LXXXIX.

1297, die 23. januarii.

Praelati civitatis herbipolensis aliique plures abbates et abbatissae ob

damna injurias et violentias per cives wirziburgenses ipsis illata a

divinorum solemniis cessant.

Manegoldus dei gracia episcopus ecclesie herbipolen sis, Heinricus prepositus, Amol du s decanus, totumque capi- uilum, . . abbates ceterique prelati eiusdem ciuitatis tenore presen- tcum confitemur et constare volumus vniuersis, quod Heinricus dictus Weibeler, Eckehardus Lebarthe senior, Ecke- hardus Lebarthe junior, Engelhardus de Rotenburg, Conradus de Jnferno, Fridericus Gyer, Johannes Hane, Heinricus Zan, Heinricus Babenberg, Heinricus Jozer, Merkeli Buzzigel, et ApIo de Wigenheim, ceterique ciues pociores, et vniuersitas predicte ciuitatis herbipolensis — cum serenissimo domino Adolfo Romanorum regi in aliqua summa pe- cunie tenerentur — dilectis in Christo .. de Ebera . . de Hayls- prunne .. de Brunnebach .. de Lancheim et .. de Scho nen tal abbatibus ac . . de Celiporta . . de Meidebrunne ac . . de Heiligental abbatissis eorumque monasteriis cyster- ciensis ordinis prefate nostre et eystetensis diocesis imposuerunt onera grauia, in nostra ciuitate iamdicta ipsos talliantes , et ab eis collectas et exactiones importabiles exigentes, videlicet de quolibet modio siliginis sex denarios valentes duodecim turonenses, ac de qualibet carrata vini libram hallensium valentem libram turonensium extorquendo. Nam pulsata campana publica communi habito con- silio et populo conuocato in dicta ciuitate, cum dicti religiosi con stanter assererent tum ex priuilegiis sibi a sede apostolica concessis tum propter Constitucionen! sanctissimi patris ac domini pape Boni

episcopatus wirziburgensis. 161

facij nuper editam et vniuersaliter propter ecclesiasticam libertatem se ad huiusmodi non teneri, nec velle aliqualiter consentire, ipsi ciues curias ac domos eorum vi introierunt, confringentes seras et ostia diruentes, vina eorum et blada ac res alias vendicioni publice exponentes immo vendentes, claues eorum detinent, et in huiusmodi maleficio vsque hodie perseuerant, comminantes se in antea facturos eisdem similia vel maiora.

Super quibus dampnis iniuriis et violenciis notoriis per nos et capitulum nostrum primo, deinde per alios prelatos ac plebanos no- stre ciuitatis publice conmoniti sunt in ambonibus ecclesiarum, vt ablata restituerent et alias satisfacerent congruenter. Ipsi vero animo indurato monicionem predictam non solum contempserunt, verum eciam in nostra capitulique nostri ac multorum prelatorum et religiosorum ac aliorum ad hoc vocatorum presencia publice re- sponderunt quod dictos religiosos et eorum monasteria nollent ha bere in contribucione tallia et exaetione sepedicta aliquatenus sup portates.

Vnde nos constitucioni nouelle supradicte reuerenter obedientes, omnes concorditer cessauimus a sollempniis diuinorum, seruantes generaliter interdictum secundum quod clare precipit constitucio memora ta.

Jn quorum omnium euidens testimonium presentem paginam super hiis conscriptam fecimus sigillorum nostrorum munimine roborari.

Datum apud Herbipolim, anno domini M°CC°. nonagesimo septimo, Xo. kalendas februarii.

Undecim sigilla ex hoc documento filis tinteis variorum colorum suspensa sunt: singula Manegoldi episcopi, capituli majoris ecclesiae herbipolensis, Heinrici praepositi ejusdem tilis albi et flavi colorum; singula Arnoldi decani et archidiaconi herbipolensis, abbatis s Burchardi, praepositi noui monasterii fitis glauci et rubri colorum; abbatis s. Stephani filis rubri coloris; praepositi onolsbacensis fitis rubri et atbi colorum; scotastici herbipolensis filis albi coloris; archidiaconatus filis glauci colons; sco lastici iiovi monasterii ibidem fib's atbi coloris.

