Capvt XII, T

Circa eos, quorum interceffione privilegum ejfe datum refers

Diploma, duo falsi crimina impostorem commisiffe; alterum

quasi Imperator Epifcopos titulo Illustrium appellaverit, atte-

rum quasi intercessorum unus fuerit Rabanus Maurus

jirebiepifeopus Afoguntinus.

QUanta it quam multiplicia in Diplomate falsi crimina pa- trata fuerint, cum circa eum, quem auctorem Diploma* tis, mm circa eum quem CœnobiiConditorem&siraulprivi- legii imperatorem impostor venditavit, hactenus claræestluci expositum. Nunc demonstrabimus. bina ah'a efusdem notæ peccata in Diplomate esse commifla circa eos , quorum interceflione voluic nequam ab Imperatore Ludovico privile- giumesse.impetratum. Illorum*/,ftT*west, quod ausus sit sin cere, ab Imperatore Ludovico Epifcopos fuisle insignttos titulo ILLUSTRIUM: alterum,quod eorum qui interceffione fuapri- vilegium impetraverint unumfecerit esseRabanum Maurum Arcniepiscopum Moguntinum. frhu ab ævi flfius moribus plane est alienum, & longedemumpost, idquepotislmuimse- culo circiter undecimo, nonnihit in usum tradustum. Pojteriu*.

Cc j advsr-

adversatur omni certissimæ de Rabano Mauro historiæ, ut- pote quæ constanter narrent, tempore conditi diplomatis Rabanum pridem desiisse in vivis esse. Vtrumque ordinc paulo apertius oculis exponemus.

I. Igitur ilia quidem tempestate, five seculo Christiano

nono, Episcopos non esse ILLV3TRES dictos , non equi- demdubitoasseverare, fretus omnibus illius ævi monumentis. Nihil fane est cerrius, quam nullum, ex omnibus quæ si> perant monumentis five Ecclesiasticis five civilibus , posse product bonæ fidei testimonium, quod pronunciato meo ad- versetur. Poterunt Diplomatis amatores exercere induftriam suam; poterunt etiam alii curiofis oculis lustrare omnia. Cer- tus sum , quotquot fuerint, oleum quod ajunt atque ope* ram perdituros. ^ '^^'fK

Quibus honoraris titulis turn temporis Reges vel Impe- ratores Francici usu Curiali Episcopos sint prosequuti, queant vel ilia, quæ a nobis capite tertio Sc quarto sunt productaf" plomata, in quibus quidem Episcoporum fit mentio, quido ostendere. In Ludovici Pii Imperatoris Paderbornt Diplomate pdg. 13 ita iegitur: qui» Venerabitis Vvr Baden Epifcopus Eccleji*. Ejusdem Diploma Trajectinum pug. 17' habct: quia Rixfridus Vtwrabtlis Vir veteris TrajecJi Eccl Epifcopus. Inter Ludovici Germanici Regis Diplomata 1 derbornense ita Iegitur^. 27: gualiter Venerabilis Epifte- pus fidelisque noster Bntheradm nomine. Idem, titulus Ventrabil in eodem Diplomate ter reperitur. Illius Regis Diploma Pa taviense pag. 3 8 hæc habet: cut prtfenri tempore Venerabil Vir Reginarius Epifcopus prxejje videtur. In Diplomate Ah. henfis monallerii t>ag. 41 ita habetur: queUiter Vir Venerabil Co$%bdldw Wirtz&urgcnGs Ecclesit Epifcopus. Item per fr

."i'l Vtnttir

%A

■<aldfia

LVD0FIC1ANI CAP. XII. 107

fltnerabilis Epifcopi petitionem dr amorem. Jn ejusdem mo- nasterii alio Diplomace fag. 42 italegitur: quiaPir Penera- bilis Gotzbaldut Wirz&urgenfis Epifcoptts. In ejusdem Ludovici Regis DiplomateVltrajectinoHungerus Episcopusnullo plane titulo honoratur. Capite nono hujus libri fag. 14$ addu- ximus Diploma Cælertini Papæ , ubi ita fcribitur: Eapropter dilctti in Domino filii, Vctierabilis fratris nostri^ Gnalteri Episcopi precibus inclinatu

*. Hæcsola, quamvis paaca, pofluntutiquedocerestiJum, Ivocant, curiæ; quodque non Imperatores duntaxat& Re- -ge» fed etiam ipfimet Papæ, non lUitstres fed Venerahiles appel late Episeopos turn Coliti sine. Edita autem siint incegra vo- lumina Ecclefiasticorum Diplomatum ab Imperatoribus 8c Regibus nostris profestorum. Cujusmodi tabutis præaliis excellunc Metropolis Salisburgensis Hundii qualem illustra- vit Christophorus Gevvoldus, Historia item Trajectensium Episcoporum Wilhelmi Hedae, ScDefensio Abbatiælmperia- Ms S. Maximini Trevirensis Nicolai Zyllefii , variique libri Auberti Miræi : in quibus observare est, ilium titulum Vene- rahilis non isto duntaxatCarolino seculo, fed etiam aliquot se- quentibus seculis, tantum non in perpetuo roansifie usu li ter arum Curiæ Imperials aut Regiæ. Et vero apud Hedam ( ne alia volumina nunc sigillatim advoeem in testhnormim) seculo adhue duodecimo Conradus Imperator pag. 16'■$ edi- tionis Buchelianæ ait: fidelis ttosTer Hardberruf ejusdem loci (Trajecti) Htntrabrtis Epifiopu*. Item: dim Bardbcrti Vtnt» rabilis Episeopi fidele servitium. In alio Diplomate fag. iffS idem ait: fidelis miter ejusdem loci VtntrabiVts Epifcoptts. stem r petit tone fide/ti ttojiri Hardberti ejusdem loci Penerabilis EpifapL Imo he. ipse Fridericus primus eundem observans moremv in ftiplomatecoascriptoanno n66/«g. 171- > ftisceverbisiitirurs

•» « > Contra-

Contmerfiam quit inter Godefridum Vtntrabikm Trajctfensem Episcopum dr Florentium Comitem Hollands de Comitattt Erisonum agitabatur. Quid , quod etiam sequentibus aliquot teculis ilie titulus in Curias usu sic satis manseVit frequens? Et vero Fridericu9 secundus Imperator apud Hedam pag. 196 memo- rat Ventrabiltm Trajeclensem Episcopum. Tmo &CaroIus IVtus apud eundem Hedam pag. 247 laudat Venerabiltm fotmnem Episcopum Trajeclensem. Vt fag. 248 dr 2 49 dxMos Vtntr&bWlS Trajettenfis Episcopus commemoratur. Primus omnium, apud Hedam quidem , Sigismundus Imperator in diplomate scri- pto anno millcfimo quadringentesimo decimo sexto hisce verbis pag. 27 s usus est: Sane Vtntrabilis £$* Wuflris Erideri- cut de Blanckenheim Episcopus TrajecJenJis , Princeps dr Confiliarius nosier, & Sacri Imperil dcvotits fidelis. Alibi titulum lllustrii interdum fuisse & Episcopis antehac adhibitum, nonnego: Carolino autem ævo ullum Epilcoporum isto titulo audiilse pernego.

In libro Marculphi editionis Lindenbrogianæ (Bigno- niana enim multumest diversa) statim Formula primaCharta Regalis de Episcopatu ita incipit: lUe Rex Viro Apostolic* illi Epifcopo. Secunda: Domino sanffo , sede Apostolica dignitatis colendo. In sexta lcgitur. Noverit solertia vestra, nos adpetitio- nem Apostolki viri Domini ill. ill. urbis Episcopi. In septima est: dominis viris sanilis ac venerabtlibus Apofiolicis in Christo pa~ tribus omnibus Episcopis. In octavo: ex institutions sedis Aposto lic* sett reliqttorum Episcoporum. Nona hæc habet: Jgitur AppftoU- cus vir ill. ill. urbis Episcopus. Vndecima: Karolus gratia Dei Rex Ertmcorum lam prafintibus quam & futuris Dominis sard tit drAp*. stolicu ejr venerabilibus in christo patribus. Duodecima I Ad P0f titionem Apostolici viri ill. urbisantifiitis. Trigesima octipHI alicef nonnihil lonat: tile Rex vir illuster Domnk sanclis ac

4

* ■ *

lib us in Christ0pat rib us, omnibus Episcopis , vel omnibus Abbat'tbus* Centefima decima ita incipit: Domino sanilo dr Apostolicasedt eolendo Domno & in.Christo patri ill. Epifcopo ille Rex. Centefima duodecima : Domino san&o & Apofloiico, domno dr Patri ill. Epi* scopo ille Rex. Reliqua9 consimiles formulas adducere nihil attiner. Ipsemet Marculphus librum fiium consccrans Lande- rico Epifcopo ita loquitur : Domino fancJo, meritis beatijstmo, & Apoflolico semper honore fufcipiendo ,omnique preeonio laudis celebrath- do, Domino ac reverendijjimo Papa Landerico. Et vero etiam prattet Reges, aliis quoque turn fuifse in usu titulos ejusmodi Episcopa tes, liquet ex formula venditionis, quæ est centefima vicesima nona: Domino santfo dr Apostolico^ Domino & patri ill. Epifcopo.

Observandum vero hie est: adhuc ætate Caroli Magni ipfismet Regibus Episcopos audiifse Apoflolicos , & sedes Episcopales sedes Aposiolicas, idque recepto pridem in Gallia more. Enimvero &c Clodovæus Rex in Epistola ad Synodum Aurelianensem primam scribit: Orate pro me Domini sanfti & Apostolica fede dignijjimi. Apud Gregorium TuronensetiL. /.9.^.4.1.^42. duæ epistolae hoc habent exordium: DominU santtis & Apostolica fede dignifftmis. Eadem ratione Sidonius Apollinaris /. 1. ep. 1. cathedram Tricassinam appellavit Apo- fkolicam fedem. Idem alibi passim Episcopate munus vocat Apo- jlolatum. Ad quæ loca disserens doctissimus quondam Ar- vernorum Præses Joannes Savaro , recte notat, dictos turn Episcopos in universum Apostolicos , quod in Apostolorum locum successifsent. Eodem autem modo apud Hedam in Diplomate Caroli Martelli scribitur: Vbi & Apostolicus vir Do- minus dr in Christo pater noster VFittibrorclus Archiepiscopus &C. Item in Diplomate Pipini Regis: Apostolicus Vir & in Christa pater Bonifacius Frbis Trajettenfis Epi/copus. Supersunt ejus modi complura ex ævo illo: fed hue adducere nullum fuerit commodum. Quantumvis autem ille titulus Episcopa-

Dd to

lis cum fuerit receptissimi usus , vel ex iis tamen quae adduxi- mus Ludovici Pii U Ludovici Germanici diplomatibus vide* re est, senfim ilium jam Ludovico Pio imperante fuisse anti- quatum, inque ejus locum fucceflisse minus illud epithecon Venerabilu. Quod qui factum fuerit, non equidem certo as* severaverim. Quandoquidem tamen ex eo usque tempore solus Romanus Pontifex Apostolicus dictus est , U solus ille ja- ctitavit Apojlolatum suum & /idem Apofiolicam , per est verofi- mile , fattam iliam tituli Episcopalis mutatlonera arte & in- stinctu Romanes Curias.

