Johannes in commissione divina humilis abbas monasterii in Eberbacho ordinis cisterciensis Maguntinae dioecesis, commissarius seu executor ad infra scripta a Reverendissimo in Christo patre d. Johanne eadem promissione abbate Cistercii Cabilonensis dioecesis totius ord. cist. generali ubique reformatore plenaria ipsius ordinis et illius capituli generalis potestate fungente per civitatem et provincias Saltzburgensis, Maguntinae, Trevirensis, Coloniensis, Magdeburgensis et earundem provinciarum dioecesium cunctarum (!) damusque vobis potestatem, ut alium vel alios abbatem vel abbates nostri ordinis ad hoc ydoneum vel ydoneos cum plena auctoritate substituatis et specialiter et in solidum deputetis. Venerabili in Christo patri domino abbati monasterii||
Sanctae Crucis Saltzburgensis dioecesis ordinis praedicti caritatem in domino genuinam et commissi negotii omnis tam sollicite quam solerter effectui debitu mancipare. Pridem litteras commissionales supradicti Reverendissimi patris d. Johannis abbatis ac generalis dicti ordinis in pergameno conscriptas, ejus vero sigillo in alba cera cum pressula pergamena impendente sigillatas, sanas et integras, non vitiatas, non cancellatas, neque in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vitio et suspectione, ut prima facie videbatur, carentes, nobis per eundem Reverendissimum p. d. Johannem abbatem et generalem supradictum super officio visitationis quoruncunque utriusque sexus dicti ordinis monasteriorum per civitatem, provincias et dioeceses supradictas ubilibet constitutorum nobis commisso, directas et transmissas recepimus, quarum tenor talis est:||
Frater Johannes abbas Cistercii, Cabilonensis diocesis totusque conventus abbatum cisterciensis ordinis et capituli generalis plenaria fungens potestato venerabili et in Christo nobis carissimo coabbati nostro monasterii de Eberbacho salutem et per commissorum executionem sedulam superni bravii adipisci mercedem. Inter cetera, quae nostris incumbunt humeris, agenda illud nostrum est potissimum studium, ut ecclesiarum et monasteriorum utriusque sexus nobis et ordini subjectorum status salubriter dirigantur; quumque propter innumera alia ordinis agenda, eorum visitationem et reformationem personaliter ubique intendere minime valeamus, tales nitimur et studemus statuere, ordinare et deputare visitatores et reformatores, per quorum industriam et fidelem diligentiam ipsa monasteria in spiritualibus et temporalibus felicia reportare valeant incrementa; depromimusque veridico relatu plurima in monasteriis sitis in provinciis Saltzburgensi, Maguntina, Trevirensi, Coloniensi, Magdeburgensi et earundem provinciarum diocesibus in utroque statu fore reformanda; hinc est, quod vobis, de cujus discretione et fideli diligentia firmam in domino gerimus fiduciam, brevi praesentium serie tam nostra paterna quam dicti nostri ordinis auctoritate qua fungimur, quaque fungi vos volumus hac parte plenaria, benigne committendo mandamus, quatenus vobis, quando et quoties optimum aut utile judicaveritis, vobisque fuerit possibile, ad omnia et singula saepedicti nostri ordinis utriusque sexus monasteria et loca regularia in praefatis provinciis et diocesibus situata personaliter accedatis ibidemque praemissis auctoritatibus visitetis, reformetis, corrigatis, instituatis et destituatis in capitibus et in membris, in spiritualibus et in temporalibus omnia et singula, quae secundum deum et nostri ordinis statuta canonica inveneritis visitanda, reformanda, corrigenda, instituenda et destituenda, abbates et abbatissas, si sua exigant demerita, deponatis, et monasteriis, sive sic aut aliunde quovis modo viduatis de sufficientibus et ydoneis nostri ordinis abbatibus et abbatissis sive per electionem canonicam aut alio modo legitimo praedicta auctoritate provideatis; fugitivos et apostatas seu quascunque alias nostri ordinis criminosas personas, ipsius ordinis honorem denigrantes capiatis, incarceretis et ad propria monasteria sumptibus ipsorum monasteriorum suorum remittatis; potentesque abbates et valentes ad mittendum suos scolares cum debitis et sufficientibus provisionibus ad studia generalia ordinis, prout optimum videbitis per censuras ordinis viriliter et exacte compellatis, contributiones quoque ordinis, sine quibus maxima onera ipsius ordinis tam in romana curia quam alibi nec non et capitulorum generalium celebratio