Capvt III.

Varia Ludouici Pit Imperatpris sacra Diplomat*, ad qud Cœnobiale erit examinandum.

POssit jam statim Censura Diplomatis Cœnobialis institui: in rem tamen videtur fore; fi praemittamus ex illo ævo.quo Cœnobiale illud conditum creditur, petita alia quoque non- nulla, 8c quidem de quibus dubitari non potest esse genuina. Utique enim necessum est, ut illius ævi moribus sit Cœno. biale quoque consentaneum, si etiam illud rueritbonæ notæ. Quod si lane a reliquis diversæ hoc plane merit forma?, non potest non vel eo ipso falsitatis esse sufpectum. Reperiuntur autem ilia Diplomata in variis scriptis difpersa. Quæ omnia consulere, five per negotia five per librorumdefectum, non li cet universis, quorum tamen judicio omnehoesubmittiopta- mus. Eapropter ipsi noa voluimus ilia potiusnon sine labore colligere, quam vel aliis esse molest), vel morari justam con troversies existimationem*

B 2 Omnia

Ornnia tartoen ex Carolino aevo diplomata congerere, ne- que exigit hoc institutum, neque ncnnimisfuerit operosum. Eoquevix tangemusnunc quidem alia, quam quæitidem ver- santur circa Ccenobiorum dotationes, aut Imperatorias Re- giasquedotationuraconfirmationes. Nectamen vel illaetiam cmnia, fed sola ista quæ Ludovicus Pius Imperator, ejusque filius Ludovicus Germanise Rex, conscribi fecerunt. Atque hæc quidem, quoniam Hyperaspista Cœnobii etiam suum iliud Ludovico isti Germaniæ Regi fert acceptum. Ilia autem, quandoquidem res docebit, solum Ludovicum Pium Impera- torio nomine in Germania audivisse; & reperiri in Diplomate isthocCœnobiali nonnulla.quæ uni illiPioImperacoripofTunt convcnire. — —

Dabimus veroutriusqucLudovici Diplomata seorfim, ne fiat confufio; utque appareat eo rectius, quae fuerit ab unoquo- vis observata scribendi ratio. Et nunc quidem producemua primum Ludovici Pii Imperatoris Privilegia, quo ic tempo- ris fimul dignitatisque habeatur ratio.

Quoniam vero Diplomatum ejusmodi alia aliis magis siint integra, initium faciemus ab iis» quæ reliquis sunt per fection: deinceps alia subjungeraus. Omnium autem Pii Imperatoris Diplomatum, quæ quidem typis edita venere in manusnostras, integerrimum est unicum iliud quod fimul ex more illius seculi non tantum habet signum nominis subscri- ptum fed etiam appressam imaginem. Debet iliud orbis in- usicatæ industriæ Ferdinandi Episoopi & Principis Paderbor- nenfis , Monasteriensisque hodie Coadjutoris: Jiteratissimi profesto fine exemplo Principis, & lummi tempestatis hujus universæ præcipue autem Germaniæ nostræornamenti. Con- scripsit scilicet ille ediditque cum alia icecundi ingenii æterna volumina, turn in pacriæ&c dicecefeos iuæ decus, ante bosce ..:• /> -t '-' tres

■^^—w^^Im—— — - ■ -.-■—■- i ■! ■■ — i mill ^—>*»—*^wi»»'

tresannosnomine dissimulate unumedidit, titulo: Monument* Paderbornensta ex Biflorin Romana Francica Saxoniea eruta & notis ilfujtrata: propediem nova editione auctius Sc illustrius pro- diturum. Illius operis fini cum alia adjuncts funt Diplomata, turn hoc quod jam exhibebimus, retenta quam Illustrissimus Princeps præmisit inscriptione.

