1150 Reverendo patri suo et domino S(tephano) sanctae Metensis

)4' ct' aecclesiae venerabili episcopo frater W(ibaldus).

Recordatur discretio vestra, quod ante paucos dies sinceri- tati vestrae scripsimus pro negotio dilecti patris nostri T(heo- derici) Walciodorensis abbatis, videlicet de rebellione' monacho- rum Hasteriensium. Qui, ordinis monastici et disciplinae regu- laris inmemores, non solum inobedientes set etiam aperte rebelles eidem abbati suo extiterunt; donec clamor contumaciae ipsorum ad aures domni Leodiensis episcopi" perlatus est, et iudicio tam archidiaconorumb quam abbatum ac totius cleri ab officiis divi- nis suspensi sunt, quousque a pertinacia sua resipiscerent et tum ipsi episcopo tum abbati suo, quem contempserant, condigne et regulariter satisfacerent. Siquidem in Hasteriensi monasterio erant duo circumcelliones Iul.c videlicet et M.; quos, vagantes et peregrinos et egentes pane, abbas pro summa misericordia susceperat, in tempore hospitalitatis ipsorum probaturus, si con-

c. iuT c.

WIBALDI EPISTOLA 294. 421

versatione digni existerent, quos speciali fraternitatis vinculo 1150 fratrum collegio deberet aggregare. Verum ipsi non solum enor- ept ' miter vivebant, set etiam inter monachos Walciodorenses et Ha- sterienses atque ipsum abbatem scandala et discordias accurato studio serebant; ita ut, proiecto interdum sacro et regulari ha- bitu, armis accincti, possessiones Walciodorenses invaderent et terminos ipsorum absque" ulla iuris assertione convellerent. Quod cum abbas corrigere diu dissimulasset et orientia mala falce iusticiae resecare distulisset, tandem, nostro et coabbatum suorum consilio ammonitus, capitulum intravit Hasteriensium et, fretus auctoritate sacrosanctae regulae beati patris nostri Benedicti, dixit honeste advenis et hospitibus, litium seminatoribus, ut re- cederent. Quod illis facere detrectantibus et convitia in abbatem impudenter iacientibus, precepit aliis, ne eos in consortio suo retinerent et, quamdiu duo illi intra monasterii edes habitarent, ab officiis divinis omnes prorsus abstinerent. Ceterum ipsi con- versi sunt in arcum pravum1 et in utroque obedire contempse- runt, tam illos, qui iussi fuerant egredi, detinendo, quam illis presentibus et cum illis divina officia temere exercendo. Quae, ut supra diximus, violenta non sine divini nominis contemptu presumptio ad Leodiensem ecclesiam perlata est et canonico iu- dicio debita animadversione est punita. Hanc causam cum excellentiae vestrae per litteras et nuncium insinuavissemus et supplices preces pro statu matris nostrae Walciodorensis ecclesiae vestrae magnitudini efludissemus, placuit celsitudini vestrae no- strae parvitati rescribere, ut monachos Hasterienses voluntate ac vice vestra compelleremus, debitam reverentiam Walciodorensi cenobio et abbati suo exhibere*. Ceterum nos, qui parati et accincti sumus in legatione domini nostri regis proficisci, tam molestis negotiis nequaquam implicari potuimus. Set idem Ha- sterienses ad vos profecti litteras* ad abbatem suum retulerunt, vestro nomine titulatas et sigillo vestro signatas, quasb ab eru- ditione vestra conscriptas et datas nequaquam credere potuimus

a. atque c. b. quam c.

1. Ps. 77, 57. 2. V. ep. 291 supra p. 418. 3. ep. 293 supra p. 419.

422 WIBALDI EPISTOLA 294.

1150 propter multarum rerum a ratione et auctoritate et usu disso- nantiam. Nam paginae ipsius limen contra auctoritatem et usum positum est, cum illae litterae „abbati Hasteriensi" dirigantur, quod vocabulum nec auctoritas roborat nec usus confirmat . Si- quidem Walciodorense cenobium a principio suae fundationis, ab annis videlicet 181, nomen et potestatem abbatiae optinuit; sic instituente loci eiusdem constructore, nobilissimo comite E(ilberto) et sanctissimo Metensis ecclesiae episcopo Deodebertosic etiam confirmante et per privilegii paginam asserente imperatore Ottone huius nominis primo*. Qui decreverunt, Walciodorum esse abba- tiam; et tradiderunt ibidem in augmentum prestationis Deo ser- vientium Hasteriam cum omnibus appenditiis suis, quam vene- rabilis Albero* Metensis episcopus, predecessor utique predicti D., ex proprio hereditatis iure ecclesiae Metensi et sancto Stephano prothomartiri tradiderat. Quod privilegia regum et imperatorum nec non Romanorum pontificum, Walciodorensi cenobio collata, et liber vitae sancti D.* plenius loquuntur. Hoc etiam usus usque ad nos absque ullius interruptionis impedimento servavit; nec inventus est, qui Hasteriensem nominaret abbatem, cum Ha- steria cella sit et prepositura Walciodorensis abbatiae. Ratio etiam non admittit, ut tot vocabulis prelatio nostra tituletur, quot villas sub nobis esse contigerit. Incongruum enim esset, si quis vos, non a civitate et sede vestra Metensem episcopum, set potius a monasterio aliquo seu oppido aut vico vos Gorzien- sem episcopum aut Vicensem appellaret. Hoc etiam nec cano- nes recipiunt nec leges admittunt, ut rebus suis spoliatus ad iudicium vocetur, quoniam non est privilegium, quo possit spo- liari iam nudatus. Quod propterea dicimus, quia idem abbas" in proxima synodo vestra5 ad presentiam vestram iussus est venire, Hasteriensibus monachis de controversia iam sopita ite- rum responsurus. Preterea cum hoc eodem anno tam abbatem

a. ad sequitur in eod.

