Reddituri rationem villicationis nostrae, quam vestra celsi- 1148 tudo nostrae parvitati commisit, opus habemus brevitate, ne men- °T' tem vestram, quam omnium mundi aecclesiarum cura sollicitat, prolixa relatio diutius detineat. Postquam discretio vestra iusto Spiritus sancti iudicio Roggerium, Fuldensis monasterii electum, ab eiusdem aecclesiae regimine ob canonicam notam removit, fratribus prefati coenobii per dignationis vestrae apices1 Apr. 8 precipiendo mandastis, ne personam de sua congregatione elige- rent, set ad visitandam aecclesiam suam reverendos fratres nostros, Eberacensem, Everbacensem, Heresfeldensem abbates, et nos ipsos, omnium minimos, ad sese convocarent; quorum mediante con- silio talem Deo auctore personam de alieno claustro studerent eligere, per quam ruina Fuldensis monasterii tam in religione quam in possessionibus posset Domino adiuvante fulciri. Misistis etiam predictis quatuor personis iussionis vestrae litteras*, qua- tinus auctoritate vestra ad Fuldense monasterium accederent et iuxta precepti vestri formam in electione facienda consilium pre- starent. Quas litteras nos tercia die post festum nativitatis sept. 10 beatae Mariae primo accepimus. Siquidem Fuldenses pro obti- nendo electo suo, quem duobus decretis canonica ratione sub- nixis notaveratis, ad vestram clementiam remiserunt, set cum Petro petram invenerunt. Redeuntes igitur legati eorum absque 1. V. ep. 85 supra p. 158. 2. V. ep. 86 supra p. 159.

216 WIBALDI EPISTOLA 138.

1148 mandatis et epistolis vestris, nostram parvitatem adienmt ro- gantes, ut electioni eorum, quam 12 Kal. Novembris facere dispo- nebant, interessemus1. Nos vero considerantes, inmutatum fuisse statum causae et nullum de novo a vestrae sanctitatis celsitu- dine nobis manasse imperium, venire quidem dubitavimus, quo- niam frequens rumor insonuerat, venturum fore legatum vestrum, qui Fuldense monasterium per semet ipsum ordinaret; direximus tamen eis per duos fratres litteras nostras, quarum exemplum vestrae censurae cum presentibus mittere curavimus. Verum parvo tempore interiecto, venit ad nos camerarius Fuldensis cum altero quodam fratre et cum litteris conventus sui tam ad nos quam ad nostrum conventum*, quatinus ob reverentiam nominis vestri Fuldam absque dilationis impedimento veniremus, futuris ibi tribus prenominatis abbatibus et electione ad mandatum vestrum celebranda, si per absentiam nostram non impediretur. Allegabant preterea defectum monasterii sui in rebus vitae ne- cessariis, quoniam quidem omnia diripiebant, qui pretergrediun- tur viam. Diu multumque dubitantes timuimus, ne vel agendo vel cessando vestram paternitatem offenderemus. Set tandem, de consilio religiosorum quos venturos audieramus sperantes,

Not. 5 Fuldam cum Heresveldense abbate Nonis Novembris pervenimus. Set cum Eberacensis et Everbacensis abbates non venissent — alter, quia mandatum vestrum super hoc, ut ipse per nuncium fatebatur, non acceperat, Eberacensis vero, quia sese apud ve- stram clementiam, ut postmodum per epistolam eius cognovi- mus, de non veniendo excusaverat — turbati corde et inopes consilii fuimus, plurimum verentes, ne imprudentia nostra ve- stram offensam mereremur. In hoc itaque nostri cum Heres- feldense consilii summa proposita et firmata fuit: ut, quoniam hi duo aberant, qui nobis doctiores et meliores longe exstabant, nullum in electionis actione consensum preberemus, set suspen- sis atque incertis omnibus, vestra iterum iussio vel legati vestri auctoritas expectaretur. Deinde vocati a fratribus, capitolium ipsorum uterque intravimus, iussique verbum exhortationis ad 1. V. ep. 123 supra p. 196. 2. V. epp. 128 et 129 supra p. 206.

