Charter: Schlägl, Prämonstratenser (1204-1600) 1476 VIII 30
Signature: 1476 VIII 30
Add bookmark
Edit charter (old editor)
30. August 1476 (Freitag), Osterhofen
Johannes, Abt von Osterhofen und Vikar des Generalabtes, Visitator des Prämonstratenserordens für Böhmen, Polen, Bayern, Mähren und Schlesien, vidimiert auf Bitten des Stiftes Schlägl zwei vom Konzil von Basel für den Orden ausgestellte Urkunden: Das Konzil bestätigt am 1. Oktober 1435 das Privileg des Papstes Urban IV. vom 11. März 1261, und am 2. September 1436 zwei Briefe des Papstes Alexander IV. vom 27. Oktober 1256 und vom 13. Februar 1258 und damit alle Privilegien und Rechte des Ordens; dies bestätigt der kaiserliche Notar Johannes Zobel als Pfarrer von Haslach.Source Regest: Pichler, Isfried H., Urkundenbuch des Stiftes Schlägl, Aigen i. M., 2003, Nr. 466 (S 331), S. 517
Current repository:
Stiftsarchiv Schlägl (www.stift-schlaegl.at)
Stiftsarchiv Schlägl (www.stift-schlaegl.at)
Siegel an einer Hanfschnur am Pergamentlibell hängend: Johannes Schiltl, Abt von Osterhofen. Braune Schale, rotes Siegel, spitzoval, 80 x 50 mm. Wappen: Stehende Abtfigur mit Pedum und Mitra (Ränder etwas abgebröckelt). Umschrift: "Sigillum S. Margarethe ~ mon. Osterhofen". Material: Pergamentlibell
Dimensions: Siehe "Anmerkungen" (aus Platzgründen)!
- notes extra sigillum:
- Überschrift: [Vorderseite:] Transsumptum priuilegiorum ordinis Premonstratensis Vrbani pape quarti, jtem alia bulla Alexandri quarti, jtem jterum bulla eiusdem pape Alexandri. / 1476 / B. No. XV. [Rückseite:] Cl VII. Rub. a. / No II.
Kopialbuch A (1593) 91v-96r.
Kopialbuch B (1597) 133v-139r.
"Johannes(1) permissione diuina monasterij beate Margarete virginis et martiris jn Osterhofen, ordinis Premonstratensis, Patauiensis diocesis abbas ac jn regnis, circarijs et partibus Bohemie, Polonie, Bauarie, Austrie, Morauie et Slesie vicarius generalis et visitator vnicus, vniuersis et singulis, cuiuscumque ordinis, gradus, status, condicionis sew dignitatis existant, censentur seu censeri poterunt in futurum, ad quos aut quem presentes nostre patentes littere seu publicum instrumentum pervenerint, notum facimus, quod anno Domini millesimo, quadringentesimo septuagesimo sexto, indiccione nona, die vero veneris, tricesima mensis augusti, hora vesperorum aut quasi, pontificatus sanctissimi jn Christo patris et domini nostri, domini Sixti(2), diuina prouidencia pape quarti, anno eius quinto, coram nobis et in nostri notarij publicj testiumque fide dignorum subscriptorum presencia, comparuit et personaliter constitutus fuit honorabilis vir, dominus Waltasar Graff(3), ecclesie parrochialis sancti Oswaldi jn Müchlland, eiusdem Patauiensis diocesis vicarius, habens et in suis manibus tenens certas et inmaculatas litteras priuilegiorum nostri ordinis Premonstratensis, sigillis jn plumbo ac sanis sericeis gliuei et fusci coloris, more sacrosancte synodis Basiliensis(4) roboratas, quas quidem litteras loco et nomine venerabilis et religiosi in Christo patris et domini, domini Andre(5), prepositi monasterij virginis gloriose Marie jn Plaga, Patauiensis diocesis, jn medium produxit, de cuius ipsius commissione nobis legittime constabat, et ad instanciam eiusdem venerabilis patris jn Plaga prepositi, vt easdem litteras in medium productas, per notarium nostrum subscriptum transsummi et exemplari, ac per nostrum decretum interponendum in publicam et autenticam formam reduci et auctorisari dignaremur, precibus sincerius deuotis supplicauit, vt deinde huiusmodi transsumpto vndique locorum, jn et extra judicium, fides adhibeatur, sicuti ipsis veris originalibus. Nos itaque antedictus abbas et vicarius generalis, considerantes huiusmodi peticionem juri et racioni consonam fore, antedictas litteras priuilegiorum, vnacum subscripto nostro notario et testibus cum diligencia conspeximus ac perlegimus, easdem incorruptas, sanas, inmaculatas, non viciatas, sed prorsus omni suspicione et lesione carentes ad presens reperimus. Quapropter commisimus et per nostrum infra scriptum notarium demandauimus, huiusmodi litteras, sic ut premittitur, productas et conspectas transsumi et in hanc publicam formam reduci, jn eo nil addendo seu minuendo, quod sensum variat seu intellectum, ac decretum et auctoritatem nostras interposuimus et tenore presencium interponimus seu confirmamus, decernentes deinde, quod huiusmodi transsumpto publicoque nostro instrumento omnibus jn locis, jn et extra judicium, talis debeatur adhiberi fides, sicuti et ipsis veris originalibus. Tenor vero dictarum litterarum priuilegiorum de verbo ad verbum sequitur et est talis:||
||
,Sacrosancta generalis sinodus Basiliensis, in Spiritu sancto legittime congregata, vniuersalem ecclesiam representans, ad futuram rei memoriam. Prouisionis nostre debet prouenire subsidio, ut vnicuique ius suum conseruetur. Sane pro parte dilectorum ecclesie filiorum Premonstratensis(6), Laudunensis diocesis et aliorum monasteriorum Premonstratensis ordinis, abbatum et conuentuum, nobis fuit humiliter supplicatum, ut felicis recordacionis Vrbani pape quarti, eis concessas litteras, cum incipiant vetustate consumi, innouare dignaremur, quarum tenor signis et caracteribus exceptis sequitur in hec verba:||
||
,Vrbanus(7) episcopus, seruus seruorum Dei, dilectis filijs abbati Premonstratensi et ceteris coabbatibus et canonicis Premonstratensis ordinis, tam presentibus quam futuris, regularem vitam professis in perpetuum. Jn eminenti apostolice sedis speculo licet inmeriti disponente Domino constituti, pro singulorum statu solliciti esse compellimur, et ea sincere tenemur amplecti, que ad incrementum religionis pertinent et ad uirtutum spectant ornatum, quatenus religiosorum quies ab omni sit perturbacione secura et a iugo mundane oppressionis seruetur illesa, cum apostolica fuerit tuicione munita, adtendentes itaque, quomodo religio et ordo uester multa refulgens gloria meritorum et gratia redolens sanctitatis palmites suos a mari usque ad mare extenderit ipsum ordinem et vniuersas domos eiusdem ordinis apostolice proteccionis subsidio duximus confouendas et presenti priuilegio muniendas. Ea propter dilecti in Domino filij, uestris iustis postulacionibus benignius annuentes ad exemplar recordacionis Alexandri(8), Lucij(9), Vrbani(10), Clementis(11) et Jnnocencij(12), predecessorum nostrorum Romanorum pontificum uniuersas regulares instituciones et disposiciones, quas de communi consensu uel maioris et sanioris partis fecistis, sicut inferius denotantur, auctoritate apostolica roboramus et presentis scripti priuilegio conmunimus, videlicet ut ordo canonicus quemadmodum Premonstratensem ecclesiam secundum sancti Augustini regulam et disposicionem ||
