MI.

C. In nomine sancte et indiuidue Trinitatis, patris et fijii et spiritus sancti, Amen. Waldemarus dei gracia danorum slauorumque rex, dux jutie, dominus nordalbingie. Omnibus iustis hec scripta || cernentibus salutem in christo. Licet ex offitio diuinitus nobis collato uniuersis intra regni nostri terminos constitutis tene- amur, non solum ad optinendam et conseruandam iusticiam iuuare, uerum etiam

1) Die eigenthiimliche BcschafTcnheit der fast 12 Zoll langen nnd 11 Zoll breitcn, weiilauftig nnd fluchtig gcscliriebenen Urhundc, von dcr cin Farsimile diesi-m Rande beigcfiigt ist, macht es niclit unrfahrscheinlich, dass sie, vielleicht beim Besuche des Kdnigs im August 1203 in Liibeck aus- gestellt, nur zur vorlaufigen Bestatigting der Bechte und Freiheiten hat dienen sollen, welche in dem grossen Privilegium (No. XII.) ausfuhrlich enthaltcn sind.

i

Lüb. Urkundenbuch Th. I. zu S. 16.

1204. Dec. 7. 17

ea, que a j| predecessoribus nostris et aliis uiris discretis collata sunt, inuiolabiliter obseruare: iilis tainen, qui specialius nostro se optulerunt seruicio, specialius nos recognoscimus debitores. Hoc igitur diligentius attendentes || ciuibus lubicensibus eandem, tam in terminis quam in usu finium suorum, uel quibuscumque aliis, que eis primum a duce heinrico et postea ab imperatore fretherico collata est, cum comes adulfus de scowoenburg et comes bernardus causam contra ciues nostros lubicenses agerent, auctoritate regia conferre dignum duximus Jibertatem. Sunt igi- tur hii termini usibus eiusdem ciuitatis nostre auctoritatis dono assignati: A ciuitate uersus orientem usque ad flumen stubinize, et stubinize supra usque in radagost; A ciuitate contra meridiem usque ad stagnum racesburgense, et stagnum supra usque ad racesburg; A ciuitate contra occideutem usque ad flumen cikinize, et cikinize supra usque ad stagnum mulne. Intra hos terminos habebunt omnes ciui- tatem nostram lubike inhabitantes, cuiuscunque fuerint conditionis, omnimodum usum, uiis et inuiis, cultis et incultis, aquis et piscibus, siluis et pascuis, siue na- uibus siue plaustris opus sit ad exportandum. Confirmamus etiam ciuibus nostris, sicut a comite bernardo et a comite adulfo in manus imperatoris resignata fuerunt, usus et commoditates terminorum subscriptorum: A ciuitate sursum usque ad uil- lam odislo, ita, quod in utraque parte fluuii trauene ad duo miliaria usum habeant nemoris, tam in lignis quam in pratis et pascuis, excepto nemore, quod est assi- gnatum cenobio beate marie. Insuper licebit ipsis ciuibus et eorum piscatoribus piscari per omnia a supradicta uilla odislo usque in mare preter septa comitis adulfi, sicut tempore ducis heinrici faeere consueuerunt. Habebunt etiam omnimo- dum usum siluarutn in dartzchowe et cluz et brotne, ut tam igni necessaria quatn nauibus siue domibus aut aliis edificiis ciuitatis sue utilia ligna in eis succidant absque dolo, ne uidebcet idoneas et utiles sibi naues passim et sine necessitate uendant et alias fabricent, uel ligna deferant aliis uendenda nationibus. Preterea pascent porcos suos, pecora quoque seu iumenta per totam terram comitis adulfi, ita tamen, quod porci seu pecora possint ipso die a pastu redire in marchiam, unde mane exierunt. Insuper oportunitatibus eorum accquiescentes omnia iura, que primus loci fundatur heinricns, quondam dux saxonie, eis concessit et priuilegio suo finnauit, nos etiam ipsis concessimus, Patronatum uideJicet ecclesie parrochialis beate marie, ut mortuo sacerdote ciues, quem uoluerint, uice patroni sibi sacerdo- tem eligant et episcopo representent. Ad hec, ut cum mercibus suis libere eant et redeant per totum ducatum saxonie absque hansa et absque theloneo, preter erthe- neburg, vbi V denarios de plaustro soluent, hoc addentes, quot plaustra illuc trans- duxerint, pro quibus theloneum supradictum dederint, si infra annum et diem Bd. i. 3

i8 1204. Dec. 7.