Bon. Botc. тo!. XXXVin. noт. cott. XI. 21

162 Monumenta

xc.

1297, die 24. januarii.

Manegoldus episcopus Heinrico ecclesiae herbipolen- s i s praeposito altare in kathedrali ecclesia sanctti К у 1 i a n i consti tutum quod vulgariter dicitur altare episcopi H ermann i, ut ibidem vicariam instituat et ordinet pro ipsius et praedecessorum suorum animarum remedio, de consensu capituli cum omnibus suis pertinen- tiis donat, ita quod ipse praepositus quamdiu vixerit dictam conferre debeat vicariam, et post ejus mortem ille vel illi cui vel quibus jus collationis ipsius vicariae legandum duxerit idem praepositus seu donandum.

Datum Herbipoli, anno domini M.CC. nonagesimo VIIo., in die beati Tbymothei apostoli, pontificatus anno IXo.

Sigilla cam Manegoldi episcopi tum capituli majoris ecclesiae herbipolen- sis filis Unteis flavi et rubri colorum suspensa sunt.

XCI. 1297, die 17. aprilis.

Monasterium s. Mariae in Heytingesvelt de paradiso redditus annuos 30 maldrorum siliginis Philippo de Tannenberch ecclesiae herbipo-

lensis canonico vendit.

In nomine domini amen.

Contencionis prebet materiam ignorancia rei geste. Vnde

episcopates wirziburgensis. 163

mnltis occurritur periculis vtiliter et prvdenter, quociens presentis etatis actus et negocia scripture testimoniis perhennantur.

Eapropter nos Elys abet abbatissa et . . conuentus mona- sterii sanete Marie in Heytingesuelt de paradyso herbipolen- sis dyocesis ordinis sancti Benedicti constare volumus vniuersis presencium jnspectoribus tam presentibus quam futuris, quod — cum monasterium nostrum propter grauia debitorum onera et dampna non modica que ex ipsis debitis per vsurarum voraginem prouene- runt adeo in temporalibus sit collapsum, quod nisi sibi celeri remedio succurratur vix adiciet vt resurgat — volentes indempnitati dicti nostri monasterii precauere, cum dampna et debita predicta de bonis mobilibus aut se mouentibus ipsius monasterii solui non possint, deliberacione prehabita, post tractatus super huiusmodi solucione de bitorum inter nos habitos visum fuit omnibus nobis et singulis ex pedire vt per aligenacionem rerum inmobilium indempnitati predicti nostri monasterii consulatur.

Habito itaque inter nos super aligenacione rerum inmobilium diligenti tractatu, post varias hincinde discussiones habitas super ipsa placuit vniuersis et singulis de collegio nostro , per aligena cionem reddituum siue prouentuum annuorum triginta maldrorum siliginis annis singulis perpetuo soluendorum indempnitati nostri prefati monasterii prouidere, cum talem aligenacionem non sit du- bium nobis et nostro monasterio profuturam.

Propter quod adtendentes necessitatem eris alieni ao debittum vrgens, inspecta eciam euidenti vtilitate monasterii supradicti, inter- aeniente omnium et singularum de nostro collegio voluntate ex pressa pariter et consensu , accedentibus nichilominus voluntate et consensu venerabilis patris domini nostri Manegoldi her bip o - 1 en sis episcopi et soi capituli, redditus siue prouentus annuos tri ginta maldrorum siliginis mensure herbipolensis cum mensura que dicitur mêtze singulis annis de nostro monasterio perpetuo sol- uendos vendidimus et presentibus perpetuo vendimus discreto viro domino Philippo de Tannenberch canonico herbipolensi aut cui vel quibus idem Phi lippus eosdem prouentus siue reddi

21*

164 Monumenta

tus coniunctim vel diuisim donare vendere legare aut in quoscum- que alio titulo transferre inter viuos vel in vltima voluntate voluerit, pro precio quadragintaquinque librarum dcnariorum herbipolensium. quod quidem precium confitemur nos habuisse recepisse et in vsus et vtilitatem nostri monasterii necessarios et vtiles conuertisse, re nunciantes excepcioni non numerate non solute non habite pecunie, restitucioni in integrum, et omni iuris auxilio tam canonici quam ciuilis.

