Nos frater Iohannes Abbas Cistercii, nostri ordinis Capituli generalis omnimoda potestate fungentes, universis et singulis, tam praesentibus, quam futuris, notum fa- cimus evidenter, quod reverendissimi in Christo patres ac domini, domini Nicholaus Archiepiscopus Gnesnensis et Andreas electus et confirmatus Bosnaniensis, nobis exponere curaverunt, quomodo in Studio generali Cracoviensi duduui privilegiato, sed aliquamdiu a paucis frequentato et per Serenissimum Principem et dominum, dominum "Wladislaum Regem Poloniae etc. uberrime reformato et notabiliter dotato, ac praeclarissimis viris Magistris, Doctoribus et Scolaribus omnium facultatum ad praesens floride decorato, eidem dominus Rex domum solempnem cum capella et cel- lulis ac aliis aedificiis ac commodis et iuxta nostri ordinis consuetudinem dispositis pro studentibus iam dicti nostri ordinis Cisterciensis deputare et donare velit. Qua- propter dicti reverendissimi patres pro parte dictae regiae maiestatis cum instantia nobis supplicaverunt, quatenus dictum locum et Studium per dominum Regem, ut prae- fertur, deputandum et donandum, auctoritate Capituli generalis dicto nostro ordini in corporare, unire, approbare et nihilominus concedere dignaremur, quod Abbates mona- steriorum in Gnesnensi, Magdeburgensi, Strigoniensi, Pragensi, Rigensi, Leopoliensi, provinciis et Caminensi diocesi exempta ac partibus circumvicinis constitutorum, in aliis Studiis privilegiatis et ab ordine approbatis Scolares non habentes, ad dictum Studium Cracoviense Scolares suos mittere possint et debeant, et qui illac mise- rint. ad alia Studia mittere minime teneantur, quodque regimen, gubernatio et visi- tatio dicti Studii domino Abbati de Clara tumba in plenitudine ordinariae potestatis committatur. Nos igitur afi'ectionem devotissimam dicti domini Regis attendentes et supplicationibus dictorum reverendissimorum patrum tamquam iustis et rationabilibus ac ad salutem animarum et honorem totius nostri ordinis tendentibus annuentes, ad honorem omnipotentis Dei, auctoritate memorati Capituli generalis concedimus, ordi- namus et statuimus, quod Abbates monasteriorum in Cnesnensi, Magdeburgensi, Strigoniensi, Rigensi, Pragensi et Leopoliensi provinciis praedictis et Caminensi dio cesi exempta ac partibus circumvicinis constitutorum, Scolares suos ad dictum Stu dium Cracoviense mittere habeant et possint, et qui illac miserait, ad alia Studia mittere non cogantur, et quod dictus locus seu Studium perpetuo tempore maneat sid) regimine, gubernatione et visitatioue Abbatis de Claratumba, qui est et pro tempore erit in plenaria ordinis potestate, et quod studentes valeant confiten provi

