Exemplum literarum sacrae ctesareae maiestatis ad oratorem Roma; in negotio magnj Hetrurije ducatus de I4ta martij 1572**).

Maximilianus etc.

Magnifice, fidelis nobis dilecte! Recenti tenes memoria, quid prae- lerito anno sepluagesimo sanetissimus dominus pontifex maximus ad factam longo ante tempore coram sanclilate sua et reuerendissimorum in Christo palrum sanclae RomanaB ecclesiae cardinalium collegio insinua- tionem nostrae proteslationis, contra preetensam magni Hetruriae ducatus inauguralionem et subseculam coronalionem in arce noslra regia Pragae solenni modo interposilae, responderit ac nos demum sub finem eiusdem anni scripto, ex oppido nostro imperialj Dünckelspühel tibi transmisso suaeque sanetitatj vna cum literis nostris per te exhibito, ad sanctilatem eius replicae loco referri voluerimus.

Etsi vero sanetitas sua nobis paulo post, nimirum vigesima quarta die mensis februarij anni sequentis septuagesimi primi, per sanctitalis suae breue, hac de re ad nos datum, rescripsit, se, quae sie sanetitatj suae per te oblata essent, scripta ea, qua deeuisset, benignitate cogno- uisse illaque omnia eadem diligentia et asquabilitate expendi curaturam, ac si eo in negotio de nulla sanetitatis sua; actione agerelur, alque, vt ipsa sibi conscia esset, ea se voluntale atque animo fuisse, vt nihil de nostris et sacri imperij iuribus detractum esse voluerit, ita nullo loco ei iustitiae defuturam esse, quam neque in ea ipsa, de qua agerelur, neque in caeteris sanetitatis suae actionibus violatam a se vnquam voluerit (haec enim ipsius breuis verba sunt): nihilominus ab eo tempore haud quic- quam ad nos perlatum est, cum tarnen nequaquam dubitemus, saaclita-r lern suam ex ijs, qui (sanetitate eius, vli arbilramur, non omnino inscia) iam ante plures menses huius negotij componendi rationes et media quaadam nobis proposuerunt, satis edoclam esse, quae nostra hoc loco

*) cfr. Rousset Supplement au corps universcl diplomatique de Du Mont. Tome II. Partie I. a Amsterdam et ä la Haye 1739. fol. pag. 465—468 No. I — No. IV.

**) Diese Überschrift steht auf der Aussenseite der gleichzeitigen Abschrift, aus welcher vorliegender Abdruck entnommen ist.

352 No. CXI. 1572.

sil mens, ea scilicet quod, cum sanclitas sua per memoratum brene ohlulerit, sc nostro illi scriplo rcsponsuram, nos haud inconueniens existi- maremus, vi, anlequam vLleriorem aliquam hoc de negotio deliberatio- nem susciperemus nedum vllam iniremus tractationem qua? sanclitatis sua) fulura esset resolulio, intelligeremus, quo deinde, cognilo sanclitatis sua? animo, tanto commodius id statuere possemus, quod pro huiusmodi responsi ipsiusque rei qualitate opportunum esse viderelur. Qu* tarnen haud aliter quam pro informatione tua ac in illum maxime finem tibi signi- ficare voluimus, quo, si forte sanctilas sua aliquam eorum, qua? sie nobis proposila fuerunt, mentionem inijceret, tu huius rei haud omnino ignarus esses. Sanctitale aulem sua nihil lale mouente, ipse quoque nullam eius rei mentionem facere debebis.

Cum igitur nobis idem etiamnum deliberalum maneat, sanctitalem autem suam eo spectare haud obscure animaduertamus, vt nobis tacen- tibus ipsa quoque sileat ac interim illud, quod nullo iure indignoqoe modo factum ac ob id per se cassum, irritum et inane est, paulalim, nobis rem vlterius non prosequentibus, firmum efficiatur vel saltem non impe- diatur, quod sane absque grauissimo caesarea? authoritalis nostne ac sa- scri imperij iurium praiudicio et diminutione fieri nequil, ita quidem vt rem nunquam coeptam fuisse longe salius foret: ideirco visum nobis est, tibi huius negotij, apud sanetitatem suam eo, quo sequitur, paclo solli- citandi vrgendique, curam demandare.

Nimirum sanclitali sua;, reddilis eidem literis nostris credenliali- bus, quas vna cum his aeeipies, ea, qua? huc pertinere videbuntur, prasertim vero memoratum sanclitatis sua; breue in mentem reuocare debebis ac deinde vl'erius expones, quemadmodum a prineipio perqaam inuiti cum sanclitalc sua, vt cui polius pro solita nostra erga eandem obseruantia qusuis obsequenlis filij sibique maxime grata officia pre- stare Semper desyderauerimus') ac etiamnum desyderemus *), in hoc controuersia; genus venerimus, ita nos, rei huius indignilate ac nostris sacrique imperij iuribus sanclitali sua? iampridem adeo euidenter ob oculos posilis, vt ea cuiuis recte intuentj abunde patere existimemus, ex his, qua? sanctilas eius priori suo responso ac nouissime eliam memoralo breui innuere videbatur, nobis omnino pollicilos fuisse, sanetitatem suam de lalj conuenientj, opportuno et efficaci remedio prouisuram esse, quo, sublato graui isto ac tum nobis sacrique Romani imperij prineipibus et ordinibus tum alijs quoque exteris regibus et polentatibus, ad quos hoc nouum inslilulae inauguralionis et coronalionis exemplum ob consequen- tiam plurimum perlinere iam antea dictum est, prorsus inlolcrabilj pra>

I) desidoraucrimus. 2) desiilcremus.

