177. Heinricus V imperator Moguntinos hortatur, ne, quem eiecerint, Adelbertum I archiepiscopum in urbem denuo re- cipianV. (E 319)

1116 Heinricusd Dei gratia Romanorum imperator" angustus prae-

nnteaDnopositis etr decanis et omni congregationi, cunctis etiam Mogun- tiensis ecclesiae civibus tam maioribus quam minoribus sibi fide- libus gratiam* et omne bonum.

Confiteantur Domino misericordiae eius et mirabilia eius filiisb hominum3, quia non est prudentia, non est sapientia, non est consilium contra Dominum4, qui, sancti Spiritus inspirante gratia, iam convertit1 corda patrum in filios et corda filiorum ad patres ipsorum6. Unde et nos non cessamus Deo gratias agere pro vobis, cuius gratia et dono amara vestra dulcia facta sunt nobis. Et ideo, licet per ineffabilem divinae pietatis in- spirationem luctum nostrum in gaudium et amaritudinem verte- ritisk in dulcedinem8, pro antiqua tamen fidelitate1, quam in cordibus vestris divinitus iam incaluisse cognovimns, dilectionem vestram ammonere potius quam rogare decernimus.

Memores enim m esse debetis in omnibus, qua fide quo pacto

a. dignamini Z. b. nocentes V, nocere volentes Z. c. ex V 134v —135, Z p. 296—297, C61—62: Epistola Henrici imperatoris quarti ad Mo- guntinos de Alberto pcrinro episcopo; G 38v—4O. d. H. VZC.

e. cesar add. G. f. om. G. g. dilectionem add. G. h. filii V. i. con- vertct G. k. verteretis G. 1. infidelitate G. m. om. VZC.

1. II ducem Sueviae. 2. Godefridum comitem palatinum Rbeni. 3. Ps. 106, 8. 4. Prov. 21, 30. 5. V. Malach. 4, 6. 6. Moguntini enim Adelbertum circ. Oct. 1116 expulerant. V. Annal. Sax. 1106, Mon. Germ. SS. VI 753.

UDALRICI CODEX. 177 311

quibus sacramentis et obsidibus Adelbertum illum periurum et 1115 traditorem, qui noh meritis sed nomine dicitur episcopus, fideli- tati vestrae diligentissima conventione tradiderimus". Et cum Nov. vos omnia bona promitteretis nobis ab eo et nos exb vestro pro- misso nichil nisi bonum speraremus, ab eo" expectavimus pacem et ecce turbatio1. Postquam enim, Spiram ad nos redintegrata Dec. sibi corporis et honoris sui potestate veniens11, obsides suos manu ad manum ipse nobis praesentavit et suis sacramentis vestra firmavit, statim, inde discedens", missis ubique litteris ac nuntiis, nos et honorem nostrum impugnavit ac per totam Saxoniam et Thuringiam, Bawariamr et Alamanniam* amicos nostros tam- quam inimicos contra nos ubique sollicitare cepit. Sicque, quasi canis qui revertitur ad vomitum2, antiquae suae perfidiae re- cepit venenum; quod, quasi vipera que virus resumit post coitum, a mari usque ad mare per totum regnum diffuditb et imperium.

Pro his igitur et aliis malis nobis responsurum, statutis induciis eum ad nos venire iussimus. Et non venit; sed insuper apponens iniquitatem super iniquitatem3, Spiram, quod in cor 1116 nostrum altius ascendit, armata manu et erectis militaribus signis violenter invadere voluit. Sed frustrato Deo gratias labore, re- diens, congregatis quos potuit, castrum nostrum Struomburc1 funditus destruxit. Deinde alia castra nostra contumaciter ob- sedit; invasorem Virdunensis ecclesiae4 contra ius et fask con- c. Oct. secrari fecit; regnum nostrum et imperium rapinis et homicidiis, cede et incendiis, quasi aper de silva6 sic ubique devastavit, ut nichil iam in1 diversis ipsius restet erroribus, nisi ut fiant no- vissima hominis peiora prioribus6.

Hec igitur et alia mala, quorum non est numerus, licet ab oriente usque in occidentem nota sint omnibus, vobis tamen nota sunt eo melius, quo secretis eius omnibus prae ceteris vos semper interfuistis familiarius. Sed et omnes qui in regno nostro

a. credidimas G. b. hoc G pro ex. c. ipso ZG. d. venictis G.

e. discederetis G. f. Bauwariam V. g. Alomanniam CG. h. diffundit G. i. Struomburch V, Strumburc G. k. et fas om. G. 1. om. VZG.

1. Ierem. 14,19. 2. Prov. 26,11. 3. Ps. 68, 28. 4. Thiet- marum II ep. Veidensem. 5. Ps. 79,14. 6. Matth. 12, 45.

312 UPALRICI CODEX. 177

1116 sunt sciunt, omnes clamare possunt; et si hi tacuerint, lapides ocxeuntoclamabunt1. Et ideo, dilectissimi nobis tam'clerici quam laici, tam milites quam cives, qui hec omnia vidistis et audistis, dili- genter apud vos cogitare et" recogitare debetis: quam fidem etb dilectionem pro sacramentis et obsidibus vestris vestra sibi di- lectio debeat, qui nec proprio sanguini suo, filiis scilicet fratrnm suorum, debitam fidem servavitc.

Verum quia inter alia specialiter hoc in nostra conventione fuit: ut, quando aliquid contrarii moliretur nostrae dignitati, statim, determinatis' induciis transactis, vestro studio et labore expelleretur ab urbe; idcirco", si veri fideiiussores crediti ne- gocii esse desideratis, monemus vos omnes per fidem et obsides quos dedistis et sacramenta quae fecistis: quatinus, obsidibus vestris consulentes et sacramentis praecaventes, eundem periurum vestrum ac nostrum, A(delbertum) scilicet dictum episcopum, civitatem' nullatenus intrare permittatis2; sed, quasi scopis ab eo mundatam, cum F(riderico) duce3 et G(odefrido) palatino co- mite4 aliisque fidelibus nostris diligentissime servare studeatis.

Quod si feceritis et hec omnia diligenter servaveritis, prae omnibus, quos in regno nostro* habemus, ex amicis amicissimos vos semper habebimus; et si quidb umquam peccastis in nos, exemplo illius peccatricis mulieris totum transibit inultum, cui dimissa sunt peccata multa, quia' dilexit multum6. Quid plura? Deus, qui ad hoc venit in munduin, ut filios, qui erant dispersi, congregaret in unum6, ita dispersos nostros sub iugum fidei iam coacervando revocet et revocando coacervet, ut in caritate Christi et dispersa congreget et congregata conservet. In hec igitur verba Deo vos, et nos Deo et vobis intime commendamus; op- tantes, ut, cum reversi ad vos fuerimus7, meliores vos filios in- venire quam reliquisse gaudeamus.

a. vel G. b. vel C; quam fidem om. G. c. scrvabat G. d. detcrma- tis V. e. ideo V. f. istam add. G. g. nm. G. h. et quod G. i. qnoniam CG.

1. Luc. 19, 40. 2. Scripsit igitur hanc epistolam in Italia exeunte anno 1116 imperator, de expulso quideni Moguntia Adelberto ncque vero de recuperata post paulo per eundem urbe certior factus. 3. II duce Sueviae. 4. Rheni. 5. Luc. 7, 47. 6. Ioh. 11, 52. 7. ex ltalia.

UDALRICI CODEX. 178 313