reconlende memorie Norberti(13), quondam Premonstratensis ordinis institutoris et successorum suorum in candido habitu institutus esse dinoscitur, per omnes eiusdem ordinis ecclesias perpetuis temporibus inuiolabiliter obseruetur, et eodem penitus obseruancie idem quoque libri, qui ad diuinum officium pertinent, ab omnibus eiusdem ordinis vniformiter teneantur, nec aliqua ecclesia uel persona ordinis uestri aduersus communia ipsius ordinis instituta, priuilegium aliquod postulare uel obtentum audeat quomodolibet retinere. Nulla eciam ecclesiarum ei, quam genuit, quamlibet terreni commodi exaccionem imponat, sed tantum pater abbas curam de profectu tam filij abbatis quam fratrum domus illius habeat, et potestatem habeat secundum ordinem corrigendi, que in ea nouerit corrigenda, et illi ei tamquam patri reuerenciam filialem humiliter exhibeant. Abbas autem Premonstratensis ecclesie, que mater esse dinoscitur aliarum, non solum in hijs, quas instituit, sed eciam in omnibus alijs eiusdem ordinis et dignitatem et officium patris obtineat, et ei ab omnibus tam abbatibus quam fratribus debita patri obediencia impendatur. Preterea omnes abbates uestri ordinis singulis annis ad generale capitulum Premonstratensem, postposita omni occasione conueniant, illis solis exceptis, quos a labore uie corporis redardauerit infirmitas, qui tamen ydoneum pro se delegare debebunt nunccium, per quem necessitas et causa remoracionis sue capitulo valeant nuncciare. Hij autem, qui in remocioribus partibus habitantes sine graui difficultate singulis annis se nequiuerint capitulo presentare in eo termino conueniant, qui in ipso eis capitulo fuerit institutus. Si uero quilibet abbatum aut prepositorum per contumaciam uestrum capitulum frequentare desierint, liceat abbati Premonstratensi de consilio sui capituli, eos vsque ad dignam satisfaccionem sentencia procellere regulari et sentenciam, quam prefatus Premonstratensis abbas siue in generali capitulo siue extra capitulum consilio coabbatum in prelatis et subditis tocius ordinis uestri canonice tulerint, nulli archiepiscoporum seu episcoporum, nisi forte de mandato Romani pontificis liceat relaxare. Jn generali igitur vestro capitulo, presidente abbate Premonstratensi, ceterisque confidentibus et in spiritu Dei cooperantibus, de hijs que ad edificacionem ararum, ad instruccionem morum et ad reformacionem atque incrementum regularis discipline spectabunt sermo diligens habeatur; porro de omnibus questionibus et querelis tam spiritualibus quam temporalibus, que in ipso capitulo proposite fuerint, illud teneatur irrefragabiliter et seruetur, quod abbas Premonstratensis cum hijs, qui sanioris consilij et magis ydonei apparuerint, iuste ac prouide iudicabit. Sane si abbas aliquis uestri ordinis infamis uel invtilis aut ordinis sui preuaricator inventus fuerit, et prius per patrem suum abbatem aut per nunccios suos ammonitus, suum corrigere et emendare delictum neglexerit, aut cedere si ammouendus fuerit sponte noluerit, auctoritate generalis capituli deponatur, et depositus sine dilacione ad domum vnde exiuit seu ad aliam eiusdem ordinis, quam elegerit, sine vlla condicione temporalis comodj reuertatur, in obediencia abbatis sicut ceteri fratres ipsius domus firmiter permansurus. Idipsum eciam alio tempore, si necesse fuerit et capitulum sine scandalo uel periculo expectari nequiuerit, per abbatem Premonstratensem et patrem abbatem et alios abbates, quos vocauerit fieri licebit. Quod si depositus in se date sentencie contumaciter contraire temptauerit, tam ipse quam principales eius, qui de ordine vestro fuerint in contumacia sua fautores, ab abbate Premonstratensi et ceteris abbatibus censura ecclesiastica, donec satisfaciant, arceantur. Verum cum aliqua ecclesiarum vestrarum abbate proprio fuerit destituta, uel cum ibi abbatis eleccio regulariter non fuerit celebrata, sub patris abbatis potestate ac disposicione consistat, et cum eiusdem consilio, qui eligendus fuerit a canonicis eligatur. Electo autem fratres ecclesie statim obedienciam promittant, qui non quasi absolutos a potestate patris abbatis uel ordinis sui archiepiscopo uel episcopo in cuius diocesi fuerit presentetur plenitudinem ab eo officij percepturus, jta tamen quod post factam archiepiscopo uel episcopo suo professionem, occasione illa non transgrediatur, constituciones ordinis sui uel in aliquo eius preuaricator existat. Si quis eciam ex uobis canonice electus in abbatem, diocesano episcopo semel et iterum per abbates vestri ordinis presentatus, benediccionem ab eo non potuerit habere, ne ecclesia ad quam vocatus est destituta consilio periclitetur officio et loco abbatis plenarie secundum ordinem fungatur in ea, tam jn exterioribus prouidendis quam interioribus corrigendis, donec aut interuentu generalis capituli vestri aut precepto Romani pontificis seu metropolitani benediccionem suam obtineat. Porro nulla persona ecclesiastica pro crismate aut consecracionibus et ordinacionibus aut pro sepultura precium, aut pro benedicendo abbate et deducendo in sedem suam palafridum aut aliquod aliud a nobis exigere, nullus vestrum eciam si exigatur dare presumat, quia et exigentem et dantem nota et periculum symoniace prauitatis inuoluit. Ceterum si aliqua ecclesiarum vestrarum pastoris solacio destituta, inter fratres de substituendo abbate discordia fuerit aut scissura suborta, et ipsi facile ad concordiam uel vnitatem reuocari nequiuerint, pater abbas consilio coabbatum suorum eis ydoneam prouideant personam, et illi eam sine contradiccione recipiant jn abbatem; quam si recipere contempserint, sentencie subiaceant, quam pater abbas cum consilio coabbatum suorum in eos duxerit auctoritate ordinis promulgandam. Ad hec quoniam Premonstratensis ecclesia prima mater est omnium ecclesiarum tocius ordinis, et patrem super se alium non habet, sicut ad cautelam et custodiam ordinis statutum est per tres primos abbates Laudunensem, Floreffrensem, Cuissiacensem, annua ibidem visitacio fiat, et si quod in ipsa domo corrigendum fuerit, absque maiori per eos audiencia corrigatur. Quod si abbas in corrigendo tepidus, et fratres sepius moniti incorrigibiles permanserint, ad generale capitulum referatur, et sicut melius visum fuerit, consilio generalis capituli emendatur, et sentencia in hac parte capituli sine retractacione aliqua obseruetur. Quociens vero ecclesia Premonstratensis sine abbate fuerit, ad prefatos tres abbates eius cura respiciat, et a canonicis ipsius ecclesie cum eorum consilio persona ydonea in abbatem eligatur ad consilium suum. Quatuor alijs abbatibus ad eandem ecclesiam pertinentibus, pariter aduocatis, quos ipsi canonicj prouiderint aduocandos. Liceat quoque vnicuique matri ecclesie ordinis vestri cum consilio abbatis Premonstratensis de abbatibus, ecclesiarumque ab ea processisse noscuntur, siue eciam de alia eiusdem ordinis inferiore ecclesia sibi quemcumque uoluerit, si tamen ydoneus extiterit in abbatem assumere, personam autem de alio ordine nulla ecclesiarum vestrarum sibi eligat in abbatem, nec vestri ordinis aliqua in abbatem monasterij alterius ordinis, nisi de auctoritate Romane ecclesie ordinetur. Nulli eciam canonicos uel conuersos sine licencia abbatum recipere aut susceptos liceat retinere. Sane nulli ecclesie vestri ordinis liceat ad aliquam aliam professionem temeritate propria qualibet se transferre. Si que uero ecclesie canonicorum alterius ordinis ad ordinem vestrum venerint, ad ecclesiam vestri ordinis habeant sine refragacione respectum, in qua noscuntur vestrum ordinem assumpsisse. Preterea si inter