5« Rom; vom päpstlichen Sänger

Goswini Mandoctae descriptio introitus Imp. Friderici III. in urbem Romain et subsecutae coronationis. (Ex cod. msc. tabularii caes. eecr. prius in Bibl. caes. anl. siili sign. Hist. prof. 608.)

Anno dnmini niillcsiran quadringentesimo (quinqua- gesiiuo) primo ser.undum stiluiu cur. Bo. die Mercurii VIII. Marcii venit Romanorum rex cum magna potentia et mnltis nobilibus ac armigeris ante portas urbis llo- manae, ibidemque riormivit illa nocte euni toto exercitu suo in campis, persona vero ma.jcstatis suae dormivit in domo euiusdem Florentini mercatoris videlicct de Spinol lis et regina, sine iilia regia quondamPortugalensis, quae fuit et est soror patris regis, quae eodem die cum raa- \imotriumpho, multisque militibus etnobilibu9 etiamtunc Romam simili modo illa nocte ante portas Romae dormi- vit in alia domo ibi propinqua. Et iuerunt omnes cardi nales, archiepiscopi, episcopi caeterique praclati obviam serenissimo regi bene per spacium dimidie leucae et ul tra una cum senatore duodeciin reginnibus caetcrisque nobilibug Romanig, qui omnes erant vestiti de panno scarlatico, usque ad numerum ducentorum, quos sanc- tissimus dominus noster papa vestivit suis expensis, in memoriam quod essent officiales et tanquam familiäres sanetitatis suae et in hon signo erant vestiti rubeo colore, sicut caeterique scutiferi et familiäres eins sanetitatis.

Item alia die videlicet IX. Marcii, quae fuit dies Jo- vis ante dominicara Oculi, intravit Romanus supradictus rex cum potentia magna et excesso (sie) triumpho et ve nit cum serenitate sua rex Hungariae et Bohemiac dux Albertus fratcr snus, qui fuit capitaneus et duetor anuo- rum suorum cum inultis comitibus baronibus et nobili- bus infinitis. Beatissimng vero d. n. pp. venit tunc ob viam sibi in Sancto Petro usque ad gradua superiores cnm Omnibus cardinalibug arebiepiscopis et episcopis suis etc. Venit simul et regina et ibidem ante primos gradus et seeundos gradus guseepit ipsos. Et ibidem juramentum solitum, post haec idem d. n. papa reversus est ad pala- tium guum cum clero suo et duos cardinales duxerunt re gem cum nobilibug suis in suum Oratorium ante altare inagnum, et sie depost eum conduxerunt usque ad lo cum ordinatum in palatio d. n. papa nobiliter praepara- tum cum maiori parte nobilium suorum. Rex vero Hun gariae similiter locum niansionis suae habebat in palatio. Et dux prefatus Albertus cum exercitu suo prope palatium praefatum ad sanetum spiritum, regina vero cum duci- bug suis similiter super gradus sanctiFetri habebat locum. Post haec dominica Oculi quae fuit duodeciraa Marcii et similiter die lunae, qua celebrabatur festum saneti Gregorii, venit dominus rex cum praedicto rege Hunga riae caetcrisque nobilibus suis in capella d. n. papa ad missarn suam et fuit locus guus infra (sie) suos primos

cardinales. Locus vero regis Hungariae fuit similiter inter duos cardinales inferioris. Locus autem ducisAlbcrti fuit priinus ad pedes d. n. papae, cnm caetris comitibus et baronibus.

Postea vero die Jovis videlicet XVI. Marcii venit papa ad missarn in ccclcsia saneti Fctri cnm collegio suo, cardinalis vero Auinionensia caelebravit missarn et ibidem venit rex cum regina sua mittentes ge ad s. papam, et ipse dominus n. papa copulavit eas in statu luatrimonii, dando ipsis in propria persona annulum fidei cacteraque ad hoc necessaria. Quofacto statim ineipiebatur missa de ganeta Trinitatc, ante vero euangelium eiusdem missae venit antedictus rex iterato iungeng ge ad pedes d. n. papae cum corona, quam aeeepit in Aquisgrano et postu- lavit seeundam coronam, quam debuisset aeeipere in Me- diolano. Et d. n. papa sibi eandem videlicet argenteam palam et publice in presentia omniuin dedit suo capiti. Fuit autem locus suus tunc ut supra adhnc inter (sie) duos cardinales primos.

