Gregorius episcopus, senilis seruorum dei, venerabili firatri.. Archiepiscopo Bremensi salulem el apostolicam benedictionem. Sa- cerdocium et Imperium non multo difFerre merito sapientia ciuilis as- seruit. Siquidem illa tan quam maxima dona dei a celesti collata de mentia priocipij coniungit idempnitasea uelut auxilijs mutuis Semper egentia suffragijs suis inter ipsa uicibus alternandi unit neces- sitas, et ad perfcctum mundi regimen instituta, ut alterum uideliret spiritualibus presit, reliquum uero minislret humanis, una et eadem institutionis causa hnalis, ipsa inseparabililer licet sub ministeriorum diuersitate coniuncta, designal. Horum insuper necessariam unio-

3) toa.

a) In Odorici Haynaldi continuatio aunaliura Caesaris Baronii findet man un ter dem Jahre 1274 >j. 56 obiges Schreiben des Pabstes Gregor X. Es fehlen dem dortigen Abdrucke jedoch die Worte des Einganges: Gregorius episeopus — benedictionem, und die Schiursworte: Datum Lugduui u. s.w. Auch ist statt de* Namens des Königs: „Rudolfo" nur ein Sternchen gesetzt. Es Führt das Schrei ben die Ueberschrift: Archiepiscopo äalzeburgeosi. Die Stelle: erga memora- tum Romanorum Regem, fidelitatis et subiectionis debitum plene ac fideliter ob- seruans eidem fehlt; auch fehlen hie. und da andere Wörter. Das Schreiben zeigt außerdem , mit obigem Texte verglichen , noch viele kleine Verschieden heiten , unter denen sich auch offenbare Fehler befinden. 1) indempnitas.

No. LXIV. 1275. 123

nem allerutrius considerata carentia euidenter insinuat et emergentia exinde discrimina nianil'estaiil. Imperium namque in apostolice sedis uacatione sue destituitur directore salutis, Ecclesia uero in throni cessatione Cesarei oppressorum patet inoursibus, dum suo defensore priualtir. Curare itaque debent, curare summopere gubernantes Im- peria et Regna regentes, ut ecclesias et personas ecclesiasticas f'o- ueanl, libertales et iura tueanlur ipsarum et temporalia hijs fulci- menta non subtrahunt, a quibus spiritualiter fulciunlur, immo in omni promptitudine temporaliter eos communianl, quorum presidio spiritualia recipiunt munimenta. Sed nec minus, qui ecclesiarum gabernauula gerunt, summa esse circa solliciti omni debent ope sa- tagere, ut Reges ceterique catbolici Principes debile polleant inte- gritate potentie, Status sui plenitudine integrentur. Consulte nam que iliis assistitur, quorum cedere debet prosperitas in auxilium as- sistentis. Debent quippe toto niti conamine, utRegua pace reflu- reant, statu paeifico uigiant2) et tranquillitale fruantur optata. lu hoc enim ecclesijs ipsis quietis et pacis comoda 3) procurantur. Por- ro predictoram attenta consideratio non immerito conscientiam ue- stram4) artabat, ut, ad coliapsi reparationem Imperij sollicituditie debita exurgentes, electionem unanimem, ab oranibus Principibus, uocem in electione Imperatoris habentibus, carissimi lantum in Chri sto llij nostri. . Regis Boemie illustris, qui sibi ius in eligendo Im- peratore competere asserit, non interueniente consensu, de caris- simo in Christo filio nostro Rudoltb Rege Romanorum illustri concor- diter celebratam, et prineipum ipsorum ac aliorum, maxime qui nu- per in Concilio conuenerunt, multipiieatam iustantiam, neenon et. conimunem quasi eiusdem Concilij clamorem ad ipsius Regis Roma norum expeditionem instantem beniuolus fauor admitteret et. proiu- pta executio desiderato impleret efiectu. Hijs adicebat non leues sollicitationis aculeos, quod sumpte de preteritis coniecture argumen ta, satis efficatia futurorum, ipsum Romanorum Regem futurum ca- Iholicum prineipem, deo deuolum, ueritalis amicum, celatorem iu- stilie, f'auorabilem ecclesijs ac personis ecciesiasticis et ecclesiastice libertatis sedulum promotorem, uerisimiliter repromittunt. Propter quod memorato Romanorum Regi, denominatione Regia de fratrum Qostrorum consilio ascripta, suasimus, ut se sie disponeret, sie pa- raret, quod, cum eum ad unetionem, cousecrationem et Imperialis diadematis coronationem de nostris reeipiendas maiiibiis uocaremus, ad quod lam sibi quam tibi alijsque Principibus et Magnatibus ac Viii-

2) uigeant. 3) commodn. 4) nostram.