ecclesias vestri ordinis de temporalibus questio emerserit non extra ordinem, ecclesiastica uel secularis audiencia requiratur, sed mediante Premonstratensi abbate et ceteris, quos uocauerit aut caritatiue inter eas componatur aut auditis vtriusque racionibus eadem contrauersia iusto iudicio terminentur. Ad maiorem quoque ordinis vestri pacem conseruandam districcius prohibemus, ne aliquis prelatorum uel subditorum vestrorum in hijs, que ad disciplinam et instituta ordinis spectant, audeat prout statutum est in Lateranensi concilio appellare, sed si quisquam appellare tamptauerit, nichilominus illi quorum interest regularem disciplinam exercere debebunt. Decreto quoniam a strepitu et tumultu secularium remoti, pacem et quietem diligitis, grangias vestras et curtes, sicut et atria ecclesiarum a prauorum incursu et violencia libera fore sanctimus prohibentes, vt nullus ibi hominem capere, spoliare, verberare seu interficere, aut furtum uel rapinam conmittere audeat, ob euitandas uero secularium virorum frequentias liberum sit uobis, saluo iure diocesanorum episcoporum, oratoria in grangijs et curtibus vestris construere, et in jpsis uobis et familie vestre diuina officia, cum necesse fuerit, celebrare, et ipsam familiam, nisi aliqui sint, qui in vicina habeant propria domicilia, ad confessionem, conmunionem et sepulturam cum vestri ordinis honestate suscipere. Liceat quoque uobis, personas liberas et absolutas a seculo fugientes, cum rebus suis ad conuersionem recipere et eas absque contradiccione aliqua retinere. Jnfirmos quoque absolutos, qui in extrema voluntate ad uos transferre aut apud uos speliri deliberauerint, nullus inpedire sew res eorum legittimas detinere presumat, salua tamen heredum legittima porcione, et canonica justicia illarum ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Ad maiorem auctoritatem vestri ordinis reuerencia et regularis discipline obseruanciam, vobis filij abbates subiectos vestros ligandi et soluendi plenam concedimus facultatem. Quia vero singula, que ad religionis profectum et animarum salutem ordinastis, presenti abbreuiacioni nequiuerunt adnecti. Nos cum hijs, que scripta sunt, conswetudines vestras, quas inter uos religionis intuitu regulariter statuistis, et deinceps auctore Domino statuetis, auctoritate apostolica roboramus, et uobis vestrisque successoribus et omnibus, qui ordinem vestrum professi fuerint, perpetuis temporibus inuiolabiliter obseruandas decernimus, nec alique littere habeant firmitatem, que tacito nomine Premonstratensis ordinis contra libertates uobis ab apostolica sede indultas fuerint impetrate. Sane laborum vestrorum de possessionibus habitis ante concilium generale ac eciam noualium, que proprijs manibus aut sumptibus colitis, de quibus noualibus aliquis hactenus non percepit siue de ortis et virgultis et piscacionibus vestris uel de nutrimento animalium vestrorum, nullus a vobis decimas exigere uel extorquere presumat. Jnterdicimus uero episcopis et alijs ecclesiarum prelatis, nisi seruato eneccionis numero, jn Lateranensi concilio constituto, in vestris monasterijs hospitari; ad grangias autem vestras et ad curtes hospitandi gratia, non nisi in magna necessitate diuerteret, et tunc contenti sint, ipsarum mansionum cibarijs conswetis cum honestate atque caritate exhibitis. Nulli autem seculari persone uel ecclesiastice in aliqua domorum vestrarum liceat carnibus uesci, nisi manifeste egritudinis causa, et hoc in solis monasterijs conuentualibus vestris prohibemus. Jnsuper ne aliqua persona fratrum ordinis vestri audeat ad secularia judicia prouocare, sed si quis aduersus eos aliquem sibi crediderit de jure conpetere, sub ecclesiastici examinem iudicij experiendi habeat facultatem. Licitum preterea uobis sit, in causis vestris fratres vestros ydoneos ad testificandum adducere et eorum testimonio, sicut rectum fuerit, et propulsare violenciam et iusticiam uendicare. Prohibemus quoque, ne cuilibet ecclesiastice seculariue persone fas sit, in ecclesijs vestris contra statuta Lateranensis concilij tallias exercere et quaslibet alias uobis ineptas et iniquas exacciones imponere. Jnterdicimus eciam uobis, ne veras, aues, canes siue cetera huiusmodi curiositatis animalia a quolibet nutrienda siue custodienda in detraccionem vestri ordinis suscipere presumatis. Porro ut quiecius Deo seruire possitis et discurrendi a uobis necessitas aufferatur, presenti scipto duximus indulgendum, vt si episcopis vestris aut maliciose differentibus, uel pro iusto inpedimento non valentibus ordinaciones et cetera ecclesiastica misteria uobis conferre, aliquem episcopum, de cuius ordinacione et officio plena sit uobis noticia, hospitem habere contigerit, liberum sit uobis ab eo et ordinaciones et cetera sacramenta suscipere, dum tamen diocesano episcopo preiudicium non debeat generare. Preterea postulacioni vestre clemencius inclinati, presenti pagina duximus inhibendum, ne quis archiepiscopus uel episcopus aut eorum officiales ecclesias vestras sew regulares personas earum absque manifesta et racionabili causa interdicere sew suspendere presumat, sed si quid in eis fuerit corrigendum, ad audienciam generalis capituli Premonstratensis referatur, et ibi prout iusticie et honestati congruit emendetur. Porro si qui episcopi aut eorum officiales in personas vestras uel ecclesias sentenciam aliquam contra libertatem, eisdem a predecessoribus vestris uel a nobis indultam promulgauerint, eandem sentenciam tamquam apostolice sedis indulta prolata statuimus irritandam. Decreuimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones aufferre, uel ablatas retinere, minime seu quibuslibet uexacionibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum, pro quorum gubernacione ac sustentacione concessa sunt vsibus omnimode pro futura, salua sedis apostolice auctoritate. Si qua igitur jn futurum ecclesiastica secularisue persona hanc nostre constitucionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit, secundo, tercioue conmonita, nisi reatum suum congrua satisfaccione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et redempcionis nostri Ihesu Christi aliena fiat, atque jn extremo examine districte subiaceat vlcioni. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit pax domini nostri Ihesu Christi, quatenus hic fructum bone accionis percipiant, et apud districtum judicem premia eterne pacis jnueniant, amen. Datum Viterbij, per manum magistri Jordani, sancte Romane ecclesie notarij et vicecancellarij, quinto jdus marcij, jndiccione quinta (recte: quarta), incarnacionis dominice anno millesimo ducentesimo sexagesimo primo, pontificatus uero domini Vrbani pape quarti anno primo.‘ ||
||