Perinde atque vox Papa & Pontifex, antehac Episcopis omnibus communis, denique ad solos Romanos ita tranfiit, ut jam Gregorius septimus non verecundatus fuerit ex sua ca thedra pronunciare : unum efi nomen in mundo , Papa videlicet. Fortassis autem Romant prætextu illo hoc nomen Apostoticuc folis stbi vindicaverunt, quod Apostoliea cathedrae debeant au- dire solas iuaequas ipiimet Apostoli immediate inftituerunt: qualts inOccidente fit una sedes Romana. Et vero isthacsigni. ficatione vocabulo illo videtur usus jam olim Tertullianus I. de prascriptionibm quando ita loquitur. Percurre Bcclesiat APOSTOLIC AS, apud opt as if fa adhuc cathedra Apofiolorum suit lock frafidentur, apud quas authenticaUteracorumrecitantur^sonantec vocenty reprafentantes fdem. Proxima est tibiAchaJa? Habet Cor in* thum. Si non longe es a Macedonia, habet Phitippos. Si pot et in Aftam lendere, babes Ephesum, Si autem Italia adiiceris , habet Romam, Singular! decreto antiquum U receptum omnium Episoopo- rum titulum sobito adeo mutavisse, per fane est verosimile.

Quacunque vero tandem ratione id fuerit factum, il lud ccnstat ex Marculpho, ejus estate neutiquam Episcopos audiiiTe seculari lllufirium titulo, fed alio a sccularibus plane diverse^ Vixifle autem MarcuJphum Carole* Magno adhuc &ege > cerium est. Etsi enim formula nonagesima octara •** v Ludo*

Ludovicum Imperatorem memorec, non tamen illa videtur csse ab ipfius Marculphi manu: ut multae aliae accelserunf more in hisce soiiro. UndeSrilla nata est libri illius manuscri- ptorum exemplorum diversitas.

Non grave fueric ex illius aevi scriptoribus adducere 8c aliostitulos, quibus isthaec tempora decorarunt Episcopos, cum in manibus versentur libri. Sed hoc agere nulJum sue- rk pretium operæ, quandoquidem autores ills, pro suo quis- que aflfectu & ingenio privato,aliter atquealiter sele gefterinr, non ex Palatii Regii consuetudine: nobis autem nunc incum- bic tantum id attcndere, quern in rnodum Epistolae & Di- plomata Regia tunc sonaverint, auc quibus ticulis Reges suos Episcopos assecerint: quandoquidem nobis res est de Diplo- mace quod Regia aut Imperatoria auctoritate confectum esse vendicatur. In univerfum tamen eciam illud verissimum, a nemine scriptorum illius tempestatis, etiam privatis liter» lllustrem appellatum esse Episcoporum quenquam, fed omnes omnino solis sacris atque Ecclcsiasticis ciculis non autem secu* lari more fuisse honoratos.

ILLUD igicur quod dizimus abunde jam victum est falfi crimen ab impostore esse commilTum, dum Ludovici Imperatoris five Regis nomine Episcopos duos titulo lUustrium suit prosequutus: quale quid ab illo Ludovico nunquam eft factum. Fortassis tamen quenquam duo scrupuli adhuc tur- baverint. Primus poslit esse , quod Abbaces ea aetate Iffit» /tret audierint, ac proinde is titulus multo magis convenire debuerit Epifcopis, ut dignitate longe potionbus. Alter, quod Ludovicu3 Pius in Principum Rcgni classem retulerit Episcopos, atque adeo eos etiam Seculares efle voluerit. Con- sequens videlicet elt, etiam secularem ilium titulum, quo Principes afficere mos eras, ex eo usque Episoopis non minus ataue Principibus factum communem, perinde atque hodie in H D d 2 usu

usu est* Jam aucem lllustra appellari turn solitos non Reges ipsos duntaxat, fed Duces quoque imo Sc Cornices, cum alias notum turn vel ex Solemnibus Marculphi formulis perspice-

ie est*

Tametsi vero hi scruputidubium alfquod" moveant, nihiF tamen vatent contra usum titutornm, quern illo ævo obtinu- isse demonstravimus. Eoque licet hi serupuli eximi forte non possent, maneret tamen extra controverfiam id quod dixi- mus: nempenon solere tumEpiscopos appellari lUufireeymul- to minus illo titulo ah ipsis Regibus fuilse affectos. Quaprc- pter possent illi saupuli nunc quidem a nobis prætermitti. Uc tamen omnibus appareat, nostrum veri studium etiam ultra quam neceffitas exigit extendi > de utroque quædara hoc loco adferemus*. I-m Abhates igitur„ imo tc Abbatissas, isthac tempestate fntep* * dum audiisse IUudres,. non diffitemur. Marculphi formu la septima habet hæc verba : CognoscatUr, quod Inluftris Ab- hat &cc. Vicefima prima: Inluftris Deo ftcrat* Abbatijpt. Vi- cesima secunda i in fago> rVastinenfi ubr lllustris Abbotiffa ill. (uftrix pr&ejse videtur^ Servatus quoque Lupus Abbas in Gal- lia Ferrariensis epistola quinta seribit: Ferum Jllufiris Abhu ihabanaf. :.mt I

Cceterum suit pmum etiam illo ævo hlc titulus ad- modum rarus- Etenim in septima quidem formula Mar- tulphi aRege ipso tribuitur Abbati titulus iHe , forte ta men locus est mendosus. Et vero vocula ista i& facile potuit per imperithm mutari in Wustrk. Certe exem- plum talis alicujus Regia? Tabulae non temere produxeris, qua nerape Abbatum quenquam isthoc titulo honotave- th» Adhoc neutiquam promiseue omnibus Abbatibus etiam privatis scriptorum Ktteris, hie titulus tune est conces- %k» Maxime vulgare scilicet nomen turn suit Vencrdilis,

Ot Episcopis ft* St Abbatibus. Id quod ihfinitis potest exenv plis ostendi. Non nisi illis Abbatibus aut Abbatissis fuir felicet datus- hie titulus , qui aut simul functi secttlaribusr offieiis, aut orti generis illustri nobilitate,, aut deniqne summai in Regno valuerunt auctorkate.. Quo tempore sane Rhaba~ nurn titulo isthoc dignatus est Lupus , fuisse ilium parker magna in Regio Palatio auctorkate, haudobscurum est.roodo tvel reliqua verba addantur. Verumy ait Lupus, il&tstrisAbba* fhabanus postmodum regrejsm a Palatio^ foretneernrperid femporw ifiie, propter legationtm (ibi commiffam ad liquidum scire nmpotidt: ntque ob eamrern hortatusest\ ut reditum meum ad nanm Imii differ- wem; quandosolennitasS. Bonifacii ft abejse miniine sineret\ nifi' forte ipfiquoque Imperials juffunUr rjeea quamgravi0maiypr*ju- tlicaret autoritas. Jam & propter generis excellentiam Abba> tibus solere tune temporis titulum attribui solito splendidio- tem, significat epistola Joannis VIII Papæ CCC V, ubi Hu- wjni Abbati Caroli Magni filio naturali hie datur r Hugomstre- ntto y nobili, regali profapi*edito\ atque extc£enti]Jpno> Abbati. Sic U propter oftieii Paiatinieminentiam.utrumquefracremHiV duinum ScWalonem,, quorum primus suit summusTacri Pa- latii Capellanus , uterque autem nonnisi Abbas, A'gobardus Archiepiscopus Lugdunensis epistolam suam hisce verbis in- fcripfit r Dominis &san&ijfimisyheafijfimis, virit llsufirilht5yHiiduitw Sacri Palatii Aotistiti & Wale Abbott vAgt>bardur<servulHi.. Qua- propter etiam arbitror , non Abb^iæv fed illius in sacro Pa latio summat dignitatis caussa ,.irr epistola Ecclefiæ Senonicæ" adHilduinum ilium , quaeextat in appendice ad Tbmum se cundum Conciliorum Galliæ, ilia- perquam humilia verba esse- serrptar Propterear •vestrA piefafis-veft'igiir animo^ pravdutiysikbi^ ■liter pofluUmus ,, ut tamdiu tem fuQkndeie dignemimr qumsquesum' firipto homine ad Vtflram Celfitudintm propzrtntu;,. ipfi vobif melius- mfiram faadamm wferiami- Nee enim^ abje&iu* co-

D-d 2r rami

■ i.i , , .. —, — — —mmm i ■>

ram Rege ipsomet sese potuisset Ecdesia isthæc gerere. In eundem modum interpreter etiam verba ilia Servati Lupl epistol* CX ad eundem Hilduinum: Nobilitatit, dignit*tti,& moderaiionis apice confpicua Rildu'mo , Bcclcfiasticorum mogiftr* Lupus prtsentem & futttram prosper itatem. Item Eximittatem vestram cupio valere feliciter. Vt 8c illud in epistola XXXIII ad Hludogvicum, quern Abbatum sttmmum appellat: Munufculi simi- Utudincm quam Celfitudini veftr* direxi. Etiam ilium enim in Palatio prima fuisse dignitate, ex mulct's Lupi epiltolis liquer. Sed &c recte notavit cruditissimus Baluzius ad EpisteUm iz9 fuisse ilium propinquum Caroli Calvi Regis 5c aulae Cancel* larium. Verum hoc obiter.

Illud secundo attendi merctur f quod in universum Abba* tes non quidem mere fecularis ordinis tune habiti, neuti- quam tamen Clero accenfiti , atque adeo hactenus secuJa* rium classibus faltim affines existimati sinr. Seculo ipso quar to, in prima monastici status ætate, idipsum strict] fuisle ob- servatum , quamplurimis possit Sanctorum Patrum testimo- niis ostendi si opusTit. Imo canone quarto Concilii Oecu* meniciChalcedonensiSjCum cæpissent monachi rebus Eccle- fiasticis ac civilibus sese ingererc, & dare passim turbas,diserte

prohibiti sunt , f*tJTt it fx»A>;(r<<t?(K0«f /u£ti (BmukoIc T*{tvo%*ei9

iryiyfMcatt n 3h*ot¥ufmi: eoque Sc illo &c octavo canone, eadem cum laicis pœna,excommunicatione videlicet, non utCIerici depositione , puniendos monachos, decernitur Quinirao anathemate Monachos simul ac Laicos feriendos esle, consti- tutum est adhuc in Synodo Ticinenfi anni DCCLXXVII Ca- rolo Magno rerum potiente: quam constitutionem memorac etiam Aimcini continuator /. r.cap. j f. Etiam sequente tempe- state sic satis diu Monachi a Ciero diversi censiti sum, & quan> vis non Laici tamen illi generi proximi sunt crediti. Quare igitur Abbatibus nonnullis potuerit haud dari secularium

• ■

primo-

primoribus competes» alias titulus , nihil vetuir. At alia est ratio Episcoporum : illi certe isthac ætate procul a Se- cularium hominum ordine fuerunt distinct!. Hinc ipsemet Episcopus Drogo, quamvis filius Caroli Magni &c Ludovici frater, atque Sacri Palatii Archicapellanus , in Historia vitæ Ludovici tantum audit vcncrabilis.