Privilegium Ludouici Pii Imperatoris Caroti Aiagni filii Pa- derbornenfi Ecclesi* datum IV Non. April. Anno Vlll Imperii, qui est annul Cbristi 822* , . In Nomine Domini Dei et Salvatoris noftri Jesu Cbristi Hludotvicus dWina ordinante protridentia Imperator Augustus* Si erga loca divinis cultibus mancipata propter amor em Dei ejusque in eis locis sibi fanmlantes beneficia potiora largimur pramium apud Dominum sterna remuneratio ns nobis rependi non diffidimus. lgiturnotumejje volumus cun* Bisstdelibus nostris, prdfentibus scilicet &futurisjquia uene- rabilis *mr Baderadus Epifcopus Ecclefi* qu£ est construSa in bonore sand* Atari* semper Virginis &sanfti Kiliani in loco qui dicitur Paderbrunno miffa petitione deprecatus est ut pr*- diftam fe Jem cum omnibus ad fe juste & legaliter moderno tern- pore pertinentibus <vel afpicientibus sub nostra tuitione ^ im- munitatis defensione cum rebus &mancipiisconftitueremus quod ita & fecisse omnium fidelfum nostrorum cognojcat industria. Pr£cipientes ergo jubemus ut nullus judex publicus <vel quhli- bet ex judiciaria pottstate in Eccleftas aut loca velagrosfeu re- liquas posse(stonos memorats Ecclefa quas moderno tempore in fra ditionem imperil noftri leeibus pofstdet <vel au* demceps in 'B 3 jure

jure ipfius loci woluerit di<vina pittas augeri ad causa judicia- rio more audiendas uelfrcda exigenda aut mansions vrl para- fas saciendas aut fidtjussorts totttndos aut bomines ipfius Ec clesi£ contrarationem distringendos necullasredibitionejvtlm. licitas occafiones requirendas ulio unquam tempore ittgredi au- deat vel ea qu£ supra memorata sunt penitus exigere prtsumat. Sedliceat memorato Epifcopo suisque successoribus res pradiSd Eccltsi* cum omnibus quas pojjidtt quieto or dint poffidere &T no* stro fideliter parere imperio. Quicquid <vero fiscus exinde (perare potutrit totum nos pro aterna remuneration praditta Ecclesi* ad (iipendia pauperum & luminaria concinnanda conctdimur quaUter mtlius deledet cltricos in eadem stde degentts pro nobif eonjugt & prole nostra Domini mistricordiam txorare & ut bacauSoritas per sutura temporamelius conservetur mam pro- priAsubterfirmavimus&anulinostrimprelliontfignarijusJimi*.

lignum \J \Jt CY H^tf^ov^iscrenijjimiImpcratorit

Hirminmarm Diaconut advicem Fridag/j! Abbatis recognovi

J>*f* quarto Non* April, anno VIUl lmperii domni ff/udavvici ptijftmi augu/fi IndWonc XV. actum quisgrmi palatio re gie. In dci nomine fcliciter men.

Addu-

. Adducto Diplomati suppar fortassis est illud quod Erpol* dus Lindenbrogius ex Tabulario Hamburgenfis Ecclesiæ de- promptum, primo loco collocavit inter Hamburgensia Di- plomata, addita Scriptoribtts Rerum Germanicaritm Septemtrion*- Hum vtcmorumcjue populorum diversis sua cura Francofurti seculi hujus nono anno editis. Addita enim sunt cum Integra sub- scriptio, turn figilla duo: alterum referens personam fmpera- torio paludamento indutam cum mitra coronata, & altera manu avem , forte aquilam , sinistra globum cum imposita cruce: alterum ædem sacram exprimens. Verumtamen argu- mentum Diplomatis plane est alienum ab eo quod nunc agi. mus. Conceditur enim illo Diplomate, feu potius injungi- tur, Sacri Evangelii praedicatio, per omnes gentes Septentrio* naies, Danos, Suecos, Norwegos, Grunlandos.Hallingalan* dos, Islandos, Scritovindos, ut &c per Orientales, ad mare scilicet Balthicum habitantes populos. Quapropter etiam figilla plane sunt diversa ab eo more, qui ofctinebat turn tern- poris in obsignandis Diplomatibus aliis, de quibus nunc no- bis res est. Htnc nullum etfam fuerit pretium operæ, illud quidem Diploma integrum hoc locoexhibere. Dabimus ta- men ejus & initium &c finem, cum sua quidem inscriptione, verum fine figilUs. *'

Cui visum tamen fuerit tanti, aut placuerit pium hoc an- tiquiævi monumentum lustrare, quod utique soltim sanctitas argumenti probo cui vis propemodum mandat, poterit illud eo quern mdieavimus loco reperire. Nos manebamus mine intra limites nostri instimtK ... »

