V. Die Herzöge Boleslaw, Heinrich und Wladislaw gestatten den Begoinen zu Breslau, durch die breslauer Tuchmacher weisses und graues Tuch weben zu lassen und in ganzen Stücken zu verkaufen. Breslau, den 7. August 1310. Original im Provinzialarchiv, Urkunden des breslauer Clarissenklosters Nr. 43. JLn nomine sanete [et] indiuidue trinitatis amen. Cum expediat cuilibet sub preemiDencia dignitatis constituto oppressionibus pauperum largiter intendere ac ipsos manu largiflua releuare; igitur nos Bolezlaus, Heinricus et Vlodezlaus, dei gracia duces Slesie, Üppauie domini, Wratizlauie et de Lignicz, tenore presencium notificamus presentibus et futuris, quod intendentes progenitorum nostrorum pios et salubres actus iugiter inmitari, qui be- ginas siue sorores ciuitatis Wratislauie propria habentes et in suis domibus morantes super textura et vsu empeionis et vendicionis alborum et griseorum pannorum siue staminum benigniter respexerunt; nos eciam considerantes predietas beginas siue sorores uegociacio- nibus communibus minime insudare, vt earum inopia locuplecius releuetur, ex munificencia specialis gracie permittimus et volumus, quod beginis in ciuitate Wratislauia morantibus 8 per textores eiusdem ciuitatis panni albi et grisei fieri possint. Quos panuos predicti coloris eisdem non particulariter set integraliter uendere licebit in locis publicis uel priuatis. Cum igitur priuilegium principis deceat esse mansurum, ne per consules aut textores ciuitatis Wratislauie statuta specialia uel generalis in preiudicium presentis permissionis fiant uel edantur, strctissime prohibemus. Vt autem presens per nos aut nostros successores non possit inposterum aboleri aliquorum calumpnia perswadente, sigilli nostri signaculo man- dauimus communiri presentibus testibus hie signatis: Schamborio de Schiltberch, Syfrido List, Johanne Schamborii, Heinrico de Waldow, Theoderico Schertelzcan, aduocato here- ditario, Winando, clauigero, et Rollone, nostro notario, qui presencia conscripsit durante regimine consulatus consulum infrascriptorum: Jenzonis de Gorlicz, Hildebrandi mone- tarii, Heinrici de Zitin, Nycolai de Waczenrode, Helwici de Molesdorfh, Conradi de Swi- dennicz, Nycolai de Cindato, Thilonis de Lubauia. Datum Wratizlauie anno domini mille- simo trecentesimo decimo vij°. ydus Augusti. Nur von Herzog Boleslaw untersiegelt, das Siegel ganz wie bei Nr. 4. VL Straferkenntniss wider die schweidnitzer Bäcker wegen Arbeitseinstellung und Auswanderung vom 29. September 1311. Aus den schweidnitzer Handwerkerstatuten f. 12 u. 13. In nomine domini amen. Sicud radix mali germinis inmalescens pulsando colmo boni se- minis ortum inuidet et prouentum abnegat, nisi cura sedula diligentis agricole radicitus exstirpetur, et uelud morbi temeritas inicium quum sumit, interitum pacienti minatur et obi- tum, nisi fidelis medici sub fido pariter et anthydoto congruenti studiosius auferatur, ait(!) ad instar predictos (!) malis emergentibus quibuscunque in populo grauiora subinferre po- tentibus incomoda siue dampna, ne amplius se extendant amicorum ct sapientum pariterque malorum et potentum remedia sunt addenda; A'idelicet ut rancorum germina iam lacius inmaleseencia si non amicorum precibus seu sapientum quietari ualeant consiliis, saltem maiorum pareant imperiis aut potentum forciorem subeant, ut quiseant, correctoream disci- plinam. Noverint igitur vniuersi presencium noticiam habituri, quod accedente consensu, uerbo pariter et maudato illustris principis domini nostri Bernhardi, ducis Slezie et domini de Ffürstenberg, de prouido et maturo consilio suorum nobilium et magnatum pariterque dictante iudicio seu arbitrio ciuium ciuitatum suarum omnium super excessu pistorum, quod in Swidnicz ausu nimis temerario perpetrarunt, videlicet in eo quod in preiudicium et inparenciam supradicti domini nostri ducis et suorum terreque grauamen et in obprobrium 41 9 et contumeliam consulum et seniorum ciuium ciuitatis Swidnicz et in destruccionem et in calumpniam pauperum nostrorum et omnium aliorum affluencium egenorum quadam ducti suggestione dyabolica ciuitatem omnes vnanimiter exierunt nulla penitus causa legittima seu racionabili precedente, talis tractatus racionabilis est habitus et inventus, videlicet quod emendam et satisfaccionempecuniariamsatisdifficile(!)subierunt et aliam quodammodo con- temptibilem, ut patebit: 1. Primo videlicet quod ausum temerarium, in quo contra supradictum dominum no- strum ducem et suos terramque tamquam filii discordie presumpserunt, cum ducentis niarcis grossorum satisfacere sunt conpulsi. 