Accedit Tertio, quod illo feculo nono multi Abbatum mere fuerint seculares , non astumpti in ilium locum ex re- ligiosorum ordine ; dicti tune proinde vulgo Abbates canonic/, tanquam extra regulam monachalem collocati. Concessæ ni- mirum sunt frequenter opulentiores Abbatiæ Hberalitate Re-

fia multis quasi in præmium bene bello aut pace gestæ rei. erindeatque hodieidipsum in Italia, Gallia, alibique,ut 8c apud nos in Germania>frequentiffimi est ufus. Saltim igitur hi potue- runt7%?rfiraudire tune temporis, non minus atque Comites* Ex quibus manifestum est , non pari ratione olim fas, lBuflres appellare EpiCcopos atque nonnullos Abbatum : ac proinde primus quidem Scrupulus cur quero arnplius reddat dubium, nihil esse caussæ.

Venimu» jam ad Alterum , qui reapse videri haud infu- II, TO poffit majoris moments Non enim etiam me præterit il- iud quod HeImoldu9 /. i. Chrsnici Slavoram c. 4. fcribit dc Ludo- vico Pio Caroli Maq;ni filio Imperatore. Jgui paternir per omni* voti* concordant, eadem Hberalitate qua pater eft*r, ergacultumdomus Dei & omnem clerrnn ufut est, ampliffimas Regni divitias ad decorem ejrgloriam Ecclefia intorquens^intantumyUtBpifcoposqutproper ani- tnarum regime» Primipet er ant cxli, ip/e eosdem nihileminut Ptimu pes efficeret Regni. Conceflit autem in fata Helmoldus hie anno MCLXX Imperante Friderico L Ejusdena Imperatoris, ut &r antehac Conradi, notarius suit Godfridus Viterbienfis Italus. lile vero iridem in Chronico siio, cui PantkcvnomtnY deLudo- *ico Pio^mwe suo>hosce wtiuit incondkos msicuIosr

Carolm

Carotus *gregium genuit Regent Ludovicum Quern Dew almificum Jibi conciliavit amicum.

Legefua clems jure vocatur hertts. Hie safer Ecclejiamvario pravenit honore: Veftje.y domo, Cerere, cujtts suit aucfa favore.

Juresuo legitur grandis unique fore. Hie proprias habit are domos, equitesque fovere Nosfacit, ejr vefie varia prifeaque federe. Nifus ejr accipiter hae quoque lege fedet* Si binos hosce audimus, jam turn Ludovicus Pius Episcopos rranstulit in ordiriem Secularium Priricipum, voluitque iilos frui honoribus& voluptatibus secularibus: ac proinde Ludo- vico filio ejus in Germania regnante, merito Episcopi Mo- guntinus & Constantienfis ILLVSTRES audierint, isque ti* tulus jure iis fuerit datus in Diplomate.

Verum enimvero, non obscurum est quidem , Frideri- co I imperante ita fuiise creditum , fed in monumentis an- tiquis non tantum nihil tale legas, fed plane adverse. Su- perant scilicet hodieque severæ leges Capitulares Ludovici -" - PU, quibus clerum omnem a seculi institutis & moribus se- vocat, atque ad sanction oniam vitæ reducere graviter anni- titur. Factum etiam id turn elTe non fine insigni fructu, discere est ex us quæ jam turn ad Leonis III Papæ Epistolas adduximus ex Vita Ludovici Pii Imperatoris. Illius enim sorf- ptor Ludovico Pio avyx^^ cum de Synodo Aquisgranenii egisset, ita loquutU9 est. Tune eeperunt deponi ab EpifeopU & cleric is cingula balteis aureis cr gemmeis cult r is ornata, exquifitxquc vejies, fed fjr calcaria tabs oner antia relinqui. Monfiro enim si mile ducebatur, fi Ecclefiafiictt familis. deputatus conaretur adjpi- rare ad fecularis glorix ornamenta. Multis post seculis , relpi- ciens ad sanctas illas Pii Imperatoris constitutiones, opere de Vitis Pontificura , ubi agitur de Gregorio IV Papa, in

hæc

4*.

LrDoriciJNi cap. xir. n?

haec verba erupit Platina. Vtinam nostris temporibus Ludovice vi- <vercs! Indigei nunc Ecclefia tuis stnclissimis institutes , tua cen- fur a. Adeo in ornnem luxum ejr libidinem sefe effuhdit Ecclefiasti. cus or do. Coccinatos dr trabeatos nunc injpiceres non homines, quod leve fortajps videretur, fed equos drjumenta: prtcedente turn ince- dunt magtio adolescent urn, & altero fresbyterorum agmine subse quent e ; no» inafinU, ut Christus nostri dogmatis autfor & bene vi- vendi unicum in term exemplum { fetoin equis praserocibus & pha- leratU, acsiex hoste devifto triumphum ducerent. Be argenteis vs- fit dr cgregia eorum supelletfilc deque cibariis non attinet dicere: cum SicuU dapes, ejr Attalica ornament a, ejr vast Corinthia, /i hoc injpicias, nullius pretii did pojpnt. Haec Platina. Ncc vestigia porro ulla superant in antiquis monumentis Ludovicianae ia Episoopos iraprudenter factæ indulgentiæ. Saltim igiturPio Imperatori injuriosæ font fabulae Gotfridi Viterbiensis; quasi scilicet vere Pius ille Princeps Episcopos & Clerum ad secula- rem luxum traduxerit. Et vcro fi jam turn ilia permissa sint Episcopis , multo major indubie fuisset data morum licentia Papis Romanis, quoniam hi tune teroporis jam reapse agebanr, per bonam Italiæ partero, Principes utvocantseculares. In ter crimina autem Joannis XII Papae, teste Luitprando Tici- nensi Episcopo cvyx^m l. 6. cap. Vli recenfitum ruit, quod venationem publice exercuijset, quodque ense accinftus gaka & Urica fuijfet induttts.

Est autem & Helmoldi illud , de Episcopis a Pio Im- peratore Principibus Regni constitutis, omni specie veri ca- rens commentum. Est enim vox ilia Princeps ambiguæ figni- ficationis, & nunc denotat duntaxat primum: atque adeo hac significatione Ludovicus Pius ille Imperator novum quidquam non potuit Episcopis concedere. Jam scilicet Merovingica florente Francorum Regum familia, inter pri mates Regni numerati sunt Episcopi, 8c adraoti conventi-

Ee bus

bus falrim quibusdam Ordinum Regni, huctenusque Princi ses nominati. Hinc Legi piircæ Alemannicæ hæc verba præfixa flint: Incipit lex Alemunnorum , qua temporibus Clotha- rii Regis una cum pr'mcipibussuis, id sunt XXlll Epi/copu, ejr XXXIV Ducibtts, & XXXII Comitibu-s , vel cxfero populo , conflituta cB. In conventibus autem publicis O.dinum r'uiise turn primo ante ipsos Duces loco Episcopos, imo etiam Abbates, jam dudum ostendimus in Dijfartatione de Civibus Imperii Germcmicu Quod fi autem vocem Pr'mceps accipUs pro eo quod nobis jam est em gurste/ oppido fane fallitur & fallic Helmoldus. Quin autem hoc ille voluerit, nonequidemdubito, quoniam illius ætate non alia iftius dictionis recepta erat in vulgus fignificatio. Etenim Ludovieum Pium instituisse, ut Episcopi client dicerenturque imposterum Principes Regni> aut verna- culanostra lingua IXeidjSfursteit / ne leviifimo quidem indicio coJligere est ex omnibus illius ævi reliquis monuments?. Imo vero exercuisse Episcoporum quenquam ante Ottonem Magnum secularem five Prmcip»lem jurisdictionem , aut ali- quod aliud Principde munus, nemo proba verir. Nos alibi de- monstravimus, cepisse tale quid demum Coloniæ ex instituto Ottonis illius Magni, sensimque demum serpsi/se hoc exem- plumad alios Episcopos, & nenunc quidem inGermaniahac noslra omnibus hoc concessum. Perinde atque Italiæ, Gal- fiæ, aliorumque regnorumEpiscopis pene univerfisid hodie- que negatur. \

Quod si vetera Imperii Germanici monumenta excu- tias, haud temere reperias Episcopos Pr'mcipum titulo ante seculum undecimum infignitos. Sed apud Hedam p*g. 150. inDiplomate Henrici IV Imperar. anno Dominicae incarna- tionis MLXIV. VI. Non. Maji Trajectensi Episcopatui con- cesso legitur : interventu ejr consilio Principum wsfrorum Annonis Cdoniensis , Sigefridi Moguntini, Adclberti Bremen/is., Ever ard*

Trri'

u

LFT>0VICtAN1 CAP. XIL lt9

Trevirenfis Archiepiscoporum , Bur chardi Ralberfiadienfis Epi/copi, Eriderici, Godesridi , Gerardi Ducum alior unique fidclium nosiro- rum. Præcedente autem pag. in Diplomate ejusdcm Henrici eodem anno fed 2 Kal. Maji dato iidem Archicpiscopi & Epi- (copi audierant duntaxat nostrisideles. Idem Heda pag. 1 f f re- cirat Henrici V Imperatoris Diploma illud , quo invertituris Episcopalibus renunciavit & convenit cum Calixto Papa. In quo hæc reperiuntur. Bac omnia atfa sunt consensu ejr con/ilia Principum , quorum nomina subscript* sunt: Adalbertus Archiepi- fcopus Moguntinus, Fridericus Archiepijcopus Colonienfis, H. Rat is- bonenfis Episcopus, Otto B ambergensts Episcopus, Bruno SpirenfisEpi scopus +t. Inter Privilege item Hamburgenfis EccleHas publicata ab Erpoldo Lindenbrogio pag. 167 Diploma Hen rici quarti Imperatoris datum anno MLXXXV, (de cujus fidenesdubitare vetatautographum, aureo figiJlomunitum, in tabulario Stadensi superstes) hæc verba habet. Babuit fecum adjutores in petendo complures: ex Principibus Sigefridum Mogun- tinum , Annonem Colonienjem Archiepifcopos, aliouos etiam ex Du- cibus ac Marchionibus. Item: Recognofcebant ex Principibus, Epi' fcopus Monajierienfis Er po, Episcopus Veronensts Renolstogel &c. Non opus existimo alia adducere in testimonium. Quod au* tern ilia forte ætate primum cæperat, sequentibus seculis, cumprimis a seculo decimotertio usque, factum est quasi* per* petuum.

