c. ex V 104—105v, Z p. 225—228, B 36 — 36v: Epistola Iorosolimitanae ecclesiae ad occidentales ecclesias (ad — ecclesias om.B); G 53 — 55v. Haec epistola legitur etiam in Annalibus S. Disibodi ad a. 1100 (Mon. Germ. SS. XVII 17) et in Baronii annal. ad. 1100; eadem usus est Ekkehardus et in chron. umversali ad 1098 et in Hierosolimita, Mon. Germ. 89. VI 209 et 265. I. om. VZB.

1. Welfonis (IV) I ducis Bavariae. V. Ekkehardi chron. (Mon. Germ. SS.VI 209) 1098: „Welefo, Baioariorum denuo dux, filios suos, et ipsos rebellare temptantes, gratiae imperatoris reconciliavit; et uni eorum duca- tum post se committi impetravit". 2. Welfonis (V; postea II ducis Ba- variae) et Heinrici (item postea ducis Bavariae). 3. Hanc epistolam utique adulterinam esse, censet Wilken Gesch. der Kreuzziige II 10 n. 23.

UDALRICI CODEX. 92 177

scopis universisque fidei christianae cultoribus Pisanus archiepi- 1099 scopus1 et alii episcopi et" Gotefridnsb, gratia Dei ecclesiae sancti sepulcri nunc advocatus, et R(egimunt) comes Sancti Egidii cum universo Dei exercitu, qui est in terra Israel, salutem et orationem ".

Multiplicate preces cum iocunditated et exultatione" in con- spectu Domini; quoniam magnificavit misericordiam suam, com- plendo in nobis ea, quae promisit in' temporibus antiquis.

Etenim cum, capta Nicea*, cunctus exercitus discederetb, plus 1097 quam trecenta milia armatorum illic fuerunt. Et licet hec tanta Iun'2C multitudo universam Romaniam occupare1, flumina epotare, se- getes omnes una die depascere posset, tanta tamen plenitudine conduxit vitae necessaria Deus, ut de ariete nummus, de bove vix duodecim acciperentur. Preterea etsi principes et reges Sarra- cenorum contra nos surrexerunt, Deo tamen volente facile victi et conculcati sunt.

Ob hec itaque feliciter acta quia quidam intumuerantk, obposuit nobis Deus Antiochiam urbem, humanis viribus inex- pugnabilem; ubi per novem menses detentos in obsidione eius- dem ita humiliavit, ut omnis superbiae nostrae tumor desi- deret1. Igitur nobis sic humiliatis, ut in toto exercitu vix centum boni equi invenirentur"1, aperuit Deus copiam suae benedictionis et misericordiae nosque in civitatem induxit atque Thurcos et 1098 eorum omnia potestati nostrae tribuit. Cum0 hec quasi vi- '3 ribus nostris acquisita obtineremus nec Deum, qui contulerat, digne magnificaremus, tanta Sarracenorum multitudine obsessi sumus, ut de civitate nullus egredi auderet. Preterea fames in civitate convaluerat, ut vix ab humanis dapibus se continerent aliqui. Longum est, enarrare miserias, quae in civitate fuere. Respiciens autem Dominus populum, quem tam diu flagellaverat, benigne consolatur. Ac primo quasi pro satisfactione tribula-

a. et om. VZ. b. Gothefridus V, Gotifridus B. c. perpetuam benedictio-

nem G. d. iocundite V. c. oxultate G. f. om. G. g. Nicena B. h. de-

acenderet B. i. occuparet G. k. intumuerunt B. I. desineret G. m. rc- perirentur ZG. n. Oumque 1'.

1. Daibertus.

Imi, Bibliotheoa V. 12

178 UDALRICI CODEX. 92

1099 tionis lanceam suam, munus non visum" a tempore apostolorum, pignus victoriae nobis obtulit; deinde corda omniumb adeoc animavit, ut illis, quibus egritudo vel fames ambulandi vires negaverat, arma sumendi et viriliter contra hostes dimicandi virtutem infunderet.

Inde, cum triumphatis hostibus fame et tedio exercitus deficeret Antiochiae, maxime propter discordias principum, in Syriam profecti, Barram et Marram urbes Sarracenorum ex- pugnavimusd et castella regionis obtinuimus. Cumque ibidem" moram disposuimus, tanta fames in exercitu fuit, ut corpora Sarracenorum iam fetentium a populo christiano comesta sint.

Deinde cum divino monitu inr interiora Hispaniae3 pro- grederemur, largissimam atque misericordem et victoriosissimamb manum omnipotentis patris nobiscum habuimus. Etenim cives et castellani regionis illius, per1 quam procedebamus, ad nos cum multis donariis legatos praemittebant, parati servire et oppida sua reddere. Sed quia exercitus noster non multus erat, et in Ierusalem unanimiter festinabant, acceptis securitatibus tributarios eos fecimus; quippe cumk de multis una civitatibus, quae in maritimis illis sunt, plures homines haberet1, quam in exercitu nostro fuissent.

Cumque"1 auditum esset Antiochiae, quia manus Domini nobiscum esset, plures de exercitu, qui ibi remansit, consecuti sunt nos apud Tyrum. Sic itaque Deo" conviatore et coopera- tore nobiscum" usque Ierusalem pervenimus.

