam , non videtur vi- disseBucelinus.etsiRhetia hujus annos viginti sit recemior:

Z cæte-

cætcroquin indubie ad ultimumhoc Cœnobiiplacitum histo- riam conditurus,quo in Ccenobium suit affectu. Fortassis ve- f o meretur veniam Bucelinus, passus sefe decipi a tabula; ere* dens nempe nefas esse tam sacro testimonio diffidere,præser- tim in ipsa sacra æde ja&itanti consensum ipsorummet sepul- cralium veterum monumentorum, recemer tune solenni be fancto ritu in Iucem U conspectum plurimorum fide digno- rum hominum , ipsarumque adeo be sanctimonialium virgi- nura be earum Abbatissæ , productorum. Difficile sane est religionis specie fucatis testimoniis non credere :eoque& nos mitiora quæque nunc sofpicabimur. Age vero examinemus nonnihil quæ protulit Bucelinus magis sigillarim.

i. Occurrit igitur statim initio duplex manifestifJima fibimet ipfi facta contradictio. Trim* hæc est. Hunfridi Comitis rllius Adalbertus laudatur fundator monasterii vir- ginum nobilium Lindavicnfis , una cum fratribus Mtmgoldo & Vdalrico ibidem fefuitus: in subjecta mox Tabula Genealo- gica, fundator ille be frater Mangoldi atque Vdalrici dicitur fuisse Hunfridi nepos. Alter a isthæc. Adelbercus Burchar di Histrwe Domini frater filium Hunfridi fuisse refert Tabula: Historia aurem anni 837 ubi de Adalberto Burchardi frarre agitur: Celebre nunc nornen in Rbetia Adalbert* filii an nepotii', ejus dt quo friiem Hunfridi Comitis, is ipsc quern eonditorem Linda* viensts Parthenonis supra ntemoravimut. Acceperat videlicet ex Stumphio be Gulero , ilium eonditorem Adalbertum fi- lium fuisse Hunfridi: turbavit autem hominem pictura Cce- jiobialis , Adalberto fundatori binos fratres Mangoldum & Vdalricum jungens nulla facta mentione fratris Burchardi, le tern pus confirmati monasterii in annum sexageflmum sex- *um repeiens.;

2. Quod porro elicit Bucelinus r Adelbertum cum fra- iribu& Mangoldo St Vdalrico ia Cœnobio fepultum, debe- • ."- ..' tur

Iff

cur mendaci illi picturæ Cœnobii : antehac enira nemo id dixerat.

3. Ex Altorfii Comitibus fuisse illos oriundos, asser- tio Bucelini unice item nititur pictis in tabula Cœnobiali infigniis Ieonum. Hoc enim volunt verba : Quorum ibidem insignia vetustijfima produnt &c.

4. Guelphos esse Agilolphingtcos , merum est cora- mentum Bucelini. Agilolphingorum enim familia vetus Bajoariæ Reges U Duces dedit: Guelphos Alemannicos ilia stirpe esse oriundos , nemo antiquorum scriptorum asseruit: Bajoaricorum autem Guelphorum primum fuisse Azonis &Tar- chionis Itali filium, diserte testatusesta-u'y;^©- Sc magni judi- cii austor Lambertus Schafnaburgenfis^ Qyanquam nihil faciat ad nostrum institutum, quicquid hujus credideris.

j. In nepotibus Hunfridi Tabula Genealogica intole- rabilem in modum ineptit. Cum enim Stumphius pariter & Gulerus non nifi unicum nepotem memofarint, Buce- linus nullo teste ausus suit tres recensere. Cum porro nepoa ille & Stumphio &c Gulero appelletur Adelricus , Bucelinus tamen non verecundatus est ita scribere: Adelbertus Albertus five Adelricus. Cum Adelricus præterea Stumphio 5c Gulero tan- tum audiat Comes Rhtti&i Bucelinus nulla facta mentione RhetU Comitatutt appellat ilium ComitemPlatinum Rheni: Hennamque Adalrici filiam scribit, fuife ex Comitibus Palatinis Rheni. Et tamen pag. 17 s scribit de hoc ipso Adelrico : Adelricusj>r*fesfit RhetU. Facit ad hoc Bucelinus Mangoldum quoque & Vdal- ricum Coroites Palatinos Rheni. Fuisse autem Bucelinum deceptum fabulatrice ilia Cœnobii pictura liquidum quidem est: fed passum sese tali aliqua fabula decipi Bucelinum nullam patitur veniam , quoniam monachus ille omnem ætatem hi- storiæ impendit seque rerum veterum peritia plurimum jasti- tavit: vel leviter autem in historia versatum non fugit, Comi-