son dicti Studii per praedictum de Claratumba instituto et ab eodem tamquam a propriis Abbatibus suorum monasteriorum beneficium absolutionis obtinere; quodque ipsi studentes possint promoveri ad omnes gradus magistrales, ac uti et gaudere omnibus gratiis, privilegiis, libertatibus et indulgentiis, quibus Scolares dicti nostri ordinis in aliis Studiis privilegiatis et ab ordine approbatis iuxta papalia et ordinis instituta utuntur et uti consueverunt; babeatque dictus Abbas de Claratumba ple- nam potestatem compellendi auctoritate dicti Capituli generalis omnes et singulos Abbates dictarum provinciarum per poenas et censuras ordinis ad mittendum Sco lares suos ad dictum Studium Cracoviense, nisi miserint et habeant Scolares in aliis Studiis privilegiatis ac per Statuta papalia et dictum Capitulum generale accepta- tis et approbatis: Abbatibus vero infra dictam provinciam Gnesnensem et dominium regni Poloniae constitutis non liceat ad aliquod aliud Studium mittere, quam ad dic tum Studium Cracoviense, nisi mittant et mittere velint ad Studium ordinis Pari siense. Volumus etiam, quod Abbates compellantur ad mittendum unum vel plures studentes iuxta continentiam dictorum Statutorum papalium et ordinis diffinitionum, ut si Abbates plures monachos de facultatibus monasteriorum suorum sive pecunia nutrire et habere possent, quam de facto babent et nutriunt, quod ob hoc tales Abbates propter paucitatem personarum a missione unius vel plurimorum studentium, prout dicta Statuta continent, minime debeant supportari; si vero aliqua monaste riorum dictarum provinciarum propter nimiam inopiam et tenuitatem facultatum Sco- larem in Studio tenere et mittere non possent, tunc permittimus et concedimus, quod saltem ipsorum duo expensis amborum monasteriorum unum mittant. Attento etiam, quod ordo noster, et signanter in partibus Germaniae, paucissimos Doctores et Ma- gistros habet, prout liquide claruit et claret in praesenti generali Concilio Constan- tiensi, idcirco in virtute salutaris obedientiae omnibus et singulis Abbatibus dicta- rum provinciarum districtissime inhibemus, ne Scolares subs dispositos ad acceptan- dum gradus Magisterii ante assecutionem ipsius gradus a Studio revocare praesu- mant. Si vero aliquod monasterium ratione nimiae pàupertatis, ut praefertur, talem dispositum et habilem ad Magisterium promovere non posset, tunc volumus et ordi- namus, quod caeteri Abbates ordinis nostri eiusdem provinciae tali studenti contri buant, quousque dicti Magisterii gradum honorifice »valeat adipisci, ut sic quaelibet provinciarum praedictarum, prout est stricta vel ampla, ad minus de uno vel pluri- bus ordinis nostri Sacrae Theologiae Professore vel Professoribus gratulari possit et gaudere. Quorum omnium cognitionem, Ordinationem, moderationem, compulsionem et quamvis aliam dispositionem ad praedicta congTuam, necessariam et quomodoli- bet opportunam dicto Abbati de Claratumba, qui pro tempore fuerit, in nostra et dicti Capituli generalis potestate iniungimus et committimus per praesentes. Datum Constantiae, sub appensione sigilli nostri, vicesima quinta die mensis Iunii, Anno Domini Millesimo Quadringentesimo decimo septimo. Et ego frater Iacobus Secre tarais infrascriptus fateor, quod ex oblivione omisi nominare superius reverendissi- mum patrem dominum Iacobum Episcopum Plocensem, qui est de numero ambaxia- tomm domini Hegis Poloniae et similiter institit cum praenominatis.

(Ex archetypo membranaceo, in tabulario monasterii Clarae tumbae asser- vato, cum reliquiis sigilli e vulgari cera flavi colons eft'ecti, taeniola mem branacea appensi. SiíJrillum exhibet imaginent abbatis sedentis, atque baculum in manu dextra tenentis.)

- 118

ЬХП.

Yladislaus Rex Poloniae venditionem duarum domorum in platea S. Annae per Smoijl Iudaeum Doctoribus Universitatis studii Cracoviensis pro dilatando Collegio

Artistarum confirmât.

In Nova Civitate Korczyn, Anno 1417, die 19 mensis Angnsti.