Ik Nomine Domini Dei et Sjlvatoris nofiri lefit Cbristi. Hludowkus divma favente & propi- tiante dementia Imperatw Augustus. Si fttciatibw cufusque

fUehum

fidelium nostrorum neceffitatibus profpeftius fubveniendum ejfe Imperialis audoritas monfirat, quanta magis ad debitam gene- ralitatis providentiam tquum dignumque pertinet, ut Ecclefi£ Catholics atque Apo(iolk<e, quam Cbriftus pretioso sanguine redemit, eamque nobis tuendam regendamque commisit, piam ac follicitam in cunQis oportet gerere curam, £5* ut in ejus pro- fpeSu <vel exaltatione congruam exbibeamus diligentiam nouis ad ejus neceffitatem <vd ut Hit at em atque dignitatem pertinenti- bus rebus, nova imo necejfaria & utilia provideamus consti- tuta. &c.

Et ut bac autoritas Jui wigoris perpetuam obtineat firmi- tatem, manu propria subter earn firmavimus 9 &sigilli noilri impreffione ftgnare juffimus. :,

Signum Hhdo LanL) vvici piijtmi lmperatorit

i

Uirminmurta Notarius ad vicem TheodonU recognovi.

Data tiut Maii Anno XXI Imperil Domini Hlodewici piijfimi Augusts, Indittiouc XIf^

Affum Aqttisgrani in Palatio Regio, in Dei nomine feliciter > Amen.; Anno Domini JesuChristi D CCC XXXIF.

Adjun-

Adjungere æque integra alia Ludovici Pii Imperatoris diplomata non possumus: nee enim hactenus quidem in ma- nus nostras inciderunr. Cogiraur igitur contend nunc csse binis illis. Addemus camen duo ejusdcm Piissimi Imperato ris diplomata, fed nulla subferiptione aut figno , multo mi* nus Imperatoria imagine munita. Quoniam nihil fit caussæ quare de illorum fide dubitemus.

Accepimus autem illud quod proximesubsequiturexfar- ragine Privilegiorum, quam Historiæ Episcoporum Vltraje- ctensium addidit Wilhelmus Heda: juxta editionem, quæ VI- trajecti anno 1642 curante Arnoldo Buchelio Jurisconfulto prodiitfimulquedoctissimis illius nods est illustrata. Contine nts vero in rebus Episoopi septimi Rixfridi p. 47.

In Nomine Domini Dei et Salfatoris nostri lesu Cbristi. Ludouicus divina ordinante providentia Imperator Augustus. Imperialem celfitudinem decet prsdeces- forum fuorum pia fafta non folum iwviolabiliter confervare, fed etim censure fit* kuthoritate confirmare. Pnde noverit industria feu fagacltas omnium fidetium noflrorum, tarn prtfen- Hum quam feffuturorum, quia Rixfridm venerabilis eviri Peteris Tra\e3i Ecclefa Epifcopus, qv* est construct a in bonore S. Martini Cons efforts* <uel cœterorum fanEkorum> detulitman- fuetudini noSlr£, quasdam autboritates constitutionum, qua: liter Dominus &? genitor noster Carolta , borne memorU piis- simus Imperator Aug. ft? avus noster Pipinus & antectffores eorum, ad ipfam Ecclefiam conceffiffet omnem decimam, de mancipiis, terris, ac de teloniis, *vel de ntgociot vel de omni re,

C unde-

t% CENSrRA DIPLOMATS

undecunque ad partem Regiam Fifcuf telonium exigere aut ac- eipere videbatur, & ut bomines ejusdem Ecclefi* sub munii- burdo & tuitione ipfim Ecclefi* existtrent, necnon &in ru pis in Dorestado, ut nee bannum autfredum, out conje3unu„ quod ab ipfis Ver scot vocatur , contingere out exaSare prtju- meret, & quisquis ex negotiatoribus in eorum rip at intrare voluiffet null am contentionem ex boc feciget eis, nee manfio- nes in eorum domibut fine permiffu eorum accipere auderent, nee eorum res dum vixerint auferre, aut posJ mortem eorum tontingere, nee utto modo eis in aliqua re calumniam gene- rare quis pr£fumeret, qui in ilia decima parte> vet sub mundi- burdo Eccle/ue 5. Martini consifiunt; videlicet ut ficut iUi d§ Ulis novem partibus aliquid accipere wtl ufurpare nee welint nee poffint, it a & procurator es Reip. de eadem decima parit accipere aut vifurpart ad Fifcum non præfumant. Qualitet Prtjul ipsius Ecclefi*, cum omni Clero &popnh fibi fubjefto alimoniam ministrare , & luminaria in eadem fede conti- mare , atqut gentiles qui ad Cbristianitatem cowvertuntur dkre & docere poffit, Ob firmitatem tamen bujus ret poftula- *vit a nob'u prsediSm Epifcopm, ut paternum fiveprddeees* forum noHrorum Regum morem fequentes, ejusmodi noHr* sutboritatU prdeeptum, ob amorem Dei & reverentianu S. Martini, circa ipsam Eeelesiam fieri eenferemm. Cuftape- titioni libenti ammo aurem accommodate platuit, & per bane no Sram authoritat em eon fir mare , ut omrtem decimam, tamde mancipiis, quam dt Urr'u, aut de telonio, aut de negotio, vet