124 No. LXIV. 1275.

uersitatibus Regni Alemanie denuntiauimus nos terminum celeriter, prout permitlerent pensande circumstantie, prefixüros, paratus, sicut sollempnia tanti negotij exigunt, appareret et nichilominus interim aliquem uel aliquos ad nostram preseutiam destinaret, qui super eios- dem assignatione termini, quid sue commoditati cougrueret et alias plene super hoc eius nobis exprimeret uoluntatem. Nuper itaque ipsius Regis Romanorum nuntijs, propter hoc a sua magnificentia destinatis, in nostra et fratrum eorundem presentia in publico el sol- lempni consistorio nomine suo petentibus, sibi ad premissa terminum assignari, nos, cum eisdem fralribus collatione habita et hijs, qoe circa hec attendenda putauimus, perpcnsa deliberatione discussis, ipsi Regi Romanorum ad petitas untionem 6) consecrationem et coro- nationem Imperialis diadematis in Basilica Principis aposlolorum in Vrbe recipiendas per manus nostras domino fauenle sennoni festum omnium sanctorum, primo uenturum, terminum de ipsorum fratrum nostrorum consilio duximus assignandum. Prudenter itaque consi- derare te decet, quot et quanta huiusmodi coronatio mundo comoda6) pollicetur. Sicut enim iuxta sapienlis eloquium, ubi non est rector, populus facile corruit, sie uerisimili potest presumptione teiieri, quod, per eam regiminc Imperialis culrainis reformato, et Status subieeto- rum Imperij ret'ormetur et ruine grauissime, quas diuulsa iura eius- dem Imperij ex ipsius diutina fluetuatione senserunt, integrationis plene remedio implebuntur. Dabitur eidem sabbalismus Imperio et tarn per ipsius Regis Romanorum excellentia Imperiali sublimati, quam per aliorum Principum catholicorum auxilium, inimicorum cru- cis cornua confringentur et ampliabitur cultus fidei Christiane. Ideo- que fraternitatem tuam monemus rogamus et hortamur attente tibi per apostolica scripta mandantes, quatinus, ut tanlorum bonorum non expers sed preeipuus promotor existas, erga memoratum Romano rum Regem fidclitatis et subieutionis debilum plene ac Gdeliter obser- uans, eidem ad tauti decus fastigij obtinendum sie efficaciter assistere studeas, sibi tui magnifici comitatus, prout exigit sollempuitalis (ante celebritas, personalem et honorabilem presentiam exhibendo, quod tua et aliorum principum in itinere ac in ipsius coronationis sollem- pnijs gloria et comitiua stipatus cunclis gloriosius appareat et cesarei regiminis deo auspice feliciter adeplurus auspicia illud ipso faciente qui potest felicius prosequatur. In hijs autem exequendis nec ter mini breuitas, quam consueta prouisio et cautela vilandi perieuii ei accelerande publice ulilitalis exegit, impedimenti alieuius occasionetn

5) nnctionem. 6) commoda.

No.LXV. 1283. LXVI. 1310. 185

;iBerat, sed ad eorum executionem tua fraternitas sie uoluntaria sie prompta consurgat, quod meritum sibi apud retributorem bonorum omnium et nos ac Romanam ecclesiam comperet7) et apud euudcm Romanorum Regem nostra intercessio, siquando eara pro te aut tua ecclesia res exposcet, et aditum liberiorem inueniat et exauditionem obü'neat promptiorem. Datum Lugduni XV Kaleudas Martij Ponti- ficatus nos tri anno Tercio.

Bulle des Pabstes Gregor X. Auf der Rückseite der Urkunde steht: Paulus (ntcranen.