WIBALDI EPISTOLA 138. 217

ipsos facere, prout Spiritus sanctus in articulo temporis dedit, 1148 de karitate, de obedientia, de humilitate sermonem habui- mus. Quo terminato, maioris monasterii prepositus surgens egredi volebat ad Louthewicum comitem regionarium et ad alios quosdam laicos. Set retentus est a nobis, multum suadentibus et petentibus, ut cum fratribus suis, qui in tempore discordiae de monasterio egressi vel eiecti fuerant, in concordiam redirent, ut, si de electione agendum esset, is ab omnibus communiter eligeretur, qui omnibus preesse deberet. Dissimulabamus enim, quod causam differre vellemus, donec forte in ipsorum verbis vel re aliquid aptum et commodum invenire possemus, quo abs- que invidia et odio, infecto negotio discederemus. Itaque, nobis duobus et fratribus qui nobiscum venerant remotis, pro- lixa consultatione rem in tempus traxerunt, revocatisque nobis in armarium librorum et adhibitis suorum fratrum paucis, re- sponderunt, se cum eisdem fratribus, pro quibus intercedere volebamus, reconciliari non posse, nisi ordinato prius abbate, qui eos monere et cogere auctoritatis iure posset. Et quid in- quam laici vobiscum de instanti negotio contulerunt? *Nul- lam inquiunt personam obligatam et in alio monasterio ordina- tam ut assumamus, hortantur.* Recte inquam et canonice ac de sacre regulae sententia vos monent. Cum enim huius mon- asterii possessio pariter et sacra' domino nostro pontifici Ro- mano pertineat, is vobis eligendus erit, cui secundum vetustam coenobii vestri dignitatem manum imponere possit. Si enim ordinatum abbatem eligitis, optandum potius quam impetvan- dum vobis erit; quoniam canonico et directo electionis iure cum ipso agere non poteritis, set multo labore ac precibus insinuan- dum erii, quae vos necessitas a sanctarum tramite regularum deviare compulerit. Preterea domno papae, quem iam diu labo- rare fecistis, de vobis persuasum est a multis, quod postposito Dei timore omnes que vestra sunt queratis et non que Iesu Christi; neque tutum vobis est, ut eum de cetero inconsiderate agentes ad iracundiam provocare non timeatis. Haec verba nostra a. sic cod.; an sacratio?

218 WIBALDI EPISTOLA 138.

1148 domnus Heresfeldensis cum maximo favore prosequebatur, ma- terna lingua sententiam coamplificans et ornans. Dum haec aguntur, intromissus est ad nos Godefridus comes et advocatus eiusdem aecclesiae, orans tam sua quam laicorum unanimi voce, ne adversus libertatem electionis canonicae, pro qua parentes ipsorum sanguinem suum multis preliis fudissent, aliquid sta- tuere vellemus; nihil actum esse, quod regibus per vim electio- nis potestas esset adempta; quod aecclesiis in arcu et gladio laicorum libertas electionis esset asserta; si papa pro suo arbi- tratu aecclesias vellet ordinare et personas in ipsis provehere, satius fuisse, regiam vim quam pontificalem sustinere; modis omnibus velle et consulere, ut de ipsa Fuldensi congregatione frater aliquis ad regimen omnium assumeretur, nisi forte, quod fieri non posset, nullus in ea dignus ad presidendum invenire- tnr. Nos vero cuncta haec suavi et blando mitigare volentes alloquio et oportunitatis locum reperire cupientes, quo ab eorum actione sub aliquo rei honestae titulo possemus discedere, po- stulavimus, ut a nobis tantisper egrederentur, donec, collatis omnium sententiis, pari atque consono verbo respondere pos- semus. At illi, regressi quidem, mox plures numero redierunt transacto brevissimi temporis spacio, petentes instantius, ut eis privilegia Fuldensis aecclesiae super electione abbatum pande- rentur; nefas esse protestantes illa violari, sese pro dignitate monasterii stare usque ad mortem esse paratos; que si hoc con- tinerent, ut de monasterio nullus ettgeretur, sequendum esse ac tenendum; sin autem contra, ruinam esse et omnium interitum, si ab his aliquatenus recedatur. Hortabamur impense fratres, ne contra mandatum novum vestrum, quod urgente necessitate et poscente utilitate factum erat, privilegii alicuius auctoritatem pretenderent, ne inter laicos, quorum ea minime interest, dis- sensionis materiam seminarent, set iuxta precepti vestri formam ad ecclesiae suae salutarem provisionem sese unanimiter coapta- rent, scituri quod, si aliter presumptum foret, quoniam manus Moysi graves sunt. Preterea, iam non cum ratione honestatis amplius dissimulandum esse iudicantes, respondimus illis asser

WIBALDI EPISTOLA 138. 219