Capvt I.

Historia & status controverfu. HeUerlana ie Diplomat

Cœnobii Undaviettfis fententia approbatur. Nee tamen fas

ejje, ut propterea Cœnobium Mud euiquam fuccenfeat: fed

compotier* fe fe illud debere ad eaemplum

Romans CurU,

Uum inclutæ Imperiali Urbi Lindaviæ, fer- vente fcrali nuperobello Germanico, mult* & solito longe graviores controverfiæ fuissent motæ, obtcntu jurium ejus quod ibidem est sc- cularis Virginum IllustrisCœnobii, Urbs fre- ta caus* suæ fiducia, publico omnium æquo« rum hominum judicio res suas committere non dubitavit; ac proinde Htcs omnes grandi volumine, coram umveria Gcrmania, media inter arma, anno seculi hujus temo post quadragelimum, vulgavit atque exposuit. Inter alia vero Amor operis, fidem atque auctoritatcm llhus Diplomat!!, quod Cœnobium ante ostingentos amplius annos, ab Im- Dcratorc Ludovico , Obi cfle concessum jactitat, acntermv r A pugnavit.

pugnavit. Nihil perinde illustrem iHum Conventum videtu* pupugisse: etfi nulla non magni operis pars cauifam Urbis omnein ad versus infestos ejus conatus animosc tueretur. Nee enim integro mill volumini, aut reliquarum cjus partium ali- cui, in lucem quidem editum reposuit quidquam: solum vero illud suum Ludovicianum Diploma defendere institute Jibro singular! mulcarum plagularum , magnaque cura con- scripto Sc publicato. Prodiit iile anno quadragesimo septimo Embsii, quod ad Rhenum est iron incelebre opidum, verna- culo titulo: ®tanfc(jslffite$Hemingttn^efoei(ung k.

Neutri scripto autoris nomen est additum, indubie of- fensae declinandæ caufsa. Fertur tamen, Urbis panes defen* disse Danielem Heiderum magni nominis Jurisconsultum: pro fide autem Diplomats pugnavisse collatitia opera com- pluresquidem, præcipue tamen Henricum WangenereckIe- suiticæ sodalitatis clara item fama scriptorem. Priori narra tion! jubet credere scribendi ratio perquam diligens & ac curate , inque ea elucerra non Juris duntaxat Civilis Se Cano- nici fed omnium, cumprimis veterum, Germanici Imperil rerum infolens peritia. Qyæ rarae hujus temporis dotes ita exornant commentarium etiam utrumque De Imperialium Urbium Advocatiis, qui indubie auctorem habent Danielem Heiderum , etsi itidem nomen dissimulent, ut non possit Sc altcrum illud voluraen grande nisi ab optimo itio & doctis- fimo sene profectum eile. Verum ut de Urbici operis au- store non dubito, ita de patrono Ccenobitici scripts neuriam in partem quidquam possum adfirmare. Non enim mihi quidquam \Vangenereckianum visum, unde saJtim conjectura me ducat ad ilium auctorem five asserendum five negandum. Legi enim quidem Iibellum viri, nomine addito opposirum Scioppianæ Politices Paediæ: fed aigumenrum pjane est jjienum ab omni historia, Legi & alter dm libru m Ernesti de

Eusebiis

Eusebiis nomine confictum , quem Wangenereckii esse fid« dignis magnis testibus accepi: est autem nec ille argumemi Historic!. Cujusmodi cum fit quo de jam agimus, hactenus quidem ex iis non licet de hujus auctore quidquam suspicari. In utroque autem libeilo islhoc cum deprehenderim ingenium fljgr.ins odio Protestantiumpartium, studiosum suaefactionis, iniquum, acre tamen &perjndustrium, ic varia do&um, (id quod ostendi, nisi sailor, clarissime, cum libellodePace per- petua Protestantibus danda , turn in Animadverfionibus ad Scioppium,) eaqueomnia inCœnobii libroitidemcmineant, nihil video caussæ quur non existimem ex cadem pharetra &c hunc prodiisle. Sed Sc non omnino fibi similis scribendi ra tio videtur probare non unam manum. .»