Non me fugit, Diploma aliquod de Expeditione Ro- mana Caroli five Magni five Crassi nomine , a Marco Vel- sero erutum ex MSS. a Rittershufio editum 8c post commen- tariofo a Marquardo Frehero else illustratum: inque eo tnentionem fieri Principum tarn Spiritualium quam Secularium. Sed else illud virosto*i[**7ov, jam pridem nos ostendimus I. de Origine furis cap. 17. Fcrtur quoque Diploma Caroli Magni de Basilica Aquisgranensi, ubi hæc reperiuntur verba: Cmsilh

Ee 2 Princi-

320 CENSVRA D1PL0MA71S.

Prineipum Regni noHri JLpifcoporumDucuM Marchiomm m Comitum. Est autem etiam illud a me alias convictum impolluræ, imo & ante me a viris eruditissimis aliis. Vt taceam, quod hie •*-&ctm Principes etiam Comites comprehendat , ac proinde latiore signincatu sumptum queat videri.

Quicquid fit hujus, ante seculum undeciraurn haud forte in usu suit, strictiore acceptione Principes appellare Episcopos. Nee tamen etiam tune statim titulus lllustrium il- lis vulgo cæpit tribui; etfi jam seculo duodecimo id inter- dum esse factum, per videatur verifimile. Certe nono seculo, cui Diplomatis natales adscripfit impostor, nee Prinecps ar- ctiore sensu nee illustris appellatusest quisquamEpiscoporura. Atqueita alter etiam qui moveri poteratserupulus jam est re- motus,

Etfi vero ita jam omnibus pateat illud in titulo Epiicopo- rum falsi commissum crimen, forte tamen haud abs refuerit saltim hoc etiam addere, quidimpostoremcompulerit, adeo ineptire, cum fero admodum in Cæsareis diplomatibus titu lus iste cæperit usurpari. Atque ego quidem fateor , me etiam impostoris vaecordiam mirari, & causam deliriicerto assignare vix posse. Sed si liceat conjectura uti, dixerim, ex inscitia summa natam culpam. Verosimile nimirum mini est, incidisse irapostorem in librum aliquem formularum so- Jemnium, cujusmodiestMarcuIphi: ubi frequentissimum est ill. aut ilk pro Graeco i lw<* aut Latino N. N. five nomem; Qualia a nobis jam ante aliqua funt producta ex Marculpho. Ill, Epifiopus exempli gratia, & fimilia. Istud IS. videtur existi- masse, significare Ubtstris: atque ita etiam, auoteroporerlon- dum invaluerat Aulæ stilo de Episcopo titulus iste, prssma* ture epitheton illud Diplomat! insertum esse.. Acceflit fortas- fis jam turn recepta passim consuetudo, Episcopos appeUandj gurjfcn aut Principes seculares: qualibus jam olim titulus m>

•v., t s»ii in /*

5 i *■

Jfrif suit attributus. Et vero jam non semel fecimus verofi- mile, secuii dupdecimi circiter fine Diploma esse confictum: illo autem tcmpore Episcopi in vulgus ipsum audierunt Prin- sipest ceu ex iis quæ paulo ante attuiimus liquidum est. Cae- terum hanc conjecturam nostram five admittat quis five reji- ciat, in nullo equidem ponam discrimine: postquam falsicri- menipsum omnium oculis jam plus satis est expofitum.

PROQREDIENDVM tandem nobis est ad detectio- „ nem SECVNDI CRIMINIS. Igitur callide quidem satis ve-"' teratorsinxerat, impetratum fuilse privilegium intercessione Rhabani Archiepiscopi Moguntinifc SalomonisConstantien- fis Episcopi. Uterque enim suit apud Ludovicum Germani- cum magnæ auctoritatis. Salomone fane legato ad Papam Romanum fueratRex usus in caussa Ramesloæ Hamburgensi Archiepiscopatui jungendae, primis statim annis sui in Fran- cia Orientali regiminis: ceu Iegere est in Nicolai PapaeBuIla, quæ inter Hamburgenses tabulas edita eft ab Erpoldo Lin- denbrogio pag. 14s. Imo illius confiliis frequentiflime au- fcultavit etiam postea Rex per omnem vitam. Rhabanus quo- que in tanta suit (nee immerito, erat enim doctrina nemini fuse ætatis secundus) nondum Archiepiscopus, imo pulsus Fulda ab improbis suis monachis, existimatione, ut in Regie- Pa- latio locum, & defuncto Othgario ipsum Archiepiscopatum Moguntinum liberalitateLudovici consecutus fit. AdhocCœ- nobium in diœcesi situm est Constantiensis Episcopi: hie vero fubestArchiepiscopo Moguntino. Itaque tantis intercessori- bus impetratum privilegium debuit utique haberi maximi rc- Dons. ^WIWi

Elusit tamen veritatis summus patronus Deus homi- nis wawffUu > eumque gravissime hac etiam parte labi pas- sus est. Etsi enim Salomonis Conftantienfis Episcopi res attemperate satis conveniant cum Oiplomate: Rhabanus

Ee 3 tamen

tamen minus ex voto nebulonis ad negotium hoc acci- cus est. Ecenim Salomon Bruschio aliisque testibus præ- fectus est Constantiensi Ecclefiae anno 831 , eamque rexit ad annum usque septuagesimum tercium illius seculi noni: adeoque potuit is Podami adfuisse Ludovico Regi anno Christi Octingentefimo sexagcsimo sexto. Rhabanus vero jam defunctus suit anno Dominico seculi illius noni quin- quagefimo sexto: adeoque jam effluxerat integrum ab obitu illius decennium , quando Diploma conditum esfe voluit impostor, intervtnttt illius etiam optimi Sc præstandssimi an-

tlstltlS.

Observaverat hoc falfi crimen etiam doctisfimus Heide- rus, & tertio loco collocaverat inter manifesta falfi indicia* Ideoque Hyperaspista dedit operam defendendo fuo Diplo mat ab hoc quoque impetu , eapite su*t ApologU tertio. Du« plici autem modo tueri conatus est Diplomatis causa m. Uno, quod etiam alias fieri fit solitum , ut post mortem petentis privilegia concedantur. Altero, quod Rhabanus obierit qui- dem anno 85$ (nee enim hoc vet in dubium suit vocare au- sus) Diploma autem esse confectum vel anno 5-4 vel y 6, atque adeo vivente adhuc Rhabano. Cæterum ut liquido & citra omnem molestiam unicuivis possit apparere , quam nihili sint ilia etiam Hyperaspistica, age producam primo in conspe- ctumipsa Diplomatis verba: deinde singulatim ordine utram- que Hyperaspistæ exceptionem examinabo. Verba hæc sunt. Sed ne deinceps laudes divin* & regulars discipline ibidem, deficerent, dignitatem nostram , per interwentum fidelium n*- strorum Ittustrium Rabani scilicet sanft* Moguntin* Ecclefi* AtetropoliU nee non Salomon* videlicet Constantiensis Ecclesi* pr*sulis postula-vit.

Y.V''Vj&

I. P/7«/M»igitureffugiumftyperaspistæ quod at tine t, at- tendendum est , ita omnia Diplomatis esse conscripta, quasi turn temporis quo est condicum, in Podamo Palatio praesem adfuerit inter alios Rhabanus. Cum enim dixisset Imperator, suU obtuliffe obtutibus Cœnobium fanSimonialtum Adalbertum Sacri Palarii Comitem, per iniientum, ait, Rbabani ita poftu- lavit: & buic petitioni affensum prabentem sese decernere at& jubere &c. Tota narratio certe refert, quid turn temporis quo diploma est datum contigerit. De homine pridem mor- tuo ita loqui. atque hie fit de Rhabano , solet nemo. Pro- roco adscribendiloquendiqueconsuecudinesD, toto cerrarum orbe & ab omni aevo receptam.

Ausus tamen est Hyperafpista producere diplomats bina,

3uæ de pridem mortuis perinde atque in hoc Diplomate fit e Rhabano , verba faciant. Alterum esse Caroli Magni Cœnobio Bajoarico Altahenfi concessum anno 822 ad pre- ces Geroldi Comitis, qui tamen bello Hunnico jam erat cae- sus anno 799, testibus Reginone, Sigeberto, Hippedanno, Brunnero Tomo secundo Annalium Boieorum 1. 6* Quibus addere potuisset etiam Annales Francorum. Caeterum habe- tur quidem illud quod innuit Diploma apud Hundium torn» seiundo Metropolissduburgenfn primo loco inter privtlegia mo* nasterii Attach inferioris: esse autem illud malae notae, non obsourum est fi cum cura expendatur. Nos illud hoc loco toturo producernu*. '.:«o» wr,. » 1.\ o*-'i\ 1

lit Nomine Paths et Filii et Spinrrrs sauBi. CAROLVS Serenispmus Augustus a Deo coron*.

tus , Magnus , pacificus, Imperator Romanorum gubernans Imperium, qui & per miserkordiarn Dei Rex Francorum. & n Longo-

.I ii i . -., ..... -■» - -I. '<* ■ i

Longobardorum. ^Quicquid enim ob amorem omnipotentis

Dei ad loco. fan&orum wnerabilium pro mercedis anima no-

stra augmento concedimus vel confirmamus, hoc nobis procut

dubio ad rternam beatitudinem pertinere confidimw, Igitur

notum fit omnium fide Hum noflrorum magttitudini, prafentium

scilicet & futurorum, quoniam nos in Eleemosjna noftra

ad deprecationem GEROLDI Comitis fidelis noHri, con-

cedimus at que confirmamus ad Afonaflerium S. Mauritii*

quod eft situm in Ducatu Bajoariorum in loco nuncupantta

jilt aba, ubi Omuls us retlor pr£ejfe tvideturt locum quendam

in Avaria, ubi Dieloba flwvius Danubium ingreditur. Est

autem xftimatio iUius loci quasi 40 manforum. Qui locus

sub omni integritate partibus memorati Aionasterii per bane

noHra auSoritatis largitionem <vel confirmationem ptrpetuis

Umporibus proficiat in augmentis. Prtcipientes ergo jube-

mus, ut nuUus quihbet fidelium noBrorum mem or at 0 Ornulfo

Abbati, vel succefforibus ejus, out monaebis in memorato

MonaSUrio witam degentibus, ullam inquietudinem out ca-

lumniam aut diminutionem de pr*di3o loco ullo unquam tern*

pore facere prafumat, fed perpetuis temporibus 9 per hot

noflrd auBoritatis prtceptum vel largitatis donum, robustis*

simo jure pars ipfhts monafterii teneat atque posfideat. Et

ut hdc prseceptio noHra <vcl confirm at io nostris *vel futuris

temporibus melius confervetur, de annulo nostro fubtui sigU-

lore juffimus. Datum 6. Col. Decembr. anno Cbrifto propitio

Imperil noftri duodecimo Regni vero in Francia 44, atq

■if.'."' . '.