supportari, peragi et fieri minime possent, a singulis praedictarum provinciarum et diocesium monasteriis et juxta veram taxam per novum generale capitulum impositam singulis annis unacum arreragiis et restis praeteritorum annorum, si qui forsan nondum ad plenum solverint, exigatis, requiratis et recipiatis, quitantiasque, qualiter ab octo annis immediate praeteritis solverint, vobis ostendi, exhiberi faciatis et de receptis bonas quitantias et sufficientes sive sub vestro sigillo aut aliter expediatis et tradatis, nobisque hujusmodi contributiones sic receptas singulis annis ad nostrum generale capitulum apportetis aut apportari faciatis. Rebelles vero et easdem contributiones solvere recusantes per poenas in Benedictina contentas ad||
solvendum viriliter et intrepide cogatis, vobis praecipiendo, ut ordinis abbatissas et monasteriorum officiarias sub censuris ordinis realiter compellatis ad solvendum ordinis subsidia per generale capitulum ad succurrendum ordinis necessitatibus imposita, taxationem secundum monasterii valorem praefigendo; denique monasteriis monialium praedictarum provinciarum et diocesium unacum visitatione et reformatione praemissa de confessoribus nostri ordinis sufficientibus et ydoneis provideatis, insufficientes revocetis et repellatis et generaliter omnia et singula in praemissis agatis, faciatis et exerceatis, quae agere, facere et exercere possemus et deberemus, si praesentes essemus; invocato ad hoc, quotiescunque opus fuerit, quoruncunque dominorum judicum ac potentum auxilio et favore. Damusque vobis facultatem et plenum posse tenore praesentium, ut quotienscunque per vos in remotioribus partibus visitare, reformare ac praedicta exercere non poteritis, alium vel alios abbatem vel abbates nostri ordinis ad hoc ydoneum vel ydoneos cum simili auctoritate substituatis ac in locum vestrum subdelegetis; damus insuper vobis auctoritatem et mandatum speciale per praesentes, ut ubi et quando aliquae graves materiae, nostri ordinis honorem aut commodum concernentes, in praedictis monasteriis et provinciis tractandae fuerint, pro maturiori discussione possitis in loco ad hoc opportuno certos abbates vicinos, vel quos volueritis, vobiscum convocare et eorum consilio et deliberatione hujusmodi materias tractare, discernere et finire in plenaria ordinis potestate. Omnibus igitur et singulis praedictorum monasteriorum abbatibus, prioribus et regularibus personis firmiter damus in mandatis in virtute salutaris obedientiae et sub excommunicationis latae sententiae poena, vobis absolutionem reservando, nihilominus districte praecipientes, quatenus in praemissis omnibus et singulis et ea tangentibus aut dependentibus ab eisdem vobis tanquam nobis obediant humiliter ac devote assistant. Volumus autem, quod in visitandis monasteriis supradictis vobis commissis, si patres abbates sint vicini et commode eos vocare poteritis et ipsi venire termino rationabili et canonico impedimento cessante (possunt) eorum quemlibet ad monasterium suae filiationis convocetis, et cum eos (sic) die praefixo veniant, praemissa singula et alia quaecunque agenda, ordinanda et disponenda in eisdem monasteriis secundum materiarum necessitatem et urgentiam agatis, ordinetis et disponatis. Demum omnes et singulos abbates monasteriorum dictarum provinciarum in Christi visceribus hortamur in virtute salutaris obedientiae, nostra ac totius nostri generalis capituli auctoritate, qua fungimur, ipsis nihilominus districte praecipientes, quatenus sese ac monasteria sua mutuo diligant, pacem et concordiam inter se consonent sibique mutuo in suis necessitatibus compaciantur et sub veniant, nec non contra forenses, eujuscunque Status, dignitatis ac conditionis fuerint, qui aliquos eorum forsan minus juste gravare et opprimere attemptaverint, sibi auxilientur ac simul assistant, sicque in omnibus pro tuitione privilegiorum ac bonorum tam spiritualium quam temporalium defensione unus alterum atque se invicem adjuvent et defendant, quatenus vinculum caritatis illud fortissimum, quo ordo sacerrime ab initio indissolubiliter astrictus est et obligatus, indiruptum jugiter apud vos perseveret ad honorem et laudem omnipotentis dei et intemeratissimae virginis ac matris ejus, quibus sit decus et gloria in saecula. — Praesentibus vero usque ad triennium in suo robore duraturis. — Datum Gilleji sub appensione sigilli nostri die vicesima octava mensis septembris anno domini millesimo quadringentesimo octuagesimo.||
