CCXXVHI.

Uniuersis et singulis sancte matris ecclesie filiis, tam presentibus quam futuris, Albertus, miseratione diuina Archiepiscopus Lyuonie, Estonie et Pruscie ac Rigensis ecclesie, Apostolice sedis Legatus per totam Lyuoniam, Estoniam, Curo- niam, Sambiam et Prusciam, necnon per Gotlandiam, j| Rvyam, Holtsaciam et Rvsciam, Salutem et benedictionem a domino ihesu christo. Litteras domini pape ad nos peruenisse noueritis sub hac forma: ,, Innocentius Episcopus, seruus seruorum dei. Yenerabilibus fratribus suffraganeis Venerabilis fratris nostri . . Archiepiscopi Pruscie et Dilectis filiis ecclesiarum Prejatis ac clericis vniuersis per Prusciam, Lyuoniam, Estoniam, Semigalliam et Curoniam constitutis Salutem et apostolicam benedictionem. Ulius patrisfamilias prouocatj exemplo, qui iuxta veritatem ewan- gelicam peregre profecturus seruis suis tradidit bona sua, reuersusque illos, qui talenta duplicauerant, constituit supra multa, || illos libenter ad alias partes transfe- rimus, quas propter sui necessitatem et latitudinem prudentibus nouimus cultoribus indigere, vt in eis sua opera dilatantes se operosos magis exhibeant, et vigilancjus perintendant, quo per eos plurimorum oportunitatibus vtiljus prouidetur et sibi meritorum gratia copiosius cumulatur. Cum igitur ecclesia Pruscie non modico tempore pastore vacarit, nos, volentes illum ibi ponere, qui deo gratus et acceptus hominibus, bonis dotatus naturalibus et gratuitis redimitus virtutibus fulget, mun- Bd. I. 27

210 1256. Jun.

dicia nitet, claret scientia et meritis insignitur: venerabilem fratrem nostrum . . , quondam Armachanum Archiepiscopum, Pruscie duximus preficiendum ecclesie, virum vtique secundum cor nostrum, in quo pericia, prudencia, honestas, magna- nimitas, fortitudo et temperancia ceteris comitate virtutibus delectabile hospicium inuenerunt, de fratrum nostrorum consilio, a vinculo quo tenebatur Armachanensi ecclesie absolutum, eidem Pruscie ecclesie in Archiepiscopum prefecimus et pasto- rem, sibi ad eandem ecclesiam dantes licenciam transeundi, plena ej tam in spiri- tualibus quam temporalibus amministratione concessa, subicientes eidem omnes Pruscie, Lyuonie et Estonie Episcopos, proprios Archiepiscopos non habentes. Qvocirca vniuersitatj vestre per apostolica scripta firmiter precipiendo mandamus, quatinus ipsi tamquam patri et pastori animarum vestrarum plene ac humiliter intendentes, exhibeatis ej obedientiam et reverenciam debitam et deuotam, ejus salubria monita et mandata suscipientes deuote ac inviolabiliter obseruantes. Alio- quin sententiam, quam idem rite tulerit in rebelles, ratam habebimus et faciemus auctore deo vsque ad satisfactionem condignam inviolabihter obseruari. Datum Lvgduni, V Idus Januarii, Pontificatus nostri anno tercio." Per tenorem harum litterarum constat, nos plena tam in spiritualibus quam in temporalibus in toto Archiepiscopatu nostro amministratione gaudere, et posse statuere in terris nobis metropolitico iure subiectis, quicquid Archiepiscopus in sua provincia de iure decre- uerit statuendum. Item super legatione predictarum terrarum tales ad nos littere peruenerunt: „Innocencius Episcopus, seruus seruorum dej. Vniuersis in provincia Pruscie, Lyuonie, Estonie, Gotlandie, Holtsacie et Rvye fidelibus constitutis Salu- tem et apostolicam benedictionem. Tamquam vagientes pulli humilium fidelium multitudo in paternj subsidij exspectata munera suspenduntur, cum pastor venerit, de manu ipsius salutifera cibaria recepturi, que necessitatis sue pensata inopia cupiunt desiderio estuantj. Sane Laban experimento didicit, quod propter Jacob benedixerit sibi deus, et creuerit valde substancia domus ejus, in quo signanter exprimitur, quod in illorum ingressu bona proueniunt largiora, qui per bonorum exercicium operum, ignita repellentes iacula inimicj, nomen supplantatoris Jacob verius promerentur. Cum igitur venerabilem fratrem nostrum . . Archiepiscopum a vinculo Armachanensis ecclesie absolutum, Pruscie, Lyuonie et Estonie duxeri- mus preficiendum ecclesie, virum potentem opere et sermone, quem bonorum studiorum virtus imitabilem, prudencia prouidum, benignitas affabilem, reverendum maturitas, facundia reddit gratum, vt in ejus iocundo aduentu de pleniori sibi po- testate concessa habundanciori vos benedictionis rore perfundat, eidem in provincia Pruscie, Lyuonie, Estonie, Gotlandie, Holtsacie et Rvye plene duximus legationis

12,jG. Jun.

