Condiciones pro domo Austriaca •*).

Ex literis caesarea maiestatis ad archiducem Maximilianum Praga') VIII febraarii in anno pr.xsenti datis necessaria informatio capi potest ad tractatus com commissarijs Anstriacis ordiendis *■), nam satis clare eins caesarea maiestas ibi significat, quibus de rebns cum ipsius regia ma iestate traclalum esse wlt, nempe de liberatione archiducis Maximiüani, quam wlt esse caput totius negocij; postea de componendis limitum dif- ferentiis aliisque controuersijs omnibus quidem ipse Imperator ibidem scribit, qua? huic nostro Bohemiaa regno aliisque prouineiis cum Polonia intercedunt, neenon de pactis et foederibus renouandis. Qnod quidem nobis etiam ipsis opus est ad hunc presentem actum.

In primis omnia pacta et foedera antiqua, quae regnum cum domo Austriaca habet et cum regnis Vngaria? et Bohemiae neenon prouin eiis ijsdem adiunetis, diligenler vt reuideantur et perpendantur et, cum aliquid forte obseruabitur, quod nobis deesset circa hos tractatus, omnia resarciri possunt, presertim cum sit tale pignus in manu; et cum ad tractatus ventnm fuerit, non debebunt commissarij regij com commissariis caesareis aliquid ordiri, si tantum ad consiliarios et ordines regni habebunt instruetiones, cum, legiltime') electo et coronato rege, omnis in Polonia cessauit anarchia. Postea cum vrgebunt liberationem Maximiliani, quod primum et preeipuum totius negocii caput ipse asserit imperalor, non erit quidem neganda fortasse liberatio sed tarnen non simpliciter sed sub assecuratione conditionum, a regia maiestate et regni senatu oblataruin, et accedendo ad condiciones par erit ostendere, in- iuriam esse passam suam maiestatem et rempublicam et priuatos eines damna ac id quidem tarn adeo ab ipso Maximiliano quam ab ipsa caesarea maiestate euenisse et ab hominibus eins iurisdictionis. Ab bis ergo omnibus tarn regia maiestas quam et respublica habet viam nunc repe- tendae satisfactionis.

*) cfr. (Math. Dogiel) Codex diplomaticus regni Poloniae. Tomus I. Vilnae 1758 fol. pag. 231-2G5 No. LVI-LXXVII; von Solignac's allge meine Geschichte von Polen. Zweiter Band, fortgesetzt von J. F. Joachim. Halle 1765. 4"> pag. 664, 672, 674 §. 903, 917, 921, 922.

**) Mit dieser Überschrift beginnt das Manuscript, aus welchem vor liegender Abdruck entnommen ist. Dasselbe kann das Original oder eine gleichzeitige Abschrift sein.

1) Pragae. 2) ordiendos. 3) legitime.

No. CXVm. 1589. 399

Primum quidem regia maiestas passa est iniuriam, quod überall omnium ordinum eius electionem archidux Maximiiianus non modo largi- tionibus sed et armis oppugnauit et tilulum regni sibi vsurpauit. Debet ipse se ipsum obstringere, quod hunc litulum in posterum non modo sibi non vsurpabit, sed etiam quod regnum et imperium eius maiestalis nullo vnquam exquisito modo nec per se nec per submissas personas pertur- babit, transfugas et perdueles *) non recipiet.

2. Est etiam offensa et iniuria affecta respublica a caesarea ma- iestate sie et a Maximiliano archiduce et ab aliis subditis caesareis sed maxime ab ipsa caesarea maiestate. Nam cum statim ab electione res publica caesaream maiestatem per legatos suos ex pactis et foederibus antiquis adhorlala fuisset, ne fratrem suum, ab aliquibus lantum senato- ribus contra legem et morem patrium post electionem legitlimis) regis temere appellatum, ingredi regnum non •) pateretur, nihilominus fecit. Quinimo homines ditionis suae et adeo forte ex aula immisit et vim libero regno et eius incolis eorumque facultalibus intulit. Necesse est ergo, vt is, a quo arma et opes emanarunt, vim renouatione pactorum et foederum resarciat et sumptus belli ac damna passis recompenset, cum sit hoc de iure communi, vt non tantum is, qui suggerit, sed et qui dederit aliquam occasionem, ad recompensandum teneatur. Jam vero non solum oc- casio est data a caesarea maiestate inuadendi regni, sed omnia etiam sug- gesta, quse eo pertinebant, nam, si non potuit, quo minus iret, tenere fratrem, potuit suos subditos.

3. Hoc etiam inter alias condiciones dandum, propter aeternam pacem et bonam vicinitatem non solum cum caesarea maiestate sed etiam a') Romano imperio et cum tota domo Austriaca et cum regnis et pro- uineiis Ulis subiectis omnia pacta et foedera renouentur et emendentur.