In nomine Domini Amen. "Wladislaus Dei gratia Rex Poloniae, nec non ter- rarum Cracoviae, Sandomiriae, Siradiae, Lanciciae, Cuyaviae, Lythwaniaeqúe Prin ceps supremus, Pomeraniae, Russiaeque dominus et haeres etc. Ad rei memoriam sempiternam. A tempore quo Rex Begum et exercituum Dominus, clementissimus ac unigenitus Dei filius Ihesus Christus, qui sempiternus regnat in coelis. perpetua- que mundum ratione gubernat, ex alta providentiae suae specula prospiciens, nos per viscera misericordiae et immensae clementiae suae visitare et ab errore devio gentilitatis perfidae ad sanctam et salutiferam fidem catholicam vocare, ac sacro regni Poloniae diademate licet immeritos dotare et insignire dignatus est, haesit continue et haeret firmiter votis nostris, qualiter ultra gratias et laudes, quas in humilitate spiritus eidem, per quem Reges regnant, Principes imperant et a quo po- testas omnis est, tanquam altissimo Deo Deorum ac Domino dominantium pro tot et tantis beneficiis ex debito indesinenter persolvimus, suo mediante auxilio regni nostri praefati Poloniae, provinciarumque et terrarum aliarum nonnullarum nobis et eidem regno subiectarum commoda et profectus procurassemus ac possimus pro- curare in futuro; animadvertentesque, quod dicto nostro regno et praesertim Lyth- waniae, Russiae, Samaitarum et nonnullis aliis provinciis, terris et partibus, qr.as etiam nobis divina clementia subdidit, quarum populi innumeri, peccatis exigentibus, adhuc verum Deum non agnoscunt, multi et providi viri in lege divina pariter et humana, et etiam liberalibus scientiis eruditi, nedum utiles, verum omnino necessarii forent ac opportuni, qui bonis moribus ornati, verbis et exemplis in eisdem partibus et provinciis proficere possent, populos earundem partium et provinciarum ad agni- tionem orthodoxae fidei convertendo et inducendo ad credendum: Studium generale iam dudum, praesertim tempore clarae memoriae Kazimiri Regis Poloniae praede- cessoris nostri ex apostolica licentia et decreto inchoatum, sed ex quibusdam im- pedimentis non continuatum, in regno nostro Poloniae, quod adiacet provinciis et partibus antedictis, in civitate Cracoviensi, quae eiusdem regni caput est, sano freti super hoc nostrorum fidelium consilio, cum etiam adhibita per nos diligentia possi- bili, instauravimus et de novo fundavimus, censibus certis salariavimus, dotavimus et libertatibus ad modum et similitudinem aliorum Studioruni generalium libertavi- mus, loca certa seu domos pro mansione seu inhabitatione aut Collegiis Doctorum et Magistrorum diversarum facultatum deputantes et assignantes. Considerantesque et magistra rerum experientia evidenter conspicientes, per dictum Studium a tempo

ribus, quibus vigere incepit, reipublicae plurimum commodi accrevisse, continua soli- citudine exagitamur, qualiter dictum generale Studium, quod iam gratia conditoris in vins in diversis facultatibus doctis non modicum incrementum recepit, magis ac magis crescere possit et congeri; videntesque, quod propter multiplicatas personas Doctorum et Magistrorum domus Collegii Artistarum, 'quam eidem Collegio assig- navimus, sit nimis arcta et parva, nec sufficiat tam quoad commoda per Magistros inhabitanda, quam quoad lectoría pro lectionibus et exercitiis fiendis necessaria, eandemque ob hoc cupientes ampliare et augere, ad laudem omnipotentis Dei, ac ut sic etiam honori nostro consulere, regnique Poloniae nec non provinciarum et partium, quas divina clementia nobis subdidit, exaltationem et nostrorum populorum reformationem procurare possimus, et praecipue pro stabili fldei catholicae in dictis provinciis et partibus incremento, ob instantesque petitiones Serenissimae Principis dominae Elizabeth eadem gratia Reginae Poloniae, consortis nostrae carissimae, dicti Studii promotricis, duas domos Iudaeorum dictae domui Collegii contiguas, quae alias tempore bonae memoriae Stephani alias Sczepankonis haeredis de Ezeschothary ci- vis Cracoviensis, cum dicto Collegio erant una domus per dictum Stephanum hae- reditarie possessa, quarum quidem domorum una sita est a latere dicti Collegii in platea Sanctae Annae versus murum civitatis et ianuam, quae Iudaeorum ianua vul- gariter nuncupatur, quam olim Iudaeus Osman inhabitabat, una cum area a tergo eiusdem domus seu retro eandem domum versus plateam lutifigulorum iacente seu tendente; et alia sita est retro dictam domum Collegii Artistarum, quae olim Iudaeus dictus Drobny inhabitabat, quae post decessum seu mortem et obitum Smoijl Iudaei ad nos et nostros successores devolvi ac perpetue debebant pertinere, per eundem Smoijl Iudaeum Doctoribus, Magistris seu Universitati de regiae maiestatis munifi- centia vendi admisimus et permisimus. Quas quidem duas domos et aream praefati Doctores et Magistri pro Universitate ac dicto Collegio a praefato Smoijl una cum areis, structuris et domiciliis suis, tam late longeque, prout ab aliis circumsitis do- mibus et areis ab antiquis temporibus circumquaque esse distinctae dinoscuntur, cum omnibus etiam dictarum domorum utilitatibus, censibus, proventibus nunc exis- tentibus vel fieri valentibus quomodolibet in futurum, cum omni iure, proprietate et dominio, quibus ipsas et ipsam idem Smoijl hactenus tenuisse dinoscitur et pos- sedisse, pro trecentis marcis numeri et monetae in regno nostro praefato curren- tium, de consensu nostro pariter et assensu emerunt et persolverunt realiter et cum effectu. Quas quidem emptiones et venditiones taliter ut praefertur, de consensu pa riter et assensu nostris factas confirmavimus, ratificavimus et approbavimus, ac prae- sentibus confirmamus, ratificamus et approbamus, decernentes ipsas robur obtinere perpetuae firmitatis, dictasque domos et aream praedicto Collegio seu praedictae domui Collegii Magistrorum, cuius ut praefertur, alias partes extiterant, ut viceversa reintegretur, cum pleno iure et dominio reunimus, annectimus, incorporamus et omni libertate, qua priorem domum, cui istas reunimus et annectimus, libertavimus, liber - tamus, dantes et conferentes Doctoribus et Magistris ac Universitati easdem cum pleno iure et dominio tenendi, habendi, utifruendi et pro commodo Universitatis, si necesse aut expediens fuerit, in meliorem conditionem commutandi et perpetue pos- sidendi. Yolumus etiam, quod quidquid in dicta area per Doctores et Magistros seu Universitatem aedificatum fuerit, consimili velut et dicta principalis domus seu Col legium Artistarum potiatur libertate. Harum quibus sigillum nostium appensum est