||
Frater Johannes, abbas Cistercii .... venerabili in Christo nobis praecarissimo coabbati nostro monasterii de Eberbacho salutem et in commissis diligentiam deo placentem et toti ordini fructuosam. Noveritis, quod in novissimo generali capitulo edita fuit quaedam diffinitio et ad exequendum nobis commissa, cujus tenor sequitur et est talis: Frater Johannes abbas Cistercii Cabilonensis diocesis ceterique diffinitores capituli generalis notum facimus universis, quod in eodem generali capitulo anno domini millesimo, quadriugentesimo octuagesimo, die quartadecima mensis Septembris apud Cistercium celebrato facta fuit quaedam diffinitio, cujus tenor sequitur et est talis: Cum in hoc mare magno homines absque scientiarum splendore tanquam naufragii pericula subeant, summa et praecipua cura praelatis et quibusvis rectoribus confratrum praesertim religiosorum divinis seminariis mancipatorum esse debet ut talitersubditos, saltem eorum capaciores literarum rudimentis instituant, ut non obstante terrena, corporali infirmaque inhabitatione .... commodam, supernaturali inter scillam et charibdim fulgeant sicut stellae in perpetuas aeternitates. Ad hoc sequendum desudat praeclara Benedicti papae duodecimi reformatio, ad hoc tendit sanctorum patium nostrorum in diffinitionibus et aliis laudabilibus ordinis consuetudinibus multiplex decretalis sanctio; hinc sumptnosissima in diversis universitatibus constructa sunt collegia, hinc etiam monasteria librarias sacrorum doctorum repleverunt (!) volumina (!). Sancta quippe religionis observantia et privatarum literarum nimbus collustrata splendescere fecit olim hunc ordinem sacratissimum, quasi astra matutina. Occumbente vero scientiarum lampade succumbere consequens est, et si non in toto, pro majori tamen parte sanctam devotionem, piam affectionem, religiosam conversationem, morum sanctimoniam et alia quaevis, etiam mortalium de religiosis aestimationem. Nec visum est patribus, generale capitulum nunc celebrantibus, ordinem a tetris his collapsis tenebris relevari seu liberari posse, nisi religiosae conversationi adolescentulorum ordinis filiorum ornamentum ut decus addatur scientia. Perplures itaque sanctiones nec non priscorum patrum super hoc a sanetis patribus editas diffinitiones praesens generale capitulum imitando, districtissime in virtute salutaris obedientiae et sub poena excommunicationis universis abbatibus et commendatariis et monasteriorum officiariis mandat et praecipit, ut infra proximum omnium sanctorum celebritatem mutant ad studia generalia ordinis scolares aptos et habiles ad scientiarum disciplinas cum provisionibus sufficientibus juxta benedictinae et aliorum statutorum ordinis dispositionem, ita ut monasteria, quae unum vel plures scolarem vel scolares tenere possunt, unum vel plures mittere teneantur, et cogantur; quae vero majoris (!) sunt substantiae vel facultatis, jungantur bina vel trina ad providendum uni scolari in studio juxta discretionem commissariorum ordinis, in quo eorum conscientiam coram deo oneramus. Nec dicti scolares se (!) passim voluntarie revocentur, sed duntaxat ordinatione vel||
consensu Reverendissimi domini nostri cisterciensis sacrae theologiae professoris. Sub eisdem poenis ordinamus universis ordinis visitatoribus et reformatoribus, quatenus ipsi, ut dictum est, mittant scolares compellantque abbates ac commendatarios et officiarios monasteriorum in limitibus suarum commissionum per censuras ordinis viriliter et indissimulanter ad mittendum scolares et eis providendum, ut dictum est, debita cum humilitate et reverentia rogando Reverendissimum patrem nostrum dominum cisterciensem, quatenus exacte et absque dissimulatione praesentem diffinitionem et salutarem ordinationem per omnes iuris et justitiae vias censurasque ordinis executioni demandare dignetur. In plenaria ordinis potestate. — Datum Cistercii anno, mense, die et loco praedictis.||