4. Limites regni ab omnibus ditionibus caesareis vt renouentur et, vbi antea fuissent, vt eriganlur, sie et omnes differentiae et controuersiae vt sopiantur, quibus rebus omnibus peragendis tempus et locus in hao commissione nominetur.

5. Arx Liubowlia cum omnibus, qua; ad eam pertinent, simul etiam cum ablatis in ea rebus vt imprimis ante omnia restituatur; nam ille eam intereepit, qui fuit in acie cum Maximiliano sub Syczyna, et est subditus csesaris; haec non videntur posterius relinquenda. Hoc idem sentio de Makouitia, nam, licet est hominis priuati et ea arx in ditione csesaris, tarnen oportet homini patrocinari, ne par id aliquid iniuriae patiatur.

6. Expediret et reipublicae, vt dominia8) caesarea; maiestalis, qute ex pactis et foederibus antiquis similibus conatibus et molitionibus opem

4) perduelies. 5) legiümi. 6) non muss ausfallen. 7) cum statt a. 8) dominiis statt dominia.

400 No. CXVHl. 158D.

ferre non debebanl et ipsis eorum dominis contra nos quidem damnis dederunt occasionem, ita etiam damnorum sarciendorum onus eis*) im- poneretur, ita quidem reipublica? ipsius respectu quam etiam priuatorum ciuium aliquorum, qui maiora damna patiuntur.

7. Ciues et incola? regni, qui vel contra regem vel contra rem- publicam aliquid patrarunt vel in posterum patrabunt et qui poenarum metu eo transfugiunt, vt restituantur vel vt presente internuncio regio in instanti puniantor.

8. Hoc etiam posteriori10) temporis causa videtur nouis paed* prouidendum, vt, si res ad Interregnum aliquando deueniret, ij omnes, qui hic suas negociationes habent, e regno non egrederentur sed vsqae ad nominationem permanerent sub poena carceris et amissione rem omnium, qua? penes se in regno habuerint. Et qui ") non solum in pre- sentia verum etiam in futuro paci et tianquillitati publica? consulere par est, archidux Maximiiianus in titulo suo magisterij Teutonici ordinis Prussia? nullam prorsus faciat mentionem nec aliquarum prouinciarum regni Poloni».

Conditiones, qua; stalim repleri possunt, vtpote restitutio arüan, vt precedant archiducis liberationem.

Pro reliquis explendis obsides dentur viri magni et opulenli, quem- admodum rex Galliarum Franciscus olim dederat duos filios obsides Ca- rolo V. caesari.

Conditiones omnes debent polius refferri11) ad istorum personas, quas 1S) mittent commissarios, quam ad eius personam, qui est detentus propter securitatem.

Postremo illud ostendendum, quod conditiones victor dat, victas aeeipit; nihilominus propositis his condilionibus ad media descendendam saltem, vt certa et non simulata sit pax et dignitas regia ac nationi nostra? constat14).

Ein beiliegendes Concept anderer Hand enthält Folgendes: Tempore Sigismundi senioris et imperatoris Ferdinandi inchoabatur renouatio limitum seu confinium inter ducatum Sylesiae et regnum. Rate itaque renouatio confinium, quoniam non est perfecta eo temporis, ab his igitur locis, vbi cessatum est, iterum inclpi debet. Et est hac de re recessus commissariorum anno doraini 1531.

Tempore Sigismundi augusti crebriores erant commissiones in Sj~ lesia, qua? tarnen nulluni poliebantur effectum, damna aulem quam plu- rima, quoniam incolis regni a Sylesijs dabautur regnante Sigismundo

9) eis muss ausfallen. tO) posteriori«, il) quia statt qui 12) re- ferri. 13) quae statt quas. 14) constet.

No. CXVMI. 1589. CXIX. 159G. 401

seniore. Eorum quidem solutiones adiudicabantur nostris hominibus, nunquam tarnen prestUs sunt. Nam cum exigebantur et prasertim Frauen- stadij, Droiowskj episcopo Cuiauiensi commissario ibidem tunc existente, vbi et ego, dum essem secretarius, fui, sese excusabant imperiales sub- diti quadam compensatione, quam tarnen re ipsa non demonstrabant. Idcirco, cum tractabitur de refusione modernorum damnorum, domini commissarij antiquarum iniuriarum quoque meminisse et, vt recompensa- rentur, omnino et ante omnia vrgere debent. Possunt multa comprobari damna, tantum regia maiestas iniungat domino mareschalko regni, vt tantum hoc iubeat proclamare '*) Posnanise et in oppido Srzoda.