Nos igitur huiusmodi supplicacionibus inclinati, litteras quas in cancellaria vestra diligenter inspici et examinari fecimus, auctoritate vniuersalis ecclesie tenore presencium renouamus, et presentis scripti patrocinio conmunimus. Ceterum auctoritate predicta decernimus, ut ipse tenor, idem robur, eamque vim, eundemque vigorem per omnia habeat, que haberent originales littere, et earum prorsus fides ipsi adhibeatur tenori, quandocumque et vbicumque in judicio uel aliby fuerit exhibitus uel ostensus, ac eidem stetur firmiter sicut eisdem originalibus litteris staretur, si forent exhibite uel ostense; per hoc autem nullum ius alicui de nouo acquiri uolumus sed antiquum tantumodo conseruari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre renouacionis, conmunicacionis, constitucionis et voluntatis infringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignacionem omnipotentis Dei et vniuersalis ecclesie se nouerit incursurum. Datum Basilee, kalendis octobris, anno a natiuitate Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quinto.‘||
||
,Sacrosancta generalis synodus Basiliensis, jn Spiritu sancto legittime congregata, vniuersalem ecclesiam representans, dilectis ecclesie filijs, abbati monasterij ||
Premonstratensis, Laudunensis diocesis, ceterisque coabbatibus, prepositis, prioribus et canonicis monasteriorum et locorum ordinis Premonstratensis, salutem et omnipotentis Dei benediccionem. Sincere deuocionis affectus, quem ad vniuersalem ecclesiam jn vinea Domini eciam nobiscum laborantes geritis, non indigne meretur, vt peticionibus vestris in hijs presertim, per que jura et libertates vestre vtilius conseruentur, fauorabiliter annuamus. Sane pro parte vestra nobis fuit humiliter supplicatum, ut duplices litteras felicis recordacionis Alexandri pape quarti uobis concessas, quarum tenores de verbo ad verbum presentibus inseri fecimus, cum incipiant vetustate consummi, jnnouare dignaremur, quarum quidem litterarum tenores tales sunt:||
||
,Alexander(8) episcopus, seruus seruorum [Dei], dilectis filijs abbati Premonstratensi(14), eiusque coabbatibus Premonstratensis ordinis, salutem et apostolicam benediccionem. Cum felicis recordacionis Johannes(15) papa predecessor noster duxerit statuendum, ut exempti quantacumque gaudeant libertate, nichilominus tamen racione delicti seu contractus, ut rei de qua contra ipsos agitur, rite possint coram locorum ordinarijs conueniri et illi, de quo ad hoc suam jn ipsos iurisdiccionem prout jus exigit exercere, uos dubitantes, ne per constitucionem huiusmodi libertatibus et immunitatibus uobis et ordini vestro per priuilegia et indulgencias ab apostolica sede concessas preiudicari valeat, nobis humiliter supplicastis, ut prouidere super hoc indempnitati vestre paterna sollicitudine curaremus, quia vero eiusdem ordinis sacra religio sic uos apud nos dignos fauore constituit, ut uobis votiuum existat, vos ab omnibus, per que vobis possent prouenire, dispendia immunes libenti animo preseruare auctoritate nostra presencium uobis indulgemus, ut occasione constitucionis huiusmodi nullum eisdem libertatibus et inmunitatibus preiudicium generetur. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis jnfringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, jndignacionem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Anagine VI kalendis nouembris, pontificatus nostri anno secundo.‘||
||
,Alexander episcopus, seruus seruorum Dei, dilectis filijs abbati Premonstratensi, eiusque coabbatibus et conuentibus vniuersis Premonstratensis ordinis, salutem et apostolicam benediccionem. Pro diuini honore nominis, cuius laudibus solita diligencia deseruitis, id digne uobis ab apostolica sede conceditur, per quod vestra religio decoris augmentum et status tranquilli materiam consequatur. Cum itaque Premonstratensis ecclesia, que caput est tocius vestri ordinis, postquam ipse prout asseritis extitit institutus, a tribus primis abbatibus et annuis visitatoribus, omnes vero alie ecclesie ipsius ordinis semper a Premonstratensi et patribus abbatibus ac visitatoribus et alijs de ordine ipso destinatis, ab eis et a nullo alio, nisi de mandato sedis apostolice, visitate fuerint vel correcte, ac jn priuilegio eidem ordini ab eadem sede concesso habeatur expresse, vt si quid in personis et ecclesijs ipsis fuerit corrigendum, ad audienciam Premonstratensis capituli referatur, vt ibi provt iusticie et honesti congruerit emendetur. Nos deuocionis vestre precibus annuentes, vt predicte Premonstratensi et alie ecclesie sicut olim, sic et jn posterum a predictis abbatibus, visitatoribus et alijs de ordine sepe dicto dumtaxat, et a nullo alio sine mandato sedis predicte, plenam faciente de hac jndulgencia mencionem, visitari possent aut corrigi, ad instar felicis recordacionis Jnnocencij pape predecessoris nostri, vobis auctoritate apostolica indulgemus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis infringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, jndignacionem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum, eius se nouerit jncursurum. Datum Viterbij, jdus februarij, pontificatus nostri anno quarto.‘||
||
Nos igitur huiusmodi supplicacionibus jnclinati, prefatas litteras auctoritate vniuersalis ecclesie jnnouamus, et presentis scripti patrocinio conmunimus, volentes et auctoritate vniuersalis ecclesie decernentes, quod tenor huiusmodi vbicumque exhibitus fuerit uel ostensus, stetur firmiter et adhibeatur plena fides, jpseque tenor, jdem robur, eandemque vim, eundemque vigorem per omnia obtineat, quos haberent originales littere, si forent exhibite uel ostense. Per hoc autem nolumus uobis aliquod ius de nouo acquiri, sed antiquum conseruari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre jnnouacionis, conmunicacionis, constitucionis et voluntatis jnfringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit jndignacionem omnipotentis Dei et vniuersalis ecclesie se nouerit incursurum. Datum Basilee, II nonas septembris, anno a natiuitate Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto.‘||
||
,Jn cuius rei testimonium presentes nostras litteras sew publicum jnstrumentum per nostrum supra et infra scriptum notarium appensione sigilli nostri maioris et oblongi jussimus conmuniri. Acta sunt hec jn communi nostra aula dicti nostri monasterij, anno, jndiccione, pontificatu, mense, die et hora, quibus supra, presentibus ibidem venerabilibus et religiosis viris, fratribus Erasmo(16) priore, Bartholomeo(17) plebano ac Jeronimo(18) magistro jnfirmorum, nostri monasterij conuentualibus, testibus ad premissa vocatis pariter et requisitis."||
||
[NOTARIATSSIGNET] "Ego Johannes Zobel(19) de Illmünster, clericus Frisingensis ac ecclesie parrochialis sancti Nicolaj opidy in Haslach, Patauiensis diocesis, rector, sacra jmperiali auctoritate notarius publicus. Quia predictis requisicioni, peticioni antedictj domini reuerendi patris, decretj interposicionj, alijsque omnibus et singulis, dum sic vt premittitur, fierent et agerentur, vnacum prenotatis testibus presens personaliter interfui, eaque sic omnia fierj vidi et audiuj. Jdeoque presens hoc publicum jnstrumentum de manu alterius fideliter conscriptum, exinde confeci, subscripsi, publicaui, et nil addendo nec minuendo, quod sensum variat aut intellectum, in hanc publicam formam redegi, ac de mandato eiusdem dicti domini abbatis et reuerendi patris, ipsius maiorj et oblongo sigillo appensione roborauj, signo atque meo nomine et cognomine meis solitis et assuetis consignauj in euidens testimonium omnium singulorum premissorum rogatus pariter et requisitus."