Ad solucionem igitur reddituum siue prouentuum triginta mal- drorum siliginis premissorum singulis annis perpetuo soluendorum Philipp o predicto aut illis in qnos eosdem prouentus transferre voluerit nos et monasterium nostrum presentibus obligamus, et pro huiusmodi solucione annua triginta maldrorum siliginis assignamus et deputamus Philipp o prenotato aut illis in quos triginta maldra predicta transferre voluerit bona nostra sita in Rottenbuer cum eorum attinenciis, ipsumque in possessionem eorundem bonorum in- ducimus corporalem, ita quod quidquid de prouentibus eorundem bonorum quantitatem triginta maldrorum excreuerit id ad nos et ad monasterium nostrum debet libere pertinere. Et si de eisdem bonis prefata triginta maldra haberi non poterunt, de nostro granario ac de vino in nostro cellario deposito soluere promittimus, ipsaque sibi sine omni dampno ad ciuitatem herbipolensem cum mensura predicta presentare.

Et ad ipsorum solucionem predicto modo faciendam nos et nostrum monasterium astringimus literas per presentes, volentes et consencientes vt Philippus supradictus redditus siue prouentus triginta maldrorum siliginis perpetuo soluendos eo jure quo ipse possidet in quascumque personas ecclesiasticas vel mundanas in vita vel in morte quocumque titulo gratuito vel non gratuito simul vel diuisim liberam habeat potestatem. Verum si Philippus me- moratus aut illi in quos premissos redditus duxerit transf'erendos in predictis bonis per nos vel nostri occasione inpedimentum aliquod sustinuerint, ita quod annonam predictam infra festa scilicet assump- cionis et natiuitatis beate virginis in toto vel in parte de ipsis bonis

4

episcopatus wirziburgensis. 165

non possint percipere, promittimus ipsi vel ipsis prefatos redditus siliginis de granario ac cellario nostro vt premissum est soluere, et nichilominus illud inpedimentum remouere, omniuque dampna et expensas que et quas occasione huiusmodi inpedimentti sustinuerint ex integro eis refundere« et super biis simplici ipsius vel eorum in quos ius sibi conpetens transferendum duxerit sine alio probacionis onere verbo stare, subicientes nos nichilominus et monasterium nostrum iurisdictioni . . prepositi herbipolensis et . . archidia- coni loci in cuius archidyaconatu dictum monasterium situm esse dinoscitur qui pro tempore fuerint, et prominentes vt nos ad pre- missa omnia et singula seruanda ambo vel alter eorum monicione preuia per exconmunicacionis et jnterdicti sententias plenam conpel- lendi habeant potestatem.

Si vero occasione grandinis aut inpedimenti quod wlgariter dicitur herrennôt de prefatis bonis redditus siue prouentus in toto vel in parte haberi non poterunt preexpressi, tale periculum non ad nos set ad prefatum P h i 1 i p p u m redundabit.

Preterea a nobis abdicamus potestatem predicta bona vendendi donandi permutandi aut quocumque aligenacionis genere in preiudi- cium dicti P h i 1 i p p i transferendi.

Et si contrarium quod absit fieret, decernimus non valere hec omnia et singula supradicta.

Nos Elysabet abbatissa, Irmengardis priorissa, Adel- haidi.s subpriorissa, Agnes custodissa, Kvngundis celleraria, Irmengardis de Lewenrode. Livgardis Zôbelin, Jûta de Heytingesuelt, Mehthildis de Hydenhein, Kvngun dis de Richenberch, Elysabet soror eius, Adelhaidis cantrix, Gerdrudis de Windesheim, Katherina Hilte- gundis et Margareta dicte Grubinne, Agnes de Bishof- feshein. et Elysabet de Eberstein, recognoscimus esse acta nobis presentibus et expresse consencientibus. Eapropter promittimus ipsa attendere obseruare, et non contrauenire aliquo ingenio studio vel cautela, et ad ea nos et nostrum monasterium presentibus obligamus.

166 Monamenta

Vt autem contractus vendicionis huiusmodi cum pactionibus et condicionibus in eo conprehensis in sua permanent firmitate. pre- sens instrumentum exinde confectum ad perpetuam rei memoriam et euidens testimonium sigillorum nostrorum munimine conmunimus.

