CDXLVI.

In nomine domini, amen. Johannes, dei gracia dux saxonie, Bugezlaus, dei gracia dux slauorum, Wizlaus, dei gracia princeps Ruianorum, Henricus et Johannes, dei gracia domini de Werle, Helmoldus et Nicolaus, dei gracia Comites szwerinenses, Bernardus, dei gracia Comes de Dannenberg, Johannes, Hinricus et Johannes, dei gracia Domini Magnopolenses, Johannes, Nicolaus et Borwinus, || dei gracia Domicelli de Rozstock, vniuersique fideles et vasalli intra terras et terminos dictorum dominorum constituti, Consules et Vniuersitas Ciuitatum lubeke, Wis- marie, Rozstok, Stralessund, Gripeswald, Stetin, Demin et Tanclim, Necnon omnes ciuitates earundem terrarum, vniuersis christi fidelibus presens scriptum visuris uel audituris salutem in eo, qui est salus omnium. || Quantum sit emolu- mentum pacis et hominibus et terris, in quibus pax vigere dinoscitur, et quod ex aduerso detrimentum sit eis, intus quos hominum pestilencium et peruersorum malignitas nullo pacis aut iusticie timore refrenatur, omnium prudencia non ignorat. Et1 si princeps ac terrarum domini suscipiunt pacem, populo tunc in fidelibus, va- sallis, ciuitatibus atque subditis ualebit iusticia reperiri. || Nisi enim iusticia et pax se mutuis recipiant osculis, necesse est, secundum prophetam, ut et longe stet iusticia, et veritas corruet in plateis. Cum igitur pax bonusque status nobis cordi sint sicut debent, Notum esse volumus tam posteris quam presentibus, quod nos fide data iuramentisque prestitis confederati sumus ita, quod quilibet alij debet assistere in omnibus iustis causis. Vnde si cuiquam de premissis principibus, Do- minis uel eorum vasallis aut ciuitatibus uel ciuitatum incolis, siue eciam quibuscun- que Rurensibirs, uel villanis, terras istorum principurn et dominorum, vel eciam bona vasallorum inhabitantibus, quicquam iniurie uel indebiti grauaminis illatum fuerit, super talis grauaminis iniuria omnes, ad hanc confederacionem pertinentes, peticionibus et procuracionibus, quibus potuerint2, ordinare studebunt, quod talis iniuria retractetur. Si uero tali via infra mensem finis debitus non fuerit consecu- tus, et si grauamine5 iniurie contia iusticiam illate sunt dominis aut vasallis, Tunc

1) Sartorius hat irrig: Sct. 2) Sartorius liat hier und hernach iiftcr das, an sich richtigere „potcrunt" rccipirt. 3) Lies: grauaminis.

51*

404 1283. Jun. 14.

dicte ciuitates coniunctim cum ducentis dextrariis, eciam in hoc presenti bello et gwerra, seruient dominis et vasallis, suis propriis sub expensis, de quibus ipse ciuitates Quinquaginta dextrarios iam quitauerunt cum domino Johanne, duce saxonie, ex eo, quod mille marce lubicensiunr denariorura sibi a[c] ciuitatibus sunt collate: que mille marce, si ciuitatibus restitute fuerint, tunc ipse serurent iterum1 dextrariis cum ducentis. Si uero ciuitatibus et earum inhabitatoribus iniu- riam grauaminis inferri contigerit, super tali grauamine modis prehabitis omnes, ad istam confederacionem pertinentes, peticionibus et promocionibus alijs infra mensem facient quidquid potuerint, quod illud in statum debitum reducatur; et si talis iniuria via huiusmodi retractari non valebit, principes, domini et vasalli iam dicti sub suis expensis propriis Ciuitates iuuabunt et earum incolas cum qua- dringentis dextrariis preter dominum johannem, ducem saxonie, et Helmoldum et Nicolaum, comites de zwerin, Necnon Dominum Johannem Magnopolensem, atque Dominum bernardum, comitem de Dannenberg, qui Dominos ceteros et Ciuitates pro suo posse iuuabunt, et alijs principibus et dominis se nulla racione adiungent, Nec in ciuitates eorum et municiones quempiam in dampnum Dominorum et Ciui- tatum sub confederacione predicta conclusorum intromittent, nec ipsas debent cuiquam aperire. Ceterum si predictis principibus, Dominis et vasallis atque ciuitatibus visum fuerit expedire, quod ad aquas nauigio de premissis quicquain contractari debeat, tunc pro quolibet centenario dextrariorum principes et domini vna cum ciuitatibus cum ducentis armatis uiris, bene expeditis, nauigio seruient, quantum possunt. Preterea si dicti principes et Domini cum ciuitatibus equites1 hellum siue gwerram agressi fuerint, tunc Rurenses et villani, terras dictorum principum et dominorum inhabitantes, de quibuslibet sex mansis cum vno equo seruient et vno viro armis sibi decentibus expedito. Item si prefati domini(cum) Ciuitatibus inimicorum terras intrauerint, et ibi per exactiones, que vordinghe dicuntur, pecuniam aliquam uel bona acquisierint uel eciam per captiuos, tam intra terras, quam extra terminos suos eorundem dominorum ab ipsis bona con- quiri contigerit, vbicumque locorum uel qualitercumque conquisita" fuerint, hec, sicuti captiui, secundum numerum armatorum in hoc pro vtraque parte existen- cium, equaliter diuidentur. Si vero de ciuitatibus captiuari contigerit, et Domini captiuos aliquos superstites habuerint super eos, cum quibus suos homines, si qui de suis forsan captiuati fuerint, bene possunt redimere, illos inquam captiuos superstites dabunt in concambium pro eis, qui sunt de ciuitatibus capliuati et e