«$*

•*>

-i

37. in Z^/w, lnd0ione quint a. Aftum Aquisgrani Palatio regiot in Dei nomine feliciter.

Hactenus Diploma tllud. Verumenimvero falso hoc effi-

ctum esse , multa liquido ostendunt. Satis est observasse il-

lud : situm in Bucatu Bajoariorum: nullus enim tune erat Ba-

joariorum Ducatus, fed cum devicto Taflilone extinctus du-

dum fuerat. Non etiam tune Orulphus aliquis Cœnobium il-

lud rexit, verum, quod etiam Hundius notavit, Fulradus. Sed 8c

qui Geroldus Comes potuit petere a Carolo aliquid dariCœ-

nobio in Avaria situm, quum Avaria vivo Geroldo nondum

fuerit a Carolo plene fubacta? Annus porro incarnationis Do-

minicæ five Imperii XII est Regni in Francia quadragefimus

quintus, in Italia quadragefimus primus. Taceo, solcecismos

Diplomatis non convenire emendatæ scriptioni Carolino-

rum diplomatum aliorum. Quid? quod nonæqueDiploma

hoc perspicue ioquatur de Geroldo vivo, atque de Rha-

bano superstite fit in Ludoviciano. Autorem tamen etiam

illius Carolini diplomatis credidisse, Geroldum Comiterrt*

i(ium, cujus rogatu Carolus Magnus beneficio affecit Cœ-

nobium Altahense » turn temporis adhuc fbisle in vivis,

haud negari potest. Imo rero probabile est, alium hunc

ruisse Geroldum Comitem ab illo , qui periit bello Hunnico.

Hie enim nude Comes in Diplohiate hoc appellate*: qui in1

teremptus autem est abHunnis, is Eginhardo & Annalium

auctori $\t\tur Ptdfe8usBajoarU: Sigiberto duxBajoarut h. est

Præfectus militiæ in Bajoaria: (ubi perperam legitur tamen

Gerhardus, & mors refertur in annum 800) Hermanno Con-

tracto piijjimtts fignifer Caroli. Tantae autem dignitatis virum

non nisi Comitis titulo insignitum a Carolo Magno, cui ca-

rissimus suit U virtute U affinitate, frater quippe Hilde-

Ff gardis

i '■——^—————

Sjardis Reginæ, quod Aveminus annotavit, non est vcro- imile.

Alterum Diploma, quod Tomo primos. 127 Mctrop. Hundii inter Frisingensia privilegia reperitur, itidcm nihil ju- vat Hyperaspistæ effugium illud primum. Etfi enim Privile- gii Frifingensis illius fides admitti queat; non tamen Cata- logo Epifcoporum Frifingenfium (quo teste unico Hundii illu* strator C. Gcwoldus scripfic, Walthonem Episcopum, cut Privilegium concesfit Ludovicus Rex anno 906, obiilse anno 90$ menso Ma jo) possumus credere. Quam fane incerti plae- rumque soleant eiTe Catologi ejusmodi tantum non omnes, notum est iis qui eos versaverunt manu diligentiore. Ipsc- met Hundius de Erstembergo Frifingenfi Episcopo feptimo, cui decimus succeffir Waltho, ait: £uo anno obierit incertum elf, dicitur au tern fepultus mCapeOa S. Pctri. Paulo ante tamen dixerat: administravit Epifcopatum annis 1 g. Tempora itaque (uccessionjs Frifingensis cathedrae utique non sum omnino certa. De proximo antecefsore Walthonis Arnolpho ita scribit idem Hundius: Prafuit solwn annis oi7o, fed Annus etc- Uionis non concordat cum Juperiore numero AnnonU EpifcopL Im». Hundius diserte de Vttone successore Walthonis ait: Vixit tantum uno Anno in Episcopate, ante confirm at ionem mortuua, alia* Ottho: qui interfuit expeditions magni Ludovtci Momani Regis contra rngarosyfmno 507. Aventin. sol. 480. De hujus item succeisore: J>racotphus eleftus eft Epifcopus anno 908. Hisce admiflis, anno demum nongemesimo sexto obiit Waltho, non quinto. At- que ita vivo adhuc atque superstite Wakhone conccffit Privi legium illud suum Rex Ludovicus.

Quin itaque frivotom sit primum Hvperaspistæ effugium, nernini non jam est manifestiffimum. Et veroquod ex omnis *vimoBuaientis Socii Hypcraspisticj tantum duo ilia inepta

cxem-

"'*

trnoriciANi cap. xtt. %%>?

exempla potuerint omni suo conatucorradere, satis proindi- cio est» illud quo nos. crimen falficommuTum csse inDiplo- mate circa Rhabanum, ufi sumus argumento ab obitu Rha- banidesumpto, invicti esse roboris.

Alters effugio uc aliquid hic objiciamus, nulla est neces- sitas. Jam tum enim hujus libri pag. i1 g iterumque pag% iaj demonstravimus, Ludovicum nostrum Germanorum Regem post obitum demum patris Pii cæpisse libera potestate in Re- gno suo imperare : atquc ita annum vicefimum sextum regni, qui aliqua possit specie dici annU9 lmpemi, esfe Christi annum sexagesimum seculi noni sextura. Adversatur certe fibimetipsi Hyperaspista , quandocunque ab ihitio regni Bajoarici nume* rac annbs impcrii Ludoviciani. Contendit enim acriter cap. x. sag. 7 lmperatorit nomen competiisse Ludovico propter am- plicudinem regni & liberara regnandi potestatem. At vivo patre Pio agnovit Ludovicus superiorem patrem Imperatorem, & Bcjariae regni tunc angusti ruerunt limites. Ac proinde tum salrim temporis Imperator audire non potuit, juxta ipfius- met Hyperaspistæ doctrinam: nec ab iliius Bajoarici regni primo momento exordium Impcrii potest computari. Cer ium igitur est, non in vivis fed pridem defunctum fuisseRha* banum, quando Ludovicus Rex anno alicujus Impcrii sui vice- simo sexto Diploma condidit. Atque adeo & Alterum Hy peraspistæ esfugium cumrubore, si quis pudor superest, non potest non sese in tenebras recipere.

ETIAM secundum itaque falfi crimen * circa eos com* missum quos veterator effinxit impetrandi Diplomats inter- cessores, cum fit in aprico propositum, hunc etiam locum omnem possumus nunc etiam nosdeserere.

Falfo in Diplomate assert , quod jam turn Cœnobium fuerit

fitum in infula, ibique initio statim constrtt9um: Mud enim

post demum, feculo Cbrifti dtc'mo, in infulam trans-

iatum, antebac autem alibi fuisse

conditum. i *'

QUæ hactenus attulimus, quantum arbitror, non &$•«•*. k£s fed plane «W«*r*x«f multorum falsi criminum Di ploma convicere: atque ita demonstrarunt, Diploma illud, post tot falsi crimina evicta , tanquam fœtidum corpus opor- tere abjici, aut æternis tenebris sepeliri, indignum nempe quod diutius in oculis hominum Sc fob's luce verletur, aut cu- jus ampliusuUahaberi ratio debeat. Fortaifis tamenhaud.fue- rftjie&s* iiJud jam conquiniscens & deptoratura pridem cada ver, adhucquasi pertriumphum, etiamminorequodamargu. mentorum acumine, nonnihil vellicare. Nos, quasi liceat, Jioc imposterum agemus: paucis tamenft ne videamvr niraif operosi, aut ipsum adhærentem fcefido cadaveri pulvisculum velte excutere. .l ..-.;

Prima autem vice nunc id duntaxat sub examen vocabi- mus, quod in Diplomate dicitur, de loco ubi jam turn condi tum fuerit Cœnobium.

Ye'ba Cæsorea talia feruntur de Adalberto. Obtulit obtu- twurnostris quoddam Cœnobium Sandimonialium nomine Lin- daugta, fitum intra lacum VV\t\ebe, & construSum in bo- store jantt* Dei genitrkis Maria. Quemadmodum in Pala- tioPodamo subsilfentis Ludoviri Regis oculis potuerrt offerri Cœnobium, non apparet quidem; non tamen nunc id nos morabitur. Quod autem de loco & nomine Cœnobii hie ? 7 .'; • ;i habetur,

habetur , falsum utrumque else, saltim perquam verofimile nunc faciemus, si non, ceu prior.?, omni ex parce certum Se in- concufliim. De loco autem agemus primum; deinceps de nomine.

Quod LOCVM igitur attmet* fbpereft antiquissima tra- ditio, Cœnobiuna inkio fuisle constructum extra insulam, ad Lacus Podamici pawemdexteram, ubi etiamnum reliqua hint vernacula vocabula 9?uttnmr;orn & ^umienbad); ipsammet Abbatissam autem vixisse Wasserburgi: Se illis locisSe Cœno- bium Se Abbatissae sedem in insulam fuisse translatum, Præ- fectum autem Cœnobii occupasle sedem pristkiam Abbatissae WaiTerburgi, donee ilia vendita est cuiquam Domino Kise- legkio, qui eandem rursus, anno Christi post millesimum du- centeilmum octogesimo » quingentis marcis Ulrico Se Mar- quardo SchfiUfinbergii9 vpnaiderjjc

Vnus, quod equidem ego nunc sciam, Gaspar Bruschius illius vetustissimæ traditionis memoriam posteris Conferva- vit inquodam quod appellavit IdyMio de Wasserburgo, quod- que addict inter alia suae CcnturU frunt Monafitriorum Gtrm*- nU editæposllngolstadii anno 1551. Quandoquidem liber ille in paucorum hodie est manibus , multo minus illud Idyllion legi solet, nos partem ejus quæ ad nostrum hoc negotium attinet, bona fide hie recitabimus. Ica igitur Bruschius qui- dem canit.

EH Urns, jtcranii fed itxtro in More Pontu DiBus ab immensa undarum ipfa mstlt & abyjjo . Vote Hydropyrgon Graca: Cafirum undi& fraSun Hugonis Comitts deForti Adontet Afore £ Princifb ac Domini in Tettnango, & ad inclyta Rupis »v^ Ruff£casira tfinArgoviana Principis am.