||
,Sacrosancta generalis sinodus Basiliensis, in Spiritu sancto legittime congregata, vniuersalem ecclesiam representans, ad futuram rei memoriam. Prouisionis nostre debet prouenire subsidio, ut vnicuique ius suum conseruetur. Sane pro parte dilectorum ecclesie filiorum Premonstratensis(6), Laudunensis diocesis et aliorum monasteriorum Premonstratensis ordinis, abbatum et conuentuum, nobis fuit humiliter supplicatum, ut felicis recordacionis Vrbani pape quarti, eis concessas litteras, cum incipiant vetustate consumi, innouare dignaremur, quarum tenor signis et caracteribus exceptis sequitur in hec verba:||
||
,Vrbanus(7) episcopus, seruus seruorum Dei, dilectis filijs abbati Premonstratensi et ceteris coabbatibus et canonicis Premonstratensis ordinis, tam presentibus quam futuris, regularem vitam professis in perpetuum. Jn eminenti apostolice sedis speculo licet inmeriti disponente Domino constituti, pro singulorum statu solliciti esse compellimur, et ea sincere tenemur amplecti, que ad incrementum religionis pertinent et ad uirtutum spectant ornatum, quatenus religiosorum quies ab omni sit perturbacione secura et a iugo mundane oppressionis seruetur illesa, cum apostolica fuerit tuicione munita, adtendentes itaque, quomodo religio et ordo uester multa refulgens gloria meritorum et gratia redolens sanctitatis palmites suos a mari usque ad mare extenderit ipsum ordinem et vniuersas domos eiusdem ordinis apostolice proteccionis subsidio duximus confouendas et presenti priuilegio muniendas. Ea propter dilecti in Domino filij, uestris iustis postulacionibus benignius annuentes ad exemplar recordacionis Alexandri(8), Lucij(9), Vrbani(10), Clementis(11) et Jnnocencij(12), predecessorum nostrorum Romanorum pontificum uniuersas regulares instituciones et disposiciones, quas de communi consensu uel maioris et sanioris partis fecistis, sicut inferius denotantur, auctoritate apostolica roboramus et presentis scripti priuilegio conmunimus, videlicet ut ordo canonicus quemadmodum Premonstratensem ecclesiam secundum sancti Augustini regulam et disposicionem ||
reconlende memorie Norberti(13), quondam Premonstratensis ordinis institutoris et successorum suorum in candido habitu institutus esse dinoscitur, per omnes eiusdem ordinis ecclesias perpetuis temporibus inuiolabiliter obseruetur, et eodem penitus obseruancie idem quoque libri, qui ad diuinum officium pertinent, ab omnibus eiusdem ordinis vniformiter teneantur, nec aliqua ecclesia uel persona ordinis uestri aduersus communia ipsius ordinis instituta, priuilegium aliquod postulare uel obtentum audeat quomodolibet retinere. Nulla eciam ecclesiarum ei, quam genuit, quamlibet terreni commodi exaccionem imponat, sed tantum pater abbas curam de profectu tam filij abbatis quam fratrum domus illius habeat, et potestatem habeat secundum ordinem corrigendi, que in ea nouerit corrigenda, et illi ei tamquam patri reuerenciam filialem humiliter exhibeant. Abbas autem Premonstratensis ecclesie, que mater esse dinoscitur aliarum, non solum in hijs, quas instituit, sed eciam in omnibus alijs eiusdem ordinis et dignitatem et officium patris obtineat, et ei ab omnibus tam abbatibus quam fratribus debita patri obediencia impendatur. Preterea omnes abbates uestri ordinis singulis annis ad generale capitulum Premonstratensem, postposita omni occasione conueniant, illis solis exceptis, quos a labore uie corporis redardauerit infirmitas, qui tamen ydoneum pro se delegare debebunt nunccium, per quem necessitas et causa remoracionis sue capitulo valeant nuncciare. Hij autem, qui in remocioribus partibus habitantes sine graui difficultate singulis annis se nequiuerint capitulo presentare in eo termino conueniant, qui in ipso eis capitulo fuerit institutus. Si uero quilibet abbatum aut prepositorum per contumaciam uestrum capitulum frequentare desierint, liceat abbati Premonstratensi de consilio sui capituli, eos vsque ad dignam satisfaccionem sentencia procellere regulari et sentenciam, quam prefatus Premonstratensis abbas siue in generali capitulo siue extra capitulum consilio coabbatum in prelatis et subditis tocius ordinis uestri canonice tulerint, nulli archiepiscoporum seu episcoporum, nisi forte de mandato Romani pontificis liceat relaxare. Jn generali igitur vestro capitulo, presidente abbate Premonstratensi, ceterisque confidentibus et in spiritu Dei cooperantibus, de hijs que ad edificacionem ararum, ad instruccionem morum et ad reformacionem atque incrementum regularis discipline spectabunt sermo diligens habeatur; porro de omnibus questionibus et querelis tam spiritualibus quam temporalibus, que in ipso capitulo proposite fuerint, illud teneatur irrefragabiliter et seruetur, quod abbas Premonstratensis cum hijs, qui sanioris consilij et magis ydonei apparuerint, iuste ac prouide iudicabit. Sane si abbas aliquis uestri ordinis infamis uel invtilis aut ordinis sui preuaricator inventus fuerit, et prius per patrem suum abbatem aut per nunccios suos ammonitus, suum corrigere et emendare delictum neglexerit, aut cedere si ammouendus fuerit sponte noluerit, auctoritate generalis capituli deponatur, et depositus sine dilacione ad domum vnde exiuit seu ad aliam eiusdem ordinis, quam elegerit, sine vlla condicione temporalis comodj reuertatur, in obediencia abbatis sicut ceteri fratres ipsius domus firmiter permansurus. Idipsum eciam alio tempore, si necesse fuerit et capitulum sine scandalo uel periculo expectari nequiuerit, per abbatem Premonstratensem et patrem abbatem et alios abbates, quos vocauerit fieri licebit. Quod si depositus in se date sentencie contumaciter contraire temptauerit, tam ipse quam principales eius, qui de ordine vestro fuerint in contumacia sua fautores, ab abbate Premonstratensi et ceteris abbatibus censura ecclesiastica, donec satisfaciant, arceantur. Verum cum aliqua ecclesiarum vestrarum abbate proprio fuerit destituta, uel cum ibi abbatis eleccio regulariter non fuerit celebrata, sub patris abbatis potestate ac disposicione consistat, et cum eiusdem consilio, qui eligendus fuerit a canonicis eligatur. Electo autem fratres ecclesie statim obedienciam promittant, qui non quasi absolutos a potestate patris abbatis uel ordinis sui archiepiscopo uel episcopo in cuius diocesi fuerit presentetur plenitudinem ab eo officij percepturus, jta tamen quod post factam archiepiscopo uel episcopo suo professionem, occasione illa non transgrediatur, constituciones ordinis sui uel in aliquo eius preuaricator existat. Si quis eciam ex uobis canonice electus in abbatem, diocesano episcopo semel et iterum per abbates vestri ordinis presentatus, benediccionem