1) Sartorius hal irrig: ilem. 2) Lius: equitibus.

1283. Jun. 14. 405

conuerso facient Ciuitates. Si autem dominorum quempiam captiuari conti[n]gerit, ille se ipsum redimet. Sed si a uasallis et ciuitatibus princeps aliquis siue domi- nus fuerit captiuatus, ille debet dominis ad vsus eorum tantummodo in subsidium presentari; et si domini municionem aliquam perdiderint, dampnum subportabunt; si autem aliquam ceperint et expugnauerint, profectum1 habebunt. Sed pro recu- peracione municionis predicte omnes vnanimiter quantumcunque poterunt Jabora- bunt. Item omnes strate dictarum terrarum pacifice debent esse transeuntibus, tali modo, ut, si cuiquam rebus aut corpore fuerit illatum quicquam grauaminis et iniurie, omnes, ad quos clamor siue scruchte taliter pregrauati peruenerit, in- sequi debent eum uel eos, qui iniuriam intulerunt, ualide toto posse; et qui tales maleficos audito scruchte non insecuntur, et eos post hec de hoc incusari conti- gerit, quod, sicut tenebantur, sicuti2 non fuerint, ac se super eo, quod clamor ad ipsos non peruenerit, excusare voluerint; si miles est, armiger siue famulus, quin- que pociores et meliores de tota perantela3 sua et amicis assumet, et sic ipse sextus existens se ab obiectis huius(modi) expurgabit; villanus vero, siue rurensis ipse decimus, nouem melioribus sue condicionis et fide dignioribus coassumptis. Quicumque vero, sicut prehabitum est, se expurgare recusauerint, illi soluent et emendabunt quidquid passo uel passis iniuriam4 est illatum. Eodem modo fiet ad aquas, eadem pace, securitate et insecutione, sicut est ad terras superius ordinatum. Ceterum si predonem aliquem, incendiarium, homicidam uel latronem, siue male- ficum talem deprehendi contigerit, ita quod crimen publicum sit et notorium, neque Dominus, neque vasallus, neque aduocatus, neque Ciuitates, neque iudices, qualescumque fuerint, pecuniam ullam siue donum accipient; sed idem pene et sentencie iuris, qiiam meruit, modis omnibus subjacebit. Item nulius omnino, qua- liscunque sit, maleficum quemquam manutenebit uel fouebit. Sed si forsan esset aliquis, qui maleficum aliquem fouere uel manutenere presumeret, cuiuscumque condicionis hic extiterit, pro hoste per omnia, sicut maleficus, est tenendus; verum si maleficus quisquam euaserit, ille per omnes terras supra dictorum dominorum et ciuitates quaslibet habebitur pro proscripto. Si autem quisquam prelibatorum principum, dominorum, vasallorum uel Ciuitatum premissa violauerit, aut, vt est prehabitum, cooperari noluerit, illum monebunt sui proprii vasalli et ciuitates cum ceteris dominis, vasallis et Ciuitatibus, quod memor sue fidei et iuramenti infra mensem faciat in hijs omnibus, que promisit; et si tam pertinax fuerit, quod in hijs facere noluerit, quod tenetur, ille pro hoste tenebitur, et ipse per predictos

1) Sartorius Lat irrig: perfectam. 2) Lies: secuti. 3) Lies: parenlela. 4) Lics: iniurie.