Ff 3 Casirum

■■■I , . . i . ■ i i ■ ■ 1"*"*"

Castrum inquam uastatum olim, cum divite pago Norm arum prope cornu, circumquaque Lj£o Vestitum. Poteras magis apt a dicere "voce Baccbipyrgon: it a eft locus undiOj vitifer & tarn . Procreat omnino generost mutter a wini. .» .«

Temporibm prisc'u suit b*c arx incljta fedet SacraU Domins, qua Dux Regina Parensque Virginei coitus er at, ad Undauica noBro L Tempose (dum locus eH mutatus) templa Jedentk. Nam turn virgineus chorus bic habitabat eo ipsa Sjtoestri umbrofofc loco, Nonhornia quo nunc ViUajacet: mtdius *vel qui eH pagum inter utrumqut, Quorum alter Nonnarum Cornu dicitur, alter Fertur earundem Germano nomine Rii/us. Jit cum sacra domus tandem Aionialium in ipjum Vaftum effet translata Lacum, in quo nunc quo% pulcbrs Cernitur effesita, immenfo circundata Ponto: . v»

Contiguity ornata & multis adibus, altis Turribus, ac muro infest os arcentibus hostesi Turn suit bac arx Cœnobii prœstantibus ipfis Prsfefiu domus atque babitatio & optima fedes. Donee earn Dominus qui dam Kiselegkius emptam' A Domina Abb at iff a ad fe pertraxit. Is ipfe Quingentis marcis, elapsts pluribus amis, VendiditVlrico & Marquardo rurfus eandem ScheUenbergensi prognatis gente vetufta; r. . -

imoncijiNi cap. xiu. %lt

-

Cum pott mitte annas quo£ ducentefimus tret Oftogefirus fer1 Cbrifti dt Pirgine nati.

Hæc omnia Bruschius. Utrum autem hæc an ilia quæ in Diplomate continentur fine veriora, jam dispiciendum. Quod tic jam optime poflic fieri citraque ulium præjudicium, præ- mktemus proxime anciquissimam Cœnobii in edicts hactenus inonumentis superstitem memoriam.

IGITVR citra controversiam Cœnobium attinent ilia I. quæ /. i. cap. XVRistotia vita S. VViborada narravit Hepidannus S. Galli Monachus. Quam historiam Parti fecund* Tomi prims Merum Alemannicarum inscruit primus editor Melchior Golds- stus. Adferemus hue locum integrum : cum ut citra mole- stiaro possit teltimonium illud expendi, tumquia habet non- nulla quæ etiam aliis decausfis a nobis crunt attendenda. Sed he reapfe hoc demum est omnium anriquiffimum de Cœno bii rebus docuraentum: quoniam & ipfemet Hepidannus hæc seripfit seculo undecimo, Sc quæ narrat contigerunt se* culo Christiano præcedente. Diploma enim Cænobiale ara- plius non moramur: quia totum eft commentkium & longe recenrius. In hunc vero modum habent sese ilia Hepidanni. At Cilia invidiose tumens tontra Virginem propter ejus inobedien- tiam y simul verita fibi deer esc ere quasium sidm ibi moraretur, de- mandavit Epifcopo, quod vellet turn Mo secrete verba mi seer e. Ad- venienSy postquam semotis cAteris mult a per fidequasifidetiter de vir gins loeata eft, etiam hone sententiam subintulit. Cempertam ba te* veftram Jptritualem voluntatem erga eandem puellam, quod earn J! vobie eecasio datur vultis infer ere alicubi chore sanUhnonialhems muatenw tata a munduali flutluatione liberius m Dei fervitie pos- £t durare: ad hoc etiam restitum habeo veffram iter Vmthaugianu Bo loci si vot non alias trahit voluntae, confiltarer ejus infertientm , sum quod couverfat io ibi valdejpiritualu eft, turn quod prompt tor ei

iBk

//7/V pat er et ingrejfus: ibi cnimomniavc/lronutui parebunt. Prifulau- Pent hac de radio e dile&ionis procedete dutumdnsy Ut us effecJus eft% dr pracipiens ratem armare , mifit quendam de fuis servientibus B* Virgini intimandum , ut (ibi ad navim ettnti expedita for et ad navi- gandum fecum ad pradieJam infulam. Scd ilia, antequam Episco pate legatio •venijfet, ingrejja bafilicam oratura proflernitur ceratH quodam altati in honorem Santli Gatii confecrato. Et ficut suit vdi luntas Dei inter preces obdormivit, dr vid'tt oraculum , nee nori /omnium: beatum virum fibi vas fangumolentum porrigentem mul- tis fturcieiis plenum, ditentemque fibi, fi ad locum, ad quern Epifbo* pts reducere cupit, pervenerii , hunc fordidum viclum mfinducabis dr sanguine Kerbirga recluse ibiinebriaberis. Cumque evigilaffet <& fecum miraretur de fomnio, offendit earn legatus in admirations. Jgui cum depofuijfet ei mandata Pr&fulis, nonrefponditeinecadunum verbum, fed dimifit ilium abire/ine affatu. Super qua admiransEpi- fcopus, continuo autem cogitans ei aliquidrevelatum ejfe, navigation nem fuam peregit, dr ad urbem Deo gubernante ipfa die proflert rediit. II. Hactenus antiquissimum Cœnobii rerum monumentum. Proximum huic est illud quod habet Hermannus Contractuj in Chronico ad annum Domini MLI, de HenricoIII Impera- fore verba faciens. lpfis diebus, defunctis uno pene in tempore £.Afc. daugienft dr Buchaugienfis Abbati/fis, luota nobilis prudens dr reli- giofa vidua> utrique loco recuperando ab Imperatore prœficitur. Est Hermannus hie Hepidanno nonnihil senior: quippe qui in fata concefserit 3nno post millesimum quinquagesimoquarto: atque adeo hactenus illud Hermanni poflit haud immerito haberi monumentum omnium antiquissimum rerum Cœno- bialium; quoniam tamen quæ in Vita Wibaradæ memora% tur, jam seculo decimo contigerunt, nee multopostHermift- numliteris sunteftwta, primus locus ttliSmeiwottianwrt.^ Praeter hæc duo porro nihil in veterisœvi iftonamtfirit •' deCœ

. - ■LVD0VI ClAN1 CA?. XIII. 2j;

de Ccenobii rebus hodie superat, quod quidem hue pern- neat citra controverfiam. Etenim trahunt hue nonnulli II- eciam illud quod ad annum 948 notavit idem Hermannus Contractus hisoe verbis : Lindaugia concremata est. Alii au- cem de oppido id nominis agi existimanr. Quorum senten- tiæ accedere , sunt quæ moveant me haud exigui ponderis. Primo enim si de Cœnobio fecissec sermonem Hermannus, ilium initituilTec perinde atque fecit ad annum 937: ubi ita loquitur : Monasteria J. Galli dr S. Bonifacii eremantur. Hepi- dannus contiagrationem illam referens iisdem pene utitur verbis : Lintaugia concremata est Nonis lunii. Paulo ante au- tem fie itidem tcripserat: Anno DCCCCXXXVI1 Monasterium S. Calli concrematum eft VI KaU Maj. in IV feria. Ilia utique di- versa loquendi ratio, de Cœnobio aut ejus combuttione vel Hermannum vel Hepidannum non egisse, haud obscuro est in- dicio. Perinde fane atque de Lindaugia, scripfit de Ratisbona etiam Hepidannus: DCCCXCII Radesbona ignecremata est. Idem fecundo confirmatur eo, quod de hujus conflagrations autore praeclari narrant historic!. Ita enim loquitur /. f. c.j.fol. fi.tr. ]o- an.Stumphius:^«»c^w.948.itttiic©tal>t^in&atDt)erbt'mitturd) Jper&OCJ ^ermatt ton €)d}tDabm / fd)retbt Hermannus Contratlus. GulerusL %.RhetUfol. \06.a. pauloplus addit. %i$mdtl je&unt) dccccxlviii. ^aljr tjon Der ®ebuvt <Xr>rtftt jer){t/r)at get>ad)tcr un* fer £er&og £ennann£tnfeslto/ i&i foetfj mt fca$Uf)rsad)en/ in branfc gesteeft / ut«> tai ?5r6genoer ©d)tog mit &u(ff ftcitfevt DttljomS mit qefoalt eingenommen. Bucelinus rem eandem Bhttu su* tag. 196 hisoe verbis narravit. A.C. Hermannus Dux nofter Rh&torum Alemannorumque collettis copiis, incertum qua ex eauffa^ Lindavium flammis abfumit, & c aft rum Brigantinum jujsu Othonis Cdtfaris cx- tugnat. Fefellit quidem memoria Stumphium, dum credidit illud de Hermanno Duce lectum sibi apud Contractual, nisi alio fuerit usus exemplo ; indubie tamen &c ille 8c Gulerus ex

G g vetustis

*34 CENSVRA DIPLOMAT IS

vetustis id monumentis accepit, etsi Bucelinus non nifiGule* rum videatur secucus. Si Hermannus Dux aurem incendium illud inftituk, non de Cœnobio fed de oppido loquuci sunc Hermannus Contractus & Hepidannus. Fuit enim Dux ille Princeps pius 8c religiosus,ut proinde non jusseritille Cœno- bium incendi h quidem sanctimonialium virginum. Cur op- pidum incenderit laret quidem caussa , verosimile tamen est eandem subfuisse quæ Brigantium fecit expugnari. Accedit tertio quod non de Cœnobii combustione agi,usque adeo videa tur liquidum, uc non duncaxat Stumphius, Gulerus, fcc Buceli nus (Munfterus enim fateor de Cœnobio accepit) hoc agno- verint, fed ipsiusmet etiam Susannæ Cœnobii Abbatilsae no- mine Cæsareis Commissariis fuerit propositum (ut verb* fefe habent MemoridU quod magno Apologetico operi Urbh additum eit sub lit. q.) t>d& ttttlb t>0$ %af>v 948 fca$ ©*dW(em @fd)aC& ( hac appellatione ipsamet Urbs Lindaugia illi venit) tin tievtfyl Stunb Don tern @rrfft / Don £0403 JDermann an <gd)foaben in brant gcftccfet. Ilia igitur quidem Contracti & Hepidanni de concrematione Lindaugiæ, non Cœnobium fed oppidum attincnt. Nee vero utrum flaroma etiam Cœ nobium corripuerit, ullo conftat certo testimonic, IV. Hyperaspista porro Cœnobiticus cap. IF. jf.4. Arg.\.pag. 31. non dubitavit ad res Cœnobii trahere antiquam tabulam Carolo Crasso Imperatore conscriptam, imo ita loqui, quasi pridem fecerit idem Joachimus Vadianus. Verba ipsamet ita fefe habent. 3a e$ ift erfoet'fjltd) / t>a$ bet ftieden Qfd)ac\ fdjon juDor twn ©tiflst Sinbato aua,e()6ria, getocsen / 2c. 3» beffen

fcefcfyeinunO, britlgt Fadianus tomo 3. Alcmannicarum return sol. %%.

(scrib.62.) einen uljralreti griefs ein/ so datitet tin anoern 3a(jr &efj ftcpfertfjtttnte Caroli craffiy bet ein ^>o{)n gefoesen Ludovici Germanici, bdtin gettielfcet toitb / fcslg Eskiuhoua , foelcrjeg eben ift

2Cc|$a$/ gci)6rs na$ Undavi*, mt fciBoafo. SUse la wat tie foort,*

;!