officium committendum, vt euellat consuetudinem praui ritus, noxia dissipet, im- pedimenta dampnosa disperdat, virtutes edificet, mores plantet. Vos igitur ipsum, lmmo verius nos in ipso, recipientes cum obsequiose reverencie famulatu, sibi debitj honoris seruicia et prompte obediencie ministerium impendatis, audientes deuocius ipsius salubria monita et mandata, et diligentiori studio adimplentes. Alioquin sen- tentiam, quam idem rite tulerit in rebelles, ratam habebimus, et vsque ad satis- factionem condignam auctore domino faciemus inviolabiliter obseruari. Datum Lvg- dunj, IIII Nonas Aprilis, Pontificatus nostri anno tercio." Per has litteras patet nos habere plene legationis officium in terris omnibus supradictis, et sicut legatus apostolice sedis posse statuere et ordinare quicquid ad vtilitatem et profectum sancte ecclesie et christi fidelium rite viderimus ordinandum. Verum quia post receptionem presentium htterarum aliquociens accessimus ad sedem apostolicam, ne quisquam possit obicere propter hoc legationis nostre officium exspirasse, Id circo, ad sta- biliendum in futurum nostre legationis officium, litteras apostohcas in forma sub- scripta curauimus impetrare: „Innocencjus episcopus, seruus seruorum dej. Vene- rabilj fratri. . Archiepiscopo Pruscie, apostolice sedis legato, Salutem et apostolicam benedictionem. Tuis deuotis precibus an(n)uentes, fraternitatj tue auctoritate presen- tium indulgemus, vt, quocienscumque negociis tibi ab apostolica sede commissis expedire necessario ac vtiliter videris, licite sedem apostolicam adire possis, lega- torum ipsius consuetudine contraria non obstante. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis infringere, vel ej ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dej et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se nouerit incursurum. Datum Lugduni, VIII kal. Maij, Pontificatus nostri anno sexto." Ex hac vltima littera patet, quod, propter accessum nostrum ad sedem apostolicam, legationis nostre officium minime exspirauit. Auctoritate igitur dej omnipotentis et tam ordinaria quam legationis, In nomine sancte et individue trinitatis, ad vtilitatem christi fidelium mare naui- gancium pro negociationibus licitis et honestis, per omnes terminos nostre iuriditionj subiectos in omnibus partibus supradictis duximus statuendum, vt omnes mercato- res huiusmodi negociationibus insistentes sub Apostolice sedis et nostra protectione consistant, et si aliqui naufragium passi fuerint, omnes finitimj homines ipsis nau- fragis propter deum et iuris naturalis equitatem in tanta necessitate subueniant, sicut vellent sibi in casu similj subueniri. Scientes esse sanxitum tam Apostolica auctoritate quam Imperialj ac Regia potestate, quod omnes res illorum, qui nau

27 •

1256. Jun.

fragium sunt perpessi, vbicumque appulsa(e) fuerint vel adiecta(e), siue ipsi naufragi presentes fuerint vel absentes, de mero iure et proprie sunt illorum, qui eas possi- debant, antequam huiusmodi naufragium paterentur, et res eedem ad eorundem heredes pertinent, si fortassis aliqui mortis periculum incurrerunt, nulla contraria consuetudine obsistente. Heredes vero, qui propter locorum distanciam non possunt commode infra annum et diem prosequi causam suam, habeant ex presenti con- stitutione biennium, et si ex valde remotis partibus fuerint, infra triennium prose- quantur. Illi vero, qui predictos naufragos in tanto discrimine adiuuerint pure et simpliciter propter deum, vnjus annj et XL dierum de iniuncta sibi penitencia indulgenciam consequantur. Qui vero pro temporali emolumento manum eis adiutricem porrexerint, laboris sui mercedem accipient, secundum constitutionem bonorum hominum, qui ad hoc fuerint deputatj. Si uero, quod non speramus, aliquis tam sceleratus fuerit et prophanus, qui ad rapinam predictarum rerum presumpserit extendere manus suas, statim ipso facto sentenciam excommunicationis incurrat, et nisi infra octo dies restituerit quod accepit, diuina cessent in tota parrochia, vbi rapina commissa fuerit, et in illa similiter, ad quam dilate fuerint res huiusmodi de rapina, et emptores earundem rerum a raptoribus similj subiaceant ulcionj; similiter et iudex, in cujus iuridictione consistunt predones huiusmodi, si non procurauerit ablata restituj infra mensem. Qu°d si ad Episcopum locj querela de huiusmodi facto perlata fuerit, et ipse similiter remedium adhibeat, si voluerit officij sui periculum euitare. Quod si quisquam predictorum excommunicatorum discrimen mortis incurrerit, antequam fuerit absolutus, omnino ecclesiastica careat sepultura, quin immo cadauer in mare proiectum ibi condignam penam accipiat, vbi fa[s]cinus est commissum. Quia vero omnes terre supradicte maxime ope mercatorum post deum ad fidem catholicam sunt conuerse, decens est et consen- taneum racionj, vt laboris suj dignam retributionem accipiant, vt ad ea, que adhuc facienda restant, forcjus animentur. Vnde presentj constitutione sanximus, vt omnes huiusmodi mercatores secundum consuetudinem hactenus obseruatam ab omnibus exactionibus et theloneis siue pedagiis perpetuis temporibus sint liberi et immunes, et si quisquam contra statutum huiusmodi aliquid extorquere presumpserit, donec ablata in duplum restituat, ecclesiasticis careat sacramentis. Nulli igitur fidelium liceat has constitutiones aliquatenus infringere, si diuinam voluerit euadere vlcionem, Cunctis autem eas seruantibus sit gratia dominj nostri ihesu christi in presentj et gloria in futuro. Vt autem hec illibata permaneant, presentem paginam sigilli nostri

1256. Jun. 213

appensione duximus roborandam. Datum in Ciuitate Lvbicensi, per manum Hen- rici scrinarij et notarij Ciuitatis eiusdem. Actum anno dominj MCC Quinquagesimo Sexto, Mense Jvnio.

Signum Henrici notarij Ciuitatis Lvbicensis. Amen.

\ach

Trete befindlichen Originalt, mit anhdngendem Siegel. Ei flndet tieh eine sweite gleichzeitige Originat-Autfertigung.