unJecunque ad partem Regiam jus Bjci census* exigere debet* veldeomnibmquÆ supra script* sunt, ptdsat* Ecclefi* liber* in perpetuum jure pojfideat. Et ne quit contingere *ut inju- ft am interpellationem facere prasumat. sedficut a Domino Inu per at ore, &avonoftro,&anteceJsoributRegibw, anob'uper bane author it a tern constitutum eft atque cpnfirmatum, it a omul t em pore inuiolabilUer conservetur atque custodiatur. Quote- nus tpfof servos Dei, qui ibidem confistunt cum eorum Ponti- fice , fy iUos quos a gentili ritu ad Cbristi *ver*m converterunt fidem* pro nobis, conjuge, proleque nostr*, &* omnipopuh Cbristiano, jugiter mifericordiam Dei txorare deleSet. Et ut b£c authorUm me Hits ab omnibus credaturt & diligentius con. servetur, manu propria subscrlpfimus, & annuti nostri i». prejstonesignarifecimus. bignum Ludovici Sereniffim Impera- toris. Data XVII Kalend. Aprilis anno Xl% Cbristo propu tio , Imperii Domini Ludovici piiffimi Atgusti, indiSione fe cund*. ASum Aquisgrani Palatio Regio. In Dei nomine feth citer Amen. Heiisacbar recognovit,

Hactenus Diploma Vltrajectinunu Subjungemus jam 8c aliud, Gandensi celebri quondam Flandriæ Monatterio con- ceffum ab Ludovico Pio Imperatore: be quidem qualc iliud Odiei fuo DmMimum fitrum pag. f j. inscruit Aubortus Mi* rxui.

1m Nomine Domini Dei et SAirAroiti* noHri lesu Cbristi. LVDQVIGPS divina ordinante provi dent** Imperator Augustus. Si ergo loca divinis cultibus

C 2 manci

fnancipata, propter amor emDei, ejus que in eisdem locis fibi famulantes , beneficia oportuna largimur, premium nobis apud Dominum £tern£ remunerations rependi non diffi-

dimus. - l • *

. idcirco noverit omnium fidelium san8£ Dei Ecclefi£ no-

strorumque , pr£Jentium scilicet ac futurorum, solertia, quod nrir wenerabilis ElNHARDVS, Abbas ex monafterio, quod dicitur Ganda , quod situm eft in pago Bracbbatenfe, con-t strudum in honor em S. Petri, principis Apofiolorum, ubi etiam S. BA VO confessor Cbrifti corpore requiescit, detulit obtu- tibus nostris audoritatem immunitatis Domini & genitoris no- ftri CAROL!, bon£ memorU, pr£stantisfimi lmperatoris, in qua continebatur injertum, qualiter ipfc ob amor em Deu tranquiUitatemque fratrum in eodem monaflerio degentium, semper sub pleniffima defenfione & immunitatis tutione iUud ba- bui£et ,•/• '■1t- '.-I