Rex vero Hungariae cum vno magno nobili dnxit sponsain, et est praedictus rex Hungariae juvenis pul- cher vaide, habeng XII vel XIII annog, regina vero circa XV annog.

Item die dominica Letare qne fuit XIX Marcii qua similiter die etiani fuit coronatug s. d. n. papa supradic tus Serenissimus rex venit ad gradus saneti Petri antepor- tas ecclesiae, ubi d. n. papa eum reeepit et introire fecit et iurare tenere statuta et ecclesiastica sacramenta prout pertinet etc. Ibidem fuit factus cantus saneti Petri et illo modo intravit ecclesiam d. n. s. papa vero processil et venit ad cliorum cum collegio suo, Imperator autem re- mansit cum caeteris cardinalibns canonicis ecclesiae saneti Petri, et sie cantando Ietanias maiores duetus fuit una cum Imperatrice ante altare ad hoc ornatum, nbi primo nngebantur. Isto medio in choro cantabantur certae horac diei papa ibidem egistens et in metepost tertiam papaprae- paravit ge ad celebrandam missarn' et tnnc venit Imperator gemper augugtug ad sedein apogtolicam,oscnIando manu? et pedes ijisius d. n. papae similiter haec fecit et regina. Post haec quilibet ipsorum transivit ad locum suum pro ipsis deputatum et ornatum, et tune ineipiebatur missa.

Ante euangelium vero venit Imperator iteriiin ad d. n. papam indutus cappa et ornamento regia quondam Caroli inagni h'abeng coronam in capite, quam die Jovig transaeta reeeperat et fratcr suus portabat ante ipguin coronam imperialem, quam Carolns magnus personaliter

cxx Anhang. König Friedrich IV. 1452. März.

portare solebat, ruin pomo et sceptro ad hoc pertinenti- f>us. Ibidem vero videlicet ante altare sanili Petri accc- pit primo d. n. papa gladium nudum vibrantem pomum et sceptrum ac etiam coronam imperialem et tunc factus est primus Imperator Romanornm.

Cardinales vero ad eum veniebant cam dulcissimo ainnre dicentes sibi proficiat. Regina vero nuda re pite et pendente coma etiam accessit ad papam quae si militer recepit coronam, post commnnionem vero mis- eae papa imperatori et imperatrici palam et publice co ram omnibus sanctissimum Corpus Christi et in signnm pacis d. n. papa dedit osculum imperatori, Imperator vero imperatrici et sic ambo recedentes accessit vnusquisque iterum ad locum euum, et fuit tunc locus imperatoria ad latus d. n. papae. Post benedictionem et finem missae papa associavit se imperatori usque ad pontem Sancti Angeli, euntes ambo ex choro manus ad manne usque ad gradus sancti Petri et ibi papa ascendit equum, im- perator vero conducens equum d. n. papae per tres pas sas pront morís est, licet papa sepius rennit et tnnc Im perator ascendit equum suum iveruntque sie latus ad la tus cum máximo triomphe usque ad pontem praedictum habens semper et portans secum ensem, pomum aureum in manu et coronam et sie ad palatium eupradictum trän

seunt, illuc papa sibi deditrosam cum benedictione apo stólica et reversus est ad palatium snnm.

Imperator autem stabat pene per cluas horas vel circiter super potem praefatum et oravit (sie) (creavit) tercentes milites.

Postea accessit ad S. Joannem Lateranensem ad prandium, quod tarnen in caenam conversum est, quia fuit quasi hora prima noctis anteqnam ibidem applicuit, et iterum ¡Ha nocte reversus est ad palatium etc. cam honore et máximo triumpho coram populo Romano. Lan- detur altissimus de sua coronatione et sibi et nobis pro- ficiens ad salutem.

Item XXIII. Martii recessit a Roma et ¡vit cam impératrice et rnultis aliis militibus et nobilibus Neapn- lim, regem vero Ilungariae iuvenem dimisit enm S. d. n. papa.

Ego Gosminus Madoctes, cantor in capella papae, haec personalster vidi et scrips!.

Gladias imperatoria, prout dicitur, capax estad va lorem qnadraginta milia ducatorum.

Brida vero seu habena totidem in valore.

Et sella ad idem praecium et valorem.

Corona autem inaestimabilis est. Nam gemmis et lapidibus preciosis mirabilitor radiabat.

.■¡iiWlTHECA