Nos quoque Manegoldus dei gracia herbipolensis episcopus supradictum contractual empcionis cum pactionibus et condicionibus eidem insertis ratum et gratum habentes per presentes ex certa sciencia confirmamus , et ipsum ad perpetuam firmitatem sigilli nostri munimine roboramus.

Nos quoque H(einricus) de Wechmar prepositus, Ar- (noldus) de Spiezhein decanus, et capitulum ecclesie herbi polensis prefate vendicionis contractui per venerabilem patrem dominum M(anegoldum) episcopum supradictum approbato et ex certa sciencia coofirmato consensum nostrum adhibemus, in euidens testimonium sigillum nostrum presentibus appendentes.

Datum et actum anno domini M° CO nonagesimo VIIo., XVo kalendas maij.

Sigilla quatuor modo memorata ex hoc documento fasciis membranaceis suspensa sunt.

ХСП.

1297, die 14. maji.

Manegoldus episcopus sententiam ministerialium ecclesiae wirzi- burgensis de evictione et probatione in actionibus personarum saecularium contra collegia seu conventus personarum ecclesiasticarum • latam publicat.

Manegoldus dei gratia episcopus herbipolensis tenore presentium publice profitemur, quod anno domini M° CO nonagesimo

episcopatus wirziburgensis. 167

VIIo. pridie jdus maij ministeriales ecclesie nostre coram nobis tunc presentes ad instantiam religiosarum matronarum . . abbatisse et conuentus sanctimonialium cenobii in Schonauwe per nos re- quisiti nostre gratie sub obtentu respondendo concordem sententiam protulerunt, quod in actionibus secularium personarum quarumcum- que contra collegia sev conuentus ecclesiasticarum sev religiosarum personarum quarumcumque maior persona collegij sev conuentus illius mettercia manu sui ordinis debet euincere sua bona super quibus esse dinoscitur impulsata, et in probatione sev euictione huiusmodi semper precedere sev preire.

Jn cuius sententie prolationis testimonium hoc scriptum pre dicts sanctimonialibus dari iussimus, nostri sigilli patrocinio con signa tum.

Datum H e r b i p o 1 i , anno et die predictis , pontifícatus nostri anno Xo.

Sigillum Manegoldi episcopi fascia ex ipsius document! membrana con- fecta suspensum magnam partem interiit.

хеш.

1297, die 11. junii.

Heinrico de Wechmar ecclesiae herbipolensis praeposito ut super

murum ad monasterium eberacense pertinentem — salva hujus pro-

prietate — aedificium aliquod construat conceditur.

Nos He inri c us dictus de Wechmar prepositus et archi- dyaconus maioris ecclesie herbipolensis omnibus presentem pa ginant inspecturis volumus ut innotescat, quod — cum nos quietu- dinis et commoditatis causa quoddam edificium sicut in presenciarum

168 Monumenta

patet in orto nostro construere vellemus — dilectum in Christo dominum Hermannum abbatem in Ebera longa inpulsauimus precum instancia, petentes apud ipsum quot nobis ex sua licencia et permissione super murum suuni qui medius est inter ortum no strum et suum, quem veridica multorum relacione cognouimus suum esse, edificium quod animo conceperamus liceret effectui mancipare.

Qui tamen — quamuis segniter, nostre annuens peticionj — roga- uit intentissime ut sibi ac suo monasterio in hoc caueremus, ne id quod causa nostre dileccionis super murum suum nos edificare per- misit sibi et monasterio suo in posterum transiret in preiudicium et grauamen.

Nos igitur ipsi ac suo monasterio cauere volentes, ne in futuro super predicti murj proprietate per quorumcumque inpeticionem molestetur, presentem literam sigilli nostri, domini Ar(noldi) de- canj ecclesie nostre, et Sifridi concanonicj et archidiaconj, fratris nostrj, sigillorum appensjone fecimus roborarj.

Datum anno domini M" CC. nonogesimo septimo , Barnabe apostoli.

Sigilla tria modo memorata fasciis ex ipsius documenti membrana con- fectis suspensa magnam partem detrita sunt.