Cumque in obsidione illius multum exercitus laboraret, maxime propter aquae inopiam, habito consiliop, episcopi et principes, circinandam esse civitatem nudis pedibus, praedica- verunt; ut ille, qui pro nobis in humilitate eam ingressus est, per humilitatem nostram — pro se ad iudicium de suis hostibus iui. 8 faciendum — nobis eamq aperiret. Placatus itaque hac humili- tate Dominus, octavo post humiliationem nostram dieq civitatem

a. muuus invisum G. b. hominum G. c. deo anuucnte G pro adco.

d. excognovimus G. e. ibi B. f. om. G. g. llyspaniae V. h. victoris-

simam V. i. post BG. k. om. G. 1. habcrcnt V. m. Cum G. n. om. Z.

o. Sic itaque conviatoro et cooperatnre Deo noliiscum V. p. concilio VZB. q. om. G.

UDALRICI CODEX. 92 179

nobis tradidit, eo videlicet die, quo priinitiva ecclesia inde ab- 1099 iecta fuit, cum festum de dispersione apostolorum a multis fide- 1 '15 libus celebratur. Et si scire desideratis, quid de hostibus ibi repertis factum fuerit", scitote: quia in porticu Salomonisb et in templo eius nostri equitabant in sanguine Sarracenorum usque ad genua equorum.

Deinde cum ordinatum esset, qui civitatem Tetinere debe- rent et alii amore patriae et pietate parentum suorum redire voluissent, nunciatum est nobis, quod rex Babiloniorum Asca- lonam" venisset cum innumerabili multitudine paganorum; duc- turus Francos, qui Ierosolimis erant, in captivitatem et ex- pugnaturus Antiochiam, sicut ipse dixit. Aliter autem Dominus statuerat de nobis. Itaque cum in veritate comperissemus, ex- ercitum Babyloniorum Ascalone esse, contendimus obviam illis, relictis sarcinis et infirmis nostris in Ierusalem cum praesidio. Cumque exercitus noster et hostium se conspexissent, genibus flexis adiutorem Deum invocavimus: ut, qui in aliis nostris ne- cessitatibus legem christianorum confirmaverat, in praesenti bello confractis viribus Sarracenorum et diaboli, regnum Christi et ecclesiae a mari usque ad mared usque quaque dilataret. Nec mora, clamantibus ad se Deus affuit atque tantas audatiae vires Aug. 14 ministravit, ut, qui nos in hostem currere" videret, fontem aquae vivae sicientem cervum segnem adiudicaret. Miro videlicet modo, cum in exercitu nostro non plus quam quinque milia militum1 et quindecim milia peditum fuissent et in exercitu hostium centum milia equitum et quadringenta milia peditum esse potuissent. Tunc mirabilis Deus in servis suis apparuit, cum, antequam confligeremus, pro solo impetu nostro hanc in fugam multitudinem convertit, et omnia arma eorum diripuit; ut, si deinceps nobis rebellare* vellent, non haberent arma, in quibus sperarent. De spoliis vero non est quaerendumb, quan- tum captum sit, ubi' thesauri regis Babyloniae occupati sunt. Ceciderunt itaquek ibi plus quam centum milia Marorum gladio.

a. om. G. b. Salemonis B. c. Ascalonem V. d. ad marc om. V. e. in- cnrrere G. f. enuitnm G. g. repngnare ZG. h. om.B. i. nt B. k. om.VZB.

12*

180 UDALRICI CODEX. 92

Timor autem eorum tantus erat, ut in porta civitatis ad duo milia suffocati sint". De his vero, qui in mari interierunt, non est numerus. Spineta etiamb ex ipsis multos obtinuerunt . Pu- gnabat certe orbis terrarum pro nobis, et nisi spolia castrorum de nostris detinuissent multos, pauci essent de tanta multitu- dine hostium, qui renunciare potuissent de bello. Et licet longum sit, tamen praetereundum non est. Pridie quam bellum fieret, multa milia camelorum et bonm et ovium cepit exer- citus. Cumque iussu principum populus hec dimisissetc, ad pugnam progrediens, mirabile dictu, multas et multiplices tur- mas cameli fecerunt, similiter et boves et oves. Hec autem ani- malia comitabantur nobiscum, ut cum stantibus starent et cum procedentibus procederent et cum currentibus currerent. Nubes etiam ab estu solis nos defenderunt et refrigerabantd.

Celebrata itaque victoria, reversus est exercitus in" Ieru- salem. Et relicto ibi duce Gotefrido1, Regimunt comes sancti Egidii et R5bertus* comes Nortmanniaeb et RSbertus* comes Flandriae Laodiciam pervenerunt. Ibi classem Pisanorum et Boemundum invenerunt. Cumque archiepiscopus Pisanus B(oe- mundum) et dominos nostros concordare fecisset, regredi Ieru- salem pro Deo et fratribus RegimumV disposuit.

lgitur ad tam mirabilem fratrum nostrorum fortitudinis devotionem et tam concupiscibilem et tam gloriosam omni- potentis Dei retributionem et tam exoptandam omnium pecca- torum nostrorum per Dei gratiam remissionem et Christi eccle- siae et totius gentis Latinae invitamus exultationem et omnes episcopos et bonae vitae clericos monachosque et omnes laicos; ut ille vos ad dexteram Dei considere faciat, qui vivit et regnat Deusk per omnia secula seculorum. Amen.

a. suffocarentur G. b. om. G. c. dimisset V. d. refrigebant VZ.

e. om. V. i. G. VZB. g. Rodbertus Z. h. Normanniao VG. i. R. G. VZB, rex Gotefridus G. k. Deus — Amen om. VZB.

UDALRICI CODEX. 93 181