ab eo non potuerit habere, ne ecclesia ad quam vocatus est destituta consilio periclitetur officio et loco abbatis plenarie secundum ordinem fungatur in ea, tam jn exterioribus prouidendis quam interioribus corrigendis, donec aut interuentu generalis capituli vestri aut precepto Romani pontificis seu metropolitani benediccionem suam obtineat. Porro nulla persona ecclesiastica pro crismate aut consecracionibus et ordinacionibus aut pro sepultura precium, aut pro benedicendo abbate et deducendo in sedem suam palafridum aut aliquod aliud a nobis exigere, nullus vestrum eciam si exigatur dare presumat, quia et exigentem et dantem nota et periculum symoniace prauitatis inuoluit. Ceterum si aliqua ecclesiarum vestrarum pastoris solacio destituta, inter fratres de substituendo abbate discordia fuerit aut scissura suborta, et ipsi facile ad concordiam uel vnitatem reuocari nequiuerint, pater abbas consilio coabbatum suorum eis ydoneam prouideant personam, et illi eam sine contradiccione recipiant jn abbatem; quam si recipere contempserint, sentencie subiaceant, quam pater abbas cum consilio coabbatum suorum in eos duxerit auctoritate ordinis promulgandam. Ad hec quoniam Premonstratensis ecclesia prima mater est omnium ecclesiarum tocius ordinis, et patrem super se alium non habet, sicut ad cautelam et custodiam ordinis statutum est per tres primos abbates Laudunensem, Floreffrensem, Cuissiacensem, annua ibidem visitacio fiat, et si quod in ipsa domo corrigendum fuerit, absque maiori per eos audiencia corrigatur. Quod si abbas in corrigendo tepidus, et fratres sepius moniti incorrigibiles permanserint, ad generale capitulum referatur, et sicut melius visum fuerit, consilio generalis capituli emendatur, et sentencia in hac parte capituli sine retractacione aliqua obseruetur. Quociens vero ecclesia Premonstratensis sine abbate fuerit, ad prefatos tres abbates eius cura respiciat, et a canonicis ipsius ecclesie cum eorum consilio persona ydonea in abbatem eligatur ad consilium suum. Quatuor alijs abbatibus ad eandem ecclesiam pertinentibus, pariter aduocatis, quos ipsi canonicj prouiderint aduocandos. Liceat quoque vnicuique matri ecclesie ordinis vestri cum consilio abbatis Premonstratensis de abbatibus, ecclesiarumque ab ea processisse noscuntur, siue eciam de alia eiusdem ordinis inferiore ecclesia sibi quemcumque uoluerit, si tamen ydoneus extiterit in abbatem assumere, personam autem de alio ordine nulla ecclesiarum vestrarum sibi eligat in abbatem, nec vestri ordinis aliqua in abbatem monasterij alterius ordinis, nisi de auctoritate Romane ecclesie ordinetur. Nulli eciam canonicos uel conuersos sine licencia abbatum recipere aut susceptos liceat retinere. Sane nulli ecclesie vestri ordinis liceat ad aliquam aliam professionem temeritate propria qualibet se transferre. Si que uero ecclesie canonicorum alterius ordinis ad ordinem vestrum venerint, ad ecclesiam vestri ordinis habeant sine refragacione respectum, in qua noscuntur vestrum ordinem assumpsisse. Preterea si inter ecclesias vestri ordinis de temporalibus questio emerserit non extra ordinem, ecclesiastica uel secularis audiencia requiratur, sed mediante Premonstratensi abbate et ceteris, quos uocauerit aut caritatiue inter eas componatur aut auditis vtriusque racionibus eadem contrauersia iusto iudicio terminentur. Ad maiorem quoque ordinis vestri pacem conseruandam districcius prohibemus, ne aliquis prelatorum uel subditorum vestrorum in hijs, que ad disciplinam et instituta ordinis spectant, audeat prout statutum est in Lateranensi concilio appellare, sed si quisquam appellare tamptauerit, nichilominus illi quorum interest regularem disciplinam exercere debebunt. Decreto quoniam a strepitu et tumultu secularium remoti, pacem et quietem diligitis, grangias vestras et curtes, sicut et atria ecclesiarum a prauorum incursu et violencia libera fore sanctimus prohibentes, vt nullus ibi hominem capere, spoliare, verberare seu interficere, aut furtum uel rapinam conmittere audeat, ob euitandas uero secularium virorum frequentias liberum sit uobis, saluo iure diocesanorum episcoporum, oratoria in grangijs et curtibus vestris construere, et in jpsis uobis et familie vestre diuina officia, cum necesse fuerit, celebrare, et ipsam familiam, nisi aliqui sint, qui in vicina habeant propria domicilia, ad confessionem, conmunionem et sepulturam cum vestri ordinis honestate suscipere. Liceat quoque uobis, personas liberas et absolutas a seculo fugientes, cum rebus suis ad conuersionem recipere et eas absque contradiccione aliqua retinere. Jnfirmos quoque absolutos, qui in extrema voluntate ad uos transferre aut apud uos speliri deliberauerint, nullus inpedire sew res eorum legittimas detinere presumat, salua tamen heredum legittima porcione, et canonica justicia illarum ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Ad maiorem auctoritatem vestri ordinis reuerencia et regularis discipline obseruanciam, vobis filij abbates subiectos vestros ligandi et soluendi plenam concedimus facultatem. Quia vero singula, que ad religionis profectum et animarum salutem ordinastis, presenti abbreuiacioni nequiuerunt adnecti. Nos cum hijs, que scripta sunt, conswetudines vestras, quas inter uos religionis intuitu regulariter statuistis, et deinceps auctore Domino statuetis, auctoritate apostolica roboramus, et uobis vestrisque successoribus et omnibus, qui ordinem vestrum professi fuerint, perpetuis temporibus inuiolabiliter obseruandas decernimus, nec alique littere habeant firmitatem, que tacito nomine Premonstratensis ordinis contra libertates uobis ab apostolica sede indultas fuerint impetrate. Sane laborum vestrorum de possessionibus habitis ante concilium generale ac eciam noualium, que proprijs manibus aut sumptibus colitis, de quibus noualibus aliquis hactenus non percepit siue de ortis et virgultis et piscacionibus vestris uel de nutrimento animalium vestrorum, nullus a vobis decimas exigere uel extorquere presumat. Jnterdicimus uero episcopis et alijs ecclesiarum prelatis, nisi seruato eneccionis numero, jn Lateranensi concilio constituto, in vestris monasterijs hospitari; ad grangias autem vestras et ad curtes hospitandi gratia, non nisi in magna necessitate diuerteret, et tunc contenti sint, ipsarum mansionum cibarijs conswetis cum honestate atque caritate exhibitis. Nulli autem seculari persone uel ecclesiastice in aliqua domorum vestrarum liceat carnibus uesci, nisi manifeste egritudinis causa, et hoc in solis monasterijs conuentualibus vestris prohibemus. Jnsuper ne aliqua persona fratrum ordinis vestri audeat ad secularia judicia