Hinc est, quod nos, qui et, si omnibus et singulis capituli generalis sanctionibus ordinationibusque et diffinitionibus summis desideriis obtemperare cupiamus, huic tamen praecipua sollicitudine conferventius obedire optamus et cupimns, quo eam sanctiorem, utiliorem honorabilioremque et necessariorem toti ordini necnon christianitati cognoscimus. Vobis, de cujus discretione, zelo et sufficientia confidimus, praemissa auctoritate et nostra sub poenis in dicta diffinitione contentis, mandamus et praecipimus, vosque ex parte nostra hortamur et monemus, quatenus omni dissimulatione postposita sub praemissis poenis et aliis censuris ordinis, quam primum poteritis, compellatis omnes et singulos abbates, commendatarios officiariosque monasteriorum in limitibus et finibus vestrae commissionis reformatoriae, qui jam non miserunt, ad mittendum scolarem vel scolares secundum tenorem praemissae diffinitionis infra triginta dies ab intimatione praesentium per vos aut deputatum vestrum seu deputatos eis facienda, vosque nisi jam scolarem vel scolares miseritis secundum formam praedictam infra dictum tempus mittere non omittatis, absolutionem dictarum poenarum seu censurarum propter non obediendum hujusmodi praeceptis, nobis aut alteri quatuor primarum filiarum reservando. Invocato ad praemissa et ea tangentia, si necesse fuerit, quoruncunque dominorum judicum ecclesiasticorum vel saecularium consilio, auxilio et favore. Omnibus igitur regularibus personis firmiter damus in mandatis, quatenus vocis in praemissis tanquam nobis pareant||
et devote obediant. Praesentibus per immediate sequens quinquennium aut usque ad aliam nostram dispositionem in suo robore duraturis. Datum Gilleji die secunda mensis octobris anno domini millesimo quadringentesimo octuagesimo.||
Cum igitur nos Johanns abbas commissarius et seu executor praedictus singulas enunciatas provincias et dioceses antedictas, praesertim a nobis et dicto nostro monasterio remotiores, pro et super dictarum litterarum commissialium et in eis contentorum plenaria et efficaci executione certis terminis et rationabilibus ex causis et aliis arduis curis et negotiis, nobis et dicto nostro monasterio incumbentibus, ad praesens personaliter visitare atque visitationis hujusmodi et aliorum jurium in dictis litteris commissorum officium per nos exercere et implere non possumus, hinc vos venerabilem dominum abbatem monasterii Sanctae Crucis supradictum, de vestrae vitae et morum gravitate necnon scientia et industria, similiter et experientia in talibus necessariorum habundantia fiduciam in domino obtinendo, quoad omnia et singula in dictis litteris commissoriis contenta et expressa per provincias et dioceses Saltzburgensem et patrias circumjacentes duntaxat fideliter, sinceriter (!) et efficaciter perficienda hinc ad triennium, de quo in litteris eisdem fit mentio, nisi vos interim, de quo potestatem omnimodam nobis reservamus, duxerimus revocandum, vices nostras servare committimus, vosque ad ea omnia et singula praesentium tenore in locum nostrum surrogamus ac aliter subdelegamus et seu subdeputamus; per praesentes exhortamur et requirimus vos in visceribus domini nostri Jesu Christi, quatenus juxta datam vobis a domino industriam huic tam salubri operi et commendabili commissionis negotio Spiritus sancti gratia incolatis, opera vestra et cetera agenda ita exhibere eoque studio illi cum effectu intendere velitis, quatenus in futuro generali capitulo ordinis nostri praedicti deo auctore celebrando per vos vel alium compedanum ex monasterio sollicitudinis vestrae fructum ad laudem dei et animarum salutem adportasse atque a patribus de vigilanti exercitatione et diligentia vestra in commissis habita mereamini non parum commendari. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium praemissorum praesens publicum instrumentum hujusmodi nostram subdelegationem in se continens sive continens exinde fieri, per notarium, publicum infrascriptum subscribi et publicari mandavimus nostrique sigilli jussimus et fecimus appensione communiri. Datum et actum Coloniae in curia nostra vulgariter nuncupata Erbach in stufa sub anno a nativitate domini millessimo quadringentesimo octuagesimo primo, indictione quartadecima, die vero Jovis decima octava mensis Januarii, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Sixti, divina Providentia papae quarti anno decimo, praesentibus ibidem reverendis patribus et discretis dominis Wilhelmo abbate in Heysterbach, Egidio brunner .... priore beatae Mariae de monte Walburgis coloniensis diocesis et Johanne de neymis et Hermanduro Tonger laicis coloniensi et leodiensis diocesis testibus ad praemissa vocatis specialiter atque rogatis.

Source Fulltext: Zisterzienser-Chronik 12 (1900) S. 250-252, 308-310