PRO firmitatis namque studio, pofiulawit nobis pr£a% Sus EINHARDVS Abbas , ut patern£ audoritati, firmi tatis gratia, nofiram quoque supper adder emus audoritatem. Cujus petitioni libenter assen sum pr£buimus, &banc nofiram au9oritatem > erga pr£di8um monasterium, ejusque reSores, immunitatis atque tuitfonis gratia fieri decrevimus. Per auod pr£cipimus atque jubemus, ut nullus judex publicus, 1/* / quislibet ex judicaria pott ft ate , ;« Ecclefias , tftri /oc<*, «wi dgro/, /?» reliquas posseffiones memorati monafterii, quod moderno tempos e in quibuslibet pagis ac territoriis > infra

ditto-

ditionem nostri Imperii , juste ac legaliter poffidety vet qua deinceps in ipfius sanfti loci commodum woluerit di*vina pittas augeri, ad caujfas audiendat, *vel freda exigenda, aut man- fiones <vel par atas faciendas , aut fidejuffores toflendos , aut bomines ipfius monasterii, tarn ingtnuos quam tetfervos, su per terrain ipfius commanentes , distringendos , me ullas redbi- ■bitiones aut illicit as occafiones requirendas* nostris &f futuris temporibus ingredi audeat, wel ea qu<e supra mtmorata sunt, penitus exigere prsfumat. Sed liceat memorato Abbati suis- que fuccejjoribus res pradidi monasterii, turn omnesfredos con* ceffos y ficut in pracepto Domini &genitoris noHri continetur, sub immunitatis nostr* defenstone quieto or dine poffidere, ^ noHro fideliter parere imperio. Quatenus ipsos Jervos Dei, qui ibidem Deo famulanturt pro nobis & conjuge, prolequt^ no fir a, atque stabilitate totius Imperii noHru a Deo nobis con- test atque conferwandi, jugit't Domini miseticordiam exorare dekZet.

vwr. Hanc itaque auSoritatem, ut pleniorem in Dei nomine obtineat fir mit at m, & a fidelibus fanSa Dei Ecclefia # no- ftrts *verius certiusque eredatur & diligentius confervetur, mam propria fubterfirmavimus, &' annuli nostri impreffione fignari jufflmus. Data Idibus Aprilis, anno Cbristo propitio Imperii nostri sexto, IndiUione XII. AStum Aquisgrani pala~ tio Regio. In Dei nomine feliciter, Amen.

$\GNVM LVDOflCl Serenisfimi Imperatoris.

•• '.■

♦ C 3 Prater

Præter ilia porro quatuor fortassis nihil est caussæ cur Sc alia nunc addamus. Superpondii camen vice adhuc annecte. mus duo , quæ itidcm esse genuinanon equidemdubicamus: raodoabaliena manu fueritin utroqueilla nota numeri i; ul & illud 21 in posteriore diplomate. Nee enim, ut primum sese Ludoviciani nominis Pius Imperator diceret, passa est tem- porum illorum consuetudo; Sc Zifræ aliquot post seculis deni- que in usum cransterunc. Vtrumque vero hoc diploma debe- tur Wigulæo Hund, fivepotius ejusillustratori Christophoro Gewoldo: referturque numcro secundo Sctertio, inter diplo- mata Cœnobii Bajoarici Alcahæ inferioris , Tomo Alter* Me tropolis Saltiburgcnfis pag. 10 8c 11. Ad cufus posterioris finem re&e nota vie Gewoldus pro 21 scribendum 12 utnoumtmeri trmfiosiu simt.

In Nomine Domini Dei et Salvatotli* lEiv Cbristi. Hludouicus I divina ordinante providentia Imperator Augustus, Notum fit omnibus Epifcopis, Abba- tibus, Ducibusy Comitibus, Vicariis, Centtnariisuel Agen- tibus, prtfentibus scilicet fej* futuris. Qualiter *vir *uenera~ bilis Teupaldus Abbot es monaftrrio, quod tH conftruftunu in bonore 5. Afauritii martyris in loco qui dicitur Alt aba, ad noftram uenitns prasentiam indicavit nobis , quod per de- fen fionem domini & genitoris noHri Caroli Imperator is, usque in prdtfens tempus res & bomines memorati monasterii quiete% absque cujuslibet injusta interpellation, refediffent. Pctiit- que ut nos eum cum rebus & hominibus supradiSi monasterii [militer sub fermone tuitionis noflrs fufeiperemus. Quod nos libenti animo fec'mus. Idcirco has liter as firmitatis noHrs