prouocare, sed si quis aduersus eos aliquem sibi crediderit de jure conpetere, sub ecclesiastici examinem iudicij experiendi habeat facultatem. Licitum preterea uobis sit, in causis vestris fratres vestros ydoneos ad testificandum adducere et eorum testimonio, sicut rectum fuerit, et propulsare violenciam et iusticiam uendicare. Prohibemus quoque, ne cuilibet ecclesiastice seculariue persone fas sit, in ecclesijs vestris contra statuta Lateranensis concilij tallias exercere et quaslibet alias uobis ineptas et iniquas exacciones imponere. Jnterdicimus eciam uobis, ne veras, aues, canes siue cetera huiusmodi curiositatis animalia a quolibet nutrienda siue custodienda in detraccionem vestri ordinis suscipere presumatis. Porro ut quiecius Deo seruire possitis et discurrendi a uobis necessitas aufferatur, presenti scipto duximus indulgendum, vt si episcopis vestris aut maliciose differentibus, uel pro iusto inpedimento non valentibus ordinaciones et cetera ecclesiastica misteria uobis conferre, aliquem episcopum, de cuius ordinacione et officio plena sit uobis noticia, hospitem habere contigerit, liberum sit uobis ab eo et ordinaciones et cetera sacramenta suscipere, dum tamen diocesano episcopo preiudicium non debeat generare. Preterea postulacioni vestre clemencius inclinati, presenti pagina duximus inhibendum, ne quis archiepiscopus uel episcopus aut eorum officiales ecclesias vestras sew regulares personas earum absque manifesta et racionabili causa interdicere sew suspendere presumat, sed si quid in eis fuerit corrigendum, ad audienciam generalis capituli Premonstratensis referatur, et ibi prout iusticie et honestati congruit emendetur. Porro si qui episcopi aut eorum officiales in personas vestras uel ecclesias sentenciam aliquam contra libertatem, eisdem a predecessoribus vestris uel a nobis indultam promulgauerint, eandem sentenciam tamquam apostolice sedis indulta prolata statuimus irritandam. Decreuimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones aufferre, uel ablatas retinere, minime seu quibuslibet uexacionibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum, pro quorum gubernacione ac sustentacione concessa sunt vsibus omnimode pro futura, salua sedis apostolice auctoritate. Si qua igitur jn futurum ecclesiastica secularisue persona hanc nostre constitucionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit, secundo, tercioue conmonita, nisi reatum suum congrua satisfaccione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et redempcionis nostri Ihesu Christi aliena fiat, atque jn extremo examine districte subiaceat vlcioni. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit pax domini nostri Ihesu Christi, quatenus hic fructum bone accionis percipiant, et apud districtum judicem premia eterne pacis jnueniant, amen. Datum Viterbij, per manum magistri Jordani, sancte Romane ecclesie notarij et vicecancellarij, quinto jdus marcij, jndiccione quinta (recte: quarta), incarnacionis dominice anno millesimo ducentesimo sexagesimo primo, pontificatus uero domini Vrbani pape quarti anno primo.‘ ||
||
Nos igitur huiusmodi supplicacionibus inclinati, litteras quas in cancellaria vestra diligenter inspici et examinari fecimus, auctoritate vniuersalis ecclesie tenore presencium renouamus, et presentis scripti patrocinio conmunimus. Ceterum auctoritate predicta decernimus, ut ipse tenor, idem robur, eamque vim, eundemque vigorem per omnia habeat, que haberent originales littere, et earum prorsus fides ipsi adhibeatur tenori, quandocumque et vbicumque in judicio uel aliby fuerit exhibitus uel ostensus, ac eidem stetur firmiter sicut eisdem originalibus litteris staretur, si forent exhibite uel ostense; per hoc autem nullum ius alicui de nouo acquiri uolumus sed antiquum tantumodo conseruari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre renouacionis, conmunicacionis, constitucionis et voluntatis infringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignacionem omnipotentis Dei et vniuersalis ecclesie se nouerit incursurum. Datum Basilee, kalendis octobris, anno a natiuitate Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quinto.‘||
||
,Sacrosancta generalis synodus Basiliensis, jn Spiritu sancto legittime congregata, vniuersalem ecclesiam representans, dilectis ecclesie filijs, abbati monasterij ||
Premonstratensis, Laudunensis diocesis, ceterisque coabbatibus, prepositis, prioribus et canonicis monasteriorum et locorum ordinis Premonstratensis, salutem et omnipotentis Dei benediccionem. Sincere deuocionis affectus, quem ad vniuersalem ecclesiam jn vinea Domini eciam nobiscum laborantes geritis, non indigne meretur, vt peticionibus vestris in hijs presertim, per que jura et libertates vestre vtilius conseruentur, fauorabiliter annuamus. Sane pro parte vestra nobis fuit humiliter supplicatum, ut duplices litteras felicis recordacionis Alexandri pape quarti uobis concessas, quarum tenores de verbo ad verbum presentibus inseri fecimus, cum incipiant vetustate consummi, jnnouare dignaremur, quarum quidem litterarum tenores tales sunt:||
||
,Alexander(8) episcopus, seruus seruorum [Dei], dilectis filijs abbati Premonstratensi(14), eiusque coabbatibus Premonstratensis ordinis, salutem et apostolicam benediccionem. Cum felicis recordacionis Johannes(15) papa predecessor noster duxerit statuendum, ut exempti quantacumque gaudeant libertate, nichilominus tamen racione delicti seu contractus, ut rei de qua contra ipsos agitur, rite possint coram locorum ordinarijs conueniri et illi, de quo ad hoc suam jn ipsos iurisdiccionem prout jus exigit exercere, uos dubitantes, ne per constitucionem huiusmodi libertatibus et immunitatibus uobis et ordini vestro per priuilegia et indulgencias ab apostolica sede concessas preiudicari valeat, nobis humiliter supplicastis, ut prouidere super hoc indempnitati vestre paterna sollicitudine curaremus, quia vero eiusdem ordinis sacra religio sic uos apud nos dignos fauore constituit, ut uobis votiuum existat, vos ab omnibus, per que vobis possent prouenire, dispendia immunes libenti animo preseruare auctoritate nostra presencium uobis indulgemus, ut occasione constitucionis huiusmodi nullum eisdem libertatibus et inmunitatibus preiudicium generetur. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis jnfringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, jndignacionem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Anagine VI kalendis nouembris, pontificatus nostri anno secundo.‘||
||