1. immo Deoderico I (964 — 984). Cf. Chronicon Valciodorenso ap. FAchery Spic. H. 713. 2. 969 Dec. 16. BShmer Regesta n. 363. 3. I (929—964). 4. V. Sigeberti Gemblacensis vit. Deoderici I ep. Mett. (Mon. Germ. SS. IV. 467). 5. Nov. 5-11.

WIBALDI EPISTOLAE 294. 295. 423

quam monachos pro monachorum delatione in ius vocaveritis et 1150 omnem controversiam hine et inde diligenter cognoveritis et tam Sept ' iudicio quam consilio ecclesiae vestrae abbatem a monachorum accusatione, presertim falsa, absolveritis, non est credibile, quod contra canonici iuris rationem litem decisam refricari velitis. Et seculi leges dicunt, rebus iam iudicatis standum esse. Et quo- niam apostolicae dignitatis culmen tam ordine quam professione tenetis, non estis iuxta apostolum levitate usus, ut sit apud vos est et non1: ut videlicet causam bene a vobis cognitam et pre- iudicatam nobisque ad terminandum commissam rursus ante tri- bunal vestrum in iudicium revocetis. Nam quod sepe dicti monachi conqueruntur, quod bona Hasteriensis ecclesiae per ab- batis negligentiam contra licitum distrahuntur, ut apud propitium iudicem loquamur, vera fere dixerunt, cum de thesauris eiusdem ecclesiae tum in eundo ad vos tum in revertendo ad domnum Leodiensem calicem sex marcarum et crucem argenteam, igno- rante abbate, expendisse asserantur, et multa preterea, quibus per inquietudinem suam et superflua litigia ecclesiam minora- verunt; nequaquam adhuc cessaturi, nisi animositas eorum for- tiori disciplinae iugo reprimatur. Quamobrem sanctitatis ve- strae genibus advoluti, obnixe precamur, ut misereamini iam deficientis inter has contentiones abbatis, parcite seni, parcite inopi, qui inter tyrannidem advocatorum et rerum omnium ege- statem laborem vix tolerare sufficiet. Misimus ad vestram discretionem nostrum tam sanguine quam obedientia et caritate germanum, quem tanquam nos ipsos in omnibus et honorabitis et exaudietis.

295. Wibaldus Arnoldum cancellarium rogat, ut pannos sericos sibi mittat. De regis consiliis certior fieri vult. (M. 292.) Karissimo domino et amico suo A(rnoldo) venerabili sanctae 1150 Coloniensis ecclesiae maiori preposito regiae curiae cancellario frater W(ibaldus) Dei gratia id, quod est in aecclesia catholica, salutem et benedictionem. 1. 2 Corinth. 1,17.

424 WIBALDI EPISTOLAE 295. 296.

1150 Mittetis nobis per presentem puerum nostrum cindalia1 can- dida, ut mittere disposuistis; quae cum rogaremus non dedistis, cum non peteremus obtulistis. Liberalitatem vestram et studium sensit status Stabulensis ecclesiae, sensit penu nostrum, sensit mensa nostra, sensit marsuppium nostrum, sensit stabulum no- strum. Set ut capella nostra pauper et modica sentiret largi- tatem munificentiam et liberalitatem vestram, neque Gallia neque Germania neque tota Grecia neque Oriens adiuvare potuerunt. Nos tamen grati et memores sumus et, ab omni ingratitudine rebus et animo alieni, plurima nos accepisse, et aut nulla vel pauca retribuisse cognoscimus. Si aliqua innovata sunt in con- silio domini nostri* post recessum nostrum, nobis significare non gravemini.

296. Conradus III rex Heinricum episcopum Mindensem de pace cum Wibaldo inita laudat et a vocatione liberat*. (M. 267.) 1150 C(onradus) Dei gratia Romanorum rex H(einrico) venera- Sept. s ^ij. jiinciensi episcopo gratiam suam et omne bonum.

Gratias nostrae mansuetudini egit fidelis noster Corbeiensis abbas tam per litteras quam per nuncios suos, quod ob nostrae dilectionis et mandati reverentiam omnem commotionem, quam adversus eum et aecclesiam ipsius habueras, remisisti, et mona- chos ipsius, quos in Kaminatensi aecclesia ordinaverat, in gra- tiam et pacem tanquam pius pater et bonus pastor recepisti et, de cetero te ipsos velle confovere et canonica iusticia defen- sare, firmiter promisisti. Quod licet morosius et serius effeceris, quam tuae industriae iniunctum fuerit, tamen pergratum habe- mus. Et experientiae tuae summopere iniungimus, ut eundem abbatem honores et diligas, et in omni oportunitate sua tam de Kaminatensi aecclesia quam de aliis rebus consilium ei et opem feras, et precipue contra Thidericum de Rikelinga, qui, post- posito Dei timore et nostra ac regni reverentia, predictum ab- batem et aecclesiam suam perturbare et infestare presumit. Ob

1. pannos sericos. 2. Conradi regis. 3. Hanc epistolam Nurenbergae circ. die 8 Sept. scriptam esse, ex ep. 278 supra p. 405 veri simile est.

WIBALDI EPISTOLAE 296 - 298. 425

hoc siquidem omnem indignationem et offensam nostram, quam 1150 iuste merueras, tibi clementer remittimus, atque a vocationibus c'Sept' et iudiciis in te super hoc promulgatis te' absolvimus.