I

rv'4

IPDOVICIAKT CAP. XUT. ^c

Ego JV. cum manu Advocati met Cozolti accept a quodam nomine, ntmine Auguento in Zurichgouue, in loco qui dicitur Eskinhoua, ad cur tint Lindauua pertinent e FHIjuchos de terra , statim in jus Mo« nafterii (S. Galli) redigendos ejrc. CCBoruber Vadianu* also fdjmbt; Safe vero charta antiqua pagum Turegi a sago Durgavorum sepa~ rant, interim uno utrunique nomine corns lexi : quern Tigurinum dim fuijse minime vana conjeQura eft. Curtis Lintouua hodie celebre •ffidum eft, Lindavium dictum, in Lacu Bringantino. Annales noftri Lindaugiam vacant. Jjj£uam tot am incendio conflagrajse legimus Anno falutis 948. Biennio vide I. soft Rachilta mortem , qua not a eft Lin- daugienftbus. Curtes Alemanni vocabant loca celebria offidave, out in if (is offidis domicilia celebrium hominum. Scripta autem eft hac c start a Car 0/0 Grojfo imferante , quern in Augia Major e, qua infra locum Brigantmum eft, fe suit um ejfe sufra diximus. Hæc cum attulisset Hyperaspista, eadem fronte ausus ed addere. 2Bivt> feerotoegert D. H. toon fetnem AchiUe felbst t>cm Vadiano fiber* foiefen / t*a$ t>ev @tiffit ginDafo/ e&e Die 5fefd)e4)er Die 3nful bejoc gen / etn berufMnt t)owel)me$ £)rtfj getoefen / fceflen Der Ortl) 2(efd)ad) etn fertinents tear. Item: D. H. forife einen solicit 2*rtejf auff fvkr fcte 2lef#ac&isd)e erfctdjte Ofcic^freifteit.

Hæc omnia habet Hyperaspista. Dubices autem merito (si seapham seapham vocare licet)impudentia ne magis labo- rent an inseitia. Utrnque certe in vitio cubanr. Impudens nimirum facinus est Hyperaspistæ, quod non verecundatus sic de Vadiano artirmare: quasi ille 1 in probationem juris Cœ- nobialis in Eschach produxerit Chartam illam concambii Carolo Crasso imperante conscriptam : quasi 2 Vadianus voce Lintauua intellcxerit Ccenobiurn,cum verba ejus ab ipfo- met Hyperaspista adducta diserte loquantur de oppido Lin* davio non de monasteries Impudens facinus est, quod Hy peraspista ilia verba Vadiani sine rubore ausus fuerit in me dium proferre. Impudens denique est facinus, quod ausus fue- ■.»:■ Gg 2 ritdo

ric doctiflimo Heidero iusultare Vadiani isto testimonio, quasi hinc pateat Cœnobium valuiste magna auctoritate in Eschachenses prius quam in insulam commigraverunt, cum tamen Vadianus ne verbulo quidem ibi Cœnobii Linda- viensis meminerit. Jam vero & inscitiam arguit interprctatio vocis Curtis de monasteries Est enira quidem vocabulum il- lud nonnihil xflAwVifjWflK: at pro Cœnobio nunquam solet ac- cipi. In medio Cunt præclara illius sequioris ævi vocum Glos- saria, a viris litcratiffimis inque scriptoribus ejus ætatis ver- satissimis consoripta. Quæ inter cum emineant Glossarium Petri Pithcei, Friderici Lindenbrogii quod etiam Pithœi com- prehendit, Gothofredi Wendelini, & quod de Vitiis Sermonis inscripfit opus nunquam satis laudandi Joannis Gerardi Vossii, sola ilia consuluisse satis fuerit. Qui velint possum adelere quæ de usu vocabuli Curtk annotavit Joachimus Vadianus Epi- Jtola ad Henrkum Buliingerum de obfeuris Alemannicorum verborum significationibus , quam inseruit Antiquitatum Alemannicarunt Tomi fecundi parti prim* pag. €o Melchior Goldastus , & ipse ille Haimensf'eldius Tom. I Parte 1 in eaput x Cafuum Eckhardi junioru fag. us. Habent quidem 8c monasteria suas turtes, fed ipsa monasteria non solent audire curtet. Neque in ilia charta antiqua agi de turte monasterii, facile observa- tu est: quandoquidem monasterii nulla fit mentio. Vtque concesserim Cœnobium jam turn dictum Lintaugia, ceu le- gitur in Diplomate; debuilset feribi in charta ilia vetcri: ad curtim Lintaugu pertinente: casu scilicet genitive Nunc au- tem scribitur: adCurtim Lint auua pertinente , casu accusanVo: quandoquidem scilicet ipsa Curtis fuerit appellata Lintouua." Sed & paulo post patebit, quo tempore soripta est ilia charta Cœnobium adhuc fuisse fitum extra insulam, 8c Lintouuæ no mine non audiisse. Illam sane chartam de Cœnobio non agere, jam turn est Jiquidura. Intelligi vero oppidum, 8c

quam-

•uamobrem illud Curtis tune fuerit appellatum , sequence Capite docebitur.

IN UNIVERSUM igitur duo duntaxat ex omni illo tem- pore superfunt genuinæ notae monumenta , quæ Coeno- bii res atcingunt; eoque & solis illis possumus nunc uti, . in primordia ejus inquifituri.

Vt igitur ad rem illam aggrediamur: extra omnem est controversiam , saltim feculi Christiani undecimo anno quin- quagefimo U insulam habitasse Cœnobium Sc suam habuisse Abbatislam. Vtrumque enim referentem Hermannum Con- tractum, scriptorem vuyx^m U vicinum, jam audivimus.

Nihil eit etiam cauilae quare fidem eorum quæ Hepi- dannus retulit in historia B. Wiboradæ, vocemus in dubium. Non enim quidem coævus suit fed centum amplius annos ju nior, 8c solent ejusmodi hirtoriæ multum trahere ex affectu aut etiam superstitione; quæ nos tamen protulimus suspicionem cur moveant non video. Igitur hoc etiam credere licet: quan- do Salomone tertio id nominis Constantiense Episcopo Wiborada vixit adhuc Constantiæ, bt quidem pauio antequam pia ilia puella ad S. Galli conceflit, jam Cœnobium fuisse constructum in insula. Agebatur autem tune annus Christ! nongentefimus duodecimos. Salomon scilicet ille factus suit Episcopus Constantienfis anno noni seculi nonagefimo secundo,teste Hepidanno&t aliis. Ilia porro quæ ex Hepidan- no narravimus contigerunt, paucis diebus ante quam Con- stantia relicta ad S. Galli cum Salomone Episcopo migra- vit Wiborada, quod diserte dicitur cap. 16. Quarto autem fer ine post anno in Pentecoste, a Salomone Episcopo, juxta ba- silicam S. Magni Wiboradam esse indusam , narratur *•/. 19. Illam inclusionsm , uti vocabant , factam esse anno. DCCCCXVI legitur in Chronicis Sc Hermanni Contracti & Hepidanni. Ut proinde verum fit quod diximus; anno nempe.

Gg 3 non-

gentefimo duodecimo ilia quæ ex Hepidanno adduximus contigisse.

■ Saltim hactenus itaque certi sumus de Cœnobii habita- done insulari. Obiter vero liceac hujus ætatis pace annotare, nee ilia Wiboradæ nee Henrici III Imperatoris aetate.in existimacione fuissesanctæ vitæCœnobiales virgines. Præterit me quidem , quid fit illud quod Wiboradæ in somnio suit dictum, de sanguine Rcrbirg*. reclus*: satis tamen liquet, specie Jordidi vittut quo sit cibanda malos mores Cœnobii signifi- catos , Sc propterea locum ilium a beata puelia esse vitatum. Non etiam Viduam peregrinam præfecisset Imperator Hen- ricus Ccenobio , si in Virginum illo collegio fuisset idonea invenra, quæ Abbatinæ munere fungeretur. Quo respexi- mus jam sag. 172, contra ea quæ de religiosis peregrination!- bus scripsit Munsterus agentes.

QVEMADMODVM autem hæc vera esse etiam nos affirmamus, ica ilia etiam quæ Bruschius cecinitdepri ma Cœ nobii extra insulam constructione neutiquam neganda sunt. • Et quidem primo hanc narrationem longe esse side digniorem- ilia altera quæ side Diplomatis nititur , liquet facile unicui- vis: quandoquidem ex omni veteri ævo nihil huic refraga- tur, Diploma autem totum est confictum, & quemadmodum circaconditorem Cœnobii & confirmatorem aliaque commisit j putida mendacia, ita profecto nee circa locum nee circa tern-: pus Cœnobii constructi potest 11 li secure credi. In universum autem inter plures narrationes, ilia cui nihil potest objici, au- ctoritate præ valet alteri mendaeiis refertæ. Adhoc ilia Bru- schiano carmine cantillata narratio etiam ideo saltim verosi-i milisest, quandoquidem antiquior est Diplomatis reiationi- bus. Nee enim potuit temere effingi ilia jam Diplomats prævalente. Etiam ergo sua antiquitate meretur majorem tidem, ut ævo gestac rei propior. Hactenus fane præsumi

^ iUa

, V "*

^ ■:£■:*;

■: v**

y

LVD0V1CIANI CAP. XIII. ajj

ilia relatio bona debet, donee falfi fuerit convicta. Id quod fieri non potest ( cum nulia de Coenobii vetustifllmis rebus superfine monuments.

Adhoe porro astruit fidem isti narrationi ilia etiamnum z, superstes appellatio locorum Nonnenhorn & Nonnenbach. Opti- me enim quidem ilia convenit huic cradicioni. Sed fi Diploma audias nulla illarum appellationum apparec ratio. Nee te- mere excogitaveris causam illarum nuncupationum saltim versimilem. Renuunt quidem hodie Nonn* vocari quæ in Ccenobio degunt Virgines ( jam turn sane Munsterus /. 2. Cofintgr. cap. 239 scripfit: fooUen nid)tSftonticn fortoerngirepfratoen gesd)olten nwfcen: hodie Sfyorfratoen aut ^ovjuttQfvatoen nun- cupari amant) olim vero Nonnas vocatas , nee perinde ut nunc seculariter eas vixisse, nee Cœnobium ipsum audiisse Seculare, abunde notum est. Quin igitur ab sanctimoniali- bus virginibus nata fint ilia vocabula Nonnarum rivus & Nonna rum sornu, vacat itidem dubitatione. , .