redierint, tot plaustra libere sine theloneo reducerit. Et quicunque ipsorum super causa quacumque conueniatur, per omnes imperii nostri fines et per ducatum coram loci illius iudice se expurgabit absque captione secundum iura iam dicte ciuitatis. Preterea omnia ciuitatis decreta consules iudicabunt; quicquid inde receperint, duas partes ciuitati, terciam iudici exhibebunt. Pro pace alicui confirmanda lucrum, quod inde prouenit, medium soluatur ciuibus, reliquum iudici. Si quis autem questus emerserit per causam actoris, terciam partem iudex, terciain actor et terciam ciuitas habebit. Insuper quicquid lucri prouenit de iudicio, ciuitati debetur medietas et alia iudici. Et si quispiam ibi mortuus fuerit et forte heredem non habuerit, omnem hereditatem et supellectilem ipsius annum et diem integraliter in domo, in qua mo- ritur, reseruandam censuimus, nisi forte aliquis ei proximus intra tempus denomi- natum adueniat, qui hec iure ciuitatis obtineat; si uero intra tempus istud nullus proximorum suorum uenerit, quecumque hereditauit regie potestati soluantur. Ruteni, Gothi, Normanni et cetere gentes orientales absque theloneo et absque hansa ad ciuitatem sepius dictam ueniant et libere recedanr. Item mercatores, cuiuscunque regni, cuiuscunque ciuitatis huc ueniant, Jibere uendant et ernant, tantum theloneum debitum soluant, de ferlone II11 denarios, de mille marcis non amplius. Si quis uero transfretare uoluerit, quotcunque var habuerit, de quolibet det XV denarios, et si nullum habuerit et comedit proprium panem, det V denarios, et quotcunque var habuerit, pro quibus theloneum dederit, si redierit infra annum et diem, de tot liber erit. Argentum quoque in eadem ciuitate si quis cambire uoluerit, in quo- cunque loco se ei oportunitas obtulerit, libere cambiat, si non id ante domum mo- nete fuerit. Consules autem hanc de nostra donatione prerogatiuam habeant, ut tociens in annum monetam examinent, quociens uelint, et si monetarius offenderit, emendet, et quicquid de emendatione prouenerit, medium ciuibus, reliquum regie potestati cedat. Insuper contirmamus eis speciali dono, ut nulla persdna, alta uel humilis, ciuitatem prefatam intra uel extra in terminis suis, edificiis seu munitionibus preoccupet; sed si quis marchiam suam quocumque modo in terra uel in aqua ob- struxerit, auctoritate nostra freti euellant et marchiam suam expediant. Quicumque etiam spacia ciuitatis per occupationern edificiorum usurpauerit, si pulsatus fuerit, LX solidos componet. Ciues uero iarn dicte ciuitatis nullarn expeditionem ibunt, sed ciuitatem suam defensabunt. Itern si aliquis de ipsa ciuitate alicubi pulsatus fuerit de sua libertate, ubicumque pulsetur, ibi sola manu libertatem suam obtineat. Si quisquam extraneorum superueniens aliquem ciuiurn de sua libertate pulsauerit, ciuis uicinior est ad obtinendum suam libertatem solo manu, quam extraneus ad' ipsum conuincendum. Sr uero quispiam de terra ipsorum aliquem de libertate pul

1204 Dec. 7. 19

sauerit, et pulsatus probare poterit, quod annum et diem in ciuitate sine pulsatione substiterit, pulsatus euadit. Et quoniam predictorum ciuium nostrorum ius in nullo diminui per nos uolumus, sed in omnibus, prout oportunum esse uiderimus, augmen- tare, auctoritate nostra superaddentes concedimus eis, ut usque ad locum, ad quem ip inundatione ascendjt fluiius, qui trauene dicitur, eadem, qua intra ciuitatem, fruantur per omnia iusticia el libertate. Vsque ad terminos pontis etiam eadem, qua et in ciuitate, ut diximus, eos uti uolumus iusticia et libertate. Superaddimus insuper conferentes, ut ubicumque intra regni nostri terminos, tam in datia, quam in slauia, siue in.ra siue extra portum, qui trauenemunde dicitur, ipsos naufragium pati contigerit, quicquid per se saluare poterunt, quiete possideant, nec aliquis offi- cialis noster uel etiam alia nostre ditionis persona, ecclesiastica uel secularis, ali- quid de hiis, que uel per se uel alios saluauerint, usurpare presumat. Hiis omni- bus dilectis burgensibus nostris confirmatis, singulari quadam gratia ipsis adhuc confirmamus, ut quicquid infra ciuitatem sui iuris in posterum emendare ualuerint, sine tamen preiudicio nostri iudicis, emendare non obmittant. Vt igitur hoc nostre confirmationis et collationis priuilegium, ipsius ciuitatis nostre incolis datum, ratum maneat, hanc eis paginam sigilli nostri testimonio roboramus, auctoritate regia sta- tuentes, ut nulla persona, alta uel humilis, ecclesiastica uel secularis, hanc nostram confirmationem presumat corrumpere, uel modo quolibet contraire. Quod qui facere presumpserit, quingentas auri libras pro pena componat, mediam partem fisco nostro, reliquam uero incolis ipsius ciuitatis persoluendam. Huius nostre collationis testes sunt: Petrus episcopus roskildensis, cancellarius noster, Prepositus Nicholaus. Thur- bernus dapifer, Scoro marescalcus, Byorn pincerna, Ingimer camerarius et alii quam plures. Ego Gabriel, regalis aule notarius, uice domini petri, roskildensis episcopi cancellarii, hiis interfui, Ludolfo in ciuitate lubicensi existente aduocato. Hec acta sunt anno dominice incarnationis MCClI, anno regni nostri secundo,1 Innocencio romane sedis apostolo. Datum in octaua sancti Andree, in castro nostro Orthburg, VI kl. Decembris. Has litteras rogatu cancellarii nostri a nobis impetratas Gerar- dus vriman, a ciuibus nostris ad nos missus, eisdem nostris ciuibus apportauit.

JVacA dem Originale auf dcr Trese, mit anhdngendem Siegel.

1) Wegen der schcinbaren Widcrspriiche in dem Datiim vcrgl. Dahlmann, Geschiclitc von Dane- mark.. Th. I. S. 346. Note I. Da indcssen nacli dcr Angabe „anno rcgni noslri secundo" die Urltunde im Jahre 1204 ansgestellt sein muss, indem Waldemar II. die Jahre sciner Kcgicrung von seincr am 25. December 1202 crfolglcn Kronnng r.Shlte, mithin dic in Zahlcn ausgedriickte Jahrzalil auf einem Schrcibfehler beruhen diirfle, so hat man geglaubt, die Urktinde in das Jahr 1204 sct7.cn ?.n miissen.

20 Zwischen 1203 und 1209.