testimonio literarum. Actum in Nova Civitate alias Corczin, feria quinta infra Octa vas Assumptionis Beatae Mariae Virginis, Anno Domini Millesimo Quadringente- simo decimo septimo. Praesentibus reverendo in Christo patre domino Alberto Dei gratia Episcopo Cracoviensi, Regni Poloniae Cancellario, nec non strenuis et nobi- libus Cristino de Ostro w Castellano, Iohanne de Tharnow Palatino Cracoviensi, Nicolao de Michalow Palatino Sandomiriensi, Sbigneo Bank Castellano Rosperiensi et venerabili Donijn Decano Cracoviensi, regni Poloniae Vicecancellario, multisque aliis nostris fidelibus fide dignis. Datum per maims praedictorum reverendi in Chri sto patris domini Alberti Episcopi Cracoviensis et venerabilis Donijn Regni Polo niae Vicecancellarii nobis sincere dilectorum.

Ad relationem Berenissimae Principis dominae Elizabeth Dei gratia Reginae Poloniae.

(Ex archetypo membranaceo, cum sigillo maiestatico maiori. ex cera alba effecto, filis sericis coloris rosei appenso. Sigillum eiusdem typi ac sub Nr. XVI.-- Nr. Archiv. Univ. 6069.)

LX1I1.

Literae Yladislai Regis Poloniae ad Martinum Y. Papam pro relaxandis hullis

apostolicis, confirmationem incorporationis certorum beneficiorum Universitati stu-

dii generalis Cracoviensis in se continentihus, ex arresto Cancellariae papalis.

lu Lnbaw, s. A. (1418.)

Beatissime Pater, Domine benignissime!

Postquam divina providentia gratiam baptismi et regni mei Poloniae recepi diadema, quotidie meditatus sum, quomodo, qualiterve huius talenti mysterium, quo me nullis meis meritis, sed immensa pietatis suae clementia, humilem dignatus est visitare Altissimus, lucrifacerem: ne cum illo maledictionis deputarer opprobriis, qui praestiti sibi munus talenti absque lucro restituit; tandem suasu divini consilii duc tus et Spiritus Sancti afflatus gratia, ut ipso praestante, qui docet omnem scien- tiam, neophytos meos Lithuanos, qui in tenebris ignorantiae et in umbra mortis sedentes, adhuc tunc vacillantes in fide, veluti coeci erraverunt, ad fidei plenae cog- nitionem adducerem et nihilominus in subditis meis regni Poloniae indigenis, quo rum mihi grata semper extitit promotio, salubriter proficerem, de diversis locis Stu- diorum Doctores, Magistros et Scolares facultatum ad hanc almam civitatem meam Cracoviensem, quae est locus insignior et nidus regni mei ac regalis domicilii re- clinatorium, cum sumptibus et expensis non paucis convocavi, auctoritateque Sanc- tae Sedis Apostolicae, Praelatis meis opem mihi praestantibus, Studium institui ge nerale, et illud largis libertatibus et provisionibus sublimavi et dotavi. Crescente autem eo et proficiente, dominus Iohannes bonae olim memoriae Papa XXIII. in