406 1283. Jun. 14.

omnes et per eius proprios vasallos et Ciuitates gwerris invadetur per omnia sicut hostis, et tandem eo conuicto ipse soluet omnes expensas in talibus erogatis.1 Eodem modo erit de Ciuitatibus et vasallis, si rebelles fuerint et non tenuerint omnia, quemadmodum in presenti pagina sunt expressa. Preterea si vasallos inter se discordare contigerit, Rectores, judices et iurati, qui pro tempore statuentur, sibi causam illorum assument, et ipsam diligencius discucientes iniustam partem compescent, iustam vero in omnibus tuebuntur. Insuper nullus omnino hostes in cibariis, nec in vno nec in alio, confortabit. Sed si forsan quisquam esset, qui hostes in cibariis uel in aliquibus alijs confortare presumeret, qualiscumque talis esset, pro hoste deberet per omnia reputari. Item vniuersi supradicti principes et domini cons[c]ensum ad hoc adhibuerunt plenarium, quod Ciuitates eorum, tam magne quam parue, Ciujtatibus ceteris in omnibus secundum quam possibilitatem assistant. Item omnes Ciuitates in hac confederacione comprehense perfruentur tam in thelonijs, pedagijs et exaxcionibus, dictis vnghelt, quam in omnibus alijs, iuribus libertatibus et graciis, quas priuilegijs uel alijs ostensionibus demonstrare potuerint se habere et hactenus habuisse: que singula debent ciuihbet Ciuitati, secundum quod demonstrauerint, innouari. Sed specialiter libertates et gracie et omnia iura, que lubicenses habuerunt in omnibus terris et terminis, que fuerant sublimium dominorum Barnim et Warzlai, ducum slauorum, debent ipsis lubicensi- bus innouari et per auctentica priuilegia de nouo conferri Ciuitatibus uniuersis, in confederacionibus huiusmodi comprehensis; simihter et vasallis debent omnia iura, libertates et gracie, quas a primis et antiquis unquam habuerunt temporibus, in- ■ uiolabiliter obseruari. Ceterum sepedicti principes et domini cum marchionibus vel hostibus suis alijs composicionem prorsus nullam inibunt, nisi sit cum voluntate Ciuitatum communium et consensu. Omnia vero2 placita memorata et statuta atque pax per decem annorum durabunt circulum, et si ex tunc vasallis et Ciuita- tibus vtile et expediens visum fuerit, ut perdurent diucius, per quantum temporis ipsis placuerit perduraBunt ulterius, quod tamen nequaquam in dominis, sed in vasallis et Ciuitatibus tantum stabunt. Si autem ■ quemquam dominorum ante dicto- rum medio tempore ab hoc seculo emigrare contigerit,3 et si filij sui seu heredes prelibata seruare rennuerint, vasalli, fideles et ciuitates ipsis homagium siue vasal- lagium nequaquam facient, nec ipsos debent habere pro dominis, nisi prius seruent omnia, que sunt superius memorata. Si vero vasallus quisquam mortuus fuerit, filij sui seu heredes idem, quod pater promisit, facient, alioquin principes et

1) Lies: erogatas. 2) Fehlt bci Sartorius. 3J Sartorius liat irrig: contigit.

