(u. Jn nomine sancte et individue trinitatis. Fridericus diuina fauente clementia Romanorum Imperator augustus. Jn examine cuncta dei conspicientis equale meritum fore credimus dantis et corroboranlis. Credimus etiam ad imperia- lem maiestatem nostram pertinere locius imperii curas precipueque omnium sanc- tarum dei ecclesiarum commoda considerare et omnia eis aduersantia sub orani festinancia abolere, ne uel graui incommoditale uilescant uel qualibet nacla oc- casione a pristino cultu et religione recedant, quatinus, dum hoc pro amore pariterque timore dei fideliter peragimus, illorum, qui bona sua pio affectu deo contulerunt, meritis et gloria communicemus. IVouerit igitur omnium Christi im- periique nostri fideliuni tarn presens elas, quam successura posteritas, qualiter di- leclus noster Hartwicus Hamaburgensis archiepiscopus obtulit maiestati nostre pri- uilegium( diui et augustissimi imperatoris Ludouici, primi fundatoris et construc- toris Hamaburgensis ecclesie, supplicans nobis, ut bona, possessiones, iura, emu- nitates, terminos, sicut prefatus gloriosissimus Imperator instituit, nos eterne sta- bilitatis uigore predicte ecclesie confirmaremus. Nos itaque pia facta predecessoris nostri clarius intuentes et diuine dextere opus per manum Christi sui completum debita aflectione cordis amplectentes, quicquid in Hamaburgensi ecclesia statuil, slatuimus, quod donauit, donamus et nostra imperiali auctoritate confirmamus, in memoriam revocantes omnibus tarn future, quam presentis uite fidclibus, quod cella Rodenach2 uocata a sanctissimo imperatore Karolo Magno prenominate ecclesie sit donata, et cella Turholt3 in comitatu Flandrie sita donatione Ludouici impera toris ad perhennem Hamaburgensis ecclesie iurisdictionem debeat pertinere. Re- colimus quoque rem mägna ueneratione dignissimam, quod in eodem loco Irans Albiam Hamaburch nuncupato idem gloriosissimus imperalor Ludewicus proprii uigoris archiepiscopalem et super omnes ecclesias Danorum, Sueonum, Norwre- giorum, Farrie, Grunlandonum, Halsingolandonum, Jslandonum, Scredeuindonum

63 1158. 55

et omnium septentrionalium parcium metropolitanam sedein conslituil4; et ut in futu- rum omnibus casibus sepedicte ecclesie obuiare posset, ne quisquam episcoporum aliquam sibi Irans Albiam uel alicubi in predicta parrochia uendicare debeat pote- statem, cerlo limite eam circumscripsit. Terminos itaque, quos Imperator Lüde- wicus posuit, et eos, quos Otto iraperator5 postmodum ex consilio principum prefate ecclesie designauit iuxta temporum equam considcrationem immutatos, conseruamus et nostra imperiali auctoritate confirmamus, quod sint uidelicet ter- nini eiusdem ecclesie ab Albia flumine deorsum usque ad märe Occeanum et sursum per Sclauorum prouinciam usque ad fluvium Pene et per eius decursum usque ad märe Orientale et per omnes predictas seplenlrionis naciones. Omnes quoipie paludes infra siue iuxta Albiam positas, cultas et incultas, infra terminos eiusdem parrochie, sicut ab imperatore Lüdewico posite sunt, et nos punimus, ut Transalbiani se et sua ab inciirsu paganorum securius in bis locis occultare queant. Et ut hec nostre confirmationis auctoritas sui uigoris perpetuam obtineat iirmitatem, presentem inde paginam conscribi et sigilli nostri impressione insigniri iussimus, adhibitis idoneis testibus, quorum hec sunt nomina: Arnoldus Mogonti- nensis archiepiscopus, Euerhardus Babenbergensis episcopus, Gebehardus Werze- burgensis episcopus, Albertus Aquensis prepositus, Gerardus Magedeburgensis prepositus, Fridericus dux Sueuorum, Cunradus palatinus comes de Reno, Lüde- wicas prouincialis comes Turingie, Marquardus de Grurabach.

Signum domni Friderici Romanorum imperatoris invictissimi. [M.] Ego Reinaldus cancellarius vice Moguntini archiepiscopi et archican- cellarii recognoui.

Data Frankenevorth, XVII. kalendas Aprilis, indictione VI., anno ab incar- natione domni M° C° LVIII0, regnante domno Friderico Romanorum imperatore augusto, anno regni eius VI°, imperii uero 111°.

Nach Lappenberg, Uamb. ÜB. I, p. 190 aus „dem Originale zu Stade, welchem das Wachssiegel de« Kaisers aufgedrückt war". — Anm. * S. oben Nr. 3. — 2 Wie Renaix an das Kloster Curneli Münster übergegangen war, ergiebt sich aus der obigen Urkunde Nr. 3, welche eine selbstständige Nach richt darüber enthält; 1280 kam Renaix durch Kauf an einen Grafen von Flandern. — 3 Thorout. Vgl. oben Nr. 3. Vit. Anskar., c. 15 [Pertz, Scr. II, 700]: [Anskarius] coepit quoque ex gente Danorum atque Slauorum nonnullos emere pueros, aliquos etiam ex captivitate redimere, quos ad servitium dei educaret. Quorum quosdam hie (zu Hamburg) secum retinuit, quosdam vero ad cellara praedictam Tur- holt nutriendos posuit. C. 21 [p. 706]: Post cuius [seil. Hludowici imperatoris] obitum, cum de regni dirisione magna fieret perturbatio, pastoris quoqne nostri [seil. Anskarii] aliquo modo labefactari coepit legatio. Nam cum cella supradicta Turholt in partem concessisset venerandi regis Karoli, ipse eam a senritio, quod pater suus [Ludwig der Fromme] disposuerat, amovit et — — dedit Raginario. Vgl. daselbst Cap. 36. — * In den besseren Texten der Urkunde Nr. 3 sind die nordischen Völkerschaften nicht einzeln aufgezählt. Vgl. Nr. 4. — 5 Die Urkunde eines Kaisers Otto ist nicht erhalten. Vermuthlich beschränkte Otto I. bei der Stiftung des Bisthums Havelberg (oben Nr. 14) den wendischen Missionssprengel der Hamburgiichen Kirche auf das Gebiet im Nordwesten der Eide und der Peene. Vgl. die Interpolation in Nr. 3 (S. 4) und die Note zu Nr. 8. — Gedruckt: Lindenbrog, Scr. rer. Sept. p. 158, 160; Adam Brem., ed. Mader, p. 211; Tolner, Bist. Falat. p. 52; Lünig XVI, Spicil. eccl. I, Forts, l, Anh. 101; Staphoret I, l, S. 559; Kosegarten, Cod. Pom. dipl. I, S. 52.

56 1158. 64