sua obedientia nominatus, volens ut magis ac magis proficeret et in tempora au- geretur, de speciali gratia sua et ad mearum petitionum devotarum instantiam, sibi certa beneficia in ecclesia et civitate Cracoviensi deputavit et incorporavit. Post- quam vero Sanctitas vestra ad apicem Summi Apostolatus, fa vente Domino, est assumpta, etiam meis petitionibus intervenientibus, praefati domini Iohannis Sancti- tatis Vestrae praedecessoris ratificando voluntatem, incorporationem beneficiorum rite, digne et rationabiliter confirmavit. Sed antequam de Cancellaria Sanctitatis Vestrae literas incorporatioíiis et confirmationis eadem Sanctitas Vestra expedire potuisset, multis et variis fidei catholicae praepediti negotiis, et in ipsius propagatione velut athletae dignissimi adversus perniciosissimos Viclefistas et Hussitas, fidei orthodoxae perversores, quorum spurcities et errores iam in regno meo irrepserant, conflictu duro scripturarum dimicantes, prout confutatos in conspectu magnae multitudinis po- pulorum et confusos, licet callidissimis resisterent argumentis, publice reliquerunt, quidam Petrus de regno meo fama et conditione humilis, communi bono invidens et quaestui proprio duntaxat intendens, huiusmodi literas in Cancellaria Sanctitatis Vestrae praedicta arrestan procuravit: propter quod praefata Universitas et ipsius supposita patiuntur multa incommoda et multis molestiis perinde affliguntur, nec ad confutationem haereticorum, quorum adhuc timentur in terris meis et vicinis locis latentes insidiae, litium et controversiarum vexati anfractibus, ingenia possunt priori perspicacia elevare. Et quia eiusmodi Universitatem, velut filiam meam, pia dilec- tione prosequor et amplector pura fide velut matrem, cuius dolori compatior et cum ipsa coaffligor, nec magis in ipsius, quam in meis dispendiis contabesco, cuius in- iuriam velut propriam et amplius cogit me defendere illa fidei, qua sibi innixus sum, necessitas , immo in ipsius offensa reputo meam esse laesam regiam maiestatem. Quapropter supplico Sanctitati Vestrae humiliter et devote, quatenus Sanctitas Ve stra dignetur huiusmodi incorporationis literas ab arresto huiusmodi relaxare et dicto Petro perpetuum imponere silentium, quodque literae Sanctitatis Vestrae dearresta- tae perinde valeant, ac si fuissent tempore debito et iuxta regulam Cancellariae expeditae, eadem regula et aliis regulis eiusdem Cancellariae non obstantibus quibus- cunque, ne ipsius pertinax importunitas in dedecus dictae Universitatis et damnum immo meum, adversum me praevalere videatur. Si enim Sanctitatem Vestram meo- rum interventu non movet supplex devotio: saltim Universitatis praedictae Profes- sorum obtineat petitio, quos nedum huius rei extimatione, sed et maiorum donorum concessione tanta sollicitudo, quam in pugna illa haereticorum pro salute Ecclesiae et fidei portaverunt argumento, fecit dignos. Hanc autem materiam honorabilis Derslaus Praepositus ecclesiae in Szydlow, Decretorum Baccalaureus, Aulae nostrae Notarius fidelis, sincerus, dilectus et devotus prosequetur et coram Sanctitate Ve stra exponet: quem Sanctitas Vestra dignetur habere misericorditer recommissum, et in his, quae ex parte dictae Universitatis Cracoviensis, immo mea, Sanctitati Vestrae retulerit, fidem plenam, perfectam et indubitatam adhibere et paterae in tuitu devotionis meae exaudire. Quam conservet feliciter Altissimus in longitudine dierum pro regimine Ecclesiae suae sanctae et consolatione spirituali mea speciali. Datum in Lubaw etc.

(Ex libro manuscripto: „Annalium almae Academiae Cracoviensis Centu- „turiae IV. authore M. Martino Radyminski Collegii maioris Professore, Sa- „crae Sedis Apostolicae D. N. Protonotario, A. 1660," pag. 39, ad annum 1418.)

16

122