Z 2 turn

turn Palatinorum Rheni originem aliquot seculis esse recen- tiorem. Laudandus tamen Bucelinus, quod confidens men- daci tabulæ , non enim dederit nobis Comites Palatinos Mainios. Usque adeo autem figmenta ilia Tabulæ a vero dissonant , ut ipsemet Hyperaspista coactus fuerit in hæc verba erumpere. @onsten fan man m$t in afcrebe fein / tag m obangeregten Portal unb ®rabf$rifften / so fid) in ber ©tifftet Capcl, tote auti) in Derjci^nug ber $?af;men auff ben gemaftften $&f&ernen Saffct / batnit bit Ujjralten auff bte SManer mit £)f)(; fav&en gemaOtte 95Utnuffen ber brep ©raffen bebeeft foorben/ t>or Mefem gefe&lt gefoefen. 3n bem gemelre ©raffen ange6en foorben a($ Comites Palatini Main & Rheni; bann $n gefcfytoci* gen ba* Main gatecnisc& ni#t$ Oeisset/Cfoeifober gfo&£D?apn in ga# teinis<&er @pra# Mœnus genennet fotrb) so foaren tic Comites Palatini Rheni bamaljlS nit in rerum natura, tmb feint Comites Mceni meinaljlS barein fommen. Hæc ipsemet Hyperaspista.

6. De praelio inter Adclbertum & Rupertum com- misso, diximus jam turn fententiam ad Stumphium & Gule- rum. Vt & de consanguineitatis vinculo, quo etiam Buce-

»• ^H __ <• • ■** ?1 mill. • •* . .-_

- - £J - — —- w y »J**« VW1UI4J iJUWV

linus Cæsari ac Regibus Adelbertum conjungit, ad Bruschium. Notari tantum heic fingularis unius Bucelini audacia me- retur , qui zburs vicum non dubitavit Latine vocare pagum Ctieronis; quafi vero ScCicerones oliraRhetiam incoluerinr.

7. In narratione eorum quæ anno 841 contigerunt infignitam Bucelini audaciam fingendi observare denuo licet. Etenim affirmat, Adelbertum ilium quem cum exercitu Lo- tharius Imperator mifit ad impediendam Ludovici & Caroli fratrum conjunctionem armorum, quique deinde a Ludovi- co Germanico cæsus, fuisse Præfectum Rhetiæ, usumque collecto ex Rhetis exercitu. At is qui eopse tempore vixic in Caroli Calvi partibus, Caroli Magni ex Bertha fiiia nepos, luculemus scriptor funesti illius fraterni belli Nithardus /. 2.

Adai-

I

Adalbertum ilium appellat Comitem Metcnsmm , & quod Austrafios duceret in armis Ducem Austrastomm: nulla fasta Rhetorum mentione. Verba ejus sunt pag. 4^4 edir. We- chelianae. Lotharimdolo an vi Luthovicum aut subdere, aut qteod mavult perdere pojfet, tot a mente tractabat. In quo negotio congrue Othgarium Magoritut fedit Episcopum & Adelbertum Metenfium Comitem convoc.it. Habebat enim uterque Lttdhovicum ad mor tem usque exosum. Jam enim Adelbertus ex infirmitate, qua pene ter annum detentus fuerat, velut in fupplementum fratricidii rejpi- raver at. Brat enim eo in temporc itaprudens con/ilio,«t sententiam ab eo pro lat am non quHibet mitt are veflet. Cujtts inflincJu Lot ha rms colleftam hinc inde infinitam multkttdinem Rhenum trajecit. &c. Jgitur Adelbertum ducem , quern supra Comitem memoravi- mm-, ob hoc inibi reliquit, ut dr populum sacrament u sibi firm ar et, '&siLudoyicus ad Carolum ire veBet, nullo modo pojjet. &c. Pag. 457. guamobrcm Cadhelhnicam Karolus adiit urbem: ibify matrc una cum Aqui tata's recepta , repente nunciatur , quod Ludovicu* cum Adhelberto Austrafiorum duce prdio commijso viciffet, Rheno^ tro- jetto ob ittius adjutvriam quantocjut pojftt venires. Hæc Nit- hardi efle vera ut Buceliniana in Rhetorum gratiam ficta, nemo prudens dubitabit. £0 prælio tamen & Rhetorum Præfectum periisse haud negaverimus, modo idoneis id pro- batum fuerit testimoniis. Bucelinianorum enim fides ste- tit duntaxat in nomine Adelbertus: quasi præter Rhetiæ Præfectum ejus nominis nemo fuerit alius. Qua in narra- tione longe rectius fibi jam caverat Gulerus.