No. CXI. 1572 333

iudicio, nobis sacroque imperio noslra authorilas, prteerainentia, dignilas et iurisdiclio salua, inlegra et illaesa maneret, retractando scilicet ea, qua? per minus fidam suggeslionem uel saltem uequaquam sufiGcientem in lam arduo maximique momenlj negotio informationem a sanctitate sua extorla polius quam aliquo legitimo modo obtenta essent, cum nostro iudicio haud vlla alia ratione nobis satisfieri posse oslenderimus. Et hac quidem spe mos posl acceptum sanctitatis suaj breue per annum integrum eiusdem responsum expectasse. Nam elsi reuerendissimus in Christo paler, ainicus noster cbarissimus, cardinalis Commendonus, nonnulla hoc de negotio nobiscum locutus sit, ea tarnen haud lalia fuisse, vt illa re- sponsi loco habere possimus.

Quoniam vero hac aequo diuturniore mora nostrte authoritati sacrique iinperij iuribus, per assertam illam inaugurationein et coronationem gra- uissime laesis, nequaquam consullum cautumue sit, sed res in dicto nobis ac successoribus nostris, Romanorum imperatoribus et regibus, eidem- quc imperio maxime proiudicialj statu permaneat, nos, nisi eius obliga- tionis, qua ad tuendum conseruandumque nostram ac eorundem succes- sorum noslrorum sacrique iinperij dignatem3), iura et prteeminentiam astricti simus, non eam, quam lenemur, ralionem habuisse videri veli- mus, omitlere non potuisse, quin sanctitatem suam denuo hac de re, vt quae nobis merito maximopere cordi sit, interpellaremus, ac proinde tibi comisisse 4), vt sanctitatem suam nostro nomine et verbis alloquereris eandcmque obnixe et omni maiori studio rogares, vi sanctitatis suae re sponsum vllerius non differre, quinimo se ita (andern citra longiorem aliquam moram resoluere velit, quo nobis sacrique imperij elecloribus, principibus et stalibus ac ipsj quoque serenissimo principi, domino Phi— lippo, Hispaniarum regi catholico etc, fralri, patrucli et genero nostro charissimo, cuius etiam ob Senenscm statum hoc loci res agatur, satis- factum esse queal. Alioqui enim nos facere non posse, quin, sanctitate sua diulius cunctante, eiusmodi silentium responsi loco habeamus ac ea denique ineamus capiamusque consilia, quas nostra et successorum nostro- rum, Romanorum imperatorum et regum, sacrique imperij necessitas exposcere videbitur. Quo in loco istud iterum atque ilerum palam testa- tum velimus, cum stepedictam a sanctitate sua institutam Hetruria;, nobis et sacro imperio subiect« prouincia;, in magnum ducatum ereclionem ac illustris Florentiae ducis etc, qui, vti antea fusius demonstratum, vna cum statu Florenlino ac Senensi alijsque ciuilalibus, prouincijs et do- minijs suis quibuscunque nos et quoad dictum statum Senensem ipsum quoque sercnissimum Hispaniarum regem pro superiori recognoscere

3) dignitutcm. 4) comniisisse.

23

354 No. CXI. CXII. 1572.

teneatur, inatigurationem nedum approbare sed пе�? т11о pacto те1 ra- lione а�? ne conniuendo quidem ferre possimus, quanlumuis alias pre- dicto duci et ob arctissimam earn, quœ dileclioni sus nobiscum inter cédât, affinitatis coniunctionem et, quam alias semper pre se tuleiit ple- rimisque egregijs officijs atque obsequijs praestilis comprohaueril, in • • inclytamque domum nostram Austria; obseruantiam quam oplime faiea- mns: nos extra omnem culpam fore, si forte ea, quae baud intempestif verenda esse loties iam monuimus, sequanlur inconuenientia et scandik cum nemini non constet, nos tum pro nostra in sanctitatem soam filial obsemantia turn sólito tranquillitatis publica; conseruandœ studio nihil bactenus intentatum reliquisse, quod ad ilia euitanda auerlendaqne per- tinere iudicauerimus, quemadmodum пе�? in posterum a nostra illo sta- dio recessuri simus, dummodo sanctitas sua in hoc negotio, in quosaie haud leue eiusdem tranquillitatis turbandae periculnm versetor, sao of ficio ac ipsi sequitati non desit, sed, quam sibi ab eo die, quo ad fin- mum pontificatum euecta sit, pacis et qnietis publica; in orbe christian stabiliendae retinendaeque summam semper curam fuisse priori sue re sponso affirmant quamque nos antehac in alijs omnibus experti sine, earn hoc quoque loci haud negligat.

Quicquid autem a sanctitate sua tibi ad singula respondebittr, de eo nos quam celerrime accuraleque certiores reddere debebis at, si sanctitas sua denuo offerret, se breui responsuram, tibi omni diligentia а�? non opportune solum sed, vbi opus fuerit, importune etiam sollia- tando vrgendoque �?о incumbendum erit, ne huiusmodi responsan cli qua forte noua eidem protrahendo ratione quaesita longius diffentor. cum nostro iudicio sanctitati sua; satis superque spatij ad deliberaste hactenus datum sit, ita vt imporlunitatis alicuius hoc locj minime arpn debeamus. Facturas autem es in his benignem et expressam vohmülen nostram. Datum Vienna; die XIIII" martij anno MDLXXII. Oratorj Rom».