Quomodocunque autem hæc sesehabent, in parvo equi- dem discrimine colloco: quoniam non quis dicat fed quid di- catur est æstimandum. Abfit etiam ut Austoris ratione ha- bita, akerutri operi veladdam vel detraham quidquam justae laudis. Ingenue fane confiteor, certare penc utrumquescri- ptutn inufitata industria promendi ea quae ad rem faciunt, at- que Germaniae monumentorum veterum ac recentium no- titia. Quin Sc hoc addo, ira a Wangenereckio, five quis fuerit alius, caussam Cœnobii actam, ut possit ilia videri plærisque etiam doctorum vero consentanea. Eo tamen quo par est stu dio omnibus utriusque seripti excufiis, non possum equi- dem non in Heiderianam sententiam concedere. Quapro- pter etiam rogatus sententiam dicere, haud dubito illiusde- fenfionem nunc suseipere. Et vero doccbo, non duntaxat vT6j3oAjp*MV esse illudLudovici Imperatoris diploma, fed etiam recentioris focturæ, trecentis amplius annis post aevum Caro- lovingicum denique confictum.

111am meam operam odium Sc obtrectationes adverse partis ejusque fautorum concitaturam, non equidem dubito.

A x Non

i.'

Non enim mefugiunt seculi mores: atque adeoquamimmo- deste U iniquc jam turn vir optimus Heidems fit exceptus, quantumvis illi ne verbulum quidem acriusexcidiflet; ut mi- tiora mihi promittere neutiquam licear. Nee tamen video* justam succensendi caussam hominibus illis oppugnatione Di plomats præberi: fi quidem alia eisnon defint quibus sibi pos- fessa tueantur. Vtut enim hoc diploma ex priseo aevo unicum Cœnobio supereiseHyperaspistes passim ingeminet, &dolcns conqueratur, a primo Heidero fidem auctoritatemque ejus sollicitatam, cum antchacmerit habitumsacrosanctum&col- locatum in thesauris; non tamen est quod vereatur Cœnobium sinistri quidquam, si alia illius prætenfa jura recte sese ha* beant, &c proinde excidat duntaxat novis au sis huic vanoDi- plomati superstruendis. Oportet enim utique quemlibet contentum else juste partis bonis, nonautem vellemalisarti- bus alteri quod suum est eripere, &c ditescere alieno: multo minus secius gerere sese fas est ad sanctimonies singularis leges adstrictis calibum & virginum choris.

Complura porro sunt exempla in eodem haerentium luto U Cœnobiorum & aliorum ex omni Cleri ordine i qui insperato patefactis fuarum hactenus cariflimarum tabularum vitiis > tranquillo animo cesserunt veritati. Nolo nunc iis recensendis impendere operam: satis est , si Cœnobium ad RomanorumPaparum, quibus ut Christi Vicariis nihilmajus in hoc mundo esse pie indubie credit, mores sese compo- nat. Vivo adhuc S. Augustino, non dubitaverant illis mis sis ad Africæ Concilia legatis , Sardicenses Canones pro Nicænis fraudulenter substituefe, eorumque prætextu sibi transmarinas ex Africa appellationes vindicare. Cumautem essent convicti fa!simoniae> ejusque rei sternum monumen- tum Actis Conciliorum suorum Africani patres fecissent in sert, ilia ipsa Acta in Codicem Canonum Romanum Diony

siu»