8. Postremo etiam illud Bucelinianum de Adelrico, ilium patri cæso in Rhetiæ præfectura jam anno 842 succes- sisse temerarium effatum est. Successisse tamen patri, quo- niam & Stumphius pariter & Gulerus constanter affirmant, vero non est abfimilc.

Cæterum quid de Buccliniana narratioue ex vero fit

Z 3 exiUimaji-

existimandum jam liquer. Addendum nunc etiam est , ne il ium quidem , etsi ex pictura Cuenobiali mirince transfor- matam, cum Diplomate consentire. Ec vero si Adelber- tus Hunfridi filius est conditor Cœnobii, quod semel ite- rumque profcfsus est Bucelinus , mukum iliius narratio a Diplomate discedir. Primo enim hie Adelbertus non suit Comes Palacii fed ad rinem usque vitas praefuit gubernandae Rhetiæ: Diplomacarius autem Adelbertus Comitem Palatii egit non Praefectum Rhetiae. Secundo Adelbertus ille Buce- linianus anno 41 jam periit : Diplomatarius autem Comes suit Palatii adhuc sexagefimo sexto. Tertio, Hie fidelis suit

9fc,va(allus Ludovici : Ille autem Ludovicttm ad mortem usepte ha- butt exosum. Jjhtarto, Hie jam turn anno 827 Rhetiae egit Praefectum, U illo circiter tempore Cœnobium condidit, ac proinde jam turn indubie quadraginta præter propter an* norum suit : Ille quadraginta demum annos post Comitem potuit Palatii agere : quo munere virum octogenarium po- tuilse fungi, non est verofimile. Si Hunfridi nepos condiderit Cœnobium, ne in hoc quidem Diplomat! consensit. Nam hie Adelricus suit dictus non Adalbertus: nee Comes Palatii suit fed Rhetiæ Curienfis. Vtque fuerit Comes Palatinus Rheni, non fuerit tamen Comes Palatii : hæc fane quam multum dirTerant, consequens caput pluribus demonstrabir.

VII. Verum de Bucelinianis fortaile plusquam fads. Super- est ut etiam quæ HYPERASPISTA narravit examinemus.

Igitur illud quidem fatendum venit , ilium a Diplo mats quam minimum dissidere. Quod non est mirum, quoniam ille unus videtur habuisse Diploma ad manum, Se totus in id incubuit ut Diplomati fidem conciliaret, quod reliquorum nulli suit propositum. Convenienter itaque satis thefi adamatæ illas de Adalberto fabulas formavit. Hinc non fecit sua quæ Bruschius,Munsterus,Crusius, be Gulerus

naoenc

habent de conduct Cœnobio jam turn imperante Caroto Magno circa annum DCCCX , ab Imperatoris illius cognato Adatberto, & Lendaugiae prima nuncupatione. Non alia ta- mendecaufia quamquia adversantur nimis Diplomat]. Quam cupidus cæteroquin fuerit etiam illarum fabularum , quia fag. ii. jf. 30 Derttfegen. verba Guleri de illo Adalberto inter- polaverit suis iliis: Darin a($ Adelbert in gBaffcrtnofyc toar/ljat er nacf> angtoetfuna, £mt>aft>tfcf)en Mb an&crn Chronicken ©ott toerlobt an ben ON ein ©osier $u bafoen/ Da er antenDen f6nfe/ ttel^eS in Dfefer 3«fet Da Da$ (softer flel)et tyme ©ott t>erg6nt: plusquam satis prodidir. Eadem sola de caufla vehcmenter impugnat narrationes de Adatberto cæso in prælio contra Lu- dovicum Germanicum : quoniam scilicet ilia præpropera mors turbasset omnem Diplomats fidem. Ea autem argument ta quibus nos usi sumus, non adhibuit præ infcitia.