,Alexander episcopus, seruus seruorum Dei, dilectis filijs abbati Premonstratensi, eiusque coabbatibus et conuentibus vniuersis Premonstratensis ordinis, salutem et apostolicam benediccionem. Pro diuini honore nominis, cuius laudibus solita diligencia deseruitis, id digne uobis ab apostolica sede conceditur, per quod vestra religio decoris augmentum et status tranquilli materiam consequatur. Cum itaque Premonstratensis ecclesia, que caput est tocius vestri ordinis, postquam ipse prout asseritis extitit institutus, a tribus primis abbatibus et annuis visitatoribus, omnes vero alie ecclesie ipsius ordinis semper a Premonstratensi et patribus abbatibus ac visitatoribus et alijs de ordine ipso destinatis, ab eis et a nullo alio, nisi de mandato sedis apostolice, visitate fuerint vel correcte, ac jn priuilegio eidem ordini ab eadem sede concesso habeatur expresse, vt si quid in personis et ecclesijs ipsis fuerit corrigendum, ad audienciam Premonstratensis capituli referatur, vt ibi provt iusticie et honesti congruerit emendetur. Nos deuocionis vestre precibus annuentes, vt predicte Premonstratensi et alie ecclesie sicut olim, sic et jn posterum a predictis abbatibus, visitatoribus et alijs de ordine sepe dicto dumtaxat, et a nullo alio sine mandato sedis predicte, plenam faciente de hac jndulgencia mencionem, visitari possent aut corrigi, ad instar felicis recordacionis Jnnocencij pape predecessoris nostri, vobis auctoritate apostolica indulgemus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis infringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, jndignacionem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum, eius se nouerit jncursurum. Datum Viterbij, jdus februarij, pontificatus nostri anno quarto.‘||
||
Nos igitur huiusmodi supplicacionibus jnclinati, prefatas litteras auctoritate vniuersalis ecclesie jnnouamus, et presentis scripti patrocinio conmunimus, volentes et auctoritate vniuersalis ecclesie decernentes, quod tenor huiusmodi vbicumque exhibitus fuerit uel ostensus, stetur firmiter et adhibeatur plena fides, jpseque tenor, jdem robur, eandemque vim, eundemque vigorem per omnia obtineat, quos haberent originales littere, si forent exhibite uel ostense. Per hoc autem nolumus uobis aliquod ius de nouo acquiri, sed antiquum conseruari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre jnnouacionis, conmunicacionis, constitucionis et voluntatis jnfringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit jndignacionem omnipotentis Dei et vniuersalis ecclesie se nouerit incursurum. Datum Basilee, II nonas septembris, anno a natiuitate Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto.‘||
||
,Jn cuius rei testimonium presentes nostras litteras sew publicum jnstrumentum per nostrum supra et infra scriptum notarium appensione sigilli nostri maioris et oblongi jussimus conmuniri. Acta sunt hec jn communi nostra aula dicti nostri monasterij, anno, jndiccione, pontificatu, mense, die et hora, quibus supra, presentibus ibidem venerabilibus et religiosis viris, fratribus Erasmo(16) priore, Bartholomeo(17) plebano ac Jeronimo(18) magistro jnfirmorum, nostri monasterij conuentualibus, testibus ad premissa vocatis pariter et requisitis."||
||
[NOTARIATSSIGNET] "Ego Johannes Zobel(19) de Illmünster, clericus Frisingensis ac ecclesie parrochialis sancti Nicolaj opidy in Haslach, Patauiensis diocesis, rector, sacra jmperiali auctoritate notarius publicus. Quia predictis requisicioni, peticioni antedictj domini reuerendi patris, decretj interposicionj, alijsque omnibus et singulis, dum sic vt premittitur, fierent et agerentur, vnacum prenotatis testibus presens personaliter interfui, eaque sic omnia fierj vidi et audiuj. Jdeoque presens hoc publicum jnstrumentum de manu alterius fideliter conscriptum, exinde confeci, subscripsi, publicaui, et nil addendo nec minuendo, quod sensum variat aut intellectum, in hanc publicam formam redegi, ac de mandato eiusdem dicti domini abbatis et reuerendi patris, ipsius maiorj et oblongo sigillo appensione roborauj, signo atque meo nomine et cognomine meis solitis et assuetis consignauj in euidens testimonium omnium singulorum premissorum rogatus pariter et requisitus."
Source Fulltext: Pichler, Isfried H., Urkundenbuch des Stiftes Schlägl, Aigen i. M., 2003, Nr. 466 (S 331), S. 517-524
Original dating clause: die vero veneris, tricesima mensis augusti, hora vesperorum aut quasi
Editions:
- Erstveröffentlichung.
Secondary Literature:
- Pröll, Geschichte (1877) 94.
- K. Dolista in Anal. Praem. 64 (1988) 303: Auftrag des Generalabtes Hubert de Monthermé (1470-1497) vom Mai 1476.
Comment
275/280 x 265/290 mm. 5 Folien, 10 Seiten, davon 6 beschrieben.Language:
Notes:
(1) Johannes IV. Schiltl, Abt Osterhofen (1461-1484); vgl. oben Urk 459, Anm 1.
(2) Sixtus IV. Papst (1471-1484): Urk 443, Anm 5.
(3) Balthasar Graff, Pfarrer von St. Oswald bei Haslach.
(4) Konzil von Basel: Urk 291, Anm 6.
(5) Andreas Rieder, Propst (1444-1481)
(6) Prémontré, Diözese Laon: Urk 123, Anm 6.
(7) Urban IV. Papst (1261-1264); Texte der erwähnten Privilegien in: Bibliotheca Praemonstratensis ordinis, von Jean Le Paige (+ 1640/50), Paris 1633 (Nachdruck Averbode 1998) 685-688.
(8) Alexander IV. Papst (1254-1261), Text Le Paige 674-684.
(9) Lucius II. Papst (1144/45) ebd. 625f.; Lucius III. (1181-1185) Text ebd. 634-639.
(10) Urban III. Papst (1185-1187) Text ebd. 639f.
(11) Clemens III. Papst (1187-1191) Text ebd. 641f.
(12) Innozenz III. Papst (1198-1216) Text ebd. 643-649.
(13) Norbert v. Xanten, Gründer des Ordens der Prämonstratenser: LThK 7 (1998) 903f.
(14) Generalabt war Johannes de Rocquigny (1247-1269), Backmund, Mon. Praem. 2 (1952) 527.
(15) Johannes-Papst gab es damals nicht; Irrtum des Notars!
(16) Erasmus, Prior von Osterhofen.
(17) Bartholomäus, Pfarrer von Osterhofen.
(18) Hieronymus, Infirmarius (Krankenpfleger) in Osterhofen.
(19) Johannes Zobel: Urk 407, Anm 8; nun auch Pfarrer in Haslach!
Places
- Osterhofen
Schlägl, Stiftsarchiv, Schlägl, Prämonstratenser (1204-1600) 1476 VIII 30, in: Monasterium.net, URL </mom/AT-StiASchl/Urkunden/1476_VIII_30/charter>, accessed at 2024-11-21+01:00
A click on the button »Show annotation« displays all annotations on the selected charter image. Afterwards you are able to click on single annotations to display their metadata. A click on »Open Image Editor« opens the paleographical editor of the Image Tool.
You are copying a text frominto your own collection. Please be aware that reusing it might infringe intellectural property rights, so please check individual licences and cite the source of your information when you publish your data
The Charter already exists in the choosen Collection
Please wait copying Charter, dialog will close at success