1283. Jun. 14. 407

domini bona sua feodalia nequaquam porrigere sibi debent. Ad omnia antedicta statuenda et ordinanda nec non errata corrigenda tam de vasallis, quam discretio- ribus Ciuitatum, singulorum dominorum et terrarum Rectores, iudices et iurati singulis suis debent eligi, qui quater in *anno quolibet, videlicet in octaua pasche, in octaua beati Johannis baptiste, in octaua beati Michaelis et in circumcisione domini, secundum quod apud se decreuerint, debent ad statuendum, ordinandum et corrigendum singula conuenire; et quicquid ab ipsis extricari et enodari nequiuerit, ad euocandum et iudicandum ad dominum Johannem ducem Saxonie deferetur, qui ab vniuersis dominis et vasallis et Ciuitatibus super hijs omnibus iudex et capitaneus est electus; et si per aliquam absenciam, extra terras forsan existens, presens esse non poterit, cum consilio et voluntate prehabitorum dominorum vasal- lorum et Ciuitatum iudicem debet ponere loco sui. Super hec omnia, si qui vasalli essent uel Ciuitates intra sepe dictorum dominorum terras et terminos, qui se ab huiusmodi pactis et confederacionibus uellent abstragere,1 illi iuribus, liber- tatibus et graciis prehabitis minime perfruentur. Quod autem tam racionabile fecimus et salubre, inmutari non valeat uel infringi, Prelibati principes et domini, videlicet Johannes dux saxonie, Bugerzlaus dux slauorum, Wizlaus princeps Ruianorum, henricus et Johannes domini de werle, helmoldus et Nicolaus comi- tes zwerinenses, Johannes hinricus et Johannes domini Magnopolenses, Bernardus comes de dannenberg, Johannes, Nicolaus et borwinus domicelli de Rozstock, fide, pactis et iuramentis prestitis, compromittentes conjurauerunt2 vna cum vasal- lis et Ciuitatibus vniuersis intra suas terras et terminos suos constitutis, nec non ciuitate lubicensi; ita quod quilibet alij in omnibus superius fideliter expressis debet asistere et insuper in cunctis aliis iustis causis. Sunt autem hij milites et vasalli, qui una cum dictis principibus, dominis et vasallis in manus Ciuitatum, et e converso Civitates in manus eorum fidedata et iuramentis prestitis promiserunt: Cum domino Johanne duce saxonie spoponderunt et iurauerunt hij: Volemarus et volemarus filius ejus, Dauid de Carlowe, Ditleuus de parkentin, Eineke Hake, Heyno Schacke de lunenborch, Hartwicus de Retzekow, Johannes de balch, Bor- chardus de gezow, milites, Johannes de Crumesse famulus; cum domino Wizlao principe Ruianorum: Matheus et Euerardus fratres dicti molteken, Nicolaus de Diuiz, henricus pape, Wernerus de tribeses, milites; Cum comitibus de zwerin: ludolfus molsan et fredericus filius suus, ludolfus hasenkop, Johannes de dambeke, Ericus anthonius, voz de Retberg, Gherrardus de eczen, Stochuisch, milites; cum

1) Lies: abstrahere.

2) Sartorin» liat irrip;: iuravenint.

408 1285. Jun. 14.

domino Bernardo comite de dannenberg: Eghardus ribo, Bertoldus de stortelebocle, milites; Cum domino Johanne1 Magnopolensi: fredricus smekere, Eggehardus de gutow, Hinricus de bulow, milites, Nicolaus de bulow famulus; Cum Henrico et Johanne dominis de Werle: Godeko luch,'volradus dargez, Johannes Koz, Nicolaus gallus, H. de Vlotow, Tidericus de buren, Jordanus et Gherrardus fratres de Cropelin, Johannes cabolt, Johannes et bernardus fratres de belin, Sifridus de Kuthdorp, Radolfus de hunwardestorp, Grub. duding, volzeke tunneke, Mathias galerus, Hermannus de langheborde, Heydenricus de Lu, Bernardus de lesten, Johannes de goldenbog, Jo. de duclen, Johannes de lipe, Hen. storm, milites; Cum H. et Jo. domicellis Magnopolensibus Bertoldus pren, Otto de Reuentlo, Hinricus de barnekow, ludolfus de trauenemunde, Benedictus de Rodenbeke, Hennigus de stralendorp, Marquardus de le, Gherrardus et Hartwicus fratres dicti nietzike, Hennigus dictus de Cremon, Johannes de sernin, Otto wackerbart, Gotdescalcus pren, Tedwicus de orden, Godeko dotenberch, milites; Cum Jo. et N. et Borvino domicellis de Rozstok: Gerardus de Rozstok, Johannes babbe, Reddagus, Jo. Fredericus et Conradus fratres, dicti Molteke, Goscalcus polene, Henricus lupus, Georgius molteke, Gerardus de oldendorp, Henricus de tune, Godeke de tribow, Henricus kat, Lambertus de manegoldeshaghen, volradus smeker, Bordeko et Tidericus de kalant, Bertoldus de jork, Wernerus de axekow, Bertoldus latekop, fredericus keredorp, Wernerus gezevitz, Marquardus de Dragun, mihtes, et alij quam plurimi milites et armigeri fidedigni. Ad euidenciam autem pleniorem pre- habitorum et firmitudinem serciorem2 omnium memoratorum principum et dominorum atque ciuitatum sigilla anexa sunt presenti cartule ad cautelam. Actum et datum in ciuitate Rozstok, Anno domini MCCLXXXHI, Dommica proxima ante festnm beati Viti.

l\'ach der auf der Trese bcfindllchen gleichzeltigen Ausfertigung, ohne Siegel.