sms Exiguus Rom* transtulit Justiniano Cæsare: ac lecta ilia1 sunt in Codice isthoc Romano & paffim Ecclesris commen- data ab ipfismet Papis, tantumabest utilli quidemsucccnsue- rint prcductæ in lucem veritati. Octavo seculo iidem Papa? commentitiae Constantini Magni Imperatoris donationis ob* tentu, feceruntperPipinum, Carolum Magnum, &Caesarum alios, bonam Italiæ partem sibi dari, & retinent illam hodie- que; vix tamen quisquam, Curiae Romanae quamvismaxime fddictus, veteratoriam fraudem non agnoscit hac tempestate, imiltovero maximi aperte detettantur: nee tamen hujusquid- quam Curia improbat aut videtur ferre ægre. Sub finem pent sequentis seculi noni, Ifidori Hispalensis nomine, ex drto prodiit collectio quædam Epistolarum Romanorum Præ- fiilum a B. Clemente adSiricium usque, ab impuro quodam, rafro tamen, nebulone conficta. Ulas confestim Nicolaus I Papa Epifcopos Galliae ceu genuinos jussit recipere: succes sors ftium Canonici Juris Corpus ex iis potissimum fecerunt construi, atque ita illas Apostolica sua auctoritate tanquam reeiminis Ecdefiastici normam universis Ecclesris obtrusc runt, non minus per illas quam per alias Bullas suas ordina- rias vckit ex cathedra detonantes. Fatetur IUustriflimus Pa- rifienfis Archi-Epifcopus, vir summæ eruditionis pariter & dienitatis, Petrus de Marca 1. tertio de ConcordiaSacerdotii U imperil c.v. per illas Epistolas Antique jurt\ universalis Eccle- fia afenfu roborato, succejpffe jus novum, paulatmque usuinvaluijje per Occidents provincial. Idem c. 6. § 4- amrmat, summumcaput m who <fus novum ab antique differ t in eojam tonftitui, quod supreme letestas, quxm in pleruque caujps judicandU fynodi provinctalcs obti- nebant, penitm cxtinSlasit & ad/olum Pontificem revocata, & e* aux in emonibus condendis verjatur sit udeo imminuta , ut Pontisict soli constitutionum condend-irum onus ex eo incubuerit. Ejusdem ODMis1.7. C. 20. §-l. itiUem fcribit: Sub fecund* Regum no/fro. * • ' 7' A j rum

rum dynaftia novum $us Canonicum in Ecclejiam Gallicanam aque ac in c&teras Occident* provincias introduci cœptum eH, invcntis cunt in rem fuppofititiis veterum Romanorum Pontificum epiftolis, in qui' bus extant quamplurima conjlituta , prorsus adverfa -veterum Ca- nmumstatutis. Fuic illius fraudis ignara omnis Ecdefia Oc cidents per annos pene sexcentos. donee fuperiore seculo primi Magdeburgenses illam detexerunr. Mumtationes enim HenriciKakeisen nemo pene attendit. Longe itaque inma« jore fuerunt auctoritate Sc diucius Epistolæ lilæ fupposititiae quam Diploma Ludovici. Fro earum side contra Magdebur genses acerrime 8c magna doctrinae specie pugnavitFranci- scus Turrianus Iesuita: qui cum neutiquam meretur compa- rari Wangenereckius. Tandem vero manus veritati dede- runt ipfæmec columnæ Romanae Ecclesiæ Baronius, Bellar- minus, Petavius, Sirmondus, & quisquishodie esteruditior ipfiusmet lesuiticæ etiam sodalicatis. Nee tamen fremit pro- ptcrea Rom ana Pontificum Curia, non incandescit, fed pru- denter dissimulat prodicam quamvis inveteratam 8c in ipsum monarchiae fuse fundamentum confistam falsitatem atque im- posturam.

Licebit utique ad ilia illustria exempla mores suos com- ponere etiam Ccenobio: poteritque illud non minus conten- tum esse semel institutis a Wangenereckio vindieiis, perinde atque pod Turriani irritos sudores Romana Curia jam ac* quiescir. Nee vero ego vel verbulo acerbiore irritabo bilem feeminarum, aut eorum qui iis patrocinanturindignationem; fed rationipus dunraxat & rerum testimoniis contendam; ceu fieri par est in palæstra veritatis.

X

*m*