2. Secundo quod ob insultus et contumelias, quas consulibus tofique collegio ciuium ciuitatis contumaciter intulerunt, ipse Nicolaus dictus Bohemus, ductor eorum et rector temerarius, antecedente cetu vniuerso tam diuitum quam pauperum ciuitatis clara die cum luminaribus et faculis sibimet in erubescenciam et ruborem aliis uero in gaudium et emen dam extra ciuitatem est conductus contemptibiliter et eiectus sine spe penitus redeundi non se recepturum in terminis dinionum sepedicti domini nostri ducis ßernhardi et fratrum suorum neque in terminos trium dominorum ducum Wratislauiensium aliqualiter perman- surum, quod in bannito iudicio sub pena maiore siue capitali videlicet per Collum suum erecto digito coram omni populo ratum teuere pepigit et spospondit addiciens quod si deinceps ciuitati racione eiusdem minas aliquas incusserit, aut aliquem de nostris conciuibus, ubicunque locorum fuerit, uerbis uel factis hostiliter inpugnauerit, ob hanc causam, quod per viros ydoneos et honestos valeat demonstrari, ex tunc tamquam proscriptus et reus per sentenciam iudiciariamdebeatagitari. Ceteri uero pistores racione eiusdem contumelie et insultus, quos consulibus et vniuerso cetui ciuitatis contumaciter intulerunt, cum mille et ducentis karratis lapidum pro structura, quecunque fuerit, debent satisfacere ciuitati. 3. Tercio quod in destruccionem pauperum summopere nitebantur, ad satisfaccionem et emendam eorundem racionabilem etcondignamlicetipsis onerabilematque grauem adductum panisperpetuumadmiserunt extra miliare semel in septimana die dominica, siue tempora pro- spera fuerint siue cara; non panis tamen cui(u)slibet sed tantummodo siliginei et forme teretis et rotunde, in quacunque quantitate fuerit, paruula siue magna. Quem scilicet panem hospites adducentes memorata die dominica a mane usque ad meridiem ex toto vendere de bent, siue dies prolixi fuerint siue breues; ita ut cum secunda vice nona pulsata fuerit apud fratres minores, signo dato nullus panis adueniencium in i'oro venalis penitus habeatur. Qui si per famulos ciuitatis ad hoc deputatos inventus fuerit, aufferri debet et ipsis consuli bus presentari, ut de ipso cum consilio seniorum faciant, quidquid decreuerint faciendum. Similiter et de pane deposito, si inventus fuerit, et de pane, quem aliquis adueniencium in- venditum abducere voluerit, iudicium erit idem. 4. Item iniunctum est ipsis nostris pistoribus firmiter et districte, quod nullus ipsorum cum pane suo occupare debeat plura scampna; sed vnusquisque per semet VIII. 2 10 ipsum satisfaciat suo scampno, ita quod in eodem et in domo sua panis sufficiencia habeatur. 5. Item prohibitum est et iniunctum ipsis nostris pistoribus, quod extra scampna sua prope currus adueniencium nullatenus constare debent, secundum quod primitus ex quadam indulgencia seu concesso facere consweuerunt, neque ipsis aduenientibus disswadere uel prohibere debent adductum panis aliqualiter susurro, prece uel precio siue minis. 6. Ceterum de regimine habitudinis ipsorum inter se et ciuitatem taliter est ordinatum, quod prorsus nullas constituciones priuatas speciales uel occultas statuere nec habere debent, nisi quas ex concessione sev permissione consulum et seniorum ciuitatis habere poterunt licite et aperte. 7. Item specialiter est ipsis nostris pistoribus prohibitum et iniunctum, ne quisquam ipsorum penitus plures porcos, quam 18 ad inpignandum teneat aut reponat et duos dis- currentes emissarios pro coquina. 8. Insuper appositum est et adiectum ipsis nostris pistoribus in subsidium et solamen, quod nullus penitus aduenarum panem adducencium ipsos perturbetin aliquo nec molestet, quod ab ipsis sine omni inpedimento faciendum est eciam vice versa. 9. Si quis ipsorum huic edicto uerbo rebellis inuentus fuerit vtrobique probabili ra- cione, cum suis denariis congruenter satisfaciant ciuitati; si uero factis, quod similiter de- monstrari poterit racione, foro iudiciario commitetur. Si quis uero predictorum pistorum nostrorum ausu temerario contra quempiam conciuium nostrorum, diuitem uel egenum, paruulum siue magnum, verbis presumpserit ostensiue, ob hanc causam secundum decretum ciuium satisfaciet') ciuitati. Si uero factis uel operibus, quod eciam monstrari ualeat ra- cione, non pena aliqua pecuniaria puniri debet, sed maiore siue capitali sentencia similiter subiacebit. Et ut hec omnia supradicta per ipsos et ipsis inviolabiliter obserue(n)tur et pro memo- riali perpetuo tenea(n)tur ut in posterum ab hoc simili summopere caueatur, presens hicce^) patensque cyrographus est contextus ipsius Lewskonis aduocati hereditarii pariterque ciuitatis sigillorum appensionibus roboratus. Actum et da tum et in bannito iudicio con- firmatum presentibus hiis et testibus ad hoc sumptis dominis etmilitibus, domino Hermanno de Reychinbach, Hartnianno de Ronaw, Riperto Vnvogil, Hermanno Rufio, Lewtkone, aduo- cato hereditario, Gerhardo, provinciali, Ludwico pistore, Heynmanno deThow, Henrico Agnethis, Conrado Vngaro, Henrico de Pythin, Heynrico Wlture, Ludwico Görlicz, scabi- nis, Dithmaro Herculis, Ebirhardo Habnicht, Nicolao Reichinbach, Hermanno Stuthefil, Johanne Berinwalde, consulibus, et magistris officialium omnes(!), qui fuerunt eo tempore, dum talia agerentur, et aliis quam pluribus fidedignis anno domini millesimo, trecentesimo vndecimo in festo beati Michaelis archangeli. ') Handschr.: satisfacies. 2) Handschrift: hie eo. 11