ei

•^ '- —i^^■ ■— ■ ■■■ — i ——————^——W—^ ■ —

•/ conscribere juffimus 9 per quas jubemus atque pr£cipimuff ut nullus nostrum aut juniorum noHrorum, w^ttf //r/awt, Teutpaldum Abbattm neque bomines suos, per quaslibet inju. fas occasions vexare, aut calumniam quamlibet ingerere pr£- sumat, tuque de rebus suis aut monasteriifui addominium ejus legitime pertinentibus abstrabere *vel minuere, *vel parvum toi ler't muni at ur. Sed liceat itti in monasterio fuo & in poflefsio- nibus fuis, ad turn legitime pertinentibus, quiete absqueper turbation residerey £y nobis ac film noftris deferinre. Et fi talis causa contra iUum aut contra homines suos exorta fuerit, qua absque gravi & iniquo difpendio in patria Wins definiri uon poffit, liceat iUi & juis poteftatem babere ad nos venkndr, ut in no fir a prdfentia causa, qu£ contra ilium wel suos exorta fuerit, justum tflegitimum terminum accipiat. Et ut b*e au- Soritas noftris fuccejsorumque nostrorum temporibus firmiorem *valeat obtinere vigorem, manu propria fubtus firmavimus? & de annuh noHro earn juffimus figillari.

Signtm m*nmmm*m& Hludovici Serenijpmi ImperMoris,

Sigebertus tut vitevt Ircdegifi AbluUu*

Dats V. Cul. August. *nno Chrifto prof itio Hludovici fiiffimi Augusti otfavo, Indiii. XIV* inDci nomine

IN

Zjv Nomine Domini Dei et Salvatqrh nostri lESr Cbrifti. Hludowicus I d'vvina ordinante pro- videntia Imperator Augustus. Si petithnibus fidelium no- strorum justa petentium aurem ferenitatis noftra libenter ac- commodamus , & regium morem exercemus, eosque procuU dubio devotions in noHro babebimus obfequio. Quapropter comperiat omnium fidelium noflrorum\ prafentium scilicet & futurorum , induflria, quia nos petenti cuidam VasaUo fideli & familiari noMro Patagero concefstmus ad proprium quan- dam vittam juris nostri prope fiwvium Enifa, in Comitatu Ge- roldi Comitis, qua dicitur Granesdorff, qua est (itain parte Sclavanorum, cum omnibus appenditiis fuis , fer de noMro jurt in jus & donationem prafati wiri semper babendum con- tulimuf. Hanc itaque ev'tUam cum toto adificio , domibus, mancipiis , terris cuttis & incultis, pratis, pascuis, fylvis, Aquis , aquarumue decurfibus , molendinis , adjacentiis , per mit's , exitibus & regreffibus, mobile & immobile, quæsitunu & adbuc inquirendum , totum & ad integrum, quantumcun- que ad pradiSam wiUam pertinere%idituf t cumomni integri- tate eidem a presenti die concedimus bomini, & de jure nostro in jus & potejlatem ejus liber alii ati's nostra confer imus gratiam; it a 'videlicet, ut quicquid ab bodkrno die & temp ore, ipfe & fuccejfores ejus de pradidis rebus fe* mancipiis, wel bis qua ad eos pertinent jure potestatiuo facere <vtl judicare wolue- rint, per bane noftra au3oritatis largitionem libero in Dei nomine perfruantur arbitrio faciendi quicquid elegtrint. Et

ut

ut b£c auUoritas Urgitionis noHrs per curricula annorumDto protegente inviolabilem atque incotwulfam obtineat firmita. tern, manu propria subtus firmavimus, &* annuli noftri im- prestone fignari juffimus. Datum XII Kal. lanuar. Anno CbriSto propitio 2\ Imperil Domini Hludovici piiffimi Aug. Indi9. 3. oStum in loco Aquisgrani palatiu in Dei nomintj Amen.

Prætcr hæc lectu perquam dignæ sunt Pii Imperatoris chartæ duæ, quascum Annalibus Francqrum aliisque Caro- lovingici ævi monumentis edidit Parisiis, is cui multum adeo debet resliteraria Petrus Pithceus, anno superioris seculi post octogefimum octavo. Quandoquidem autem neutra tangit res sacra? fed Hispanorum, qui ex patria profugerant, tute- lam, utraque etiam careat sigillis. & fignis subscripts % ac pro- inde nunc quidem non possit esse nobis usur, nolumus iis hue adferendis operam aliquam impendere. ■' ', ,\