Verum enimvero quod fine omni testimonio veteri & novo,& contra consensum optimorum quorum vis. ausus fue rit pro libitu homo ille fingere historias, hoc fane intolerabile est. Quod Rhetiæ enim Comitibus primam Cœnobii ori- ginem vindket, in eo potuit quidem austores laudare Stutn- phium pariter & Gulerum :diserte autem idem Stumphius: Umfr Dfefe3ett anno 86o!jat in Œ&nrer Rhetia ger)erfdKt nnbge* Uht ®raff 5lDe(rid> / D<# uorbenanren Adelberti ©oljtt; diserte item Gulerus de Ludovico Germanico Rege: 6>em ganfttJogt uber. Rhetien tear ®raff 2(De(reic& 2tDelbert$ <ge(jn. Ex adverse* Hyperaspista ausus est fingere, adhuc anno 866, Rege Ludo vico, Rhetiæ Præsectura funct um Adalbertum. Vterque item diserte ftribunt, ab anno 39 ad obttum usque Rhetiam admi nistrate Adelbertum , Hyperaspista autem fingic t ilium in- terea fuisie & Comitem Palatii. Summa etiam temeritate non dubitavit scribere, t& rft nit jttjtoeifflen/Adelbertum Rhe tiæ Prasfectum aeceflilse Ludovki Regis partibus contra Lo-

tbarium

thorium : nullo tcile adducto , fed inepto aliquo argumento. Quidni autem adhaeserit potiusLothario tune potentiori,ficut fecit Abbas S.Galli? Perinde atque inani ratiocinatione voluit probare, anno841 non fuccessisle patri Adelricum, quoniara scilicet ejus filia Henna anno demum 890 nupserit Comiti Lenzburgenfi. Ast nupfisse non dixit Stumphius fed cantunr quod ilia turn tempoiis vixerit: solus Guierus autem quia id tradit merito dubium est. Esto tamen. Quidni vero potuerfe Adelricus jam anno 841 tuifle viginti quinqne anftotum, arqj' ita satis idoneus Rhetiæ gubernandasi Henna item patre jam sexagenario circiter nata nubere ætatis anno vicefimo aut ampiius post patris obitum?

Quantumvis porro ita hæc veteratoria quadam arte finxerit callidus Hyperaspista, omnibus tamen illius figmen- tis plane fubruendis plusquam suffkiunt.ea quæ jam turn de- monstfavimus; nerrpe quod nulluss Adalbertua Gcenobium condiderir,quodq; ilio anno, quo Diploma fertur confectum, nullus Adelbertus Cbmitem egerit PalatfJ. Qgæ duo itidem demonstrant, bonos quorum narrationes produximus viros* a Ccenobialibus peflime quidem ftiisle delufos in AiteJbwttf agnoscendo tanquam prirno Ccenobii conditcre, atque eo etiam imposturae &c delusionis bonorum nomine Diplomatic fabricatorem detestationem mererf; non potuifse tamen ita* sese de reliquo gerere, quin a Diplomate multum recederenr. CÆTERVM quod narrationes de Adelberto Ccenobii conditore , quotquot hactenus prodierurtt in lucem, pluri- mum & inter fese, & a Diplomate, & a veto dlssentianr, quo- niam satis est ostensum, hunequoque locum nunedeseremus. Modo unum hoc addiderimus : longe rectius potuisse Hy- peraspistam rebus Diplomatis consulere, si dixisset, ignorari cujus ditionis Comes fuerit Adelbertus Diplomati laudatus. Perinde scilicet atque nos fatemur, quales Comites fuerint

tres

tres illi, quorum sepulchra supersunc in Capella Cœnobii, nesciri. Ica cerce multis objectionibus potuifset prævertere. Nee vero etiam nos non agnoscimus, plane isthac tempestate etiam alios fuiise celebres Adelbertos Coraites. Cujusmodi suit utique Stumphio sæpe laudatus Thuricenfis Comes. Quamvis nee ita effugislet Hyperaspista vim eorum quæ cap. //Js^/Asdisputavimus.