Fidem Tcrtio huic traditioni facit illud , quod annexum 3. est de domo quam Wasserburgi habuit olim AbbatilTa. Hæc enrm vera efle.ne hodie quidem Cœnobiales forte difhtebun- tur. Sed U Munsterum quoque jam audivimus />. 148 aliqutd memorantem «?e Praefecti CœnobiaKs Wasserburgica habita- tione. Quin imo in diltrictu Wafserburgico superfuerunt boha nonnulla agrestia usque afl annum M93» 9uo vendita sum illustri Jacobo Fuggero. Literæ Contractus habentur inmagnoopereUrbis>*£.9f*. m :■• V|

Confirmat quarto hanc traditionem ilia, quæ jam ante 4. ouadringentos circiter annos viguit in ipsa civitate Lindau- gienfi communis fama , de tempore quo in insula fuerit pri- mo constructum Cœnobium. Constans nimirum fama turn suit, fundatum in insula Cœnobium ducentis annis prius Quam Efcbachense* trausierunt in iasulam* Tranfitum autero

. • illuro

24© CEHSVRA DIPLOMATIC

ilium factum demum else seculo duodecimo, capi re sequente liquido probabimus. Unde retro numeratis annis ducentis, constructum fuerit in Insula Cœnobium seculo demum de- cimo. Id quod a veritate est alienum , fi prima Ccenobii exordia statim in Insula sum jacta. Jam cum enim leculo nono, & quidem Carolo Magno aut Ludovico Pio imperante , cce« pisse Cœnobium, omnium consensu traditur. Omnia autem turn demum reste respondent famæ , si primam originem quidem accepit Cœnobium nono seculo fed extra Inlulam, in ipsa autem Insula seculo demum decimo scdem collocavir. Hujus autem quae seculo decimotertio viguit famæ præ- clarum monumentum superest in Rotulo illo dcpositionis tc- stium , quern Cœnobium citra omnem exceptionem, tan- quam verissimam , obtulit Cæsareo judicio , atque inde communicatum, inclytus Senatus Urbis adjunxit magno suo Apologetico operi sub ». 7.sag. s27. Est ille quidem & princi- pio & fine mutilus; confectum tamen fuisse circa finem seculi decimitertii, recte colligit doctisfimus operis illius Apologe- tici scriptor Daniel Heiderus in Adjuntfo fignato liter» V sag. 116. In illo Rotulo autem fag. ^29. testium unus sexaginta sex annorum ita deposuilse scribitur: Vlricus dicJus Brender civitatis Lindaugienfis teftis juratut■> no» odio &c. R. De 1. 2.3 articulu dicitysibi nil con fi are: nifi quod eft communU opinio horn, num in otido Lindaugienfi habitantium , quod tnonasterium Lindat giense ad ducentos annos fundatum suit, antequam opidum Lindau- gienfe ( inteligit vero Eschach) transferretur de loco ditto fcec TCltmoVd?t ad insular» Lind. Et hoc audivit a diclo Birtel qui ha- buit centum annos , qui dixit hoc idem fe audiviffe a pat re /uo,qui fimiliter suit centenarius. Haec Rotulus. Vnde discere est, non dunt3xat communem fuisse tune famam illam ad quam pro- vocavimus, (ed etiam ab iis acceptam , quorum vita ipsum seculum decimum fortasJis attigit : ac proinde sic satis tuto

posse

•;

imoriciANi CAP. XllL 141

posse ill! credi. Etsi enim unicus duntaxat testis hoc dixerit, non debetrejici narratio: regdlariter enim unius quoque testis assertion! creditor, quando verofimilis eft. Ut post alios do- cet Meichsnerus tomo 2./. 2. decis.^. n. 134. Cumprimis vero fi testis fit persona honorata : qualis utique suit Brenderus patricia natus familia, ut etiam Birtelius, ex cujus ore sua ac- cepit Brenderus.

Quandoquidem autem hæcita sefe habent,veram esse iW lam Bruschiano carmine traditam narrationem, saltim temere negari haud pocest. Acceptari certe ilia meretur, donee falfi fuerit firmis ratiooibus convicta. Id quod nunc tamen fieri non poterit, b,uia Hactenus quidem nulla in lucem prodie- runt vetusta & bonæ notæ monumenta, quæ primordia Cœ- nobif nos diserte docere fint idonea. Saltim interea igiwr licet affirmare , Diploma falso assererc quod statim initio in insula constructum sit Ccenobiiim.; bl nii m~

Non est vero quod quem turbet multitude & auctori- tas eorum, qui in ipsa insula Ccenobii jacta prima fundamen- ta hactenus vel tradiderunt vel opinati sunt. Omnis enim ilia fama a Cœnobio est sparse , non tamen antequam Diploma fidem ibi ccepit invenire. Qyotquot etiam libris editis hoc narravere vixerunt denique avorum memoria: vetustiores scriptores haud invenias fortassis, certe hactenus ne quidem ab Hyperaspistis in testimonium producti sunt. Jam vero Di ploma illud ex mendaeiis esse consutum , jam turn probavi- mus; itaque nee multitudo nee auctoritas illorum qui sefe passi sunt a Cœnobialibus decipi veritati potest opponU Id quod jam turn monuimus pag. 142, cumprimis autem inte- cro cap. X. Docebimus vero hoc iterum infra.

ET IA MS I AVTEM evicto illo falfi crimine, jam satis fecerimus officio nostro , fortassis tamen haud fuerit absque operae pretio, si rionnihil etiam de tempore cum

H h omnium

r—^■^a*—i n -j" - - -- - - - - - ■ i i

omnium primæ turn secundæ in insula Cœnobii originis, ut & dc utriusque illius originis auctoribus,adferamus.

Quod primæ igitur aut secundæ Originis tempus at- tinet, nullum quidem superac certura testimonium ex veteri aevo traditum fcripto, forte tamen haud inani conjecture licet aliquid afTerere. Quandoquidem scilicet constans est fama quam nullis rationibus queas convcllere, jam turn seculo no no Cœnobium cœpisse, saltim verosimile ert hoc licere etiam imposterum opinari. Quin imo quia plærique in tempora usque Caroli Magni primordia ilia rejiciunt, ne nos quidem illis refragari audemus.

Secundam in ipsa insula originem fas est adhuc ma- jore verifimilitudine referre in seculi decimi tnitia. Et vero convenit hoc cum ilia veteri fama quæannis jamcirciter quadringentis in oppido Lindavio suit communis , cujusque ad scculum usque illud decimum memoria pertingit. Ceu paulo ante apparuit ex Rotulo vetusto testium. Idem conji- «re nos sack illius temporis conditio. Nee enim indubie mutavit sedem pristinam Cœnobium , nisi aliqua urgentc mutationem necessitate. Si historiam autem consulimus illius iempestatis,Hungarorum primo sævissima arma migrationem ex continents in insulam , tanquam in locum tutum, potue- rurrt etiam imperasse. Quanquam vero Hungarorum in Ger- maniam irruptiones jam cceperint anno 900, statim ab obku Arnolphi, Alemanniam tamen saeva ilia gens infestavit de- mum anno 909. Hermannus Contractus ad annum iHum: Hungari Alemanniam fetunt. BeSum Francorum cum Hungari/. He- pidannus: DCCCC1X Agareni (ita illc Hungaros vocat) Aleman niam intraverunr. DCCCCX Agareni cum Alemannis rjr Francis fugvavcrunt, eosque vicerunt. Reginonis continuatc r: AnnoDt- wiinits. incarnationis DCCCCIX Hungari Alemanniam mgrefii Jimt. Anno Qmmic* incarnations DCCCCX Franci .& Alemanni in

cons-

LVhOVlClANI CAP. 2ML 14s

tonsinio BavarU& Franc id cum Hungaris congrejst\miserahiliteraut visit aut fugatifunt. I» quo prdio Giselhardus Comes inter Ut. No- io aiiosteltesadducere qui idem narrant. Nee vero Alemanr niara nifi demum anno XIII iterum Hungari depopulati sunt. Cæterum quoniam anno XH in insula jam sedem fixisse Cœ- nobium docuimus, verosimile, sitillo infelice cumHungaris anno X instituto conflictu terriras bonas virgines, tuncstatim aut sequenie anno, relicta continente terra, in insulam com» tnigrasse. Quemadmodum sane illas Hungarorum vastatio- nes soliti sunt tune temporis navibus consoensis homines istarum regionum effugere , licet etiam discere ex libro Ec- fcardi junioris de casibui S. Calii cap. V. & alibi. De ilia itaque in insulam commigratione hæc mea conjectura est.

De auctoribus porro primæ fundationis nihil habeo quod addam iis quæ jam turn docui cap. IX. Nescio scilicet quinam tres illi conditores fuerint, aut qua dignitate, nisi quod Comites audierunt. Quapropter fateor quoque ite rum , me ignorare, a cjuonam five Rege five Imperatore franclco pnma ilia Cœnobii furidatio sit confirmata aut or- nata aliquibus benefieiis. De auctoribus etiam receptio- nis in insulam quandoquidem nihil est traditum memoriae, aliquid itidem certi nequeo definire. Quandoquidem autem insula indubie tune suit sub jurisdictione alieujus Comitis, 8c Regnum universum administravit Rex Conradus , sal- tim horum consensu id factum oportuit. Non abfimile au tem vero est etiam, omnem insulæ terram tune fuisse in posses- fione oppidanorum Lintaviæ,quandoquidem ad eosdem jam tune temporis pertinuit Eschach extra insulam , ut proximo capite demonstrabitur. Vel illorum certe vel Comitis vel utro- rumq; pia benignitate videtur pars insulæ Cœnobio in refu- cium concessa, exspectatione nimirum divini præmii Insulam totam Cœnobio datam omni caret ratione. &c nulla hactenus

Hh 2 vel

444 CENSTfA ViPLOMATkS

vel levHfim* potuic veri specie probari. Ex adverso in potiisi- ma insutee nihil juris unquam vel exercuiffe Cœnobiales, li- qulde afdeo deraonstratum est in magno opore indyti Sena tes, «t hactenus ad silentium adacta fit pars adversa quamvis iniqurssima. Quicquid autcm datum fuerit Ccenobio ,illud fi noil omne saltim bonam partem ex pia benignitate Oppi- danorum Lindaviensium , fiducia nempe impetrandorum ccelestium bonorum, profectum esse»non est cur cui faciat du- bium iWud, quo&pars fundi, cui oppidum hodie inædificatum est,iure eraphyteutico vel ceniuali fit Ccenobio obnoxia, quasi nimirum non fie verofimile ipsorum oppidanorum be- fieficio tantum jus deberi. At vero illi fundo ducentis de- mum post annis pars urbis quædam fuperstructa est. Cum concessaest area isthæc Cœnobio,detutura quaaam istic loci ædium aliquot elvitatw structure ac quidcra pet (omnium tst cogitatum. Secure itaque potuit donari, quod creditum est riulli fore magno oppidi usui. Frequentissimum porro suit i!li tempestati, bona Kbera Cænobiis cenfi tico nexu ex quadam pietate obligate. Idque ctiam alias haud raro factum fuisse id isthacinfala, jam præciare onenium in nunquam satis laudando magno Apologetico opere. Excutiantur Partis primae quatuor duntaxat articuli appendices com ad- junctis suis quæ appellantur. Scio neminem bonum atque intelligentem quidquam ultra defideraturum.